Эксперимент жұмыстарының нәтижелері

Тестілеу арқылы келесі қорытындыға келдік: эксперименттік топ оқушыларының білім деңгейі бақылау тобына қарағанда 20% жоғары. Осы арқылы біздің болжамымыздың дәлелденгендігіне көзіміз жетті.

 

5 «ә» сыныбының (бақылау  тобы)

Тест қорытындысы

Бақылау кезеңі

Кесте 9

№	Оқушының аты-жөні	Сұрақтардың №
		1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
	Арынгазина Асия	+	+	-	+	+	+	-	+	-	-
	Асыров Бағдан	-	-	+	+	+	-	+	-	-	-
	Айбекулы Асқат	+	+	-	-	+	-	-	-	-	-
	Омар  Жанерке	+	+	-	+	-	+	+	+	-	-
	Бажикова Данара	+	+	+	+	+	+	+	+	+	-
	Байсбаев Самат	-	-	-	+	+	-	+	-	-	-
	Бексулат Аңсар	+	+	+	-	-	+	+	-	-	-
	Бекғожин Мира	-	+	+	+	+	-	-	+	-	-
	Жуман Бакыт	-	+	-	+	-	-	+	-	+	-
	Қалиев Мағжан	-	+	-	+	+	+	-	-	-	-
	Матикова Акерке	-	+	-	+	+	+	+	-	+	-
	Макат Асыл	-	+	-	+	+	+	+	-	+	-
	Нығмет Жастілек	+	-	+	+	-	+	-	-	-	-
	Орынбаев Мейір	-	+	-	+	+	+	-	-	-	-
	Сапарова Гулім	+	-	-	+	-	+	+	-	-	-
	Сакиев Болат	-	-	-	-	+	+	-	-	-	-
	Төлеухан Мөлдір	+	+	-	+	+	+	+	-	-	-
	Шакинова Бақыт	-	-	-	+	+	+	+	-	-	-
	Серикова Айман	+	+	+	+	-	+	+	-	-	-
	Турсынова Айнур	+	+	-	+	+	+	+	+	-	-

 

 

 

5 «а» сынып (эксперименттік  тобы)

Бақылау тобының тест қорытындысы

Кесте 10

№	ФИО	Сұрақтардың №
		1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
1	Абишова Арай	+	+	+	+	+	+	+	-	+	-
2	Алимбай Айгул	+	+	+	-	-	+	+	-	+	-
3	Абаева Асемгул	-	+	-	+	-	+	-	-	+	-
4	Ахметова Назым	+	+	+	+	+	+	+	+	+	-
5	Ахмет Жадыра	-	+	+	+	+	+	-	-	-	-
6	Бияхметов Расул	+	+	-	+	+	+	-	-	-	-
7	Дарибаев Ержан	-	+	-	+	+	+	+	-	-	-
8	Джакупова Анар	-	+	+	+	-	+	-	-	-	-
9	Демеуов Медет	-	+	-	+	-	+	-	-	-	-
10	Искакова Маржан	-	+	+	+	-	-	+	-	-	-
11	Иманбаев Али	-	+	-	+	+	+	+	-	+	-
12	Кабыкенов Мурат	-	+	+	+	+	+	-	-	-	-
13	Кусманова Лаура	-	+	-	+	-	+	-	-	-	-
14	Каратаев Медет	+	+	-	-	+	-	+	-	+	-
15	Қажыбаева Сауле	-	+	-	+	-	+	+	-	-	-
16	Семейхан Айбол	+	+	-	+	-	+	+	-	-	-
17	Сакбаева Жанна	+	+	+	-	+	-	+	-	-	-
18	Шыныбаев Дидар	-	+	-	+	-	+	+	-	+	-
19	Шагиева Асел	-	+	-	+	+	+	+	+	+	-
20	Шанак Мақсат	-	+	-	+	-	+	+	+	-	-

 

Бүгінде оқушыларға Шәмші  Қалдаяқов  шығармаларын пайдалануда музыка мұғалімдері айтарлықтай қиыншылықтарды басынан өткеретінін мектеп тәжірибесінің нәтижелері көрсетті. Мұғалім берілетін жалпы құрылымға бағынышты болмауы керек. Сабақ барысында әр түрлі жағдайлар туындауы мүмкін. Сол сияқты қала мен ауылдық жерлердегі оқушылардың бір материалды әр түрлі қабылдауы, баланың музыкалық дайындығы, денсаулығы т.б. әсер етуі мүмкін. Мұндай жағдайда мұғалім музыкалық материалдарды өзінің ыңғайына қарай ауыстыруына, шығармашылық іс-әрекетте белсенділік тудыруына болады. Эксперименттің келесі кезеңінде бүгінгі алға қойған дипломдық жұмыстың мақсатына толық жету үшін төмендегідей арнайы курс бағдарламасын ұсынамыз:

Музыкалық білім беру  мамандығын бітіруші 3 курс студенттерімен «Атамұра» музыка бағдарламасын меңгерту барысында олардың көзқарастарын анықтау үшін әңгіме-сұхбат жүргіздік.

