Прокуратура туралы заң

5-4) Қазақстан Республикасының аумағында  қылмыс жасаған және тергеуден  жасырынып жүрген адамға қатысты халықаралық iздестiру жариялауға;

6) тiкелей заңмен көзделген өзге жағдайларда санкция (келiсiм) бередi.

2. Көрсетiлген iс-әрекеттердi жасауға санкция берудi немесе оны беруден бас тартуды прокурор санкция сұрауға негiз болған материалдарды зерделегеннен кейiн лауазымды адамның қаулысына қарар түрiнде немесе өзге жазбаша нысанда жиырма төрт сағаттың iшiнде ресiмдейдi.

3. Адамның және азаматтың бостандық  құқықтарын шектеуi мүмкiн жедел-iздестiру және өзге қызмет мәселелерi жөнiндегi ведомстволық нормативтiк құқықтық актiлердiң қолданылуына келiсiм бередi.

22-бап. Нұсқау

1. Прокурор:

1) қылмыстық iстердi қозғау мен тергеу жүргiзуге байланысты анықтама және тергеу органдарына;

2) жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асыратын органдарға;

3) заңмен белгiленген өзге де жағдайларда нұсқау бередi.

2. Республика Бас Прокурорының  жедел-iздестiру қызметi, анықтама  және тергеу мәселелерi жөнiндегi нормативтiк сипаттағы нұсқауын  барлық тергеу және анықтама  органдары, жедел iздестiру қызметiн  жүзеге асыратын органдар орындауға мiндеттi.

23-бап. Өтiнiш

1. Прокурор заңға сәйкес бұзылған  құқықтарды қалпына келтiру және  мемлекеттiң, жеке және заңды тұлғалардың мүдделерiн қорғау үшiн сотқа талаптық өтiнiш жасауға хақылы.

2. Прокурорлық қадағалау актiлерi  қабылданбаған немесе олар заңда  белгiленген мерзiмде қаралмаған  жағдайларда прокурор органдар  мен лауазымды адамдардың iс-әрекеттерi мен актiлерiн жарамсыз деп тану туралы, сондай-ақ заңды бұзушылықты болдырмау туралы сотқа өтiнiш беруге құқылы. Прокурор наразылық келтiрiлген актiнiң күшiн арызды сот қарағанға дейiн өз қаулысымен тоқтата тұруға құқылы.

3. Сотқа берiлген прокурорлық қадағалау актiлерiнiң қабылданбауына немесе қараусыз қалдырылуына байланысты өтiнiштi сот заңда белгiленген тәртiппен қарайды.

4. Прокурордың өтiнiшiне мемлекеттiк баж бен өзге де алымдар салынбайды.

Ескерту. 23-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2002.08.09. N 346 Заңымен.

24-бап. Ұйғарым

1. Заңды бұзушылықты жою туралы жазбаша ұйғарымды прокурор енгiзедi және оны заңды бұзуға жол берген органға немесе лауазымды адамға, не жiберiлген заң бұзушылықты жоюға өкiлеттi органға немесе лауазымды адамға жiбередi. Егер заңды бұзу ашық сипатта болып, адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарына, сондай-ақ заңды тұлғалардың, қоғам мен мемлекеттiң заңмен қорғалатын мүдделерiне елеулi зиян келтiруi мүмкiн болған және ол дереу жойылмайтын болған жағдайда, ұйғарым енгiзiледi. Ұйғарымды нормативтiк құқықтық актiлерге енгiзуге болмайды.

2. Ұйғарымда Конституцияның, заңдар  мен Республика Президентi актiлерiнiң  бұзылған нормалары көрсетiлiп,  құқық бұзушылықтың сипаты мен  заң бұзушылықты жою жөнiндегi шаралар туралы нақты ұсыныстар  болуға тиiс.

3. Ұйғарым прокурор белгiлеген  мерзiмде мiндеттi түрде орындалуға тиiс. Ұйғарымның орындалуы туралы прокурорға дереу хабарланады. Прокурордың ұйғарымын орындамау Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жауаптылыққа әкеп соғады.

4. Ұйғарымға жоғары тұрған прокурорға не сотқа шағым берiлуi мүмкiн. Ұйғарымға шағымның берiлуi оның орындалуын тоқтата тұрмайды.

5. Жоғары тұрған прокурор немесе сот шағым бойынша шешiм қабылданғанға дейiн ұйғарымның орындалуын тоқтата тұра алады.

