Жүзім шарабының сапа деңгейін эксперттік бағалау

 

Шарап сатуға және таратылуға келесідей дегустациялық баға алған жағдайда ғана жіберіледі: 

Кесте 2

Дегустациялық балдар нормативі

өнделген шарап және шарап материалдары: жетілу мерзімі белгіленбеген және жас жетілген маркалы коллекциялы шампандық және көпіргіш шараптар: арнайы атаулы жетілген газдалған шарап жемістік шарап және шарап материалдары: барлық типті купаждық барлық типтік сорттық шампандық және көпіргіш шарапқа арнылған шарап спирті

8,0 8,6 8,8 9,2 8,6 8,8 9,0 8,2   8,0 8,4 8,6

Осы әдіске сәйкес ААҚ "Бахус" кәсіпорыны өндіретін "Кадарка" жартылай құрғақ қызыл шарабы органолептикалық бағалау нәтижелері келесі кестеде көрсетілген:

 

Кесте 3

"Кадарка" жартылай құрғақ  қызыл шарабының органолептикалық  сапа көрсеткіштерін бағалау

Көрсеткіш	Сипаттамасы	Бағасы
Мөлдірлігі	мөлдір	0,4
Түсі	типіне, мерзіміне түра сай	0,5
Букет	типіне сай жақсы	2,5
Дәмі	жағымды	4
типіне сәйкестігі	толығымен типіне сәйкес	0,7
жалпы баға	сапасы жақсы	6

 Осы кестедегі мәліметтер бойынша жалпы дегустациялық баға 14,1 болды, яғни шарап сапасы өте жақсы.

4.3 Физика–химиялық көрсеткіштері

 

Жүзім шараптарында этил спиртінің мөлшері 20%, ұшқыш қышыл 1,75г/л, метил спирті 0,05%, күкірт ангидриді 200мг/л аспауы керек. Жәнеде шараптарға сахарин, бензой және салицил қышқылдарын, жасанды эссенция қосуға болмайды .

Улы элементтерді: мыс – ГОСТ 26930-86 , қорғасын – ГОСТ 26932-86, кадмий – ГОСТ 26933-86, темір – ГОСТ 13195-73 немесе 26928-86, мырыш – ГОСТ 26934-86, мышяк – ГОСТ 26930 стандарт талаптарына сәйкес тексеріледі.

Кесте 4

Шарап өнімдерінің физика – химиялық көрсеткіштері

Шарап тобтары	Этил спиртінің көлемдік мөлшері /МемСт 13191-73/,%	қанттың салмақтық концентрациясы, г/дм3
Табиғи: құрғақ құрғақ айрықша жартылай құрғақ жартылай тәтті	9-13 14-16 9-13 9-12	3 көп емес 3 көп емес 5-25 30-80
Арнайы: Құрғақ жартылай десерттік десерттік ликерлық	14-20 17-20 14-16 15-17 12-16	15 көп емес 30-120 50-120 140-200 210-300

Кесте 4 шарап өнімдері тобтары бойынша физика-химиялық көрсеткіштері келтірілген.              

4.4. Таңбалау және сақтау

 

10 балдық шкаламен шарапты бағалау әдісі .

Шараптың әр жеке элементін бағалау шегі : тұнықтылығы – 0,5 , түсі – 0,5 , букет – 3,0 , дәмі – 5,0 , тұрнабтылығы – 1,0 .

Шараптың негізгі элементтерін бағалаудың шкаласы .

- Тұнықтылығы:

шарап кристалды таза – 0,5

 шарап өте таза - 0,4

 шарап таза -    0,3

 шарап лайлы   -  0,2

 шарап өте лайлы   - 0,1

Т – Түсі : шараптың жасына типіне толық сәйкес –  0,5 

  түсінен бояуының кішкене ауытқуы - 0,4

  нормалы түсінен біршама  ауытқуы  -  0,3

шараптың жасына , түріне сәйкес емес түс - 0,2                                      

 мүлде басқа түс  -  0,1                                                  

 Б - Букет:

шарап жасына түсіне сәйкес өте жіңішке  хош иіс - 3,0      

 жақсы дамыған хош иіс -  2,5

   нашар дамыған хош иіс  -  2,25

 иісі таза емес -  2,0     

 шарап түріне сәйкес емес  иіс - 1,5

 шарап иісі басқа - 1,0               

-Дәмі : өте қисынды дәмді шарап жасына , 

типіне сәйкес -  5,0    

қисынды дәмді шарап жасына ,

түсіне сәйкес - 4,0

жеткілікті қисынды дәмді бірақ ,

 шарап түріне сәйкестігі  аз -  3,5                                                                   

дөрекі дәмді   -  3,0

 қарапайым дәмді   -   2,5

басқа дәмді шарап -   2,0

бұзылған дәмді шарап  -   1,5

Түрпаттық : түріне толық сәйкес -  1,0

түрінен біршама ауытқулы - 0,75

 түріне ұқсамайтын щарап - 0,5

сипатсыз шарап    - 0,25

  Ең жоғарғы балл – 10 эталонды  үлгі деңгейіндегі өзінің дәмі, сапасы жағынан дәрежесі жоғары  шараптар ие бола алады.

