Тұтыну тауарлары нарығын зерттеу

Мазмұны

Кіріспе..............................................................................................................9

1 Тұтыну тауарлары нарығын зерттеу........................................................10

1.1 Тауарларды топтастырудың негізгі түрлері.........................................10

2. Тұтынушылар іс-әрекетінің үлгісі..................................................17

1.3Кәсіпорын рыногындағы түтынушылардың мінез-құлықтары..........22

2. Кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметін талдау..........................25

2.1. «Фуд Мастер»  компаниясының пайда болу тарихы..........................25

2.2. «Фуд Мастер» компаниясының  ішкі шаруашылық іс-әрекетін талдау.............................................................................................................33

3 Кәсіпорынның нарқтағы  мүмкіншіліктерін талдау................................37

1. «ФудМастер» компаниясының нарықтағы алатын орны...................37

3.2   SWOT талдау  негізінде «ФудМастер» компаниясының  маркетингтік іс-әрекетінің тиімділігін жоғарлату мүмкіндігін табу...............................41

Қорытынды....................................................................................................44

Пайдаланған әдебиеттер...............................................................................45

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кіріспе

Жиырмасыншы жүз  жылдықтың соңғы отыз жылдығы  Қазақстан Республикасында қоғам  өміріндегі айтарлықтай өзгерістермен  ерекшеленеді. Адамдық қоғамның кейпі  танымастықтай өзгерді. Еңбек құралдары  мен затының, транспорт құралдарының  жаңа дәуірі пайда болды. Еңбекті ұйымдастыру мен басқарудың жаңа формалары қәсіпорындарының, салалардың және өндірілетін, өндірілмейтін еңбек түсініктерін айтарлықтай өзгертті. Қоғамдық құрылымдар мен институттар айтарлықтай қайта құруға, жаңаруға немесе қайта пайда болуға тап болды. Нарықтық экономика жағдайларында өндірімнің жаңа типіне өту басталды. Орнына ғылым сыйымдылығы жоғары, сапалы сапалы өнім өндіруге есептелінген тиімділігі жоғары өндіріс келді. Экономика біздің дамуымыздың басты басымдығы, ал экономикалық өсімнің барынша жоғары қарқынына қол жеткізу-негізгі міндетіміз болып табылады. Біз бұған инновациялық  қәсіпкерлікті дамыту арқылы қол жеткізуімізге болады. Себебі қазіргі әлемдік экономикалардың интеграциялануы кезінде бәсекелестік қысымының өсуіне байланысты, тек қана жоғары сапалы өнім щығаратын және қызмет көрсететін кәсіпорындар озады.

Сонымен «Фуд Мастер»  шаруашылық жүргізу шаралары өзгере бастады. Көрсетілетін қызметтің сапасы, әрі пайдасы жоғары және өзіңдік құн төмен болу бағытында жұмыстар атқарылады. Тағы бір айта кететін жайт су электростанцияларының өнімі арзан және экологиялық жағынан таза болып есептеледі. Сондықтан да мұндай ресурстардың артында үлкен болашақ бар екені сөзсіз.

Қазіргі нарықтық экономика жағдайында осындай мәселелерді шешудің бірден-бір жолы ол инновациялық қызмет және жаңалықтар. Бұл тек қана кәсіпорынның жеке сұранысын ғана емес, сонымен бірге жалпы пайдалы жаңалықтарға қоғамның мұқтажын қанағатттандыруы үшін пайдаланылады. Яғни, осы жұмыста біз «Фуд Мастер» компаниясына қазіргі заманға сай тұтыну  іс-әрекетін, оның қызметін, шаруашылық жағдайын қарастыруға тырысамыз.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1 Тұтыну тауарлары нарығын зерттеу

   1.1Тауарларды топтастырудың негізгі түрлері

   Тауар  мұқтаждықты не тұтынысты қанағаттандыруға назар аудару, иелену, пайдалану не тұтыну үшін нарыққа ұсынылған барлық зат. Ол физикалық  объект, қызмет, адам, орын, мекеме және идея болуы мүмкін. Сонымен қатар біз тауар бірлігінің анықтамасын да беруіміз керек.