Ескерту. 24-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2002.08.09. N 346 Заңымен.

 

 

 

25-бап. Ұсыныс

1. Прокурор өз құзыретi шегiнде:

1) заңдылықты бұзуды болдырмау  туралы;

2) қылмыс жасауға және басқа тәртiп бұзушылыққа ықпал еткен себептер мен жағдайларды жою туралы;

3) Қазақстан Республикасының Конституциясына  сәйкес қол сұғылмау құқығы  бар адамдарды одан айыру мәселелерi бойынша;

4) заңда белгiленген өзге жағдайларда ұсыныс енгiзедi.

2. Ұсынысты лауазымды адам немесе  орган заңдылықтың бұзылуын, сондай-ақ  оларға ықпал еткен себептер мен жағдайларды жою туралы шараларды мiндеттi түрде қабылдай отырып, бiр ай мерзiмде қарауға тиiс. Прокурор ұсынысты қарауға қатысуға хақылы. Ұсынысты қараудың нәтижелерi және қолданылған шаралар туралы прокуратураға хабарланады.

Ескерту. 25-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2002.08.09. N 346 Заңымен.

26-бап. Заңды түсiндiру

1. Органның немесе лауазымды  адамның не азаматтың заңдарды  бiлмеуi немесе дұрыс түсiнбеуi салдарынан  оларды дұрыс қолданбауға әкелiп  соғатын жеткiлiктi негiздер бар  деп санаған ретте, прокурор заңның мазмұнын, ал қажет болған жағдайда заңды бұзғаны үшiн көзделетiн жауапкершiлiктi түсiндiредi.

2. Құқықтық актiнiң жобасы заңға  сәйкес келмеген жағдайда прокурор  актiнi қабылдайтын органға немесе лауазымды адамға заңның талабын түсiндiредi.

26-1-бап. Прокурордың құқықтық  актiлерiн мәжбүрлеп орындату шаралары

1. Прокурордың қаулылары мен  ұйғарымдарын өз еркiмен орындамаған  жағдайда, ол мүлкiнен мәжбүрлеп  айыруды көздейтiндерiн қоспағанда, прокурордың талаптарын мәжбүрлеп  орындату туралы қаулы шығаруға және оны орындау үшiн уәкiлеттi мемлекеттік органдарға жiберуге құқылы.

2. Уәкiлеттi мемлекеттiк органдар  прокурордың тиiстi қаулысын алған  бойда оны орындауға дереу шаралар қолдануға мiндеттi.

3. Лауазымды адамдар, азаматтар  айғақтар беру үшiн прокуратура  органдарына келуден бас тартқан жағдайда, прокурор ондай адамды прокуратура органдарына жеткiзу (күштеп әкелу) туралы қаулы шығаруға құқылы, оны жиырма төрт сағат iшiнде iшкi iстер органдары орындайды.

Ескерту. 26-1-баппен толықтырылды - Қазақстан  Республикасының 2002.08.09. N 346 Заңымен.

27-бап. Прокурорлық қадағалау  актiлерiн жариялау

 Өз қызметiнiң жариялылығын  қамтамасыз ету үшiн прокуратура  органдары адамның және азаматтың  конституциялық және заңмен қорғалатын  өзге де құқықтарын, заңды тұлғалар  мен мемлекеттiң мүдделерiн бұзған  органдар мен лауазымды адамдардың  заңсыз iс-әрекеттерi мен шешiмдерiне прокурорлық қадағалау актiлерiн бұқаралық ақпарат құралдарында жариялай алады.

Ескерту. 27-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2002.08.09. N 346 Заңымен.

4 ТАРАУ Адамның және азаматтың  құқықтары мен бостандықтарының,заңды тұлғалардың және мемлекеттiң мүдделерiнiң сақталуын қадағалау

28-бап. Қадағалаудың мiндеттерi

1. Қадағалаудың мiндеттерi:

1) адамның және азаматтың құқықтары  мен бостандықтарын, органдардың,  ұйымдардың, лауазымды адамдар мен  азаматтардың құқықтық актiлерi  мен iс-әрекеттерiнiң заңға сәйкес келуiн қамтамасыз ету;

2) заңдылықтың кез келген бұзылуын, осындай заң бұзушылыққа ықпал еткен себептер мен жағдайларды анықтап, жою, бұзылған құқықтарды қалпына келтiру шараларын қолдану болып табылады.

