Тұтыну тауарлары нарығын зерттеу

В) арнайы

4. Әлеуметтік  жағдайыныз?

А) жоғары

Б) төмен

В) орта

5. Сүт өнімдерін  жиі тұтынасызба?

А) ия

Б) жоқ

В) орташа

6. Сүт өнімдерінің  қандай өндірушілерінің өнімдерін  тұтынасыз?

А) «ФудМастер»

Б) «Сайрам сүт»

В) «Вимм-Билл-Данн»

Г) «Нестле»

Д) Өз жауабым.....

7. «ФудМастер»  сүт өнімдерінің сапасы мен  бағасы сізді қанағаттандыра  ма?

А) ия

Б) жоқ

8. «ФудМастер»  сүт өнімдерінің сапасына шағымыңыз  бар ма?

А) бар

Б) жоқ

9. «ФудМастер»  компаниясының қандай өнімдерін танымал деп санайсыз?

А) сүт, айран,қаймақ

Б) йогрут, кефир

В) ірімшік т.б.

10. «ФудМастер»  компаниясының сүт өнімдерінің  сапасы мен бағасына қандай  баға берер едіңіз?

А) жоғары

Б) орта

В) төмен

Анкеталық сұрақ  жауапқа қатысқаныңызға үлкен рахмет! Келе жатқан Жаңа Жылыңызбен!

Зерттеудің  нәтижесі мынадай болды:

Анкеталық сұрақ-жауапқа  барлығы 100адам қатысты. Сұрақ-жауаптың қорытындысы көрсеткендей «ФудМастер»  компаниясының сүт өнімдерінің  бүгінгі таңдағы сүт өнімдері  нарығының кошбасшысы болып тұр.

Адамдардың көпшілігі шамамен 55пайызы «ФудМастер» және «Вимм-Билль-Данн» компаниясының өнімдерін қалайтынын білдірді. Себебі, бұл компнаияның өнімдері жоғары сапалы және бағасы да ыңғайлылығына байланысты. Көпшілік адамдар «ФудМастер» компаниясының өнімдерінің сапасы мен бағасы ыңғайлы екенін жасырмады. Ал жас ерекшеліктеріне байланысты сабилер мен бөбектері бар отбасылардың сүт өнімдерін тұтыну көрсеткіші жоғары екені байқалды.

Ал осы аталған сүт  өнімдерінің түрлерінің тұтыну ауыл және қала халқына шаққанда айырмашылық айтарлықтай. Себебі, ауылды жерлерге өнімді жеткізу қиын және ондағы халық өздері ауыл шаруашылығымен айналысып, өздері сүт өнімдерін өндіреді.

 

Сурет 10 - Қазақстанның қалаларында сүт өнімдерін пайдалану көрсеткіштері мынандай.

Бұл қалаларда  өнімді тұтынудың жоғары көрсеткішке ие болу себебі, халық санының жоғары болуымен байланысты.

Табиғи факторлардың әсері де айтарлықтай баршылық. Мысалы үшін, сүт өнімдерін дайындайтын  сүттерді алатын сиырлар сапалы сүт  беруі үшін, ең алдымен жақсы жем-шөп  жеуі тиіс.

Экономикалық  факторларды қарастырғанда ең алдымен  халықтың тұрмыс деңгейінің сипатына көз жүгіртеміз. Орта есеппен алған  қала халқының бір отбасы күніне ең кем дегенде 2 құты балалар йогрутын және 1 сүт алатыны анықталған. Әсіресе  балалар йогрутын үйінде кішкентай балалары барлардың сатып алу көрсеткіші жоғары болған.

         Еліміздегі сүт өнімдері әу  баста көш басшысы атанған   «ФудМастер» компаниясы күні  бүгінге дейін лидерлікті ешкімге  бермей келеді. Осыдан 7 жыл бұрын  Алматы маңайындағы Есік қаласының сүт зауытына құйылған 60 мың АҚШ доллар көлеміндегі шетелдік несиеден басталған шағын бизнес бұл күндері ірі өндіріске айналды десек артық айтпағандақ шығар. Сол жылы компания отандық нарыққа алғашқы иогурттарын шығарып, несиелік міндеттерін алдын ала орындап, зауыттың мойнында тұрған 43 миллион көлеміндегі қарызды өтеп берген. Қосымша 25 миллион теңгені өндіріске инвестиция ретінде салған. Мұның бәрі енді артта қалған азғантай тарих. Осы жылдар ішінде компания халықаралық сапа стандарттарына сай сүт өнімдерінің біздің нарыққа бейтаныстау түрін шығарып, тұтынушыларын риза етіп келеді.

«ФудМастер  – Шымкент » күніне 12 – 14 тонна  сүт өңдеп, тұтынушыларға Еуропа технологиясында өндірілген ірімшік  өнімдерінің жаңа түрлерін ұсынуда. Оңтүстік Қазақстан облысындағы Көк Сәйек поселкесіндегі май – ірімшік зауыты 1936 жылдан бастап жұмыс істеп келген – тұғын. Экономикадағы дағдарыс 1995 жылы зауыттың түбегейлі тоқтауына әкеліп соқтырады. Еліміздегі сүт өндірісін жетілдіруді қолға алған «ФудМастер» бұл кәсіпорынды да өз қарамағына алып, азғантай уақыттың ішінде ғана қатарға қосты. Сөйтіп, «ФудМастер – Шымкент » жұмыссыз жүргендерге тағы да қосымша  орын тауып берді және ол тек өндірісте ғана емес, шикізат дайындауда да біраз адамдарды жұмысқа тартты.

