В.А.Сухомлинскийдің коллектив туралы педагогикалық көзқарасы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

 

        Ұжым және жеке адам мәселесі қазіргі заманның ең өзекті мәселелерінің бірі болғандықтан, педагогика ғылымының да басты мәселесі болып отыр. Адамды ұжымда тәрбиелеу идеялары қоғамның даму заңдарына жауап береді.

Оқушылар  ұйымын қалыптасу мен даму генезисін  тарихи-педагогикалық тұрғыдан талдау жалпы балалар ұйымдарының өткені мен болашағы жөнінде, оның әлеуметтік құбылыс негізінде педагогика тарихында  өзіндік орны бар дүние екенін көрсетеді; балалардың  қоғамдық ұйымдары мектептегі (мектептен тыс жерлердегі) оқушылардың шығармашылық-ұжымдық  қарым-қатынастарын үйлестіруші, реттеуші және ұйымдастырушы орталыққа айналды; ұйымның әрекетіне шектен тыс  қатаң педагогикалық бақылау  жүргізу ондағы демократиялық құндылықтардың кемуіне (саясаттануына) әкеліп соғады. Сонымен қатар, оқушы балалардың өз еріктерімен құрылған және педагог-тәрбиешілердің қолдауына ие болған ұжыптоп пен ұжымордалардың жоспарлы, мақсатты түрде қоғамға пайдалы әрекет жасауы – жалпы оқушылар ұйымының кешенді тәлім-тәрбие кеңістігін қалыптастырғанын көрсетеді.

Мектептегі  оқушылар ұйымының тарихи-педагогикалық  тұрғыдан терең зерттеу жаңа заман  жағдайындағы балалар мен жастар ұйымдарындағы тәрбие мәселелеріне жаңаша және оңтайлы педагогикалық көзқарас қалыптасып, жас ұрпақтың бойында өз отанын сүйетін, ұлттық дәстүрлерді сақтайтын, татулық пен ынтымақтастық қасиетін қастерлейтін, қоғамға пайдалы еңбек ететін жоғары мәдениетті, парасатты, толерантты және білімді тұлға болып қалыптасуына балалардың қоғамдық ұйымдарының атқаратын маңызы зор; сол себепті ұлттық мәдениет пен жалпыадамзаттық құндылықтар негізінде ұлттық тәрбие жүйесінің моделі жасалып, оның педагогикалық шарттары айқындалды.

Ұлттық  тәлiм-тәрбие мұраларын мектептегi оқушылар ұжымдарының iс-әрекеттерiнде барынша  пайдалану – қазiргi кездегi педагогикалық талаптардың бiрi. Бүгінгі ұлттық мәдениет пен өркениет қозғалысы жинақталған тәжiрибелердi сақтау мен пайдалануда адамдардың ұжымдық бiрiгуiнiң тиiмдiлігiн көрсеттi; Балалар мен жасөспiрiмдердiң ерiктi және саналы тұрғыда ұйымдық бiрiгулерi көптеген ғалым-педагогтар мен мемлекет қайраткерлерiнiң аталмыш құбылыстың тағдырына деген терең ой-пiкiрлерiнiң қалыптасуына мәжбүр еттi.

        Ұжымдағы педагогикалық қарама-қайшылықтардың пайда болуы В.А.Сухомлинскийдің ұжымдық тәрбие теориясына арналған жетекшi идеялардың пайда болуына ұйытқы болды. Осы мәселелер – мектептегi оқушылар ұжымдарының арасында қалыптасқан күрделi проблемаларды туғызып, ұжым жұмысының ұлттық ерекшелiктерiне сай жүргiзiлуiн қажетсiндi.

Ұжымда  тәрбиелеу принципін кеңірек  және сенімді түрде іске асыру  ұлы педагог В.А.Сухомлинскийдің еңбектері мен тәжірибелерінде орын алған. Ол бұл принциптің методологиялық мөнін түсініп, тәжірибеде балаға ұжымның әсер ету күшін дәлелдеді. В.А.Сухомлинский ұжымның нақтылы әдісін зерттеді және ол әдістерді қолданудық шарттарын анықтады, ұжымның даму заңдылықтарын және құрылысының ерекшеліктерін ашты.

В.А.Сухомлинскийдің дәлелдеуінше ұжым адамдардың жай ғана жиынтығы немесе кездейсоқ топтаса салуы емес, ол жалпы мақсатқа жетуді алға міндет етіп қойған, қоғамға пайда тигізуге тырысушылар тобы.

Балаларда ұжымда біріктірудің негізгі көзі - ортаң мақсаттың және оны іске асыруға бағытталған біріккен іс-әрекеттің болуы.