2. Прокуратура басқа мемлекеттiк органдарды алмастырмайды және ұйымдардың қызметi мен азаматтардың жеке өмiрiне араласпайды.

29-бап. Прокурордың өкiлеттiгi

1. Қадағалауды жүзеге асыру  кезiнде прокурор:

1) жүргiзiлетiн тексерiс мәселелерi  бойынша азаматтар мен лауазымды  адамдарды шақыруға және олардан айғақтар алуға;

2) қызметтiк куәлiгiн көрсетiп, мемлекеттiк органдардың, сондай-ақ меншiктiң барлық нысанындағы ұйымдардың аумағы мен үй-жайларына кедергiсiз кiруге;

2-1) жүргiзiлетiн тексерiс мәселелерi  жөнiнде банктерден жеке және  заңды тұлғалардың операциялары мен шоттары бойынша коммерциялық, банктiк және заңмен қорғалатын өзге де құпия болып саналатын мәлiметтердiң жариялануға болмайтын талаптарын сақтай отырып, мәлiметтер алуға;

2-2) жасырын қылмыстарды анықтау  мақсатында құзыреттi органдардан жедел-iздестiру шараларын жүзеге асырып, олардың нәтижелерi туралы хабар берiп отыруды талап етуге;

3) басшылардан және басқа да лауазымды адамдардан заңдылықтың жай-күйi және оны қамтамасыз ету жөнiндегi қажеттi құжаттарды, материалдарды, статистикалық деректердi алуға;

4) тексерiске қатысу және қорытынды беруi үшiн мамандарды тартуға;

5) прокуратураға түскен материалдарға, арыздарға өзiнiң құзыретiне сәйкес тексерiс жүргiзудi талап етуге және бұлардың нәтижелерi туралы хабарлауды мiндеттеуге;

6) қауiпсiздiктi және қадағалау қызметiн  қамтамасыз ету үшiн тексерiстi жүзеге асыруға басқа да құқық қорғау органдарының қызметкерлерiн тартуға;

6-1) сараптамалар тағайындауға;

7) Қазақстан Республикасының заңдарында  көзделген басқа да тексерiс әрекеттерiн жасауға құқылы.

2. Тексерiс нәтижелерi бойынша прокурор:

1) наразылық енгiзедi;

2) заң бұзушылықты болдырмау жөнiнде ұйғарым бередi;

3) қылмысты iс қозғау, тәртiптiк iс жүргiзу немесе әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iс жүргiзу, прокурордың талабын мәжбүрлеп орындау, жеткізу (күштеп әкелу) жөнiнде қаулы шығарады, материалдық залалдың өтелу шараларын қолданады;

4) адамның және азаматтың, заңды тұлғалар мен мемлекеттiң құқықтары мен заңды мүдделерi бұзылған жағдайда заңдардан басқа заңсыз актiнiң күшiн тоқтата тұрады;

5) мемлекеттiк органдар мен олардың лауазымды адамдары енгiзген тыйым салу-шектеу сипатындағы шаралардың күшiн жояды немесе алып тастайды;

6) мемлекеттiң, жеке және заңды тұлғалардың құқықтары мен олардың заңмен қорғалатын мүдделерiн сақтауды соттан өтiнедi;

7) органға немесе лауазымды адамға заңдылықты бұзуды болдырмау туралы ұсыныс енгiзедi.

Ескерту. 29-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2002.08.09. N 346, 2004.12.20. N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енеді) Заңдарымен.

5 ТАРАУ Сотта мемлекеттiң мүддесiн бiлдiру

30-бап. Прокурордың сотта  iс қараудағы құзыретi

1. Қылмыстық, азаматтық немесе  өзге де сот iсiн жүргiзу барысында  сотта мемлекет мүддесiн бiлдiре  отырып, прокурор осы Заңға, сондай-ақ Республиканың қылмыстық iстер жүргiзу, азаматтық iстер жүргiзу және өзге де заңдарына сәйкес шағым және қадағалау тәртiбiмен өз өкiлеттiгiн жүзеге асырады.

2. Соттың (судьяның) iс бойынша шешiмiмен,  үкiмiмен немесе өзге қаулысымен  оның заңға сәйкессiздiгi немесе  негiзсiздiгi себептi келiспеген жағдайда, прокурор iстi қайта қарау немесе  құқықтық актiнiң күшiн жою не  өзгерту туралы жоғары тұрған сотқа наразылық беруге хақылы.

Ескерту. 30-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2002.08.09. N 346 Заңымен.

