Сацыяльна-эканамічнае і культурнае развіццё Ашмянскага раёна ў 1953 – 1985 гг

    У экспазіцыі музея налічваецца каля 2 тыс. экспанатаў, вялікая колькасць іх захоўваецца ў запасным фондзе.

    Першы раздзел  экспазіцыі музея прысвечаны  этнаграфіі краю. Найбольш каштоўнымі  экспанатамі з’яўляюцца драўляная  саха, вязаная барана, ручнікі, сукенкі,  посцілкі, вырабы з саломы, скульптуры самадзейнага мастака І.Ф.Астрамовіча з в. Навасяды, цымбалы і інш. Другі раздзел экспазіцыі музея прысвечаны гісторыі Гальшан, трэці – гісторыі школы. Чацверты раздзел мае назву “Гальшаны ў літаратуры і мастацтве”, а заключны – гэта куток з падарункамі школе, музею ад вучняў, настаўнікаў, наведвальнікаў.

    У музеі  праводзяцца ўрокі, выхаваўчыя  мерапрыемсты, экскурсіі. У 1997 годзе  музею прысвоена званне народнага,  а ў 2002 годзе прысвоена імя  Э.С.Корзуна, які пры жыцці ўнёс вялікі ўклад у вывучэнне Гальшан і заснаванне музея.

     Музей Ф.К.Багушэвіча  Жупранскай сярэдняй школы быў  адкрыты 22 сакавіка 1970 года да 130-годдзя  з дня нараджэння Ф.К.Багушэвіча. Ініцыятарамі стварэння музея  былі М.І.Крайноў, дырэктар школы,  К.А.Кадырка, настаўнік беларускай мовы і літаратуры. У музеі налічваецца 140 экспанатаў, з іх 50 арыгіналаў.

     У 1973 годзе  ў раёне налічвалася 33 клубы  і 43 бібліятэкі. За 1972 год было  праведзена 1385 масавых мерапрыемстваў. Клубы амаль у два разы павялічылі свой паказчык у параўнанні з 1971 годам. Па выніках працы за 1972 год за лепшыя паказчыкі дыпломы былі ўручаны Муравана-Ашмянкоўскаму сельскаму дому культуры, Будзенаўскай і Гальшанскай сельскім бібліятэкам [26, c.4].

     Нельга  не ўпамянуць Аляксандра Рыгоравіча Каранеўскага (гл. дадатак 5). Гэты чалавек цалкам адданы гісторыі і краязнаўству, які ўсё сваё жыццё прысвяціў вывучэнню гісторыі роднага краю – Гродзеншчыны і, у прыватнасці, Ашмяншчыны. Яго матэрыялы ўвайшлі ў кнігу хроніку “Памяць”.

  У Ашмянскім раёне працавалі і працуюць таленавітыя, творчыя людзі. Доказам гэтага служыць мноства самадзейных калектываў, якія праславілі гэты край не толькі ў рэспубліцы, але і за яе межамі. За разглядаемы перыяд былі арганізаваны музеі, што дазволіла захаваць гістарычную спадчыну да сённяшніх дзён. Былі адкрыты бібліятэкі і клубы, што дазволіла арганізаваць адпачынак і вольны час жыхароў раёна. Працягваецца вывучэнне роднага краю (асабліва хочацца адзначыць працу Эдуарда Сямёнавіча Корзуна, Аляксандра Рыгоравіча Каранеўскага і інш.).

    

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ЗАКЛЮЧЭННЕ

 

     Даследаваўшы сацыяльна-эканамічнае і культурнае развіццё Ашмяншчыны ў перыяд з 1953 па 1985 год можна зрабіць наступныя вынікі.        

     За дадзены перыяд тэрыторыя Ашмяншчыны  працярпела шэраг розных змяненняў, у тым ліку сацыяльна-эканамічных і культурных.

     Нельга  не адзначыць і той момант, што менавіта ў гэты час заканчваецца масавая калектывізацыя, развіваюцца калектыўныя гаспадаркі. У свой час яны адыгралі выключна важную ролю ў паляпшэнні дабрабыту хлебаробаў, павелічэнні ўрадлівасці зямель, калгасы і саўгасы далі магчымасць для шырокага ўкаранення ў сельскай гаспадарцы дасягненняў навукі, тэхнікі, перадавога вопыту. Ураджайнасць з палёў павышаецца, пасяўныя плошчы таксама павялічваліся.

