Сапаның әлеуметтік және экономикалық маңызы

● Өнім сапасын  басқару жүйесіне маркетингтік іс әрекет механизмін қосу:

● Өнімнің өмір сүру циклінің барлық кезеңінде сапаны басқару жүйесінің әсер ету механизмін жоғарылату.

Өнімнің өмірлік  циклінің негізгі кезеңдеріне қойылатын талаптарды келесіде қарастырып өтуге болады:

1. Маркетинг  облысындағы сапа жүйесіне талаптар:

Өнім сапасына қойылатын талаптарды  анықтауды  жетекші рөлді маркетинг функциясы  алады, олар:

● өнімге қажеттілік болжамын ұсыну:

● нарық сұранысын  немесе шаруашылық шарттарын талдау негізінде тұтынушы талаптарын нақты қалыптастыру:

● алынған ақпараттарды бақылау және кері байланыс жүйесінің  тұрақты нгізін бекіту:

● өнімге қойылатын  талаптар бойынша арнайы есептемені ұсыну:

2. Техникалық  шарттарды талдау және жобалау кезіндегі сапа жүйесінің талаптары:

● әлемдік деңгей мен тұтынушылардың талаптарына  жауап беретін жобаның құрылуын қамтамасыз ететін сапа жүйесі болуы  керек:

● мақсатты ғылым  техникалық бағдарлама түрінде жобалау  бойынша жұмыстарды жоспарлау:

● жобалардың әр түрлі кезеңдеріне өнім параметрлерін өлшеу және сынау, жобалау кезіндегі қателіктерді жөндеуге бағытталған шаралар кешенің жасау:

● алғашқы талаптарға жобаның сәйкестігін бақылау:

● жобаның барлық компоненттерін кезекті талдау:

● жобаның өндірісін бақылау:

● жобаны қайта  бағалау.

3. Материалды  техникалық қамтамасыз ету кезіндегі   сапа жүйесіне талаптар:

● жартылай фабрикат және құрастырушы бұйымдар,  материалдар  сапасынан тәуеліз соңғы өнім сапасына кәсіпорын жауапты болады;

● құрастырушы  бөлшектер, жартылай фабрикаттар, сатып алынатын  материалдарға талаптарды жасау;

● жабдықтаушыларына  жұмыс формасын, әдістерін процедурасын бекіту;

● жабдықтаушылар мен сапа жөніндегі келіспушілік сұақтардың шешімін қарастыру;

● жабдықтаушылар және сатып алынған өнім сапасы жөніндегі мәліметтерді тіркеу.

4. Өндіріс пен  өндірістік процесті талқылау, дайындау  поцесіндегі сапа жүйесінің талаптары  өндірістің дайындығын, өнімді дайындау  кезінде техникалық құжаттар  талаптарына сәйкестігін қамтамасыз  етуге сенімділікті беру керек. Бұл үшін сапаны басқару жүйесі басқарушыға шарттағы өндірістің барлық элементтерімен қамтамасыз етуі керек. Жүйенің міндетті элементі өндіріс процесі мен дайын өнімді сынауда бақылау болуы қажет, сондай – ақ өнімді тексеру кезінде сапаны бақылау. Бұл үшін өнімді дайындау сапасы арттыруға бағытталған, қызметкерлерді ынталандыру, реттеу шаралары өңделуі қажет.

5. Өндірістен  кейінгі кезеңдегі сапа жүйесінң  талаптары (бұйып түю, сақтау, монтаждау, техникалық қызмет  көрсету). Өндірістен кейінгі сапа жүйесі арту түсіру жұмыстары кезінде сақтау, тасымалдау кезінде ақаулардың болуын алдын алатын шаралар мен шарттарды, ресурстар мен қамтамасыз етуді қарастырады.

