Қазіргі мектептегі сынып жетекшісінің ата – аналармен жүргізу жұмысы түрлері, мазмұны

б.Табиғатқа катыиас — табиғатқа қамқорлық.

7.Көркемдікке катыиас — көркемдікті  эмоционалды-эстетикалық  түрде қабылдау кабілеті.

Жеке тұлғаның осы бір қасиеттеріи қалыптастыру -қоршыған орта туралы білімдерді өнегелілік түрдс түсініп-сезіну. Сонлықтан, оқушылардың қоршаған орта туралы білімдер жинағын адамгсршілікпсн сезінуі тәрбие жұмысыиың басты сапасы.

Оку матсриалының әрбір сабақтыц өзіндік тәрбиелік маңызы бар сксні бслгілі. Олардың әрқайсысы окушылардың қоршаган ортага дегеи, құндылық қагынасын қалыитастыруда басқаІ адамиыц жеке тұлғаға құрметінен бастап, болмысты эмоционалды-эстетикалық қабылдауға дсйінгі, қүидылық сапаларын торбиелейді. Білімдсрді тсрец мсцгеруге, оларды өнегелілік түрде түсініп, сезінуге, оқушыларды адамгсрішілік-құндылыққа үйрету іс-әрекетті ұйымдастыру.

Пән мұғалімдеріиің оқушыларды тәрбиелеуі сыиып жетекшілерінің басшылығына тәуелді. Осылайша, олар сыныптағы тәрбие жүйесін жүзеге асырады. Сонымен, сынып жетекшісі дегеніміз — оқушылар тәрбиесін реттеуші мұғалім. Мектептің тәрбие міндеттеріне сүйене отырып, өз сыныбындағы окушылардың ерекшелікгері мен тәрбиелілік деңгейлерін ескере отырып, осы мәселені шешуге пән мұғалімдері, окушыларды, ата-ананы, демеушілерді т.б. тарта отырьш, тәрбие жұмысын ұйымдастырады.

Сыныпта жеке тұлғаның ұжымдық қасиеттері эстетикалық құндылықгарға, табиғатқа көзкдрасы басым болады. Диагностика корсеткіші бойынша ұжымға деген адамгсршілік қатынастың деңгейі өте жоғары.

Сынып жетекшісінің жұмысында сыныптан тыс тәрбие көрініс табады. Сынып жетекшісі қызметі Қдзақстанда, барлық Совет Үкіметіндегі секілді, 1934 ж. енгізіледі. Қазіргі уақытта оқушы жеке тұлғасын қалыптастыру, оның қабілсттілігін дамыту бірінші орында. Бұл ретте, сынып жете кшісі — пөи мұғалімдері мен ата-ананың әрбір окушыға ықдалын үйлестіретін тәрбиені ұйымдастырушысы.

      Сынып  жетекшісіиің жұмысы мектеп Уставымен белгіленеді. Алайда бұл тізім оның іс-әрекетінің барлық жақтарын қамти алмайды. Оның іс-әрекетінің әртүрлі жақтары көптсгсн зерттеулерде қарастырылған (әдіс жәнс әдіснамаларда).

Дәстүрлі емес әдістемелерде сынып жетекшісінің негізгі қызметтері:

а)Балалың дснсаулығын сақтау.

ә)Баланың адамгершілігін тәрбиелеу.

б)Баланың қабілетін дамытуға қаммкорлық.

І.Сыныптың мектептегі тіршілік қызмст-әрекетін (Н.Е. Щуркова) ұйымдастыру:

- әрбір окушыиы қажетті  оқулыктармен жәнс әдістемелік құралдармен камтамасыз ету;

- баланың көзініц көруі, құлағының естуі, оның бойын ескеріп, әрбіреуінің қабілеті мен белсенділігіие қарай оқу бөлмесіне саннтарлык-гигиеналық талаптарға сай қамтамасыз ету;

- сыртқы киім мен аяқ киім  қоятын орынның болуы;

- мектептің ертеңгілік  тамағының тәртібі мен асхананың тазалық ережесін камтамасыз ету;

-оқушы үсті-басыи ретке келтіре  алатын дәретхана бөлмелерінің орналасуы мен оларды пайдалаиу мәдениетіи ескерту;

-сынып бөлмесінің ішкі  көрінісін, бөлменің жарықтығы, бөлменің көркем-әдемілігін сақтайтын кезекшілер қою;

-әрбір баланың киімі мен аяқ киімін гигиена, эстетика

тұрғысынан деген талап кою;

-әрбір окушының сабақ  кестесі мен сынып бөлмелерінің орналасуынан хабардар ету;

-оқушының барлық сынып  бөлмелерінің неге арналғанын оларды пайдалану ережелерінен (директор кабинетінен бастап ойын бөлмесі мен медициналық бөлмеге  дейін) түсінік беру;

-оқушының қоршаған  заттармен жоғары мәденн деңгейде, тазалықты, әдемілік пен тәртіпті сактай отырып пайдалана білуін үйрету.

