Өнімнің бәсекеге қабілеттіліпне қол жеткізудің экономикалық және әлеуметтік маңызы

• оның тағайындауымен байланысты белгілі бір қажеттіліктерді  қанағаттандыратын өнімнің барлық қасиеттерін сипаттау.

Өнім сапа көрсеткіштерінің номенклатурасын таңдау реті алдын- ала анықталады:

• өнім топтарының түрі;

• өнімнің сапа көрсеткішінің номенклатурасын қолдану мақсаттары;

• сапа көрсеткіштерінің бастапқы номенклатура топтары;

• әрбір топ  бойынша сапа көрсеткіштерінің бастапқы номенклатурасы;

• сапа көрсеткішінің  номенклатурасын таңдау әдісі.

Бәсеке қабілеттіліктің  деңгейін бағалау үшін өнімнің параметрлерін сандық анықтау маңызды мәселе болып табылады. Сандық анықтау әдісі бойынша «қатты» және «жұмсақ» параметрлер ажыратылады.

«Қатты» параметрлердің белгілі бір бірлікте көрсетілген  табиғи физикалық өлшемі бар, конструктивті  принциппен берілген өнімнің негізгі функцияларын көрсетеді. Мысалы, қуаттық, мөлшер, дәлдік, т.б.

«Жұмсақ» параметрлердің әдетте табиғи физикалық өлшемі жоқ, сондықтан оны сандық бағалау  өте қиын. «Жұмсақ» параметрлерге  өнімнің эстетикалық, эргономикалық  қасиеттерін сипаттайтын көрсеткіштер, ұйымдастырушылық-коммерциялық көрсеткіштер жатады. Бұл көрсеткіштерді анықтау үшін сандық бағалау әдісін таңдау керек. Ол кезде адамның өнімнің белгілі бір қасиеттерін қабылдауына негізделген органолептикалык әдіс немесе балдық жүйе қолданылуы мүмкін. Одан басқа, «жұмсақ» параметрлерін бағалау кезінде экспер топтары өткізетін квалиметрикалық  әдістер де пайдаланылады. Ол кезде эксперттер тек өнімнің қасиеттерін қабылдауына ғана емес, сонымен қатар нарықтағы жүмыс тәжірибесіне, сатып алушының қажеттіліктерін қанағаттандыратын өнімнің қасиеттеріне бағытталады. Квалиметрикалык әдістер өнімнің әртүрлі қасиеттерінің өлшемі мен эксперттік бағалар талдауына негізделеді.

Нарықтық экономика  жағдайында сапаның дамуы бәсекелестікпен анықталады. Қазіргі заманғы тенденциялар кәсіпорын қызметінің барлық сфераларында сапа жүйесін құруды қарастырады. Сапаны басқару жүйесі халықаралық стандарттарға сай жэне кәсіпорын кызметінің есебімен дайындалу керек, сол кезде ғана ол өнімнің бәсекеге қабілеттілігін жоғарылауын қамтамасыз ете алады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2. «МАВИД» ЖШС-НІҢ БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІЛІГІН ТАЛДАУ

 

 

2.1  «Мавид»  ЖШС-нің сипаттамасы және өндірістік  шаруашылық қызметін талдау

 

«Мавид» Жауапкершілігі Шектеулі Серіктестігі Алматы облысы Каскелен  қаласында орналасқан. Кәсіпорын заңды тұлға ретінде 2003 жылы құрылып тіркеуден өткен.

Серіктестіктің  құрылтайшылары (бұдан әрі қатысушылары): Estate Investment Group ЖШС.

Тұрған орны: Алматы облысы

СТН 600500094748. ИИК 502467827 Банк Центр Кредит ААҚ АҚФ. БИК 190501719.

Куәлік 002529748  ҚР ІІМ 11.04.2003 жылы Алматы облысы Қатысушылардың жарғылық капиталы төмендегідей:

Дүйсенова Венера Бейсеновна – 29188383 теңге (55% ).

Estate Investment Group ЖШС  – 15920936 теңге (30%).

Сағынбек Азира - 7960468 теңге (15%).

Серіктестіктің  жалпы жарғылық капиталы 53069787 теңгені  құрап отыр.