Ұжымдық іс-әрекетте әрбір оқушының іс-әрекеті басқалармен тығыз байланыста болады. Мұндай жағдайда ұжымшылдық сезімі туады. Бұл қарым-қатынас басқаның ісіне енжарлық туғызбай, керісінше бір-біріне көмектесуі, өз жолдасының ісіне қуану, ренжу, мақтану, намыстану сияқты әр түрлі қатынастар жүйесін туғызады. Адамның кеңіл-күйінің тәрбиелік мәні арта түседі. Қорыта айтқанда, ұжым - тәрбиенің маңызды құралы.

 

 

     

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

 

1. Ж.Б. Қоянбаев, Р.Б. Қоянбаев. Педагогика. - Алматы: Рауан, 2000.

2.  Крупская  Н.К. Воспитать общественника-коллективиста.  Пед.соч.в 10-й томах, 5-том. - М., 1958.

3. Макаренко  А.С. Соч. всемитомах. 5-том. -М., 1958.

4.  Сухомлинский  В.А. Коллективтің ңүдіретті күші. -Алматы: Мектеп, 1979.

5. Сухомлинский  В.А. Методика воспитания коллектива. - М. Просвещение, 1981.

6. Мемлекетiк “Мәдени мұра” бағдарламасы, Егемен Қазақстан, №311-312, 29.11.2003, №184-188, 16.08.2005.

7. Қазақстан Республикасының “Бiлiм туралы” Заңы,А,1992,РУМК, 48 б.

8. Назарбаев Н.Ә,- Қазақстан – 2030. Ел Президентiнiң Қазақстан халқына Жолдауы, А: Бiлiм,1998, 90 б. ҚР Президенті Н.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы, Егемен Қазақстан, № 39, 19 ақпан 2005 жыл

9. Қазақстан Республикасында 2015 жылға дейiнгi бiлiм берудi дамыту тұжырымдамасының жобасы, А, Білім әлемі газеті, 2004

10. Қазақстан Республикасының Конституциясы, А, 1995, 45 б.

11. Педагогическая энциклопедия,- М;Советская энциклопедия, 1964,т1, 831 б.

12. Педагогическая энциклопедия,- М;Советская энциклопедия, 1965,т 2, 911б.

13. Педагогическая энциклопедия,- М;Советская энциклопедия, 1964,т 3,с.831

14. Педагогика және психология //Қазақ тілі терминдерінің салааралық ғылыми түсіндірме сөздігі.А:Мектеп, 2002, 251 б.

15. Большая советская энциклопедия. М:Советская энциклопедия,1973, т 12, с.1854

16. Большая советская энциклопедия. М:Советская энциклопедия,1972, т 8, с.591

17. Большая Советская энциклопедия. т 23, М: Сов.энциклопедия, 1976, 639 б.

18. Луначарский А.В. О воспитании и образовании, п/р А.М.Арсеньева и др,М:Педагогика,1976, с.633

19. Крупская Н.К. Педагогические сочинения, том 3,М:Педагогика 1979, 412б.

20. Крупская Н.К., Педагогические сочинения, том 10,М:Педагогика, 1979, с.450

21. Бабанский Ю.К. Педагогика: Учебное пособие для студентов пед.институтов, М:Просвещение, 1983, с.608

22. Макаренко А.С. Избранные педагогические сочинения, т1, М:1977, Педагогика, с.397.

23. Макаренко А.С. Воспитание гражданина, М:Просвещение, 1988, 301 б.

24. Ильина Т. Педагогика, -М., 1984 жыл.

25. Сухомлинский В.А. Как воспитать настоящего человека, М: Педагогика, 1990, 286 б.

26. Педагогическая энциклопедия.// под.ред. А.Г.Калашникова,М: Работник просвещения,1928, с.1158 .

27. Большая советская энциклопедия, Т 23,М: Сов.энциклопедия, 1976, 639 б.

28. Қазақстан: Ұлттық энциклопедия, А: 1999, ҚЭ, 2 том, 703 б.

29. Абаева Н.Б. Деятельность пионерской организации Казахстана по идейно-политическому воспитанию школьников (1962-1972),А:1985,с.170

30. Смайылова М.Ж. Ұлттық мектеп бастауы. Бастауыш мектеп, А: 8/1993,14-16 б.

31. Блонский П.П. Избранные педагогические и психологические сочинения, 1 том,М: Педагогика, 1979,с.303

32. История Казахстана (с древнейших времен до наших дней). П/р М.К.Козыбаева,А:Дәуiр,1993,с. 416

33. Педагогическое наследие: Я.О.Коменский, Д.Локк, Ж-Ж.Руссо, И.Г. Песталоцци., сост.В.М.Кларин, А.Н.Джуринский,М:Педагогика, 1987,с. 411

34. Коменский Я.А. Избранные педагогические сочинения, том 2, п/р А.И.Пискунова, М: Педагогика, 1982, с.575

35. Сәдуақасұлы Ә. Халықтық педагогика дәстүрлері арқылы қазақ мектептерінің оқу-тәрбие процесін ұйымдастырудың педагогикалық шарттары,А,2003, 193 б.

