«АТФБАНК» ААҚ-ның депозиттік саясаты

Банкте ақша қаражаттарды сақтауға клиенттердің мүддесін көтеру мақсатында банк сыйақы мөлшерлемелерін  саралаумен азаматтардың валюталық  депозиттер табыстылығын жоғарлату  бойынша жұмыстарын жүргізіп жатыр. Осы депозиттер түрлері бойынша жоғарлаған табыс халық ішінде олардың танымалдығын қамтамасыз етті. Банктік қызметтер нарығында АТФБанктің ойдағыдай жұмысы, қаржылық жағдайдың тұрақтылығы депозиттік базаның өсуіне себеп болып, міндеттемелер бойынша тәуекелдерді әртараптандыруға мүмкіндік береді.

Халықтың банкке деген сенімділігінің өсуі туралы депозиттер көлемінің өсуі айтады. Мерзімдік депозиттер көлемі 2008 жылы 9664703мың теңге құраса, 2009 жылы 19397322 мың теңге құрады, яғни екі есеге өсіп, 2010 жылдың 30 маусымында 19 млрд. теңгеден асты, оның ішінде жеке тұлғалардың мерзімдік депозиттері 8 млрд. теңгеге жуық, ал қалған бөлімін коммерциялық құрылымдардың депозиттері құрайды.

Ғылыми-техникалық прогресстің соңғы жетістіктерін қазіргі банк ісінде пайдаланудың мысалдары болып: өтімділік пен қаржыны жоспарлау үшін сервис, қолма-қол ақшаны басқару жүйесі, ақшаны орналастыру үшін ұсыныстар, бүкіл әлеммен байланысты қамтамасыз ететін электроника базасында төлем операциялары үшін әртүрлі қызметтер.

Клиенттердің  қолайлығы үшін банк телекоммуникациялық  құралдар көмегімен есеп айырысу  операцияларын жүргізу үшін тағайымдалған  «Алыстанған клиент»сервисін ұсынады. Клиент дербес компьютер, модем және телефондық желіні пайдалану арқылы банкке төлем құжаттарын рәсімдеп жібереді және керісінше банк оған модемдік байланыс арқылы төлем құжаттарын жібереді. Клиентті бағдарламалық қамтамасыз етудің жаңа нұсқасы оған компьютерлік желіде төлем құжаттардың қалыптасу және бақылау бойынша функцияларды бөлуге мүмкіндік береді. Жұмыс орнынан немесе үйден шықпай-ақ уақыт үнемделеді және клиент келесідей мүмкіндіктерді иеленеді:

• теңге және валюталық төлемдерді жүзеге асыру;
• шоттағы ақша қозғалысы туралы банктен құжаттарды алу;
• валютаны сатуға немесе сатып алуға өтінімдерді беру;
• басқа банктерден болжанылатын теңдегі түсімдерді алу;
• «Қазақстандық қор биржасы» жабық акционерлік қоғамынан (KASE) және Мәскеудің Банкаралық Валюталық Биржадан (ММБВ) жедел ақпаратты алу;
• банкпен кез келген текстік ақпаратпен айырысу.

Банктер тез, үздіксіз әрі арзан есеп айырысуға маңызды  мән береді. Соңғы жылдары қазақстандық банктер қолма – қол және қолма  – қолсыз есеп айырысуларды жүргізу  бойынша операцияларды жаңарту  және тездету үшін көп күштерін жұмсады. Ақша аударымдардың жылдамдығы 15 минуттен 3 банктік күнге дейін.

АТФБанк клиенттердің ақшаларын аударудың сапалы әрі  тез нұсқаларын ұсынады.

Берілген кестеде  ақша аударымдарды жасау үшін АТФБанк  ұсынатын нұсқаларды көруге болады.