  Ал «ФудМастер – Қордай » екі цехтың басын біріктіріп отыр. Бірі – Қордай поселкесіндегі май өндіру цехы болса, екінші – Ауқатты ауылындағы ірімшік шығаратын орын. Бұл жерде ірімшік өндірудің тамаша үрдісі, дәстүрі қалыптасқан. Сонау 1978 жылы Рига қаласында өткен бүкілодақтық байқауда «Қордай» ірімшігін өндірушілер бірінші орынды жеңіп алған. Ал қазақстандық мамандарға  «Өз ісінің шебері» , «Шебер қолдар» деген атақтардың да берілгені бар еді. Сөйтіп, компания қалыптасқан жақсы дәстүрді сақтап қана қоймай, шебер қолды мамандарды да қайтадан жұмыс орындарына жайғастырды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.2 SWOT талдау  негізінде «ФудМастер» компаниясының  маркетингтік іс-әрекетінің тиімділігін  жоғарлату мүмкіндігін табу.

SWOT – талдау  маркетингте және басқа пәндерде  талдаудың кең тараған түрі, жаппай сапаны басқару болып табылады. Оның мақсаты бәсекелестік қатынас бойынша ұйымдық барлық әлді және және әлсіз анықтаумен аяқталады. Сонымен қатар фирманың сыртқы факторларының іс - әрекетіне әсер етуін бөліп көрсетеді.

SWOT тімділігі  қысқаша – кәсіпорнның сыртқы факторларына әсер етуі тенденциясының жағдайын бейнелеп сенімділігін және мазмұндылығын  көрсетеді. Талдауды қолданушы нарықтар ісінің жағдайының қатыстылығынан хабардар болуына ешқандай күмәннің болмауы.

Тәжірибеде SWOT – талдау ойланбай дұрыс жүргізілмеген мысалдармен маркетингтік молшылық жоспарланады. Бұл баға қандайда бір мәнде оның тура болмағандығын жағдайда құнын төлеуге тура келеді. Сондықтанда SWOT – талдау – бұл тек менеджерлердің күмәнданушы көрсеткіштері емес, ол нақты және маркетингтік зерттеулер мәліметтерімен негізделуі қажет. SWOT – талдау төмендегідей:

А) «Ыстық» элементтер, критикалық күтпеген жағдайларды жорамалдау

Б) қазіргі нарықтағы  ең күшті бәсекелеспен санасу.

SWOT – талдау  кәсіпорын қандай жағдайда тұрғанынан  нақты мәлімет береді және қандай бағытта жұмыс істеу керек екедігін көрсетеді, яғни мүмкіндікті максималдау және қауіптілік пен әлсіздікті төмендету.

Осы мәліметтерге сүйене отырып, мыналарды айтуымызға болады. Біз мұқият зерттеу жүргізіп анықтадық, «ФудМастер» компаниясының өнімдерінің  ішкі ортасының күшті жақтары болып: сүт өнімдері нарығындағы өндірісті өткізу жүйесі және  жаңа технологиямен жабдықталған, сонымен қатар кәсіпорын жұмысшылары жақсы мамандандырылған жақсы өндірістік жұмыс жүргізеді.

Ішкі ортаның әлсіз жақтары болып, жарнаманың әлсіздігі. «ФудМастер» өнімдері  туралы жаңалықтарды халық тек қана сатылу орындарынан ғана көреді.

Компанияның мүмкіншілігіне мыналарды жатқызуға болады: Қазақстандағы  сүт өнімдерін тұтынудың сапасын  жоғарылату. Сүт өнімдерінің пайдалылығы туралы мәліметтерді тұтынушыларға жеткізе білу.

Ал қауіптілігіне  келер болсақ, сүт өнімдері нарығында  сатылу көлеміне бәсекелестердің әсер етуі. Себебі  «ФудМастер» өнімдерінің  қазақстандағы негізгі бәсекелестері  «Вимм-Билль-Данн», «Нестле», «Сайрам сүт» компаниялары болып келеді. Қазіргі дағдарыс жағдайы «ФудМастер» өнімдерінің тұтыну коэффициентіне кері әсерін тигізу мүмкін.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сурет 14. SWOT – талдау матрицасы

Өкінішке орай SWOT – талдау барлық қолайлылыққа қарамай оларды өзіне алады, оның өте жай өзіне тән қарапайымдылығы сол оны құртады, нәтиженің кеңдігі, түсінбегені, сол іске қатысының болмауы, нақты еместігін айтамыз.

