Жаңа педагогикалық түсінік

Сонымен қыту технологиясының мақсаты-бұл берілген қасиеттері бар тұлғаны тәрбиелеу.

Оқыту технологиясы тұлғаның дамуына емес, білімді, шеберлікті,дағдыны  меңгеруге бағытталған.

Қазіргі жалпы  мектептерде мақсаттар біршама  өзгертілді-идеологизация жойылды, жан-жақты үйлесімді дамудың үндеулері алынып тасталынды, өнегелі тәрбие үлгісі өзгертілді, бірақ негізгі мақсаттардың міндеті алдын ала жоспарланған сапалы білім алу стандарттары сол күйінде қалды.

Дәстүрлі технологиямен  оқытатын мектептер «білім мектебі» болып саналады. Қазіргі ғылыми техникалық прогрестің жағдайында жаңа әлеуметтік талаптарға, оқушылардың жеке басының даму мүмкіндіктеріне сай оқудың мазмұны мен әдістерін жетілдіріп, оқу құралдарының жаңа түрлерін жасау қажеттілігі туды.

Оқытудың мазмұнында ғылымның соңғы табыстарына сай теориялық материал көлемінің артуы, оқытудың дамып келе жатқан саласына оқушылардың танымдық дарыны мен қабілеттілігін жетілдіруге баса назар аударылуы. Қазіргі педагогикалық технологияны обьективті қажеттілік тұрғысынан зерттеп тануды талап етеді.

«Оқыту технологиясы»  деген түсінік бүгінгі күні дәстүрлі педагогика көпшілік мақұлдаған түсінікке  жатпайды.

Юнесконың құжаттарында оқыту технологиясы оқытудың құрылу, қолдану және анықтау барысының  жүйелі әдісі мен адамның қорлары, оның өзара қатысы болып табылады.Ол білім беру түрлерін оңтайландыруды өзінің алғышарт ы деп есептейді.

Бір жағынан, оқыту  технологиясы – ол ақпаратын өңдеудің, ұсынудың, өзгертудің әдістері мен  тәсілдерінің жиынтығы, ал екінші жағынан, оқыту үрдісінде оқытушының қажетті техникалық, ақпараттық тәсілдерді қолдана отырып, оқушыға әсер ету құралдары жайлы ғылым. Оқыту технологиясында оқу мағынасы, әдістерітәсілдері өзара тығыз байланыста болады.

Мұғалімнің  педагогикалық шеберлігі қойылған оқу тапсырыстары мен бағдарламасына сәйкес оқыту тәсілдерінің әдістерінің ең оңтайлы, қажет мағынасын тыңдай білуде.Оқыту технологиясы жүйелі ұғым.Оның құрылымына мыналар кіреді:

-оқыту мақсаты;

-оқыту мағынасы;

-педагогикалық  өзара қатынас құралдары;

-оқу үрдісін  ұйымдастыру;

-оқушы,  мұғалім ;

-іс-қимыл нәтижесі.

Педагогикалық технологияның мәні жайлы соңғы  онжылдықта белгілі болып келген көптеген анықтамалар бар.

Технологияны  – қандай да болсын істе, өнерде қолданылатын тәсілдердің жиынтығы( орыс тілінің  түсіндірме сөздігі).

Технология – бұл өнер, шеберлік, ептілік,өңдеу тәсілдерінің жиынтығы,қалыпты өзгерту(В.М.Шепель)

-Оқыту технологиясы-дидактикалық  жүйесінің құрамдас бөлігі(М.Чашанов)

-Педагогикалық  технология - әлеуметтендіру мен  оқытудың түрлерін, әдістерін, құралдарын, тәсілдерін үйлестіретін, тәрбиелеу амлдарын анықтайтын психо-педагогикалық құрылымдардың жиынтығы: ол педагогикалық барыстың құралы болып табылады( Б.Т.Лихачев)

- Педагогикалық  технология  - оқу процесін іске  асырудың мағыналы технологиясы ( В.П.Беспалко).

-Педагогикалық технология – оқытудың жоспарлы нәтижесі процесін суреттеу ( И.П.Волков).