   9 баллмен жіңішке байсандырылған  сапасы өте жоғары жақсы хош иісті , дәмі дамыған шараптар бағаланады .

  8 баллмен жас шараптар бағаланады , егерде олардың сапасы өте  жоғары келешекте маркалы шарап  түріне айналу мүмкіндігі бар  жағдайда.

Шараптарды МемСт 23285-78 сәйкес кезкелген жабық, қала арасында ашық транспортпен тасымалдайды.

Шараптар жел келетін, бөтен иісі жоқ жерлерде сақталуы керек әрбір шарап түріне белгі температурада: арнайы шараптар үшін –5-20°С; табиғи құрғақ - 5-16°С; жартылай құрғақ және жартылай тәтті шарап үшін – минус 2-+8°С.

Шараптардың сақтау мерзімі: табиғи жетілмеген – 3 ай; табиғи құрғақ жетілген және маркалы, жетілмеген – 4; арнайы жетілген және маркалы –5; табиғи, шығу тегі бойынша бақыланатын – 6; арнайы, шығу тегі бойынша бақыланатын – 12 ай. Экспортқа шығарылған шараптын шекарадан өткізілгеннен кейінгі кепілді мерзімі – 1 жыл 6 ай.

 

4.5. Шарап өнімдерін сертификаттау тәртібі

 

 ААҚ “Бахус” кәсіпорынында  өндірілетін шарап түрлерін ҚР.Е 50.3.15-96 “Этил спиртін және арақ  – шарапты сусындарды сертификаттау  ережесі”  стандарты байынша сертификаттайды.

 1. Арыз беру және оны қарастыру.

 Берілген арыз негізінде  шарапты сертификаттау ҚР.Е 50.3.16-96 стандартына сәйкес өткізіледі.

ҚР.Е 50.3.16-96 сәйкес Сертификаттау органының мамандары арызды қарастырады, өнімнің қанша жұмыс уақытын алатындығын бағалап, оған қанша қаражат жұмсалатынын арыз берушіге хабарлайды және өнімді сертификаттау бойынша жұмыс жүргізү келісім-шартын рәсімдейді.

Шарап  2, 3, 4, 7 сертификаттау құрылымдары бойынша және арыз берушінің арыз декларациясының сертификаттау кестелерін пайдалану арқылы сертификатталады.

    Шарап міндетті сертификаттау кезінде бекітуге жататын көрсеткіштері: токсикалық элементтер, микотоксиндер, пестицидтер, қышқылдық саны, тотық саны, радионуклеидтер. 

2. Шарап өнімдерінен үлгі алу.

   Үлгі алу тәртібі ҚР.Е 50.3.16-96 стандартының 5.6  бабында көрсетілген. Онда өнімнің маркировкасы қанталу жағдайы, құрғақ заттың мөлшері, күштілігі, қант концентрациясының мөлшері ГОСТ 5363 стандартының талабы бойынша тексеріледі .

    Өнімді сертификаттау үшін сынама алу барысында мына жағдайлар болу тиіс:

• Буып-түю жағдайы мен таңбалануы;
• Сынаманың сәйкестігін талап ету;
• Берілетін өнімнің түрлеріне байланысты.

Өнімнің сәйкестігін белгілеу әдісін СО анықтайды. Ол өнімнің сәйкестік үрдісінің құжаты негізінде орындалады және өнім атауының сәйкестігін растайтын:

• техникалық шарт;
• гигиеналық талаптар;
• қабылдап-өткізу тексерулерінің актілерін;
• есеп-фактура;
• көлік квитанциялары;
• сапалық күәлік құжаттары болуы керек.

   Үлгі алуды тараға және буып-түюге қарай келесідей жүзеге асырады:

• егер шарап бөшкеде болатын болса, онда майдың орташа үлгісінің 10 пайызы алынады;
• егер де шарап құмыраларға құйылған болса, онда үлгі алуды кездейсоқ жүргізеді, 1т шарптан 1 құмыра, ал партиядан 4 құмырадан кем емес алынады;
• шарап цистернадан, танкерден:

  1 литр-цистернаның сиымдылығы 16т кем;

  1,5-3л –60т кем;

  10л- 60-500т кем;

  20л-500т көп.

   Құмыраларды тығынмен жауып, құмыра мойнын пергаментпен, полиэтиленмен немесе қатты матамен үстін жауып байлайды да, мөр қояды.

     Біріктірілген үлгілерді этикеткамен қамтамасыз етіп, мынаны көрсетеді:

- өндіруші мекеме мен қабылдап алушының атауы;

- өнімнің атауы, түрі және сорты партия нөмірі мен массасы, шығарылған күні, үлгі алу күні мен орны.