Басқада қажеттіліктерді  болдырмау салдарынан, келесі тәртіп бойынша жүргізілген жөн:

▪ SWOT – талдау өте тиянақты болуы керек. Мысалы, кәсіпорын сатып алушылар деңгейінің сегментін талдауды жүргізуді шешуі мүмкін, географиялық аймақты немесе бір өнімді. Бұдан кейін белгілі бір талдау шекарасы анықталса, соған тура қатысты ақпаратты қолданамыз.

▪ Кәсіпорнның күшті және әлсіз жақтарын нарықтағы қарсыластары бойынша жағдайының шағылысуы қажет. Күшті болып, кәсіпорнның бәсекелестерінен жағдайының асып түсуі табылады. 

▪ Өте жайлы  және нақты ақпараттарды белгілеп қою. Интерпретация әрқашан (қандай және әдемілігі) кім көрсе соған тәуелді болады. SWOT  - талдау есебін бірдей оқып тұрған екі менеджер, бірақ екеуінің ойы немесе мағынасы тіпті әр түрлі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды.

 

     Нарықтық  эканомикаға өту кезеңінен бастап  халқымыздың әл – аухатының көтерілгенін байқаймыз. Яғни халқымыздың әл –аухатын көтерілуі дегеніміз—елімізгде кәсіпорындардың жұмыс істеуі оған қосымша өмірдің талабына сай етіп өнімді өндіруді айтамыз. Біз көбіне бәсекелестің болмағанын ұнатамыз. Ал, бәсекелес болған жағдайда әр кәсіпкер бір жаңалық ойлап тауып өзіне тұтынушыларды қызықтыру жолын қарастырады.

     Сол  сияқты курстық жұмыста yн өнімінің  кемшілігін, яғни оның қай жағынан  қйналып жатқанын зерттеп білдім.

     Яғни  қысқаша айтқанда “ Фуд Мастер  ” жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің өніміне сұраныс жоқ деп айтуға болмайды. Өйткені ол кәсіпорынның өзінің тұтынушысы бар. Сапасы жоғары, бағасы тұтынушыларды қанағаттандырады деп айтуға болады. Негізінен кәсіпорын үлкен – үлкен үш бөлімнен тұрады:

1 – ші бөлім  толық тұтыну тауарлар нарығын зерттеу.

1.1 Тауарларды  топтастырудың негізгі түрлері.

1.2 Тұтыну тұрлері.

2 – ші бөлім  бойынша кәсіпорынның шаруашылық  жағдайларын қарастырдық.

3 – ші бөлімде  нарықтағы мүмкіншілігін талдау  қарастырылған. Онда кәсіпорынның  жұмыс істегені, сұранысы мен ұсынысы және нарықтағы әреттері көрсетілген.

     Қысқаша  айтылғанда курстық жұмыс жоспар  құру барысында барынша талдап, зерттеулер көрсетілген.

     Осы  курстық жұмысымда осы кәсіпорынға  мынандай ұсыныстар ұсындым.

1. Кәсіпорын өзінің тұтынушыларын тарату үшін жарнама жасау.
2. Сұраныс пен ұсыныс нақты талдау.
3. Өткізу арнасының тиімді жолын талдау.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Әдебиеттер.

 

1. Голубков Е. П. Основы маркетинга: учебник- М. Изд. “Финпресс ”,1992 год.
2. Голубков Е. П. Маркетинговые исследования: теория, методология и практика – М, из “ Финпрес ” 1998 год.
3. Котлер Ф. Маркетинг. Менеджмент С.П.б: Питер Ком, 1999 – 896 с.
4. Котлер Ф. Основы Маркетинга. Пер. с англ. общ. ред. вступ.ст Е. М. Пеньковой. Прогрес, 1990 год.
5. Ламбен Жан- жак.Стратегический Маркетинг, Европейская перспектива. Наука, 1996 год.
6. Маркетинг; учебник / Н. Раманова. Ю.Ю. Кормагов. С.К.Красильников и др. под. ред.А. Н. Раманова, - М; Банка и биржи, Юнети 1996 год – 50 с.
7. Маркетинг; Учебник практикум и учебно методический комплекс по Маркетингу. Р.Б Назарова, Г.Д. Крылова, и другие, Юрист, 2000 – 568 с.
8. Қосымшалар.
9. Маркетинг, Учебное пособие под. ред. професора Мамырова И.К.Алматы эканомика 1999 год – 304 с.
10. Ноздрева Р.Б. Цигичко Л.М. Маркетинг.Как побеждать на рынке – М. Финансы и статистика 1991 год.
11. Ахметова К. Ә. Қаменова М. Ж. Нақыпова Г. Н. Фирманың маркетингтік қызметі. Астана 2004.
12. Голубков Е. П. Маркетинг. стратегии, планы, структуры. 1998.
13. Пешкова Е. П. Маркетинговый анализ в деятельности фирмы. 1996.
14. Шаекина Ж.М.  Нәбиева Е.Н. Базарова С.Қ.  Маркетинг негіздері. - Астана  2003 жыл.
15. Теория потребительского поведения и спроса / Под ред. Гальперина В.М. – ПСБ: Экономическая школа, 1993 г.
16. Дюсембаев А.Д. Маркетинговые исследования: методологические, методические и практические подходы. Караганда, 2001г