Сыныпта оқыту іс-әрекетін ұйымдастыру:

-балаға дүниенің көпжақтылығы мен күрделілігі, қарама-қайшылықтарын, танымдық іс-әрекетін ашу;

-баланы дүниедегі адам  өміріне кажетті құралдары, материалдық құндылыктарға жататыи еңбектің іс-әрекеті;

-баланың күш-жігеріи, өзінің  денесіне. денсаулығына, агзасының сұлулығы  мен күшінс, адамның өз денесін билей алатын спорттық іс-әрекет;

-балаға дүниені көрксм  образдар аркылы тануға, көркемдік  заттар тудыра отырып, дүниені  коркейтуге мүмкіндік беретін іс - әрекет.

Өмірді түсініп. сезінудің рухани іс-әрекетін ұймдастыру. Ол дегеніміз - оқушылардың рсфлексиясы, өмір құндылықтарыи түсініп,  сезінудегі өзіндік талдауға және өзіиің ішкі дүниесін дамытуға жәрдсм беру.

Тәрбие нәтижелерінің диагіюстикасы негізінде жеке тұлғалық дамудың сипатамасы. Сынып жетекшісінің диагностикалық іс-әрекеті

тәрбиелік жүйені құрудың негізі болып табылады. Жеке тұлғаның калыптасуы ерекше касиеттсрін анықгауға мүмкіндік береді.

Жоғарыда келтірілген жеке тұлғаның қасиеттері оқу барысында сабақта да, сыныптан тыс тәрбие жұмыстарында да қалыптасады. Оқушылардың оқу пәндеріндегі тәрбиелік материалдар да аз емес.

Қазіргі уақытта мектептеріндегі білім беру күннен күнге жетіліп келеді. Оны өнегелілік түрде түсініп, ұғыну - мұғалім алдында тұрған маңызды мәселе. Мұғалім оқу пәндеріндегі тәрбие мүмкіндіктерін білуі тиіс. Бұл орайда гуманитарлық саладағы пәндердің орны ерекше көптеген мұғалімдердің сабактың тәрбиелік міндеттерін орындау мүмкіндігі деңгейіне дейін нақтыландырып, дегенмен педагогикалық. процесс барысында жүзеге асыра алмайтынын ескеретін болсақ, сынып жетекшісінің жауапкершілігі арта түседі.

Окушылардың сыныптағы іс-әрекетін ұйымдастыруда сынып жетекшісі мына бір тұжырым ережелерді ұғынып, түсінген жағдайда ғана тәрбие міндеттерінің шешімі нәтижелі болмақ;

1.Тәрбиенің жеке тұлғаға  бағытталуы.

2. Тәрбие жүйелік сипатта болу.

З.Тәрбие іс-әрскетінің мақсаттарының бірлігі, оқушылармен жұмыс істейтін мұғалімдердің өзара әрскеттестігі тәрбие жүйесінің кепілі.

4.Тәрбие процесі жеке  тұлға теориясы мен іс-әрекет теориясына, құндылықтар теориясы мен басқару теориясына сүйенуі қажет.

Жеке тұлға теориясы арқылы мұғалім окушының тек тәрбие объектісі ғана емес, сонымен катар ол іс-әрекеттің субъектісі екеніи түсінеді. Ол сыиып жетекшісіне оқу-тәрбис жұмысын, оқушы жеке тұлғасының қалыптасу, оқушылардың іс-әрекеті бірнеше кезеңдерден тұрады: мотивтің қалыптасуы — оларды аламгершілік түсіиітерді ұғынуға жағдай жасау; мінез-құлық псн іс-әрекет иорміпарының қалыптасуы - өз іс-әрекетіне қанағаттану. Демск, оқушы жеке тұлғасының қалыптасу технологиясы мотив, танымдык. мінез-құлық эмоционалдық сезім компоненттеріиен тұрады.

 

Қорытынды.

