Құқық құрамы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОРЫТЫНДЫ

 

Қорыта келгенде, қылмыс құрамы - бұл  көрсетілген объективті және субъективті    белгілердің   міндетті   жиынтығы.    Ол    осы    белгілерді тұтастығы  арқылы  болады.  Сонымен  қатар әрбір  құрамның белгі басқа  белгілермен тығыз байланыста болады және олардың қылмыс құрамынан тысқары  өз алдында болуы мүмкін емес.

Қылмыс   құрамының   белгілері   екі   топқа   бөлінеді:   қажетті факультативті.

Қылмыстық  құқық  теориясында   барлық  нақты   қылмыс  құрамы елеулі   белгілерінің   топтасуына   байланысты   белгілі   бір   топтарға бөлінеді.   Қылмыс  құрамы  топтастырудың   алдына   қойған   міндеті. Әрбір нақты қылмыстың  түсінігін, құрылысын және оларға тән  жалпы заңдылықты тереңірек түсіндіру  болып табылады.  

Қылмысты дәрежелеу деп қылмыс жасаған адамның әрекетін немесе әрекетсіздігін қылмыстық кодекстің  ерекше бөлімінің, кейбір жағдайда жалпы  бөлімнің нормалары бойынша толық  және кең көлемде қылмыс құрамының  белгілерін анықтау болып табылады.

Қылмысты іс-әрекет жасаушының қиянаты  бағытталғаны, қылмысты салдарынан зиян шеккен немесе шегуі мүмкін нәрсе  қылмыс объекті болып табылады.

Қылмыс объектілерін анықтаудың қылмыстық  іс-әрекетті саралаудағы маңызы    үлкен.    Жасалынған    қылмыс    объектісін    дұрыс    анықтау қылмыстық   іс-әрекетті   дұрыс   саралауға   мүмкіндік   береді.   Қылмыс құрамының объективтік жағы дегеніміз - қылмыстық заңда көрсетілген  қылмыстық  іс-әрекеттің  сыртқы   көрінісінің  жиынтығы.   Қылмыстың  объективтік жағы - қылмыстық жауаптылықтың  маңызды алғы шарты.

Қылмыстың объективтік жағы - қылмыстық  жауаптылықтың маңызды алғы шарты. Қылмыстың объективтік жағы - қылмыстың  жауаптылықтың негізін қалаушы  болып саналады, онсыз жауаптылықтың  болуы мүлдем мүмкін емес.

Қылмыстық іс-әрекет (әрекет немесе әрекетсіздік) - обьективті жақтың ең маңызды  белгісі  болып табылады, себебі  ол-обьективтік  жақтың түгелдей алғанда, оның жеке бір  белгілерінің де негізгі желісі, өзегі. Іс-әрекет әрекет немесе әрекетсіздік арқылы болады.

Себепті байланыс - материалдық қылмыстардың объективті жағынының| сипаты. Орын алған  қоғамдық қауіпті салдар үшін адамның  жауаптылығы туралы сөз (егер, әринс, кінәсі болса), егер бұл салдар адам жасаған қоғамдық қауіпті әрекетпен  немесе әрекетсіздікпен себепті  байланыста тұрса ғана басталуы мүмкін. Себепті байланыс болмаған жерде зиянды салдардың орын алғандығы үшін қылмыстық жауаптылық та болғанды.

Қылмыс  орны   -  бұл   қылмыс  жасалған  белгілі   бір  жер.   Қылмыс жасудың уақыты - қылмыс құрамының белгісі болып  табылады және ол қылмыс  жасалып   үлгерілетіндей   уақыт   кеңістігі.   Қылмыс   жасаудың жағдайы - бұл қылмыс жасалуының объективті  шарттары.    Қылмыс жасаудың құралдары мен қарулары - қылмыс жасауда пайдаланылған қарулар мен аспаптар.  