-Педагогикалық  технология – оқушы мен мұғалімнің  толық жабдықталған шарттарын   қамтамасыз ететін оқу процесін  жобалау, ұйымдастыру және өткізу, сондай-ақ бірлескен педагогикалық іс-қимылдарының жан-жақты ойластырылған моделі ( В.М.Монфсьв).

- Педагогикалы  технология- білім беру түрлерін  оңтайландыруды өзінің тапсырмасы  ретінде қарастыратын техникалық  және адамның қорларды есепке  ала отырып,өзара бірлескен білімді  меңгеру мен оқытудың барлық процесін анықтау, қолдану,құру тәсілдерінің жүйесі   ( ЮНЕСКО).

-Педагогикалық  технология – педагогикалық мақсатқа  жету үшін қолданылатын барлық  жеке тұлғалық, құралдық, әдістемелік  тәсілдерінің жүйелі жиынтығы  мен ретінде жұмыс істеу ( М.В.Кларин).

- Педагогикалық  технология- алдыңғы авторлардың  барлық анықтамаларының мағынасын  бойына сіңірген мағыналы қортындысы            ( Г.К.Селевко).

«Педагогикалық  технология» түсінігі үш түрлі құбылыс  ретінде ұсынылады:

-ғылыми;

-іс-жүргізу,суреттеу;

-ықпалды іс  жүргізу.

Сонымен, педагогикалы технология оқытудың ұтымды жолдарын зерттейтін ғылым ретінде жұмыс  істейді және оқуда қолданылатын тәсілдер жүйесі ретінде, оқытудың шынайы барысы ретінде де қарастырылады.

Педагогикалық технологияның негізі болып педагогикалық, психологиялық және әлеуметтік ғылыми жетістіктері, алдыңғы қатарлы педагогикалы тәжірибеде, халықтық педагогика, отндық және шетелдік педагогиканың өткенінің барлық жақсы жинақталғаны болып таблады.

Педагогикалық жүйенің табысты жүзеге асуы үшін оны құрайтын барлық нәрселердің тыңғылықты ойластырылуы қажет.

Кез келген педагогикалық технология педагогикалық ғылымм мен іс-тәжірибе жетістіктерінің жиынтығынан, бұрынғы тәжірибенің дәстүрлі түрлерін  қосатын және қоғамның дамуы, демократизациялау нәтижесінде пайда болған нәрселерден тұрады.

Бірдей технология түрлі орындаушының қолында әр кезде  басқа болып көрінеді.

Бұл жерде мұғалімнің педагогикалық шеберлігіне жеке тұлғалық қасиеттеріне, оқушылардың  ерекшеліктеріне, олардың жалпы  көңіл-күйіне, сыныптағы психологиялық ақуалға көңіл бөлу керек. Бір технологияны қолданған әр түрлі педагогтардың жеткен нәтижесі де әртүрлі болады, бірақ осы технология көрсететін орташа көрсеткішке жақын болады.

 Яғни, педагогикалық  технология жеке тұлғаның қасиеттерімен орташаланады,бірақ онымен анықталмайды.

«Педагогикалық  технология» деген түсінік «оқыту әдісінен» кеңірек.

Технология- оқыту  мақсатына  осы жүйенің меңгерілуне  қалай жету керек деген сұраққа  жауап береді.Технология – алдын  ала жоспарланған  жүйені жүйелі іске асыруға бағытталған іс-әрекеттердің барысы және оның нәтижесіндегі көрсеткіші.

Педагогикалық технологияны жоспарлау педагогикалық  технологияның нақты шарттарын  таңдау болып табылады.

Ол тұлғаның жеке ерекшеліктерін зерттеуді және оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес  келетін іс-қимылды, сондай-ақ олардың дайындығының шарттарын таңдауды талап етеді.

 

Дамыта  оқыту технологогиясы -сабақта

 

Бүгінгі таңда  мектепте бастауыш сынып оқушыларын оқытуда негізінен "Дамыта оқыту" технологиясы басшылыққа алынады. Себебі қазіргі оқулықтар"Дамыта оқыту" технологиясына негізделе жазылған.

Сондықтан әрбір  бастауыш сынып мұғалімі "Дамыта оқыту" технологиясындағы сабақтың қүрылымын, әдіснамалық негіздерін толық меңгеріп, өз іс-тәжірибесінде шығармашылықпен қолдана білуі тиіс.