31-бап. Соттың заңды күшiне енбеген қаулыларына наразылық жасау

 Прокурор өзiнiң iстiң сотта  қаралуына қатысу-қатыспауына қарамастан, соттың (судьяның) заңды күшiне енбеген заңға сәйкес келмейтiн немесе негiзсiз шешiмiне, үкiмi мен өзге де қаулысына жоғары тұрған сотқа наразылық беруге хақылы.

32-бап. Соттың заңды күшiне енген қаулыларына наразылық жасау

1. Прокурор соттың заңды күшiне енген шешiмдерi, үкiмдерi және өзге қаулылары бойынша iстердi өз құзыретiнiң шегiнде соттан талап етiп алдыруға хақылы.

2. Соттың заңды күшiне енген шешiмi, үкiмi мен өзге қаулысы заңға сәйкес келмейтiн немесе негiзсiз болған жағдайда, прокурор қадағалау тәртiбiмен наразылық жасайды. Егер наразылық жасау оның құзыретiнiң шегiнен асып кететiн болса, онда тиiстi прокурор наразылық жасау жөнiнде жоғары тұрған прокурорға ұсыныс айтып, өтiнiш жасайды.

3. Прокурордың соттың заңды күшiне енген шешiмiне, үкiмi мен өзге де қаулыларына наразылық жасау және орындалуын тоқтата тұру жөнiндегi өкiлеттiгi заңмен айқындалады.

33-бап. Республика Жоғарғы  Сотының нормативтiк қаулысына наразылық жасау

 Республиканың Бас Прокуроры  Республика Жоғарғы Сотының нормативтiк  қаулысының Конституцияға және заңдарға сәйкес келмеу негiздерi бойынша Республика Жоғарғы Сотының жалпы отырысына наразылық енгiзедi.

Ескерту. 33-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2002.08.09. N 346 Заңымен.

6 ТАРАУ Жедел-iздестiру қызметiне қадағалау

34-бап. Қадағалаудың мазмұны  мен мәнi

Жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асыру, жедел-iздестiру шараларын жүргiзу барысында  адамның және азаматтың құқықтары  мен бостандықтарының сақталуы, сондай-ақ жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асыруға  өкiлеттi органдар мен лауазымды  адамдардың актiлерi мен iс-әрекеттерiнiң заңдылығы қадағалаудың мәнi болып табылады.

35-бап. Прокурордың жедел-iздестiру қызметiнде заңдылықты қамтамасыз ету жөнiндегi өкiлеттiгi

Жедел-iздестiру қызметiне қадағалауды жүзеге асыра отырып, прокурор:

1) жедел-iздестiру қызметiнiң тоқтатылған  немесе жүргiзiлiп жатқан iстерiн,  жедел-iздестiру қызметiнiң барысы  туралы материалдарды, құжаттар  мен басқа да қажеттi мәлiметтердi алады, бұған жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асыратын органдарда жасырын негiзде қызмет ететiн немесе қызмет еткен азаматтардың жеке басы туралы мәлiметтер қосылмайды;

2) жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асыратын органдардың арнайы жедел-iздестiру шараларын өткiзу заңдылығын тексередi;

3) жедел-iздестiру қызметiн жүзеге  асыратын органдардың лауазымды  адамдарының iс-әрекеттерi мен шешiмдерiне жасалған шағымдар мен өтiнiштердi қарайды;

4) жедел-iздестiру қызметін жүзеге  асыратын органдар шығарған жедел-iздестiру  шараларын ұйымдастыру мен өткiзу  тактикасын реттейтiн, Конституцияға,  заңдарға және Республика Президентiнiң актiлерiне қайшы келетiн нормативтiк құқықтық актiлерге наразылық жасайды;

5) жедел-iздестiру қызметiн жүзеге асырған кезде заңның, адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарының бұзылғаны анықталған жағдайда өзiнiң қаулысымен жедел-iздестiру шараларын тоқтатады;

6) жедел-iздестiру шараларын жүзеге  асырған кезде құқыққа қарсы әрекеттерге жол берген қызметкерлер жөнiнде қылмыстық және тәртiптiк iс қозғау туралы қаулы шығарады;

7) жедел-iздестiру қызметiнiң заңдылығына  қадағалауды жүзеге асырған кезде  заңды бұзудың анықталған фактiлерi  бойынша прокурорлық қадағалаудың  осы Заңда көзделген өзге де актiлерiн шығарады;