Бұл  курстық жұмысымыз  мектептегі сынып жетекшісінің оқудың жаңа бағдарлама бойынша жұмыс істеу тәжірибелерін жинақтау талабы алға қойылды. Біз жаңа бағдарламаны енгізуге байланысты мұғалімдерге арналған методикалық құралдарда бұрын басылып шыққан методикалық ұсыныстарды қайталамауға тырыстық. Ол ұсыныстар уақыт сынынан өтті. Автор  мектеп   іс-тәжішбесінде  кездесіп  қалатын  және  педагогикалық әдебиетте кездесіп жүрген кемшіліктер оқулықтарға айрықша назар аударды.

Осы зерттеу жұмысында ауыл мектебінің жұмысына тән ерекше мәселелер баяндалған жоқ, біздің «аз комплектілі ауыл мектебіндегі сабақ» оқыту жұмысына толық талданған болатын. Алайда кейбір дидактикалық мәселелерді қарастырған кезде аз комплектілі    мектептегі жұмыс жағдайларында шешіп отырудың   ерекшеліктеріне көңіл бөлінді.

Біз мектептің  бірінші кезектегі міндеті- мектепке білім берудің барлық сатысында бірінші сыныптан бастап жоғары сыныптарды көрсетуге тырыстық. Бұл объективті өмір шындығы, табиғаттың қоғамның және ойлаудың даму заңдылықтарын дұрыс белгіленетін белгілі білім шеңберін меңгеру арқылы, оның өзінде де мұғалім оқытылатын материал қарапайым мысалдар келтіре отырып оқушылар назарын құбылыстардың себеп-салдар байланыстарына төменнен жоғарыға қарай дамуы тоқтатуға болмайтнындығына жалпы мен жекенің қатынастарына т.б. оқушылар назарын аударып отырған жағдайда ғана қамтамасыз етіледі.

Дамыта оқыту мәселесінде үлкен мән бере отырып сынып жетекші оның оқу бүкіл процесін тиісті дәрежесін айқын мақсат қоя отырып жүргізу нәтижесінде ғана жүзеге асыруға болатынын естен шығармау керек.

Соңғы жылдары жүзеге асырылып отырған программалық материалдың теориалық дәрежесін көтеру, дамыта оқытуға бет бұру мәселелері дағдыларына қойылатын талаптарды еш жағдайда да кемітпеуге тиіс. Оның үстіне жаңа мәселелер жасау кезінде оқушылардың теориалық тұрғыдан ойлау элементтерін меңгеруі, ұғымдар жүйесінде бейнеленетін аса маңызды жалпы заңдылықтар мен қасиеттер жөніндегі, білімді меңгеруі бұл білімді барлық жеке жағдайларда саналы түрде қолданып, отыруға мүмкіндік беретіндігі, яғни тиісті шеберліктердің ажырамас компоненттері болып табылатын ойлау операциалары мен іс-тәжірибелік операциаларды саналы түрде орындауға мүмкіндік беретіндігі ескерілген болатын.

Бүл теориялық мазмұнының оқушыларды шеберліктерді және дағдыларды негізгі түрде қаруландыру ісімен ұштастырылып отырылуы барлық сыныптағы оқытудың білімдік биік деңгейін қамтамасыз етеді. Бұл ауыл мектебінің жағымды дәстүрі болып келеді, болада бермек. Бұл дәстүрдің маңызы жастарға орта қазіргі кезде мейлінше өсе түсуде.

« Жалпы білім беретін орта мектептің сынып жетекшілерінің негізгі міндеттері мыналар болып табылады:

• балалармен жастарға қоғамдық және ғылыми – техникалық прогрестің осы заманғы талаптарына жауап бере алатын жалпы       орта білімді бере алуды жалпы орта білім беруді жүзеге асыру, оқушыларды ғылым негіздерінен терең және баянды білімдермен қаруландыру, олардың бойында өз білімдерін жетілдіріп отыруға ұмтылу сезімін және олардың өздігінен толықтыра білу мен іс-тәжірибелік қолдана білу шеберліктерін тәрбиелеу:

• өскелең ұрпақтың бойында философиялық дүние танымды қалыптастыру  Отанды қорғауға дайын тұру сезімін тәрбиелеу:

• оқушылардың     жан-жақты     дамуын,     олардың     мәдениетті қамтамасыз ету: оқушылардың денсаулығын нығайту, оларға эстетикалық және дене тәрбиесін беру:
• оқушыларды   белсенді   іс   әрекеті   мен   қоғамдық   әрекетке, мамандықты саналы түрде әзірлеу.

Барлық сыныптағы оқытуды мектеп мұғалімдерінің іс-әрекетінде педагогика, психалогия,    жеке    методикалар    саласындағы ғылыми зерттеу жұмысының нәтижелерін тек жүйелі түрде іске асыру негізінде ғана одан әрі жетілдіре түсуге болады. Әрбір мұғалім     тарапынан     озат    педагогикалық    тәжірибелерінің пайдаланылып отыруының да маңызы бұдан кем емес.

