Кәсіпорынның сипаттамасы

 

Аталмыш кесте бойынша мынадай тұжырым жасауға болады, яғни талданып отырған 2 кезеңде олардың ликвидтілік барысы, актив өзгерісі динамикасы елеулі өзгерген.

ЖШС «Компания «NEO Азия» активтері 2010 жылы - 11,48 %-ға артқан, осы орайда анағұрлым қарқынды түрде анағұрлым ликвидті активтер өскен (А1), бұл қалыпты фактор. Алайда басқа актив топтарының артуы мен молаюы (А3 и А4) активтердің ликвидтілігіне тұтастай алғанда кері ықпалын тигізеді.

Ликвидтілік бойынша активтер құрылымына талдау жасаймыз. Бұл үшін әр топтың үлесін анықтаймыз, активтердің жалпы жиынтығында мына формула басшылыққа алынады

 

d(Ai)=Ai : A      (9)

 

мұндағы d(Ai) – үлесі - Ai актив тобының жалпы сомасында, А активіне лайықты.

 

Есептеулер нәтижелері 4-ші кестеден орын алған.

Кесте 4 –ЖШС «Компания «NEO Азияның»  ликвидті активтерінің құрылымының динамикасы

 

Көрсеткіш	Үлестік салмақ, үлесі			Өсу қарқыны, %
	2009 жыл	2010 жыл	Абсолюттік ауытқу
А1	0,0176	0,0465	+0,0289	+163,97
А2	0,3015	0,2480	–0,0535	–17,75
А3	0,2460	0,2358	–0,0102	–4,15
А4	0,4349	0,4697	+0,0348	+8,01
Баланс	1	1	0	0

 

4-ші кесте бойынша мынадай  тұжырым жасауға болады. ЖШС «Компания «NEO Азия» активтерінің негізгі үлесін жүзеге асуы қиын активтер құрайды. 2009 жылы олардың үлесіне барлық активтердің 43,49 % -ы лайықты болды. 2010 есептік жылда олардың үлесі 6,97 %. Олардың үлесінің артуы - 3,48 %. Анағұрлым ликвидті активтер үшін есептік мерзімде арту мөлшері - 2,89 %. Симметриялық тұрғыда төмендеу жылдам жүзеге асатын және баяу жүзеге асырылатын активтерде байқалады. Осылайша, активтердің ликвидтлік деңгейі ЖШС «Компания «NEO Азия» өте төмен.

Кесте 5 –ЖШС «Компания «NEO Азия»  баланс ликвидтілігіне талдау

Мың. тенге

Активы	2009 жыл	2010 жыл	Міндеттеме	2009 жыл	2010 жыл	Артық шығын (+), жетіспеу (–)
						2009жыл	2010 жыл
А1	16954,74	49895,88	О1	7278,91	5402,62	+9675,83	+44493,26
А2	290233,83	266139,26	О2	139966,15	155418,53	+150267,68	+110720,7
А3	236784,09	253021,03	О3	265172,34	326070,62	–28388,25	–73049,60
А4	418618,36	504075,22	О4	550173,62	586239,32	–131555,30	–82164,10
Баланс	962591,02	1073131,4	Баланс	962591,02	1073131,4	0	0

 

Есептеулер нәтижелері байқатқандай, аталмыш кәсіпорында активтер мен міндеттемелер бойынша топтардың қорытындыларын салыстыру есептік кезеңнің соңында келесі көрсеткіштерді аңғартады

 

А1 > О1;  А2 > О2;  А3 < О3;  А4 < О4.

 

Бұдан шығатыны, баланс ликвидтілігі жеткіліксіз деп тануға болады.

ЖШС «Компания «NEO Азия» кәсіпорнында үшінші топ бойынша жетіспеушіліктер орын алады - 73049600 тенге.

 

ТЛ2008 = (16954,74+290233,83) – (7278,91+ 139966,15)= +159943,51 тысяч тенге

ТЛ2009 = (49895,88+ 266139,26) – (5402,62+ 155418,53)= +155213,99 тысяч тенге

ПЛ2008 = А3 – О3 = 143252 – 8490 = –131555,26 мың тенге

ПЛ2009 = 147011 – 8490 = –82164,10 мың тенге

Ағымдағы ликвидтілік көрсеткіші байқатқандай, жақын арадағы қарастырылып отырған кезеңде кәсіпорынның төлем қабілеттілігі лайықты деңгейде. Оның үстіне, қарастырылып отырған кезеңде анағұрлым ликвидті активтердің төлем шығыны анағұрлым шұғыл міндеттемелерді жабуда қолайлы болмақ. Нәтижесінде есептік кезеңнің соңында кәсіпорын өзінің анағұрлым шұғыл міндеттемелерін толық көлемде орындады.

Алайда атап өтерлігі, перспективалық ликвидтілік кейбір төлемдерде кемшілікпен байқалады, болашақ ақша түсімдерінің көзқарасы тұрғысынан кәсіпорын өзінің міндеттемелерін жаба алмау ықтималдығы туындауда.

Анағұрлым бөлшектік тұрғыда саналатын жағдай – қаржылық коэффициенттердің көмегімен төлем қабілеттілігін айқындау.

Қаржылық коэффициенттерге талдау олдардың мәнін базистік шамамен салыстыруға негізделеді, сол сияқты есептік мерзімде олардың динамикасын танумен қатысты.

Көрсеткіштерге талдау нәтижелері кәсіпорынның балансын құрастыру мерзімі төлем қаблеттілігі бар деген қоорытындыға келеді.