Мысалы, «Атамұра» бағдарламасының басқа бағдарламалардан айырмашылығы қандай?» - деген сұрағымызға мынадай жауаптар берілді. Біреулері «ұлттық музыкалық шығарманың көптігінде», кейбіреуі «халық өнерінің көп түрінің байланыса берілуінде, үшіншілері «тек қана ұлттық музыкалық фольклорға құрылып, тақырыптық жүйемен, көркем образбен бейнеленуінде» деп түсіндірді. «Қазіргі музыка сабағында бұл бағдарламаны жүргізудің тиімділігі неде? - деп сұрағанымызда көп студенттер «халық өнерінің бірнеше түрі қамтылған, бұдан оқушылар сазгер  Шәмші  Қалдаяқов  шығармаларын жан-жақты толық оқып меңгермейді, тарихи тамырына терең бойлайды» десе, бірнешеуі «жас ұрпақтың ұлттық өнер мен салт-дәстүрлерді жастайынан бойына сіңіріп өсуіне әсер етеді» деген жауаптарға тоқталды.

Анықтау барысында болашақ музыка мамандарының сазгер  шығармашылығының бағдарламада  болуын оның мақсаттары мен міндеттері, маңызы туралы түсініктерінің мол екенін, оған қызығушылығы мен сүйіспеншілігінің жоғары екеніне көз жеткіздік.

                                  

                                  ҚОРЫТЫНДЫ

 

«Оқушылардың музыкалық мәдениетін қалыптастыруда Ш.Қалдаяқовтың  шығармаларының  маңызы » атты дипломдық жұмысты орындау бізге мынадай қорытынды жасауға мүмкіндік берді:

1. Композитор Шәмші Қалдаяқов - суреткер. Бірақ оның музыкалық  

    шығармаларының тәрбиелік тағылымы да аса елеулі. Композитордың 

    музыкалық-педагогикалық мұрасын сөз етудің қажеттілігі осымен

   айқындалады.

2. Есімі мәшһүр композитор Шәмші Қалдаяқов - қазақ мәдениетінің жарық 

   жұлдызы. Оның музыкалық шығармалары ұлттық мәдениетіміздің 

   алтын казынасы ретінде жұртшылықка көптен таныс. Бұл еңбекте біз 

   композитордын бір ғана ән-вальс шығармаларын аркау ете отырып, 

   олардың көптеген, жырлаған тақырыптарын, жас ұрпаққа берер

   тәлімгерлік тағылымын смөз етуге тырыстық. Шәмші Қалдаяқов әндері

   бірде адам, бірде Отан туралы шыркаса, лирика  махаббат, енді бір парасы еңбек ерлерін   жырға қосады. Сонымен қатар композитордың табиғат лирикасына,  өнер такырыптарына арналған әндері де баршылық. Соның бәрі казақ музыкасына жаңа тақырып, соны леп алып келумен қатар, жаңа

   тәрбиелік мәселелерді де көтергені анық. Біз үшін  ең бастысы - осы.

3. Шәмші Қалдаяқовтың композиторлық-вокалдық шығармашылығы - қазақ

   педагогикалық ойының дамуына да игі әсер еткені сөзсіз. Олай болса 

  Шәмші Қалдаяқов шығармалары бүгінгі кезеңдегі тәрбие құралдарының бірі 

  болуға тиіс.

4. Мұғалім сазгер  шығармашылығын педагогикалық іс-әрекетін қазіргі

   заманғы ғылым мен техниканың өскелең талаптарына сәйкес дәрежеде

   білуі тиіс. Осыған сәйкес мұғалімнің педагогикалық іс-әрекетінің жалпы

   сипаттамасы жан-жақты қарастырылды. Жеке тәжірибесін байыта отырып

   музыка сабақтарына Шәмші Қалдаяқовқа байланысты жоспарлар жасап

   өзінің шығармашылығын дамытып, жобалау, конструкциялау тәжірибесін

 жинақтайды. Оның ішінде оқу тәрбиелеудің озық шешімдері және мақсатты    анықтау, әрбір сабақтың міндеті, ой-біліктілігі мен мүмкіндігінше қойылған    міндетті ұғымды шешуді пайдалану және әдістемелердің бірігуі мен зейінді    нақтылау, сонымен бірге өз пәнін ішкі дүниені кеңейтуге пайдалану мен сазгер  шығармашылығының  тәрбиелік  маңызы зор.