Алайда мұның өзінде педагогикалық     сенсациаларды, қайдағы бір «ультра жаңалықты» іздестіруге құмар    болмау және     жекелеген педагогикалық коллективтердің күнбе- күнгі    оншалықты     байқаусыз жұмыс жетістіктернінен бойды аулақ ұстамау керек, олар қол жеткізіп отырған табыстардың «құпиясы» жаңалық ашуда емес, аса маңызды дидактикалық және методикалық принциптердің   жаңалықтарының да, сондай-ақ дәстүрлерінің    де жүйелі және жоспарлы түрде іс жүзінде асырып отыруда екендігін ұмытпау керек. Мұндай тәжірибені байқай қою, оған талдау жасау, оның тиімділігін көзбен шолу керек. Алайда тап осындай   тұтас   тәжірибені   күнбе-күнгі   іс-тәжірибелік   ендіру   оқу-тәрбиені жұмысын жалпылай көтеруді қамтамасыз етеді.

Мектепке дайындау сабақтарын сонымен бірге оқушы балаларды ұжымындағы мінез- құлық ережелерімен, мектептегі тәртіппен таныстыру   үшін   де,    оларды   мектеп   өміріне   қажетті    нәрселерді пайдалана  

білуге   үйрету   үшін   де   пайдалану   керек.   Мұның   бәрі мұғалімнің бірінші сынып оқушыларымен жүргізуге тиісті жұмысын жеңілдетеді. Қорыта келіп :

•   Оқытудың   түсініктілігін   сақтау   оның   табысты жүргізілуінің маңызды шарты.

Пайдаланылған әдебиеттер

 

1. Ақпанбек Г. Қазақтардың дүниетанымы. - Алматы, Қазақ университеті, 1989.
2. Айтмамбетова Б. Жаңашыл педагогтар идеялары мен тэжірибелері.-А., 1991.
3. Айтмамбетова Б., Бозжанова К., т.б. Балаларды семьяда адамгершілікке тэрбиелеудің кейбір мәселелері. - Алматы, 1985.
4. Айтмамбетова Б., Бейсенбаева. Тэрбиенің жалпы әдІстері. - А.,1991.
5. АйғабыловаН.    Бала    мінезінің    қалыптасуы    және    оны    тәрбиелеу жолдары. - А., Өнер. 1972.
6. Ахметов   Ж.       Балаларды   мэдениеттілікке       тәрбиелеу   жолдары. //Қазақстан мұғалімі, А., 1994.
7. Алмаханова     X.     Жас     өспірімдерге     эстетикалық    тэрбие     бері. /Методикалық нұсқау. А., 1990.
8. Ақназаров Б. Класс жетекшісі. - А., Мектеп, 1973.
9. Әбенбаев С. Оқушы жастарға эстетикалық тэрбие беруді жетілдіру.- А.,1992.

10.Әбенбаев С. Мектептегі тэрбие жұмысының әдістемесі. - А., 1999.

11.Әбдіразақов Е. Адамгершілік, имандылықтэрбиесі. -Шымкент 1994.

12,Әбиев Ж. Жаңа адамда  қалыптастыру. - Алматы, 1988.

13.Әбиев Ж. Еңбек тәрбиесінің педагогикалық негіздері. - Алматы, 1997.

14.Әбиев  Ж.   Окушыларга  атеистік  тәрбие  беру.   Алматы,  //Қазақстан мектебі , 1959. №3.

І5.Әбілова Зоқушыларға эстетикалық тэрбие беру. - А., 1972.

І6.Әбілова 3. Этнопедагогика - А., 1997.

17.Әтемова Қ. Ата-аналар жиналысының  мәні. Қаз.мем. 1-1996. 18.Болдырев Н. Мектептегі тэрбие жұмысының методикасы. -- Алматы, 1987. Ш-ҮІтарау.

19.Болдырев Н. Класс жетекшісі. - А., Мектеп, 1980. 20.Богословский В. т.б. Жалпы психология - А., Мектеп, 1980, 13 тарау. 21.Безкаравайный С., Жұмабаев А. Мектепте өткізілетін тарихи -әдеби кештер. - А., Мектеп, 1968.

22.Бержанов Қ, Тәрбие  мен оқытудың бірлігі. - Алматы, 1973.

23.Бержанов Қ., С.Мусин. педагогика тарихы. - А., Мектеп, 1984.

24.Бержанов Қ. Оқу-ағартудағы халықтар  достығы. Алматы, 1976.