36. Аль Фараби. Избранные трактаты // Перевод с арабского, А:Ғылым, 1994, с.445

37. Қожахметова К.Ж. Казахская этнопедагогика: методология, теория, практика,А:Ғылым,1998,с.315

38. Песталоцци И.Г. Избр.пед.сочинения в 2 томах,т 1, п/р Ротенберг В.А, Кларин В.М, М:Педагогика, 1981,с.415

39. Сухомлинский В.А. Коллективтің құдіретті күші // Ауд. Р.Ыдырысов., Н.Оразбеков, А: Мектеп, 1979, 246 бет

40. Лордкипанидзе Д.О. Педагогическое учение К.Д.Ушинского,М:1954,с.368

41. Ушинский К.Д. Педагогические сочинение: в томах. Т 1 // Сост. С.Ф.Егоров, М: Педагогика, 1988, с. 413

42. Ушинский К.Д. Избранные педагогические сочинения, т 1 // Под. Ред В.Я.Струминского, М: Госучпедгиз, 1954, с.733

43. Шацский С.Т. Избранные педагогические сочинения т 2 // Под ред. Н.П.Кузина, М.Н.Скатина, М: Педагогика, 1980, с. 413

44. Шацский С.Т. Избранные педагогические сочинения т 1 // Под ред. Н.П.Кузина, М.Н.Скатина, М: Педагогика, 1980, с. 302

45. Әбиев Ж.Ә., Бабаев С.Б., Құдиярова А.М. Педагогика: Оқу құралы. Жалпы редакциясын басқарған Құдиярова А.М. – Алматы: Дарын, -2004. -448 бет.

46. Сапарғалиев Г. Оқушыларға праволық тәрбие беру туралы. -А., 1988.

47. Смайылова М. Тәрбие жұмысын жоспарлау туралы. //Қазақстан мектебі, №10, 1988. 29-30 беттер.

48. Степаненков Н. О планировании работы классного руководителя. -Минск, 1978.

49. Сабыров Т. Оқыту теориясының негіздері. - Алматы, Қазақстан Республикасы Білім министрлігі баспаханасы, 1992.

50. Сабақберутаімділігін артгыру/Қүрастырган Б. Сманов. -А, 1989.

51. Төлеубеков А. Р. Адамгершілік тәрбиесінің негіздері. -Алматы, 1991 ж.

52. Уишнский К. Адам-тәрбие нысанасы. Тандамалы шыгармалары. Орыс тілінде, 8 т.

53. Ұзақбаева С. Эстетикалық және экономикалық тәрбие негіздері. -А., 1991.

54. Ұзақбаева С. Балаларға эстетикалық тәрбие берудегі халық дәстүрі. -А., 1990.

55. Ұстаздың шеберлікке жету жолдары.  /Құрастырған Ж. Нүржанова. -Алматы, 1991.

56. Ақназарова Б. Класс жетекшісі. -А., Мектеп, 1973.

57. 15. Шешенханова М. Мектеп басқарудың демократиялық алғы-шартгары //Қазақстан мектебі журналы, 1993.

58. Ахметов Ж. Балаларды мәдениеттілікке тәрбиелеу жолдары. //Қазақстан мұғалімі, 18 ақпан,1994.

59. Егембердиев Ж. Мектеп жұмыстарын жоспарлау /Методикалық ұсыныстар. -А., Мектеп, 1975.

60. Бабанский Ю. Педагогика. -Москва, 1988. 23-тарау.

61. 22.Капралов Р. Класс жетекшісінің жұмысы. -А., 1983.

62. Айтмамбетова Б. Жаңашыл педагогтар идеялары мен тәжірибелері. -А., 1991.

63. Сухомлинский В.А. Избранные педагогические сочинения, т 1, М: Педагогика, 1979, с.557

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қосымша

 

Кітап —  құдіретті қару. Ақылды, шабытты  кітап көп ретте адам тағдырын шешеді.

В. А. СУХОМЛИНСКИЙ

 

 

Кітап оқымай, ой қызметін нәтижесіз өткізген құн  — бекерге өмір сүрген күн.

В. А. СУХОМЛИНСКИЙ

 

Білімнің  кайнар бұлағы, сенің рухани қазынаңның қайнар бұлағы — кітап. Өз кітапханаңды құра біл. Кітапты бір оқып канағат  тұтпа, қайтадан оқы.

В. А. СУХОМЛИНСКИЙ

 

 

Адамгершілігі жағынан мәдениетті адамдар, саналы еңбеккерлер кітапқа деген терең  сүйіспеншілікке бөленген семьялардан  өсіп шығады.

В. А. СУХОМЛИНСКИЙ