Мамандардың бағалауы бойынша қазақстандағы банктердегі жеке тұлғалардың салымдары мен депозиттері 400 млн. доллардан жоғары эквивалентті құрайды. Халық жинақтарының шынайы мөлшері бағалаулар бойынша ресми салымдардан жоғары және шамамен 2-3 млрд. АҚШ долларын құрайды. Тағы 1 млрд. доллар ұлттық капиталдан шетелге жылыстады. Сондықтан банктік депозиттік жүйе экономиканың  қаржылық және өндірістік секторын байланыстыратын көпір болып саналады. Бірақ, осы жүйенің басты кемшілігі болып шоғырландырылатын ресурстардың мерзімінің қысқа болуы. Жүйенің негізгі бөлігін 1 жыл және одан төмен мерзімдегі депозит, бұл банкке ұзақмерзімдік инвестициялық жобаларды қаржыландыруға мүмкіндік бермейді /39, 2 бет/.

АТФБанктің  «АТФ-Перспектива» депозитін жеке тұлға  немесе үшінші тұлға атына ашылады, мысалы кәмелетке толмаған балаға ашылып, 18 жасқа толған уақытта ақша табыспен қайтарылады. Депозит 5 жылдан кем емес уақытқа, 50 000 теңге немесе 500 доллардан кем емес сомада салынады. Жылдық мөлшерлемелер теңгеде – 12%, АҚШ долларында - 8%, Еврода - 6%.

«АТФ-Момент»  депозитіне салымдар жеке тұлғалардан қабылданады және салымдар бойынша табыс ақшаны салған күні төленеді.

                                                                               (жылдық %)

Валюта  түрі	3 ай	6 ай	9 ай
Теңге	4,5	5,5	6
АҚШ доллары	2,8	3,2	4
Евро	2	2,8	3

 

Салым сомасы 10 000 теңге немесе 100 доллар.

«АТФ-Капитал» депозиті бойынша келесідей сыйақы мөлшерлемелері есептеледі.

                                                                               (жылдық %)

Валюта түрі	3 ай	6 ай	9 ай	12 ай	1 жылдан 3 жылға  дейін
Теңге	6	6,5	8,5	9,5	10,0
АҚШ доллары	3,5	4,2	4,5	5,0	6,0
Евро	2,5	3,0	4,0	4,5	5,0

 

АТФ Банктің  депозит бойынша табыс төленетін  және оны бөліктеп пайдалануға мүмкіндік  беретін «АТФ-Комфорт» депозиті бар. Бұл депозит жинақталған сомадан бөліктеп ақшаны кері алу мүмкіндігін береді, сыйақы мөлшерлемесі «қалқымалы» және банктік салым келісімі мерзімінде өзгере алады.                                                                                           

 «АТФ-Комфорт»                                                           (жылдық %)

Валюта түрі	3 ай	6 ай	9 ай	12 ай
Теңге	3,0	4,0	5,0	5,5
АҚШ доллары	1,5	2,5	3,0	3,5
Евро	1,0	1,8	2,0	2,5

 

Алғаш салынатын  салым мөлшері 5 000 теңге немесе 50 АҚШ доллары, қосымша салымдардың көлемі шектелмейді.

Жоғарыда айтылған барлық депозиттер мерзімінен бұрын  келісім шарттарының бұзылуы  мен депозиттен ақшаны кері алу мүмкіндіктерін алдын-ала ескерді. Сыйақы мөлшерлемесі келісімнің шарттарына сәйкес өзгереді.

АТФБанкі жеке тұлғалардың салымдарын сақтандыру қорының қатысушысы болып табылады. Салықтар және де бюджетке басқа төлемдер туралы заңға сәйкес, жеке тұлғалардың депозиттері бойынша алынған сыйақы сомаларынан салық төленбейді.[9,10,11]

Банктің бұл  қорға қатысуы әр клиенттің қаржылық қауіпсіздігін қамтамасыз етеді. Егер банк белгілі бір себептер бойынша салымшылар алдында міндеттемелерді орындай алмайтын болса қор салымды өтеу гаранты ретінде шығады. Бірақ салымдардың барлық түрлері сақтандыру жүйесіне кірмейді, оған тек жеке тұлғалардың мерзімдік депозиттері жатады.