5.Оқушылардың бойында қазақтың кәсіби  композиторы  Шәмші Қалдаяқовты

   насихаттауда мұғалімнің рөлінің теориялық негіздері, мұғалімнің қоғамдағы орны мен қызметі және оған қойылатын талаптары ашылды.

6.Музыка пәні мұғалімінің өзіндік ерекшелігі Шәмші Қалдаяқовқа  қатысты

   жоспары, іс-әрекеті оқушылармен қарым-қатынас өнерінде, яғни сабақта

   толық ашылады. Музыка сабағының басқа сабақтардан айырмашылығына,

   ерекшелігіне келер болсақ, ең негізгісі – оның өнер сабағы екендігі.

Шәмші Қалдаяқовты  оқыту барысында ақыл-ой мен эмоция, түйсіну мен сезіну

   қатар жүзеге асырылады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қолданылған әдебиеттер тізімі:

1. Ақмурзаева А - “Өмір дастан - әндастан” Алматы  1987 “Өнер”
2. Аравин   Ю. - М. Төлебаевтың   “Қазақстан”   поэмасы.    Музыкалык   зерттеу.Алматы 1975. №7.
3. Ахметова    М -  “Казакстан    композиторларының    әндері    мен    романстары” Алматы 1964 ж.
4. Ахметова М - Көпшілік ән-романстар. Ән және қазіргі дәуір. Алматы

     1938ж.

5. Ахметова М., Ерзакович Б.,  Жұбанов  А. - Советтік  қазақ  музыкасы  (Тарихи очерк) Алматы  1975 ж.
6. Байділдаев    Ә    -Ән    қанатында   (М. Төлебаевтың    туғанына    70   жыл    жур. “Жалын”  1983ж №2  132-1416.
7. Байділдаев   Ө - Қазақ   музыкасының   өсіп-өрлеу   жолы.   Жур. “Қазак  тілі  мен әдебиеті”, 1958 №7 69-75 6.
8. Байдіілдаев Ө. - Тың   әндері. Жур. “Жұлдыз”  1972   №3 202-207 6.
9. Байділдаев Ө. - Ән жан азығы.“Қазақ әдебиеті” і980ж №34,22 шілде.
10. Байділдаев     Ө  -  “Ақ    бидай – мәнгі    шыркар    әннің    аты”,  “Социалистік Қазақстан”  1978 №283,  12желтоқсан.
11. Байділдаев Ө-Қазіргі қазақ музыкасының мерейі.  “Қазак әдебиеті” 1978. №46
12. Байділдаев Ө - Дәурімен үндес “Социалистік   Қазакстан”  1988 №20. 

13. Байділдаев     Ө.  -  Қазак,     музыкасының     мактанышы.     Мұқан     Төлебаевтың туғанына 75 жыл. “Социалистік Қазақстан”  1988 №70,

14. Байділдаев Ө-Өнегелі ғұмыр М. Төлебаевты еске алу “Қазақ әдебиеті”  1983, № 12
15. Байділдаев   Ө - Ғажайып   опера.    “Біржан-Сара”   операсы   туралы   “Жетісу” 1983 №193
16. Байділдаев   Ө- Қазақ   музыкасының   Глинкасы.    “Жетіму” 1983. № 206  
17. Байділдаев   Ө- Өнегелі   өмір.   “Нұрлы   жүрек”   кітабы.   М. Төлебаев   туралы естеліктер мен мақалалар. Алматы “Өнер” 1983ж  191-200 б.
18. Виноградов     В   - М.  Төлебаевтың       “Коммунизм     шұғыласы”     кантатасы. “Қазакстан музыка мәдениеті” Алматы. 1985ж.

19.Виноградов В.-Ән-опера. “Советская опера” М. 1983ж

20.Вызко- Иванова    И.  - Қазақстан     және     Орта    Азия        композиторларыньщ симфониялық творчествосы.   М.-Л. 1974ж

21.Жұбанов А.-Мұқан Төлебаев. Алматы  1983ж

22.Жылысбаев Б - Дарын  жур. “Мәдениет және тұрмыс”  1973, №9

23.Кетегенова Н.-Қуатты  талант. Алматы.  1992

24.Кетегенова   Н - Қазақтьщ   көрнекті   композиторы   туралы   бір-екі сөз.

     Жур.“Қазақстан мектебі” 1988. №1

25.Кетегенова  Н.  -М. Төлебаевтың   “Біржан-Сара”   операсындағы