Біздің  елімізде  қылмыстық  құқық  саласыңда  заңды   тұлғалардың  жауаптылығы жөніндегі мәселе әлі  күнге дейін шешімін таппауда.

Қылмыстың субъектісі міндетті түрде  есі дұрыс, яғни өзінің әрекетін (әрекетсіздігін) басқара алатын, оның шын мәніндегі  сипаты мен қоғамға келтіретін қауіптілігін түсінуге қабілеті жететін жеке тұлға  болуы керек.

Субъективті жағы    қылмыскердің өзі жасаған қылмысқа ішкі, яғни кінәмен, ниетпен және мақсатпен  сипатталатын адамның қылмыс жасау   кезіндегі    психикалық    қатынасы.    Қылмыстың    субъективті    жағын құрайтын  белгілерге, аталып өткендей,  қылмыстық  кінәсі, себебі мен мақсаты, сонымен  қатар, қылмыс жасау кезіндегі  тұлғаның сезім күйі жатады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Библиографиялық  тізім

 

1. Алауханов Е. “Қылмыстық құқық” (ерекше бөлім) А – жеті жарғы  2001-224 б.

2. Ағыбаев А.Н. “Қылмыстық құқық”. Жалпы бөлім (оқулық толықтыру. 3-бас) А., Жеті жарғы. 2001-352 б.

3. Ағыбаев А.Н. “Қылмыстық құқық”. Ерекше бөлім. Оқулық өңделген, толықтырылған. 2-бас. 2002 ж – 21 желтоқсанға  дейінгі өзгертулермен толықтырулар  ескерілген – А., Жеті жарғы  2003 – 560 б. 

4. Ағыбаев А.Н., Баймурзин Г.Ы. Уголовное  право Республики Казахстан. Особенная  часть (учебно-методическое пособие)  Алматы, 1998.

5. Борчашвили   И.Ш.   Рахимжанова   Г.К.   Уголовное   право Республики      Казахстан.      Особенная      часть.      (Учебно-методическое  пособие) - Караганда, 1998г.

6. Борчашвили И.Ш., Рахметова С.М.  Уголовное право Казахстана (Особенная  часть). Ч. 1-2. Под.ред.  / Алматы,   1999-2000 гг.

7. Сборник     Постанавлений     Пленума     Верховного     суда Республики Казахстан (1992-2002).-Алматы, 2002.

8. Курс советского  уголовного права. М., 1970, т. 1-6.

9. Курс советского  уголовного права. М., 1968, т. 1-5.

10. Комментарий к Уголовному кодексу  Республики Казахстан: / отв.    Редактор:   Чл-корр.   АЕН    РК,   д.ю.н.,  профессор Борчашвили   И.Ш., к.ю.н., доцент    Рахимжанова    Г.К. Караганда, РГКПО Полиграфия, 1999.

11. Комментарий   к  изменениям   и  дополнениям   в  Уголовный кодекс    РК/Отв.    Редактор:    Чл-корр.    АЕН    РК,    д.ю.н., профессор  Борчашвили И.Ш., Караганда, 2000 г. 

12. Комментарий  к  изменениям  и  дополнениям  в  Уголовный  кодекс РК и Уголовно-исполнительный  кодекс Республики Казахстан:  Под ред. И.Ш. Борчашвили, М.М.  Оразалиева -Караганда: Кар ЮИ  МВД РК им Б.Бейсенова, 2003.

13. Қазақстан Республикасының Конституциясы  1995ж. (8.10.98ж. 

өзгерістермен).

14. Қазақстан  Республикасының Қылмыстық кодексі  1997ж. (9.07.1998ж. 10.07.1999ж., 23.07.1999ж., 5.05.2000ж., 16.03.2001 ж, 21.12.2002ж. өзгерістермен толықтырулар).

15. Правила    судебно-медецинской     оценки    тяжести    вреда здоровью.   Приказ   №240    от   4    мая    1998г.   Бюллетень  Следственного департамента МВД  РК. Астана. 1998. №2.