   Тауар бірлігі – мөлшерімен, бағасымен, сырт пішінімен және басқа атрибуттары- мен сипатталатын сипатталатын ерекшеленген бүтіндік.   Ойланылған тауар, реальды дайындаған тауар, нығайтылған тауар.

    Тауарды  жасауды оны дайындаушы үш  деңгейлі идеяны қабылдау керек. Сатып алушы шынында не алды деген сұраққа жауап беруге негіз болатын деңгей—ойланылған тауар. Шын мәнінде келетін болсақ, кез келген тауар—қайбір проблеманы шешуге арналып орауышталған қызмет. Өнімді сатып алушы әйел тек қана бояу иеленуші емес мұны әлде қашан түсінген ШИК ” фирмасы- ның басы Чарл Ревсонның бірде мынаны айтқаны дәлел : ” Біздер фабрикада косметтика жасаимыз, ал дүкен де үмітті сатамыз ”. Тедор Левит айтқандай  сатып алушы агенттер ширек дюймде  бұрғы сатып алмайды, олар сондай диаметр- лі тесік сатып алады. Ал көрнекті сатушы Элмер Уилер былай деп айтқан болар еді: “ Бифштексті сатпаңдар оның табадағы тәбетті шыжғырылғанын сатыңдар” . 

    Нарық  қайраткерлерінің міндеті әр  тауарға деген мұқтаждықты білу  және осы тауардың қасиетін  сатпай, одан келетін  пайданы сату керек.

     Дайындаушы  ойланылған тауарды- орындалған  тауарға айналдыруға тиіс. Ерін  помадасы, компютерлер, оқу семинарлары  және саяси партиялардың кондидаттары  осының бәрі реальді орындалған  тауарлар. Реальды орындалған тауардың бес сипаттамасы болуы мүмкін: сапа деңгейі, қасиеттер жинағы, арнайы көркемделуі, марканың аты және арнайы оралуы.

     Соңында  дайындаушы тауарды нығайтушы  қосымша қызметтер мен   пайдаларды  қарастыруы мүмкін. Егер үлкен  фирмаларды алатын болсақ, нығайтылған тауар құрамы тауарды дайындау: тауарлар, тауар маркалары, орауыштар қызметтер.

     Фирма  өзінің тауар ұсыныстарын нығайтудың  тиімді жолдарын ұдайы іздестіруге  міндетті.

      Жеке тауарлар марктингілік стратегясын  таңдау үшін нарық қайраткерлері оларға тән сипаттамаларына байланысты бірқатар тауар топтастыруларын  дайындауға тура келеді.

       Ұзақ уақыт пайдаланатын тауарлар, қысқа уақыт пайдаланылатын тауарлар  қызметтері. Көпшілік пайдаланатын  тауарларды топтастыру. Сатып алушылар  неше алуан көптеген тауар түрлерін сатып алуды. Классификациялаудың нығайлы әдісінің бірі тұтынушылардың  сатып алу әдеттері негіздеріне байланысты оларды топтарға бөлу. Бұл бойынша күнделікті сұранымдағы тауарлар, алдын ала таңдалынатын тауарлар, арнайы сұранымдағы тауарлар деп бөлуге болады .

      Кұнделікті сұранымдағы тауарлар  тұтынушы әдетте ойланбай және  оларды өзара салыстыруға минималды  әрекеттеніп, жиі сатып алатын  тауарлар. Мұндай тауарлардың мысалына  темекі бұйымдары және газеттер  жатады.