I. Бағдарлау -мотивациялық кезең.

Бул кезең - оқу  міндеттерін (ОМ) қою кезеңі. Дәстүрлі педагогикалық үй тап-сырамасын  тексеру барысының орныңа алынған  бул кезең іштей екі Құрылымға  бөлінеді.

1. Оқушылардың білімдерін бір деңгейге алып келу.

Оқушыларды жаңадан түсіндірілетін тақырыпқа логикалық бірізділікпен алып бару үшін, өткен сабақтың материалымен тығыз байланыстыра отырып жаңа та-қырыпты игеруіне қажетті тірек білімдердің барлығы актуалдандырылады.

Оқушылардың барлығын бірдей деңгейге жеткізіп алу үшін мұғалім алдың ала оқушылардың есіне түсіретін, толықтыратын, бірдей мәреге жеткізетін тетік сурақ-тар мен тапсырмалар даярлайды.

2. Оқу міндеттерін (ОМ) айқындау.

Оқушыларға  мазмұндық жағынан тізбектеле кұралған сұрақтар легі арқылы мұғалім оқушылардың өздеріне ОМ анықтауға басшылық жасайды. Соның негізінде оқушылардың жаңа тақырыпқа қарай бет буруына жағдай жасайдыдағы, жаңа тақырыпты танып-білу мотивациясын қалайды.

Негізінде осы  екі құрылым арқылы I кезеңде 7-8 тапсырма орындалады. Соның ең соңғысында оқушыға сурақ қойылады немесе тәжірибе көрсетіледі. Оқушы неге таң қалады?

 Өйткені,  оқушыға соңғы тапсырма мүлде таныс емес, Шынды-ғында, бұл сұрақ өткеннен туындап тұрады. Ал мұғалім өткен мен әлі өтілген оқу материалын шебер байланыстырып сұрақ қою арқылы оқушылар үшін проблемалық жағдаят туғызады.

Проблемалық жағдаяттар туғызу - сабақтың ең күрделі де маңызды бөлшегі болып табылатындықтан, бұл сәттің айқыи өтілуіне үлкен мән бере қарау керек.

Өйткені, басты  тетік осы проблемалық жағдай туғызуда жатыр. Жаңа тақырып-ұтың сәтті меңгертілуі осы түйінделген проблемалык, жағдаяттың қалай және қандай мазмұнда жасалғандығына тікелей байланысты.

Мұғалімге біз  бұл сәтті былайша түсіндірер едік.

Оқушылардың білетін  біліміне сүйене отырып, жетекші сұрақтар мен тапсырмалар арқылы біртіндеп тереңдей берген проблемалық жағдаят туғызу сәтін мүғалім тұтас бір көрініс ретінде оқушыларға сезіндіруі керек.

 Оқушылардың осы сәтті сезінуі мұғалімге олардың таңғалысымен, кез болған проблеманы шеше алмаған қиналысымен танылады. Мундай ерекше сәтті туғызуда бастауыш сынып мұғалімі сол пәннің ішкі заңдылықтарын тауып ала білуі керек және мұғалім сол сәтті озінің эмоционалдығын қоса жұмсауы керек.

Туындаған проблемалық жағдаят оқушыларды осыны туғызған себептерді іздеуге күшті түрткі болады. Ал мұғалімнің сезімге толы сөзі мен түсіндіру барысы оқушылардың танымдық. ізденімпаздық қабілеттерін оятып, іске қосуға күшті фактор ретінде қызмет атқарады.

XХІ ғасыр Педагогикалық   технологияның бір түрі — сын тұрғысынан дамыта   оқытуда баланың ізденушілік зерттеушілік әрекетін ұйымдастыру алға қойылады.

Ол үшін бала өзінің бұған дейінгі білетін амалдары мен тәсілдерінің жаңа мәселені шешуге жеткіліксіз екенін түсінетідей жағдайға жағдай керек. Содан барып оны білім алуга ынта-ықыласы артып, әрекетенеді.

Сабақ 3 құрамдас бөліктен тұрады:

1.  Оқу мақсаттарының  қойылуы.

2.  Оны шешудің  жолын бірлесе қарастыру.