16. Уголовное  право Казахстана (Особенная часть). Учебник  для вузов. Под ред.  д.ю.н., профессора И.И. Рогова и  к.ю.н., профессора, С.М. Рахметова  . Алматы, ТОО Баспа  2001 г.

17. Уголовное  право Республики Казахстана (Особенная  часть).

18. Учебное  пособие: В 2-х Под ред. И.Ш.  Бочашвили., СМ.Рахметова. Алматы; 1999-2000г.г.  М.М. Оразалиева Караганда: Кар  ЮИ МВД РК им Б.Бейсенова, 2002.

19. Уголовное   право   России.   Учебник   /   Отв.   ред.   д.ю.н., профессор  Б.В. Здравомыслов.-М.: Юрист, 1996.

20. Уголовное  право Российской Федерации. Особенная  часть: Учебник под.ред. Г.Н.Борзенкова  и В.С.Комиссарова. И., Олимп, 1997.

21. Уголовное  право. Особенная часть: Учебник  для вузов. - М., издательство группа  ИНФРА М. - М – НОРМА, 1998.

22. Уголовное  право. История Юридической науки. - М., 1978 г.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Схема 1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Схема 2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Схема 3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Схема 4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Схема 5

 

 

 

 

 

 

Схема 6

 

Кінәнің нысандары және түрлері	Интеллектуалдық элемент	Еріктілік элемент
1	2	3
Тікелей қасақаналық	Істелетін іс - әрекеттің қоғамға  қауіпті мәнін білу, оның қоғамға  зиянды зардаптарының болуын мүмкін екенін немесе болмай қоймайтынын алдын  ала білу	Осы зардаптардың болуын тілеу
Жанама қасақаналық	Істелетін іс - әрекеттің қоғамға  қауіпті мәнін түсіну, оның қоғамға  зиянды зардабының нақты мүмкін екендігін  алдын ала білу	Осын зардаптардың болуын тілемегенімен  оның болуына саналы түрде жол  беру, немқұрайдылықпен қарау
Менмендік	Істелетін іс - әрекеттің қоғамға  қауіпті екенін түсіну, оның зиянды зардабының болуы мүмкін екенін алдын  ала білу	Менмендікпен ондай зардаптар  болмас деп сену
Немқұрайдылық	Істелетін іс - әрекеттің қоғамға  зиянды зардаптары болуы мүмкін екенін болжап білмесе	Бірақ оларды болжауға тиісті және болжай алатын болу
Немқұрайдылықтың белгілері	Объективтік (істелетін іс - әрекеттің  қоғамға зиянды зардабын болжауға міндеттілік) және (осы зардаптарды болжауға мүмкіндік) субъективтік

 

 

 

¹ Трайнин А.Н. Общее учение о составе преступления. М. 1957.

¹ Кудрявцев В.Н. Обьективная сторона преступления. М. 1960.

¹ См. Маркс К., Энгельс Ф. Соч. 3 С3.

² См. Курс советского уголовного права. Т.3Л. 1973. С.478.

¹ Таганцев Н.С. Русское уголовное право. Лекции. Часть общая. М. 1994. 1 том. С 40.

² Таганцев Н.С. Русское уголовное право. Лекции. С. 36.

¹ Е.И. Қайыржанов. Уголовное право РК (Общая часть) Алматы 1998 стр 59.

¹ А.В. Наумов. Российское уголовное право. М. 1996. С. 179.

¹ Уголовный Закон. Опыт теоретического моделирования. С. 65.

¹ См. Емельянов В.П. Преступность несовершеннолетних с психическими аномалиями Саратов, 1980.

² См. Судебная психиатрия. М. 1978, с 242.

¹ См. Лейкина Н.С. Личность преступника и уголовная ответственность. Л. 1968. С. 57.

¹ См. Рубинштейн С.Л. Бытье и сознание. М. 1957. С. 286.

¹ Белинский В.Г. Избранные философские произведения. Т.2М. 1948. С.47.