Кәсіпорындардың әртүрлі контрогенттермен қарым-қатынасы

Кәсіпорынның төменгі  төлемқабілеттілігі мен рентабельділігін талдау кезінде ұзақ мерзімді міндеттемелерді  алу қажет пе деген сұрақ туындайды. Бір жағынан, ұзақ мерзімді міндеттемелерді  пайдаланбау кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын, яғни тәуекелсіздігін  білдірсе, екінші жағынан, ұзақ мерзімді міндеттемелер кәсіпорынның төлемқабілеттігі мен рентабельділігін арттыруға  көмектеседі. Бұл жағдайда біз “тәуекел табыс” деген екі факторлы моделіне тоқталып кеткен жөн. Бұл модельдің  негізгі қағидаты - тәуекелсіз табыс  та жоқ. Яғни тәуекел мен табыстың қолайлы қатынасын тапқан жөн. Алайда қарыз қа-ражаттарын пайдалану қажеттілігі  болмайды егер кәсіпорын өз пайдасын өзін-дік құнды төмендету негізінді  арттырса.

Сонымен кәсіпорынның қаржылық жағдайын жақсартудың бірнеше жолдарын атап көрсетуге болады: өзіндік құнды  азайту қажет. Ол үшін өзіндік құнға  факторлық талдау жасау, оның өсу  себептерін анықтау және азайту жөнінде  шаралар қолдану қажет. Материалдық, еңбек және қаржылық ресурстарының  тиімді пайдалануына көп көңіл бөлу қажет [30].

Негізгі көзі меншікті капитал  болып табылатын капитал салымдарын азайту не боламса ұзақ мерзімді қарыз  қаражаттарын немесе лизингті пайдалану.

ҚОРЫТЫНДЫ

 

 

Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау нәтижелері бойынша кәсіпорында  қалыптасқан жағымды және жағымсыз құбылыстар туралы, кәсіпорын қызметінің мықты және әлсіз жақтары туралы, сонымен қатар олардың туындауына себеп болған факторлар жөнінде  қорытынды жасауға болады.

Жұмыстың бірінші бөлімінде кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың теориялық негіздеріне зерттеу жасалынған болатын.

Екінші бөлімд «Халлибуртон Интернэшнл Инк.» компаниясының қаржылық жағдайына талдау жүргізілді. Яғни кәсіпорынның мүліктік жағдайына, төлем қабілеттілігімен өтімділігіне, қаржылық тұрақтылығына және табыстығына мен іскерлік белсенділігіне талдау жүргізілді. Талдау нәтижесінде келесідей кемшіліктер анықталды:

Кәсіпорынның мүліктік жағдайы  тұрақсыз, яғни ол жыл соңына 3%-ға төмендеді. Негізгі құралдардың активтердің  жалпы сомасындағы үлесі 18%-ға төмендесе, айналымнан тыс активтердің үлесі 11%-ға төмендеді. Кәсіпорынның негізгі  проблемаларының бірі - төменгі төлем  қабілеттілік пен өтімділік болып  табылады. Кәсіпорынның баланс құрылымы нашар болып келеді және ақша қаражаттарының өте тез өзгеруіне душар.Кәсіпорынның тағы бір негізгі проблемаларының  бірі – оның рентабельсіздігі. Ағымдағы жылы сатуан түскен түсім артқанына  қарамастан кәсіпорын шығын шегуде. Жалпы табыстың азаюы өндіріс  рентабельділігінің төмендегенімен және соған қатысты шығындардың өсуімен  түсіндіріледі. Үшінші бөлімде кәсіпорынның қаржылық жағдайын жақсарту жөнінен ұсы-ныстар жасадық. Кәсіпорыннның қаржылық жақсарту бойынша іс-шаралар не-гізгі үш проблеманы шешуге бағытталады: кәсіпорын активтерінің өтімділігін арттыру, қаржылық тұрақтылықтың және іскерлік белсенділіктің көрсеткіштерін ағымдағы деңгейде сақтау және кәсіпорынды қызметінің рентабельділігін арттыру.

Сыртқы көздерге жаңа акциялар мен облигациялар шығару, дәрменсіз  кә-сіпорындардың басқа кәсіпорындармен  қосылуы, банктік несиелер мен дота-циялар, лизинг, факторинг, дивидендтер төлеуді  уақытша тоқтату жатады. Ал қаржылық жағдайды сауықтырудың  ішкі көздеріне  өнімдердің сапасы мен бә-секе қабілеттілігін арттыру, өнімнің өзіндік құнын  төмендету, тұрақты шығын-дар мөлшерін азайту, өндіріс қуаттылығын толық  пайдалану және пайдаланыл-майтын активтерді сату болып табылады.

Осы проблеманы шешудегі ұсынысым:

25 млн. теңгені қысқа  мерзімді міндеттемелерден ұзақ  мерзімді міндеттемелерге ауыстыруды  қарастырады. Бұл меншікті айналым қаражатта-рының 15000 мың теңгеге артуына және ағымдағы өтімділік коэффициентінің 1,5 пунктке, аралық өтімділік коэффициентінің 0,7 пунктке, абсолюттік өтімділік коэффициентінің 0,1 пунктке өсуіне алып келді.