Кесте 6 –ЖШС «Компания «NEO Азия» төлем қабілеттілігі мен ликвидтілік коэффициентіне талдау

 

Көрсеткіш атауы	2009 жыл	2010 жыл	Өзгеріс	Нормативтік мән
1 Ликвидтіліктің жалпы көрсеткіші	0,900	1,651	+0,750	>1
2 Абсолюттік ликвидтлік коэффициенті	0,115	0,310	+0,195	0,2–0,5
3 Сыни ликвидтілік коэффициенті	2,086	1,965	–0,121	0,7–0,8
4 Ағымдағы ликвидтілік коэффициенті	3,694	3,538	–0,156	Минимальды мән - 1, Оңтайлы мән -2
5 Өзіндік қаражатпен қамтамасыз ету коэффициенті	0,242	0,169	–0,073	≥0,1

 

Ликвидтіліктің жалпы көрсеткіші мына жайлардан хабардар етеді, 2009 жылы ЖШС «Компания «NEO Азия» ұзақ және қысқа мерзімді міндеттемелерін орындай алмады. Алайда 2010 жылы бұндай мүмкіндік кәсіпорында пайда болды: ликвидтіліктің жалпы көрсеткіші мәні нормативтік мәнді қанағаттандырады  (1,651>1). Бұл ахуал ЖШС «Компания «NEO Азия»  өзінің барлық міндеттемелерінің есептеулерін жүзеге асыра алатындықтарын аңғартады.

Абсолютті ликвидтілік коэффициенті мына жайдан хабардар етеді,  есептік кезеңде кәсіпорын өзінің қысқа мерзімді міндеттемелерін - 31 % орындады, бұның өзі лайықты шаманы қамтамасыз етеді (20 % – 50 %).

Сыни ликвидтілік мәнінің  коэффициенті  нормативті мәннен жоғары, бұның өзі қалыпты  тенденция: 196,5 % ағымдағы міндеттемелер қолма-қол қаражат көзі есебінен емес, дебиторлардан күтілетін түсім есебінен жабылады.

Ағымдағы ликвидтілік коэффициенті мына жайдан хабардар етеді, барлық айналым қаражатын шоғырландыра отырып, кәсіпорын өзінің ағымдағы міндеттемелерін несие мен есептеулер бойынша іске асыра алады. Оның үстіне, бұл  коэффициенттің мәнінің артуы біз үшін маңызды, 3,538 > 1) бұдан шығатын түйін –ЖШС  «Компания «NEO Азия»  еркін қаражат көзін иеленеді, өзіндік қаражат көзі есебінен қалыптасқан, бұл да өзіндік қаражатты қамтамасыз ету коэффициентін айғақтайды: 16,9 % кәсіпорынның айналым қаражат өзіндік қаражат көзі есебінен қалыптасады.

 

Сурет – 2009 – 2010 жылдар үшін төлем қабілеттілігі мен ликвидтілік талдауының көрсеткіштері.

 

Кесте 7 – ЖШС«Компания «NEO Азия»қаржылық жағдайына талдау

 

Көрсеткіштер атауы	2010 жыл	2009 жыл	Өзгеріс
Өзіндік қаражат көздері	586239,32	550173,62	36065,70
Айналымнан тыс активтер	504075,22	418618,36	85456,86
Өзіндік айналым қаражатының барысы	–421911,14	131555,26	Х
Ұзақ мерзімді міндеттемелер	849000	849000	0
Қызметтік капитал	103731	105709	103731
Қысқа мерзімді қаржылық міндеттеме	91173	65917	91173
Қор мен шығын қалыптастыру көздерінің жалопы шамасы	194904	171626	194904
Қолар мен шығындар	143011	146479	143011
Фс	–47770	–49260	–47770
Фс3	–39280	–40770	–39280
Фå	51893	25147	51893

 

Бұл мына жаймен қатысты, өзіндік қаражат көздерінің елеулі үлесі негізгі қаражатты иелік етуге бағытталған, сол сияқты айналымнан тыс активтерді - 61,52 % және тек 38,48 % өзіндік қаражат көздері айналым активтерін толтыруға бағытталады.

Бұл үлес толықтай қор мен шығындарды қалыптастыруға бағытталған десек, бұл жағдайда олар тек 66,37 % қор мен шығындарды жаба алады.

Аталмыш жағдайда міндетті түрде қаражат көздерінің құрылымын оңтайландыру жалғасатын болады. Қаржылық тұрақтылық қалпына келуі  қор мен шығындарды азайтуға негізделген жолмен жалғасады (мысалы, өндіріс қорларының пайдаланбаған түрлерін жүзеге асыру арқылы).

Кесте 8–ЖШС«Компания «NEO Азия»қаржылық тұрақтылығының қатыстық көрсеткіштері

 

Көрсеткіш атауы	2009 жыл	2010 жыл	Өзгеріс
Өзіндік капитал	249153	252643	+3490
Ұзақ мерзімді міндеттеме	8490	8490	0
Ағымдағы міндеттеме	124759	126011	+1252
Баланс валютасы	382402	387144	+4742
Айналымнан тыс активтер	153912	155424	+1512
Қорлар мен шығындар	143011	146479	+3468
Автономия коэффициенті	0,652	0,653	+0,001
Тартылған қаражаттың шоғырлану коэффициенті	0,348	0,347	–0,001
Өайымдық және өзіндік қаражаттың қатынас коэффициенті	0,535	0,532	–0,003
Өзіндік капиталдың маневрлену коэффициенті	0,416	0,418	+0,002