Жеке тұлғалардың  депозиттерін тарту аймағында банк жұмысына талдау жасай отырып, халықтан тартылатын қаражаттың өсу беталысын  иеленетінін 5-.кесте деректерінен көруге болады.

 

5-кесте - 2007-2010 жылдардағы АТФБанктің мерзімдік депозиттер көлемі

(мың теңге)

	2007	өзге-ріс, %	2008	өзге-ріс, %	2009	өзге-ріс, %	2010	өзге-ріс, %
Мерзімдік депозиттер:	6638947		9664703		19397322		27763001
Жеке тұлғалар-дың	1527380	-	4260460	+178%	6856153	+61%	8524242	+24%
Коммерция-лық құрылым-дардың	5111567	-	5404243	+57%	12541169	+132%	19238759	+53%

 

6-кесте - 2007-2010 жылдардағы АТФБанк шоттарындағы  ақша қалдықтары

(мың теңге)

	2007	2008	2009	2010
Ағымдағы шоттардағы қалдықтар:
Жеке тұлғалардың	127380	377175	862340	1396432
Коммерция-лық  құрылымдар-дың	6241385	10024866	11171996	15334203

 

Кесте деректеріне қарап, азаматтардың мерзімдік салымдар көлемі 2008 жылы 3 есеге жуық өскенін байқаймыз.

 Жеке салымшылармен жұмысты  жетілдіру бойынша әртүрлі шараларды  әзірлеу АТФБанкке 2010 жылда халықтан тартылған депозиттердің өсу беталысын сақтауға мүмкіндік берді. 2010 жылдың соңында салымшылар банкке 8 524 242 000 теңге сомасы көлемінде жинақтарды салды, бұл өткен жылдағы жинақтарға қарағанда 24%-ға көп.

Депозиттік саясаттың теориялық негіздерінде оның құрамдас бөлігі болып пайыздық саясат табылатындығы айтылып кетті, өйткені депозиттік пайыз ресурстарды тартудың тиімді құралы болып саналады. Пайыздық мөлшерлемелердің динамикасына қарап, оның қарастырылған кезең ішінде төмендеуін көруге болады. 2007 жылы депозиттер бойынша пайыздық мөлшерлеме депозиттің сомасы мен өтеу мерзіміне тәуелді 6% - 15% арасында бүрмеленді.  2008 жылы  –  4% - 10% , 2009 жылы – 4% - 11%, ал 2010 жылы – 2% - 8%. 

 Депозиттер бойынша пайыздық  мөлшерлемелердің түсуіне Қазақстан Республикасының Ұлттық Банктің қайта қаржыландыру мөлшерлемесінің 7%-ға түсуі себеп болды.

      

2. АТФБанк қызметінің депозиттік операцияларын талдау

 

Экономиканың кез келген субъектісініңқызметінің нақты  бағытын талдаудан бұрын, оған қысқаша сипаттама беру қажет.

«АТФБанк» ААҚ 1995 жылдың маусым айында құрылды. АТФ Банк құрылғанынан бастап-ақ әмбебап банк ретінде дамыды. Осындай саясат арқасында банк қазіргі уақытта банктік секторда орнықты жайғасымдарды иеленеді. Қазақстандық банктер ішінде АТФ Банк қызмет көрсетудің жоғары сапасын иеленетін дегдарлы сақтанымпаз несиегер болып саналады.

Алғашқы уақытта «АТФБанк»  жабық акционерлік қоғам ретінде  Ұлттық Банкте тіркелген. 1995 жылы қараша айында банктік заңнамада ескерілген операцияларды жүзеге асыру үшін №59 Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің генералды лицензиясын алды. 2001 жылдың сәуір айында «АТФБанк» өзінің ұйымдық-құқықтық нысанын өзгертіп, ашық акционерлік қоғамы ретінде қайта тіркелді.