Кәсіпорын қызметінің негізгі бағыттары:

- нан өнімдерін өңдеу және өткізу;

- ақылы негізде  тұтынушыларға қызмет көрсету; 

- ауыл шаруашылық  техникалары мен құрал жабдықтарын сақтау; - оларды жөндеуден өткізу және сервистік қызмет көрсету;

- нан өнімдерін  өндіру;

- заңды және  жеке тұлғаларға көлік және  басқа да қызмет түрлерін көрсету;

- сыртқы –  экономикалық қызмет;

- ҚР заң актілеріне  қарсы келмейтін басқа да қызмет түрлері.

Кәсіпорынның  өндірістік қуаттылығы  25000 мың теңге.

Серіктестіктің  басқару органдары болып табылатындар:

- Жоғарғы орган – Қатысушыларының жалпы жиналысы;

- Атқару органы- Дирекция;

- Бақылаушы орган – Тексеруші.

Серіктестіктің  қызметіне бақылау жүргізу үшін қатысушысымен бақылау кеңесі тағайындалады. Бақылау кеңесінің жұмыс тәртібі Серіктестіктің қызметін реттейтін ережемен және басқа құжаттармен анықталады.

Кәсіпорынды шикізат  пен материалдармен қамтамасыз ету  процесі келесі сатыларды қамтиды:

- шикізатты қолдану талдауы, өндірістің  алдын-ала жоспарлауында әр шикізат түрінің маңыздылығы;

- шикізатты қолдануына байланысты шикізатқа ай сайын тапсырыс беру;

- осы шикізат пен материалдар тапсырысын ай сайын қаржы бөлімімен салыстыру;

- шикізат пен материалдарға кеткен шығындардың сметасын қолдау;

- баждық келісім жасау үшін қажетті құжаттарды дайындау.

Шикізат пен  материалдарды сақтаудың уақытша  қоймалары жақсы жабдықталған вентиляциялық  жүйемен жасалған  және ол дайын  өнімдерді және оның сапалылығын сақтап қалу үшін өте тиімді.

«Мавид» ЖШС  өндірісінде өнімдердің негізгі  шикізаты – нан өнімі болып  табылады. Жоғары сапалы нан өнімдерін  өңдеу үшін сапалы шикізат болуы  керек. Бастапқы өндірудің мақсаты  – жеткізу және сақтау барысында  нан өнімінің қалыптығын сақтау.

Негізгі ұн –  шикізатын жеткізушілер: диірмендер мекендерінің шаруа қожалықтары. Орау материалдарын арнайы орындардан алады, олардың өнімдері әлемдік нарықта  қауіпсіз және экономикалық таза.

Мамандардың жоғары кәсібилігі, сапалы шикізатты пайдалану, қазіргі заманғы құрылғы мен классикалық жаңа технологияларды пайдалану, кәсіпорынның халық арасында сұранысқа ие өнімді шығаруға септігін тигізді.

Қорапша өнімнің  шешуші жарнамасы. Ал дизайын тұтынушы үшін сыртқы келбет ұсыныстың бір  бөлігі болғандықтан үлкен мәнге ие. ЖШС «Мавид» қорапшаны жасау барысында дизайын мен маркетингтің бір-біріне  әсері болады, өйткені сатып алушының талабы мен ұсынысын ескермей өнімді сату мүмкін емес. Ал олар дизайын негізінде жүргізіледі. Барлық қорапшалардың дизайны қазіргі заманғы технологиялар бойынша жасалады.

Қорапшаның  жарнамалық және эстетикалық ерекшеліктері:

- ақпараттандырылуы,  дайын өнімді маркирлеу ағымдағы  нормативті құжатқа сәйкес іске  асады;

- сатып алушының  назарын аудару;

- сатып алу  және сату жұмысын реттеу.

Бұл ерекшеліктер өнімнің коммерциялық өмірін ұзартады және оны нарыққа шығарады, сатып  алушылық сұранысты жаңарған өнімге аударады.

Фирмалық қорапша  бұл нанның жаңа және сапаның сақталу  проблемаларын шешудің дұрыс  әдісі. Полиэтилендік пакетке қарағанда фирмалық қорапша әлдеқайда маңызды. Фирмалық қорапшаны қолдан жасау қиынға соғады, ол деформацияланбайды, нанның сапасын жоғалтпайды, ал ең бастысы арту барысында тауарды түрін сақтайды.

Жағымды гигиеналық қорапшадағы кесілген нан бұл  уақытты үнемдеу мен жайлылық ғана емес, сондай ақ нанды тұтынудың жоғары мәдениеттілігі.