 

Күнделікті  сұранымдағы тауарлыр   Тұрақты сұранымдағы  негізгі тауарлар    Импульсті түрде  сатып алынатын тауар     Төтенше  жағдайда керекті тауар

Алдын ала таңдалынатын тауарлар Ұқсас тауарлар     Ұқсас емес тауарлар

Арнайы сұранымдағы  тауарлар

Пассивті сұранымдағы тауарлар

 

      Көпшілік тұтынатын тауарлар  классификциясы. Күнделікті сұранымдағы  тауарларды тұрақты сұранымдағы  негізгі тауарлар, импульсті түрде  сатып алынатын тауарлар және  төтенше жағдайға керекті тауарлар  деп қосымша түрде бөлектеуге  болады. Тұрақты сұранымдағы негізгі тауарларды адамдар жүйелі түрде сатып алады. Мысалыға: “Фуд Мастер” кетчупы, және қатырлайтын  печеньесін әдетті түрде сатып ала береді. Импульсті түрде сатып алынатын тауарды ешқандай алдын ала ойланбай және іздемей сатып алады. Әдетте мұндай  тауарлар көптеген жұлде сатылатын болғандықтан, тұтынушы оларды арнайы іздемейді. Осы шокалад батончиктерін не журналдарда, дүкен есептеу тараптары қатарына жайып қойса, тұтынушы оларды сатып алу, жөнінде ойланбаған болар еді. Төтенше жағдайға керекті тауарларды оларға деген өте мұқтаждық жағдай пайда болғанда, мысалы нөсер кезде зонтикті, қар басып қалғанда етікті және күректі сатып алады.Төтенше жағдайға керекті тауарларды шығарушылар, кенеттен тауар керек болған тұтынушыдан айырылып қалмау үшін, оларды таратуды көптеген сауда орындары арқылы сатады.

       Алдын ала таңдалған тауарлар  тұтынушы тауарды таңдау және  сатып алу працесінде дағдылы  түрде жарамдылық, баға, сапа және  сырттай әшекейленуі көрсеткіштеріне  байланысты өзара салыстырады.  Мұндай тауарлар мысалдарына жиһаздар, киімдер, ұсталынған автомобильдер және негізгі тұрмыстық тауарлары жатады.

      Алдын ала таңдалынатын тауарларды  ұқсас, ұқсас емес деп қосымша   бөлшектеуге болады. Сатып алушы  ұқсас тауарларды сапа жағынан  бір-бірімен ұқсас бұйымдар деп, сатып аларды олардың бір-бірімен баға жағынан салыстыруға болатындай айырмашылығы бар екенін ескереді. Мұндай тауарды сатушы сатып алушымен сөйлескенде, оған дәлелдеуі керек. Бірақ кіиімдерді, жиһазды және басқа бір-біріне ұқсамайтын тауарды сатып аларда, олардың қасиеті тұтынушылар үшін бағасынан гөрі мәндірек болады. Егер сатып алушыға жолақ костюм керек болатын болса, онда оның фасоны, қонымдылығы және осы костюмнің түрі оның бағасындағы шамалы айырмашылығына қарағанда мәндірек деп саналады. Сондықтан алдын ала таңдалынатын ұқсас тауарды сатуда, жеке адамдардың жарасымдықты ұнату, түр-түрлерін қанағаттандыру, олардың кеңейтілген ассортименттері болуы қажет және тұтынушыларды қажетті тауарлармен қамтамасыз ететін, оларға кеңес бере алатын жақсы дайын- далған стушылары болуы керек .

      Тауарды дайындау: тауарлар, тауар  маркалары, орауыштар, қызметтер.

      Ерекше сұранымдағы тауарлар  оларды сатып алу үшін, көпшілік  сатып алушылар қосымша күш  жұмсауға дайын, өте сирек сипатталады  не жеке маркалы тауарлар. Мүндай тауардың мысалына модалы тауарлардың нақтылы маркалары және түрлері, автомобильдер,ерлер кастюмдері жатады.

Ерекше сұранымдағы  тауарлар ешқандай салыстыруды қажет  етпейді. Тұтынушының қосымша үлесіне  оның іздеген тауарын сатушы дилерді табуға керекті уақыт жатады. Ал дилердің ыңғайлы, ыңғайсыз орналасқаны жөнінде хабардар етуі керек.