3.  Шешімнің дұрыстығын дәлелдеу.

Бұл үшеуі дамыта оқытудың Д.Б.Эдьконип, В.В.Давыдов жасаған жүйесінің негізгі компонеттері.

Оқушыларға  ешқандай дайын үлгі берілмейді. Мақсатты шешу, талқылау мен жинақтау арқылы жүзеге асады. Ал мұғалім тек ұйымдастырушы. бағыттаушы.

Шешім табылған кезде әркім оның дұрыстығын өзінше дәлелдей білуге үйретіледі. Әр оқушыға өз ойын. пікірін айтуға мүмкіндік беріледі. жауаптары тыңдалады. Әрине жауап үнемі дұрыс бола бермес.

 Дамыта оқыту жүйесінің тағы бір ереқшелігі сынып оқушыларын жақсы-жаман деп бөлмей. олардың жетілуі дамуы үшін қолайлы жағдай жасалуы тиіс.

Әр оқушының өз қабілеті жеткен жерге дейін еңбек етті ойластырылған. Сол арқылы ол өзін дамыта алады. Мұғалім мен оқушының арасында жақсы қарым-қатынас туады.Ол үшін баланың жауабы мұқият тындалып, дұрыс мақталып. катесін ептеп түзету керек. Сын тұргысынаи дамыта оқыту сынақ емес. ой-өрісті шыңдау.

Белгілі бір идеяларды қабылдай отырып. оның неге қатысты екенін зерттеу. Сын тұрғысынан  ойлау бағдарламасы: 1). қызығушылықты ояту; 2). мағынаны талдау; 3). ой толганыс кезеңдерінен түзіледі. ¹ 1. Қызығушылыкты ояту: үйрету үрдісі - бұрынғы

Қай заманда да мектеп қоғамның әлеуметтік-экономикалық және мәдени салаларындағы өзгерісгерге икенделіп отырған. Жаңа кезеңге бет бұру оңай емес. Рухани жан дуниесі бай, халқын сүйген, ата-баба жерін қадірлейтін ұрпақ қана болашақ тірегі бола алады.

XXI ғасыр білімділер ғасыры болмақ Білімділерді аялап тербетер, баптап өсірер тәрбие ксрек.

Еліміздің қоғамның экономикалык, саяси-мәдени дамуына үлес косатын. әлеуметтік цивилизацияға көтерітетін, қарасатын, денсаулығы мықты азаматты төрбиелеп шығару — мектептің. ұстаздар қауымының бүгінгі тандағы жетпес міндеті.

Сондықтан, мұғалімнің алға қойған маңызды міндетінің бірі — талабы таудай жеке түлғаны іздеп  табу. оны өсіру. Әр оқушыдан қабілетін  танып- біліп, дамытып адам дәрежесіне жеткізу "үшін, жаңашыл жұмысқа  бет бұру керек.

Қазіргі педагогика теориясына елеулі өзгрістер еніп, жаңа көзарастар пайда болды. Әрі білім беру құрылымында жаңа технология өмірге келді.

"Технология дегеніміз — қандайда болсын істегі, шеберлікіегі. өнердегі адамдардың. ал, педагогиакалық технология — педагогикалық мақсатқа қол жетудегі қолданылатын барлық қисынды ілім амалдары мен әдістемелік құралдардың жүйелі жиынтығы"', - деп түсіндіреді  В. Кларин.

Педагогикалық технология тәжірибеде жүзеге асатын педагогикалық жүйенің жобасы. Ал, педагогиикалық жүйе - дара тұлғаны қалыптастыруға бағыталған. белгілі бір мақсатқа жету жолындагы арнайы  педагогикалық, ықпалды ұйымдастыруға қажетті өлшем. байланыстарын әдістердін, құралдарын жиынтығы.

Олай болса, дәл қазір бізге осы педагогикалық технологияны дамыту. оның практикада пайдалану шарт.

Шаталов технологиясының әдістемелік жүйесі

     Шаталов технологиясының принципі:

1. Үздіксіз   қайталау,    кезеңдік   бақылау,    ірі   блоктар бойынша  оқыту,   тірек  сигналдарын  пайдалану,   әрекет негізіне бағыттау.