 ЖШС «Мавид»  дайын өнімі жағымды қорапшасының  арқасында тұтынушылар арасында  үлкен сұранысқа ие. Ол тек  жағымды ғана емес, сондай-ақ өнімнің  әрбір түрі үшін ерекше. Жеке  тауар қорапшасының дизайны жалпы біздің компанияның фирмалық стиліне сәйкес келеді. Біздің кәсіпорынның өнімі барлық сатып алушылар арасында танымал өнім.

Шикізат пен  қажет материялдарды шығару көлемі біздің республикамызда жыл сайын  ұлғаюда. Бұл өз кезегінде отандық шикізат, нан тоқаш және ұннан жасалған кондитерлік өнімге шикізат пен қажет материялдар шетелдік шикізаттың сапасына ешқандай дес бермейтінін білдірсе керек.

Компанияны  басқару желі-функцоиналдық белгі  бойынша құралады, яғни әрбір бөлімшеде  бөлімше жұмысының барлық түріне байланысты жұмысты атқаратын бір басшы болады.

Бас директорға көмек көрсету үшін директор орынбасары болады. Оның негізгі қызметі функционалдық  белгіге байланысты, яғни мекеменің  тек белгілі бір жақты қызметімен байланысты тапсырмаларды орындау болып табылады.

Құрылтайшылық, бас директордың құқығы мен міндеттері компания бұйрығымен белгіленеді, ал құрылымдық бөлімшелердің құқығы мен міндеттеі  – бас директор енгізген ережемен белгіленеді. Бұл құжаттарды бөлімше  міндеттері, олардың құрылымдары, атқаратын қызметі белгіленеді. әрбір қызметкердің құқығы мен қызметтік міндеттері бөлімше ішінде қызметтік тапсырмалар түрінде белгіленеді.

Қоғамда басқарудың төмендегідей функциялары белгіленеді:

- жалпы басқаруды,  сыртқы экономикалық байланыстарда  басқаруды компанияның бас директоры өзі жүзеге асырады;

- ішкі – фирмалық экономикалық  басшылықты – қаржы директоры  жүзеге асырады.

Бас директор компанияның  барлық қызметіне жауапты болып  табылады.

Бас директор компанияның  атынан жұмыс атқарады және оны жеке және мемлекеттік мекемелерде таныстырады. Бас директор кәсіпорын мүлкін пайдаланады, әрқилы мекемелермен келісім жүргізеді, өз атынан басқа тұлғаларға сенім хат тапсырады, банкте есеп-шотты ашады және ақшаны пайдалана алады.

2008 жылы аттестациялауға  байланысты персоналға баға берудің жаңа түрлері енгізілді.

 ЖШС «Мавид» негізгі  қызмет түрі  нан, нан-тоқаш  және кондитерлік өнімдерді шығару  болып табылады.

ЖШС «Мавид» НТК күн  сайын 4 тоннаға жуық өнім шығарады. Кәсіпорындағы қызметкерлер саны 30 адамнан жоғары.

Кәсіпорының өнім ассортименті 16-17 нан, бөлке, тоқаш, тәтті нан, кондитерлік  және қатпарлы өнім түрлерін құрайды.

Топтық ассортименттік номенклатурасы 6 топты құрайды:

- нан;

- тоқаш өнімдері;

- кондитерлік өнімдер;

- батон.

Соңғы үш жылда  ЖШС «Мавид» дайын өнімнің көлемі жалпы шығарылатын өнімнің 2%-ын құрады. Ерекшелігі мен сақталу мерзімі және тұтынуға байланысты (аймақтық немесе жергілікті тұтынушылар үшін) өнімнің әрбір түріне жеке қорапша таңдалады. Барлық қорапшалардың дизайны қазіргі заманғы технологиялармен өңделеді, түрлі - түсті қорапшалардың көлемі артты. Қапталған өнімді маркалау ағымдағы нормативті құжат негізінде жүргізіледі.