 

 

 

 

Қорытынды

 

Экономикамыздың бәсекеге қабілетті болуы, мемлекетіміздің  бәсекеге қабілетті болуы, елімізде өндірілетін өнім түрлерінің және көрсетілген қызметтердің сапасына тәуелді болып келеді. Соның ішінде өнеркәсіп салаларында жалпы ұлттық өнімнің жартысына жуығы өндірілетін болғандықтан және халық шаруашылығының басқа салаларын иңдустрияландырудың шешуші факторы екендігіне байланысты өнеркәсіп өнімдерінің сапасына көңіл аудару басты міндеттердің бірі болуы қажет.

Қазақстан Республикасы және Оңтүстік Қазақстан облысының  өнеркәсіптері өнімдерінің қазіргі  жағдайына жасалған талдау өнеркәсіптің дамуындағы келесідей ерекшеліктерді көрсетіп отыр:

1. Бұрыңғы кезде қалыптасқан кәсіпорындардың өз дамуында шикізаттық бағыттан арыла алмауы. Өңдеуші салалардың нашар дамуына байланысты республика өнеркәсібі сырткы және ішкі нарықтағы бәсекелестікті көтере алатын өнім түрлерін үсына алмай отыр.

2. Өнеркәсіптердің негізгі қорларының (станоктар, жабдықтар, технологиялық желілер) моральді және физикалық тозу коэфициенті өте жоғары. Сол себептен, өнеркәсіп өнімдерінің үлкен бөлігінің сапасы өте төмен, нарықтық қатынастардың дамуына байланысты ол өнімдер басқа елдердің өнеркәсіп өнімдерімен бәсекеге түсе алмайды.

3. Экспортталатын өнеркәсіп өнімдерінің үлесінің импортталатын өнім үлесіне қарағанда темен болуы және экспортқа жіберілетін өнімдердің шикізаттық бағытта болуы.

4. Өнеркәсіп кәсіпорындарына инвестиция салуға кәсіпкерлеріміздің қызығушылығының болмауы.

5. Өнеркәсіп өнімдерінің бәсекеге кабілеттілігінің орташа деңгейінің төмен болуы.

Қазіргі кезде  өнім сапасын арттыру, бәсекеге қабілеттілікті жоғарлату мақсатында аткарылып жатқан жұмыстар көп. Оның кейбіреулеріне тоқталатын болсақ:

• Индустриалды-инновациялық бағдарламаны жүзеге асыру арқылы шикізаттық бағыттан дайын өнім өндіруге көшу;
• Өндірілген өнімнің сапасын әлемдік стандартқа сәйкестендіру мақсатында ИСО-9000 халықаралық стандарттар жүесін ендіру;
• Өнеркәсіпті дамыту және импорт алмастыру бағдарламасының орындалуы және т.б.

Жоғарыда аталғандармен  қатар өнеркәсіп өнімдерінің сапасын арттыру мақсатында келесідей үсыныстарды қысқаша айтуға болады:

• Сапаны басқару процесін жетілдіріп отыру. Жапондық сапаға үлкен үлес қосқан Э.Демингтің пікірі бойынша өнім сапасының 94 пайызы басқаруға байланысты;
• Әрбір жұмыскердің іс-әрекетіне қатысты сапа саясатын қалыптастыру;
• Жұмыскерлерді ынталандыру, еңбегін дұрыс бағалау.
• Инвесторлардың қызығушылығын арттыру;
• Маркетингтік зерттеу жұмыстарына үлкен көңіл бөлу;
• Өнеркәсіпті басқару құрылымы мен жүйесін жетілдіру.

Бұл дегеніміз  дамыған елдердің қатарына қосылу үшін халықаралық стандарттарға сай  жоғары сапалы өнім шығару керек, ал ол үшін өнім сапасы бәсекеге қабілетті болуы шарт.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

 

1. Қазақстан Президентінің халықка жолдауы - «Бәсекеге қабілетті Қазақстан үшін, бәсекеге қабілетті экономика үшін, бәсекеге қабілетті халық үшін» //Егеменді Қазақстан 2004жыл. 14 наурыз

2. Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсултан Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы-«Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында»//Алматы: Атамұра, 2005. 18 ақпан - 48бет

3. Қазақстан Президентінің еліне халкына жолдауы-«Қазақстан -2030»//Егеменді Қазакстан 1997 ж. 11 караша

4. Қазақстан Республикасының ндустриалды-инновациялық даму стратегиясы//Астана 2003ж

5. Мейірбеков А.Қ. Кәсіпорын экономикасын оқу құралы /А.Қ.Мейірбеков.Д.Ә. Әлімбетов - Алматы: Экономика. - 2003. -252 бет.