АТФБанкінің ойдағыдай  қызметін атқаруды мойындайтын нәрсе  – оған несиелік рейтингтердің берілуі. 2002 жылдың қыркүйек айында «Moody`s Investors Services» халықаралық рейтингтік агенствосының «АТФБанк» алғаш рет «Ba3/NP» және «D-» деңгейінде рейтингтерін иемденді. Ал 2002 жылдың қазан айында Fitch Ratings халықаралық рейтингтік агенствосы АТФБанктің рейтингтерін растады. Рейтингтер «В» деңгейінде, жеке рейтинг-«D» және қолдау рейтингі – «5Т» деңгейлерінде расталды.

АТФБанк заңды және жеке тұлғаларға қызметтердің кең тізбесін ұсынады. Жеке тұлғаларға банк теңге  және шетел валютасында салымдар, экспресс-аударымдар, ұлттық және шетел валюталарындағы шоттардан аударымдар, қолма-қол валютамен операциялар, пластикалық карталарды ашу және олар бойынша қызмет көрсету сияқты қызметтерді ұсынады және ұйымдар үшін қызметтердің тізбесі айтарлықтай кең.

Олардың ішінде көбірек сұранысты иеленетін қызмет түрлерін атауға болады: несиелендіру, ұлттық және шетел валюталарда шоттарды ашу және олар бойынша қызмет көрсету, еңбекақы жобасы және лизинг. Сонымен қатар АТФБанк депозитария қызметін, брокерлік және сенімгерлік операцияларды жүргізеді.

АТФБанк қызметінің басым  бағыты - салымдарды тарту аясында  халықпен жұмыс істеу. Осы аяда банк есеп айырысу қызметтері мен жинақтарды басқару бойынша мүмкіндіктерінің тиімді үйлесімдігі арқасында орнықты  жайғасымдарды иеленеді. АТФБанктің салымшылары өз жинақтарын қорғау мен көбейтудің ең ыңғайлы тәсімін таңдай алады. Банк клиенттерге ұлттық және шетел валютасында 1 айдан 5 жылға дейінгі мерзіммен салынатын депозиттік салымдардың икемді жүйесін және ағымдағы шоттың оралымдылығы мен мерзімдік депозиттің табыстылығын біріктіруге мүмкіндік беретін арнайы депозит түрлерін ұсынады. (Мысалға, банк ең жоғарғы табыстылықты, сонымен қатар салымдағы құралдарды пайдалану мүмкіндіктерін беретін «АТФ Комфорт»  салымын ұсынады).

АТФБанкі –өзнің меншікті логотиптерімен халықаралық пластикалық карталарын шығару жұмысын белсеңді атқаруда. Төлем карточкалары нарығында АТФБанк жетекші жағдайлардың бірін иеленеді. 1999 жылдан бастап АТФБанкі Visa Gold, Visa Classic, Visa Electron және Visa Business төлем карточкаларын шығара бастады. 2001 жылдан бастап АТФБанк Visa Virtuon деп аталатын виртуалды карточкасын шығара бастады, бұл карточкалар интернеттің ғаламдық желісі арқылы тауарлар мен ісметтерге төлемді жүзеге асыру үшін пайдаланылады және АТФБанкі өзінің меншікті логотипімен жергілікті ALTYN карточкаларын шығаруды 1999 жылдан бастады.

Банктің клиенттеріне республиканың  әртүрлі аймақтарында орналасқан ірі  өнеркәсіптік және сауда кәсіпорындары  жатады. Сонымен қатар банк кіші және орта бизнес кәсіпорындарына да көңіл аударады, оларға қатысты несиелендірудің меншікті арнайы бағдарламасы дайындалды. Банк кіші және орта бизнесті қаржыландыру бойынша Европа жаңғыру және даму банкісі, экономиканы қалпына келтіру бойынша Германдық Несиелік институт, Азияның даму банкісі, Дүниежүзілік Банкпен бірлескен жобаларға қатысады.