      Пассивті сұранымдағы тауарлар  тұтынушы білмейтін не білсе  де, әдетте оны сатып алуды  ойланбайтын тауарлар. Түтін индикаторы  және тамақ   өнімдерін өндіруге керекті ас ұй машинелер сияқты жаңалықтар, тұтынушыларды олар туралы жарнама арқылы хабардар еткенше пассивті сұранымдағы тауар разряттарына жатады. Жұрттың бәріне әйгілі және сұранымы онша емес тауарлардың классикалық мысалына өмірді қамсыздандыру, зират учаскілері, құлып тастар және энциклапедиялар жатады.

     Мұндай  тауарлар өзінің табиғатына байланысты, оларды өткізу үшін жарнама  және жеке сату әдістері сияқты, әжептеуір маркетингілік әрекеттерді  талап етеді. Кейбір жеке сату  әдістерінің жетік тұрлерінің дүниге келуі осындай пассивті сұранымдағы тауарларды өткізуді қамтамасыз ету нәтижесі болып саналады.

      Өндірісте пайдалануға арналған  тауарларды топтастыру.

       Кәсіпорындар және мекемелер  тауарлар қызметтерді орасан  зор көлемде сатып алады. Өндірісте пайдаланатын тауарларды олардың өндіріс процесіне қатысу негізі бойынша және олардың салыстырмалы құндылығы бойынша топтастыруға болады. Бұл тауарлардың үш топтарын бөліп шығаруға болады: материалдар және бөлшектер, күрделі дүниелер және көмекші материалдар және қызметтер.

Материалдар және бөлшектер   Шикізаттар   Жартылай фабрикаттар  және бөлшектер

Күрделі мүмкін     Тұрақты құрылыстар   Көмекші құрылғылар

Көмекші материалдар  және қызметтер   Көмекші материал   Іскерлік қызметтер

 

    Өндірісті материалдарды топтастыру. Материалдар және бөлшектер өндірушінің бұйымдарына толық пайдаланатын тауарлар. Олар екіге бөлінеді: шикізат және жартылай фабрикаттар мен бөлшектер.

     Шикізат  құрлымына ауылшаруашылық өнімдері ( бидай, мақта, жемістер, көкіністер және табиғи өнімдер, балықтар, орман, шикі мұнай, темір рудасы т.б ) кіреді. Ауылшаруашылық өнімдерінің маркетингі табиғи өнімдердің маркетингі- сінен шамалы айырмашылықта болады. Ауылшаруашылық өнімдерімен көптеген шағын өндірушілер маркетингілік делдалдарды жабдықтайды, ал олар өнім- дерді жинайды, сорттайды, сақтауды ұйымдастырады, тасымалдайды және өткізеді. Ауылшаруашылық өнімдерін ұсыну біршама өсуі мүмкін, бірақ ол үшін бірқатар уақыт керек. Ауылшаруашылықта тауарлары тез бұзылатын тауарлар және маусыммен байланысты болғандықтан, арнайы маркетингілік әдістерді пайдаланғанды талап етеді. Оларды сирек жарнамалайды, өткізуді сирек жасайды, бірақ кей уақыттарда өндіруші картоп, алхор не сүт өндірушілер өз өнімдерін тұтынудың  ( кей уақыттарда өндіруші картоп ) өсуін үгіттеу компанияларын ұйымдастырса, ал кейбіреулері өз тауарларын маркалы аттар “САНКЦСТ ” апелсині, ” ЧИКИТИ ” бананы береді.

       Табиғи өнімдерді ұсыну өте  шектеулі әдетте, олар көлемді,  тауар бірлігінің бағасы  жоғары  емес, ал оларды өндірушіден тұтынушыға тасмалдау өте күрделі болады. Ірі өндірушілердің тек бір қатары ғана өз өнімдерін өндіріс тұтынушларына тікелей салыстырады. Бұл материалдың тұтынушыдан үздіксіз тұрақты түрде болуы қажет сондықтан, олар мен жабдықтау ұзақ уақыттың байланыс негізінде орындалды. Табиғи өнімдердің бір-бірімен ұқсастығы өткізуді ынталандыру әрекеттерін кеңейтуді шектейді. Жабдықтаушыны таңдауға негізгі әсерлерін тигізетін негізгі факторларға тауардың сенімділігі және бағасы жатады.