 

 

Таблица 1

«Мавид» ЖШС-нің технико - экономикалық көрсеткіштері

 

№	Көрсеткіштер	Өлш бірлік	2008 ж	2009 ж	Ауытқу
					+/-	%
1	Өнімді  өндіру көлемі	тонна	590	616	+26	104,4
2	Өнімді  өткізу көлемі	Мың теңге	29770,0	31030,0	+1260	104,23
3	Адам  саны	адам	34	34	-	-
4	Еңбек ақы қоры	мың теңге	11730	11971,5	+ 241,5	102,1
5	Бір адамға еңбек өнімділігі	Мың теңге	875,6	912,6	+37,0	104,2
6	Орта айлық  жалақы	теңге	28750	29342	+592	103,1
7	Өнімнің толық өзіндік құны	Мың теңге	26680,0	27910,0	+1230	104,6
8	1 теңгеге шаққандағы ӨӨҚ	тиын	89,6	89,9	+0,3	100,3
9	Негізгі қорлар	Мың теңге	9081,0	9092,0	+11	101
10	Қор қайтарымдылығы	теңге	3,27	3,4	0,13	103
11	Пайда	Мың теңге	3090,0	3120,0	+30	100,8
12	Өнім рентабельділігі	%	11,58	11,18	-0,4	96,54

 

Берілген кестеде, «Мавид» ЖШС-нің технико-экономикалық көрсеткіштері көрсетілген. Өнімді өндіру көлемі  2008 жылмен салыстырғанда 2009 жылы 26 тоннаға көбейді. Өнімді өндірудің өсуіне байланысты сәйкесінше өнімді өткізу көлеміде артып 2009 жылы 31030,0 мың теңгеге жетті. Адам саны өзгермеді  Бірақ айлық орташа жалақының 2009 жылы  592 теңгеге көбейуіне байланысты  еңбек ақы қоры 2009 жылы  241,5 мың теңгеге артып 11971,5 мың теңгені құрады. Осыдан еңбек ақы қорының өсуінен еңбек өнімділігі 2008 жылы 875,6 мың теңге болған болса, 2009 жылы 912,6 мың теңге болды. Өнімнің толық  өзіндік құны 1230 мың теңгеге көбейді. Пайда 2009 жылы 2008 жылмен салыстырғанда 30 мың теңгеге көбейді. Өнімнің рентабельділігі керісінше 2009 жылы 2008 жылмен салыстырғанда 0,4 пайызға төмендеді.

^{2.2 Өнім  ассортиментін және  өндіріс ырғақтылығын  талдау}

 

^{Шаруашылық  қызметінің нәтижесіне өндіріс құрылымы мен ассортименті және өнімді өткізу жолдары үлкен  әсер етеді.}

^{Кәсіпорынның  шығаратын өнім құрылымы мен ассортиментін  құру барысында  кәсіпорын  осы өнім түріне сұранысты және еңбек, шикізат және басқа да ресурстарды тиімді пайдалануды есепке алып отыруы қажет.}

^{Ассортимент – бұл кәсіпорын, өндіріс саласы өнімдерінің  немесе қандай да бір  тауар тобындағы  жеке өнім түрінің  құрамы мен қатынасы.}

^{«Мавид» ЖШС - нің ассортимент номенклатурасы 5 топты құрайды, енді сол өнімнің техникалық мінездемесімен танысайық.}

  ^{№ 1 топқа «Нан»  өнімдері топшасы  кіреді.}                                                                                                                               

^{Бұл топқа «Жай нан» атты  арпа ұнынан жасалған нан кіреді. «Жай нан»наны СТРК 984-95 «Арпа  ұнынан жасалған. Жалпы  техникалық шарт»қа  байланысты шығарылады. «Жай нан»наны үшін жартылай фабрикаттар  қамыр дайындайтын  И 8-ХТА-12 агрегатында дайындалады.}

^{Нанның 100 гр. құрамы: ақуыз  – 7,87; май-0,98; көмірсутектер-49,48г. Энергетикалық құндылығы  – 238,22 ккал.}

^{Тостерлік арнайы нан – жаңа заман өнімі. Өнімнің  дәмі керемет. Оны  әрқилы тағамдармен, салаттармен, сорпамен пайдалануға болады. Нан жоғары сапалы бидай ұнымен ашытқы, қант, маргарин, тұз және күшейткіштерді пайдалану арқылы өндіріледі.}

^{100г  құрамы: ақуыз - 7,9г; май - 2,1г; көмірсүтектер - 52,3г; энергетикалық құндылығы - 259,65ккал.}

^{Нан сапасы мен қауіпсіздігінің  негізі СТРК 984-95 «бидай»ұнынан жасалған нан. Жалпы техникалық шарттар нормативті сәйкестендірілген.}