    Үлгі алу актісі толтырылады, онда үлгі алған тұлғалардың тегі көрсетіледі.

    Үлгілерді құрғақ, салқын, қараңғы жерде 30 тәулік бойы сақтайды.

3. Шарап өнімін сертификаттау  нысанын орындауда сынақ өткізу.

     Лабораторияға түскен үлгілерді сынақтан өткізу және сертификаттау жұмыстары ҚР.Е 5.3.16-95 стандартының 5.1  бабымен өткізіледі .

    Сынақты жүргізу тәртібі ҚР СТ 3.4 бекітілген.

 Түскен үлгілер журналда тіркеледі және оның номер үлгісі көрсетіледі.

     Сертификаттау сынақтары кезінде үлгілер мен жұмыс реті, сақтау реті ҚРЕ 50.3.19 сәйкес сынақ лабораторияларында жүзеге асырылады.

 4. Сәйкестік сертификат және сертификатталған өнімді сәйкестік белгімен маркировкалауға құқық беру.

    Өнімнің бекітілген стандарт талаптарына сәйкестігі сынақ хаттамасы арқылы куәлендіріледі.

     Көрсетілген құжаттар және өнімді сертификаттау сынақтарын талдау кезінде  оң нәтиже берген жағдайда СО ҚР СТ 3.4 талаптарына сәйкес сәйкестік сертификатын рәсімдейді және оны арыз берушіге береді.

5. Сертификатталған өнімді инспекциялық  бақылау.

     Инспекциялық бақылау нысандарына технологиялық прцестердің сақталуын бақылау, нормативті құжаттарды тексеру, өнім сапасының тұрақтылығын, кәсіпорынның сапа жүйесінің тиімділігін, шикізаттың қауіпсіздік көрсеткіштерін бақылау, сәйкестік белгіні қолдануды және келісім шарт жағдайын сақтау инспекциялық бақлау нәтижесі бойынша шешім қабылдау жұмыстары жатады .

Сертификатталған өнімге инспекциялық бақылауды ҚР СТ 3.4 сәйкес ҚР МЕМ СТ аккредиттелген мемлекеттік мекемелер жүзеге асырады, оның мақсаты өнімнің сертификаттау кезінде бекітілген талаптарға сәйкестігін бекіту.

Инспекциялық бақылау жылына екі рет жүргізіледі.

    Жоспардан тыс тексерулер тұтынушылардан өнім сапасына ескертулер туралы ақпараттар түскен жағдайда жүргізіледі. Инспекциялық бақылауды нәтижелері дойынша үш көшірілімде акт құрылады, оған инспекциялық бақылауға қатысушылардың қолдары қойылады, оның біреуі қолында сертификаты бар адамға, екіншісі сертификат берген органға,үшіншісі инспекциялық бақылауды жүргізуші органға бағытталады.

Сертификаттау құрылымдары

Құрылым	Аккридиттелген сынақ лабораторияларында сынау және сәйкестікті дәлелдеу әдістері	Өндірісті тексеру (сапа жүйесі)	Сертификатталған өнімді инспекциялық бақылау (сапа жүйесі,өндіріс)
1.	Шығарылалатын өнімнің бір немесе бірнеше үлгілерді бағалау негізінде сынау.	-	-
1а.	Шығарылалатын өнімнің бір немесе бірнеше үлгілерді бағалау негізінде сынау.	Өндірістің жағдайын талдау.	-
2.	Шығарылалатын өнімнің бір немесе бірнеше үлгілерді бағалау негізінде сынау.	-	Сатушыдан алынған үлгілерді сынау.
3.	Шығарылалатын өнімнің бір немесе бірнеше үлгілерді бағалау негізінде сынау.	-	Өндірушіден алынған үлгілерді сынау.
4.	Шығарылалатын өнімнің бір немесе бірнеше үлгілерді бағалау негізінде сынау.	-	Сатушыдан алынған үлгілерді сынау. Өндірушіден алынған үлгілерді сынау
4а.	Шығарылалатын өнімнің бір немесе бірнеше үлгілерді бағалау негізінде сынау.	Өндірістің жағдайын талдау	Сатушыдан алынған үлгілерді сынау. Өндірушіден алынған үлгілерді сынау. Өндірістің жағдайын талдау.
5.	Шығарылалатын өнімнің бір немесе бірнеше үлгілерді бағалау негізінде сынау.	Өндірісті немесе сапа жүйесін сертификаттау.	Сертификатталған сапа жүйесін  бақылау. Сатушыдан және өндірушіден алынған үлгілерді сынау.
6.	Сәйкестік туралы дикларацияны қарастыру.	Сапа жүйесін сертификаттау.	Сертификатталған сапа жүйесін бақылау.
7	Партияны сынау.	-	-
8.	Әрбір үлгіні сынау.	-	-
9.	Сәйкестік туралы дикларацияны қарастыру.	-	-
10	Сәйкестік туралы дикларацияны қарастыру.	-	Өндірушіден немесе сатушыдан алынған үлгілерды сынау.