     Машынна-трактарныя  станцыі папаўняліся сельгастэхнікай, працягваюць існаваць навучальныя ўстановы для падрыхтоўкі спецыялістаў, якія б маглі працаваць ў сельска-гаспадарчай галіне.

     На тэрыторыі  Ашмяншчыны дзейнічае многа прадпрыемстваў, прадукцыя якіх была добра вядома і карысталася попытам не толькі ў БССР, але і ў былых краінах Савецкага Саюза. Гэта прадукцыя такіх прадпрыемстваў як мясакамбінат, сырзавод (маслазавод), крухмальны завод і інш.

    У Ашмянскім  раёне працавалі і працуюць таленавітыя, творчыя людзі. Доказам гэтага служыць мноства самадзейных калектываў (ансамбль народных інструментаў “Карусель”, ансамбль песні і танца “Крыніца”, і інш.), якія праславілі гэты край не толькі ў рэспубліцы, але і за яе межамі. За разглядаемы перыяд былі арганізаваны музеі (Ашмянскі краязнаўчы музей імя Ф.К.Багушэвіча, гісторыка-краязнаўчы музей Гальшанскай сярэдняй школы, музей Ф.К.Багушэвіча Жупранскай сярэдняй школы), што дазволіла захаваць гістарычную спадчыну да сённяшніх дзён. Былі адкрыты бібліятэкі і клубы, што дало магчымасць арганізаваць адпачынак і вольны час жыхароў раёна.    Працягваецца вывучэнне роднага краю (асабліва хочацца адзначыць працу Эдуарда Сямёнавіча Корзуна, Аляксандра Рыгоравіча Каранеўскага і інш.).

     Станоўчыя вынікі пачалі назірацца паўсюдна і за кароткі тэрмін.

     Усё вышэй  пералічанае – падцвярджэнне таго, што сацыяльна-эканамічнае і культурнае развіццё Ашмянскага раёна было апісана  дастаткова, а значыць пастаўленыя мэта і задачы дасягнуты.

 

    

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

СПІС ВЫКАРЫСТАНЫХ КРЫНІЦ І ЛІТАРАТУРЫ

 