6. Жолдасбаеа Г.Ө Кәсіпорын экономикасы: Оқу құралы/Г.Ө Жолдасбаева -Алматы: Экономика, 2002. - 109 бет.

7. В.Я. Горфинкель.Экономика  предприятия. /Москва :Экономика, 2003г.

8. А.И. Архипова/Экономика  Москва, 1999г

9. Ж.О. Ихданов., Э.О Орманбеков. Экономиканы мемлекеттік реттеудің өзекті мәселелері. /Алматы: Экономика ,2002.-218 бет

10.Жұмасұлтанов Т. Бүгінгі Қазакстан. /Анықтамалық-статистикалық

жинақ. Алматы, 1991

11.0.В. Василенко., СВ. Донсков Экономика пищевой  промышленности/Москва: ВО Агропромиздат, 1989. - 389 бет 

12.Организация планирование и управление промышленными предприятием/Под. ред. Д.М. Крука .- Москва: Экономика, 1982 - 374 бет

13.Шогенов А.М управление качеством продукций  //Пищевая

промышленность  Москва 2004 №1 - стр 68

14. А.Ю. Золотин,  В.П. Тиенко, Е.В. Малышева Формирование молока/ЛМолочная промышленность 2003 №1 стр- 41

15. Компания "ФудМастер"- лидер молочной промышленности  Казакстана /Аль Пари 2003, №2 - стр-127

16. Қазақстан және оның өңірлері/ 2005, №1 стр-9

17. Промышленность  Казакстана и его регионов., 2000-2003гг стат. сборник. Агенство РК по статистике; под. ред. К. Абдиева.- Алматы: ТОО "Казстатинформ" 2004-212 стр

18. Промышленность -стат. ежегодник Казакстана., / под  ред. К.Абдиева.-Алматы: Агенсто РК  по статистике, 2004

19. Оңтүстік Қазакстан облысының әлеуметтік-экономикалық дамуының қорытындысы //Шымкент, 2005№1

20. Оңтүстік Қазакстан облысының әлеуметтік- экономикалық жағдайы оператиті мәләметтер каңтар- желтоқсан 2002жыл/Оңтүстік Қазақстан облысының статистикасын басқару. - Шымкент, 2002. - 148бет

21."ФудМастер": ставка на качество!// Панорама  Шымкент 24 октября 2002 года

22.//Стандарты  и качество// Москва 2004 №10

23.//Экономика  сельскохозяйственных и перерабатывающих  предприятии//Москва, 2005№2

24. Оңтүстік Қазақстан облысының әлеуметтік-экономикалық  дамуының корытындысы, Шымкент 2004 №1 және 2003 №1

25. Плушевский М,. Методика системного мониторинга качества продукций //Стандарты и качество/Москва 2004 №12

26. Пищевая и перерабатыаюая промышленность Казахстана /2004 №5

27. Контроль   качеста   и   сертификация   продукций/ 3.Токаева, Н.Кох,Б.Мустафин//Промышленность Казакстана. - Алматы, 2003 - №3 стр. 58-59

28. Абенова Д., Зарубежный опыт повышения конкурентно   способности промышленности продукций //Транзитная экономика.-2004 №5-стр. 15

29. 3.3айкешова «Обеспечение конкурентно способности сервиса

потребителей» //Стандарты и качества, 2003г. №2 стр. 46

30.Ю. Кравченко  «Качество - движуая сила развития//Стандарты  и качества, 2003г. №1 стр. 4