 

 

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

 

 

1. Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов  Э.Т., Жұмағалиева Ж.Г. Кәсіпорынның  қаржылық жағдайын талдау / Оқу  құралы. – Алматы: Экономика. 2001 ж.

2. Шеремет А.Д., Сайфулин Р.С. Методика финансового анализа. - М.: ИНФРАМ, 1995.

3. Русак Н.А. Анализ финансового положения предприятия. В учебнике «Анализ хозяйственной деятельности в промышленности». Под общ. ред. В.И. Стражева - Минск: Высшая школа, 1995.

4. Радионова В.М., Федотова М.А. Финансовая устойчивость предприятия в условиях инфляции. — М.: Изд-во «Перспектива», 1995.

5. Крейнина М.Н. Анализ финансового состояния и инвестиционной привлекательности акционерных обществ в промышленности, строительстве и торговле. - М.: АО «ДИС», «МВ-Центр», 1994.

6. Ковалев А.И., Привалов В.П. Анализ финансового состояния предприятия. - М.: Центр экономики и маркетинга, 1995.

7. Балабанов И.Т. Анализ и планирование финансов хозяйствующего субъекта: Учебн. пособие. - М.: Финансы и статистика, 1994.

8. Бухгалтерско-аудиторский портфель. ( Книга предпринимателя. Книга бухгалтера. Книга аудитора ) / Отв.ред. Рубин Ю.Б., Сол-даткин В.И. - М.: «ОМИНТЭК», 1994.

9. Артеменко В.Г., Беллендир М.В. Финансовый анализ: Учебное пособие. — Издательство «ДИС», НГАЭ и У, 1997.

10. Маркарьян Э.А., Герасименко Г.П. Финансовый анализ -М.: «ПРИОР», 1996.

11. О бухгалтерском учете. Указ  Президента Республики Казахстан,  имеющий силу Закона, от 26 декабря  1995 г., №2732.

12. Стандарты бухгалтерского учета.  Национальная комиссия Республики  Казахстан. - Алматы,1996.

13. Бухгалтерский анализ: Пер. с  англ. - К.:Торгово-издательское бюро  ВНУ, 1993.

14. Введение в бухгалтерское  дело: Пер. с англ.: — К.: Торгово-издательское  бюро ВНҮ, 1994.

15. Руководство по финансовому  учету, отчетности и аудиту. Первая  редакция Центральный и операционный  отдел учета и отчетности. Всемирный  банк, январь 1995.

16. Методические рекомендации по  составлению финансовой отчетности. Утверждены директором Департамента  методологии бухгалтерского учета  и аудита. Министерства финансов  Республики Казахстан 21.05.97 г., №7 /Бюллетень бухгалтера. 1997., №29.

17. Анализ хозяйственной деятельности  в промышленности: Учебник ІИ.А. Богдановская, Г.Г. Виноградов, О.Ф. Моргун и др:. Под.общ. ред. В.И. Стражева. - Минск: Высшая школа, 1995.

18. Ефимова О.В. Как анализировать финансовое положение предприятия (практическое пособие). — «Бизнес-школа», Интел-Синтез, 1994.

19. Лоханина И.М., Золкина З.К. Основы анализа финансового состояния предприятия. Учебное пособие. - Ярославль, 1993.

20. Андреев В.А. Практический аудит. /Справочное пособие/.- М.: Экономика, 1994.

21. Ковалев В.В. Финансовый анализ: Управление капиталом. Вы-бор инвестиций. Анализ отчетности. — М.: Финансы и статистика, 1995.

22. Финансовый менеджмент: теория  и практика: Учебник /под. ред. Е.С. Стояновой. — М.: изд-во «Перспектива», 1996.

23. Чечета А.П. Анализ финансового  состояния предприятия. /Бухгалтерский  учет. 1992 г., №5.

24. Ковалев В.В. «Практикум  по анализу и финансовому менеджменту». -

Москва, Финансы и статистика, 2006.

25.Кубышкин И. «Использование финансового анализа для управления компанией».// Финансовый директор. - 2005. - №4.

26. Попова М. «Как вывести предприятие из финансового кризиса».// Финансовый директор.-2005. -№3.

27.Румянцева Е.Е «Новая экономическая энциклопедия».-Москва, Инфра-М, 2006.

28.Савицкая Г.В. «Анализ хозяйственной деятельности предприятия». - Москва, Инфра-М, 2006.

29.Трохина С.Д., Ильина В.А., Морозова Т.Ф. «Управление финансовым состоянием предприятия».//Финансовый менеджмент. - 2004. - №1.

30.Финансовый менеджмент./ Под. ред. Стояновой Е.С. - М.: Перспектива, 2006.

31.Шеремет А.Д. «Теория экономического анализа». - Москва, Инфра-М, 2006.