1. Ашмянскі раён. Матэрыялы падрыхтаваны Ашмянскім выканаўчым камітэтам. – Ашмяны.: “Спектр Р” – 2006.
2. Ашмянскі раён; Пад рэдакцыяй Л.М.Драбовіча. – Мн.: ДП “Мінская друкарская фабрыка”, 2001. – 16 с.
3. Ашмянскі раён // В.В.Швед і інш. Прынямонне. Гродзенская вобласць. – Мн.: “Выдавецтва “Беларусь”. – 2004.
4. Ашмяны // Малішэўскі, У.А., Пабока, П.М. Нашы гарады. – Мн.: 1991. – с.237 – 240.
5. Вярцінскі, Р.Э. Помнікі гісторыі і культуры Ашмяншчыны – каштоўныя стварэнні рук нашых продкаў і сучаснікаў // Ашмяншчына: гісторыя і сучаснасць. Матэрыялы навукова-практычнай краязнаўчай канферэнцыі, прысвечанай знакамітым людзям, гісторыка-архітэктурным помнікам, гістарычным падзеям і мясцінам Ашмяншчыны ХVІ – ХХ ст. 15 кастрычніка 1993 г.; Пад рэд. І.П.Крэня – Ліда .: 1995. – 134 с.
6. Граблевский, И.С. Гродненская область. – Мн.: Беларусь, 1988. – 238 с.: 8 л. Ил. – (БССР).
7. Григорьев, В. Вручение наград труженикам села / В.Григорьев // Красное знамя. – 1973. – 1 янв. – С. 1.
8. Григорьев, В. Первые тонны говядины и свинины / В.Григорьев // Красное знамя. – 1973. – 6 янв. – С. 2.
9. Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гродзенская вобласць / АН БССР, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; Рэд. кал.: С.В.Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. – Мн.: Бел ЭС, 1986. – 371 с., іл.
10. Зональный государственный архив в г.Лиде Гродненской области. – Фонд Р-1149. – Оп. 1. – Д. 112. – С.2-4.
11. Зональный государственный архив в г.Лиде Гродненской области. – Фонд Р-1149. – Оп. 1. – Д. 201. – С.3,5.
12. Зональный государственный архив в г.Лиде Гродненской области. – Фонд Р-1149. – Оп. 1. – Д. 204. – С.3,12.
13. Зональный государственный архив в г.Лиде Гродненской области. – Фонд Р-1149. – Оп. 1. – Д. 208. – С.6.
14. Зональный государственный архив в г.Лиде Гродненской области. – Фонд Р-1149. – Оп. 1. – Д. 300. – С.11.
15. Зональный государственный архив в г.Лиде Гродненской области. – Фонд Р-1149. – Оп. 1. – Д. 302. – С.11,23,30.
16. Зональный государственный архив в г.Лиде Гродненской области. – Фонд Р-1149. – Оп. 1. – Д. 547. – С.7,12-13.
17. Зональный государственный архив в г.Лиде Гродненской области. – Фонд Р-1149. – Оп. 1. – Д. 550. – С.2,7.
18. Зональный государственный архив в г.Лиде Гродненской области. – Фонд Р-1149. – Оп. 1. – Д. 613. – С.5,20,62.
19. Зональный государственный архив в г.Лиде Гродненской области. – Фонд Р-1149. – Оп. 1. – Д. 654. – С.10,16,23.
20. Зональный государственный архив в г.Лиде Гродненской области. – Фонд Р-1149. – Оп. 1. – Д. 655. – С.13,25.
21. Зональный государственный архив в г.Лиде Гродненской области. – Фонд Р-1149. – Оп. 1. – Д. 658. – С.9,10.
22. Зональный государственный архив в г.Лиде Гродненской области. – Фонд Р-1155. – Оп. 1. – Д. 19. – С.2-3,10.
23. Зональный государственный архив в г.Лиде Гродненской области. – Фонд Р-1155. – Оп. 1. – Д. 36. – С.3,10,18.
24. Корзун, Э.С. Гольшаны. – Мн.: Полымя, 1987. – 87 с.: ил. (По родному краю).
25. Крэнь, І.П., Белазаровіч, В.А. Гродзенскай вобласці 60 гадоў // 60 летие образования Гродненской области: Материалы междунар. науч. конф., 3-4 марта 2004 г., Гродно / Отв. ред. В.А.Белозорович. – Гродно: ГрГУ, 2004. – 456 с.
26. Лебедева, Т. Отношение к порученному делу / Т.Лебедева // Красное знамя. – 1973. – 20 фев. – С. 4 
27. Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Ашмянскага раёна. – Мн.: БЕЛТА, 2003. – 688 с.іл.
28. Плеханов, А. Качество медицинского обслуживания повышается / А.Плеханов // Красное знамя. – 1968. – 24 апр. - С. 3
29. Постановление № 180 Гродненского областного исполнительного комитета “Об итогах обследования занятости трудоспособного населения по 10 городам области” 17 января 1969 г. // Гродненская область в документах и материалах (1944 – 1995) / Сост. Л.И.Юнина и др.; - Слоним: ГОУПП “Слоним. тип.”, 2004. – 432 с.
30. Путеводитель по городам и районным центрам Республики Беларусь / Состовитель А.Варивончик и др. – Мн.: ООО “Харвест”, 2004. – 448 с.: ил., карт.
31. Трушко, М. Наш районный центр растет / М.Трушко // Красное знамя. – 1979. – 7 авг. - С. 2.
32. Шомоди, В.Э. Маршрутами народной славы.: Пособие для педагогов и воспитателей / В.Э.Шомоди. – 3-е изд., перераб. и доп. – Мн.: Университетское, 2001. – 396 с.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ДАДАТАК 1

 

 

 

 

 

ДАДАТАК 2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ДАДАТАК 3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ДАДАТАК 4

 

 

 

 

 

 

 

 

ДАДАТАК 5