Мемлекеттік басқару

 Мемлекеттiк  мекемелер қызметiндегі қазiргi кемшiлiктердi  жою мақсатында әзiрленiп отырған  Ќазаќстан Республикасының бюджет  заңнамасын жетiлдiру және Қазақстан  Республикасы Ұлттық Банкi қызметiнiң  мәселелерi жөнiндегi "Қазақстан  Республикасының кейбiр заңнамалық  актiлерiне өзгерiстер мен толықтырулар  енгiзу туралы" заң жобасы шеңберiнде  мемлекеттiк мекемелер көрсететiн  ақылы қызметтен түсетiн, осы  уақытта олардың қарамағында  қалған кiрiстi тиiстi бюджет кiрiсiне  аудару көзделiп отыр.   

 Осы норма  бiлiм беру, орман шаруашылығы  және қоршаған ортаны қорғау, мемлекеттік мұрағат, сот экспертизасы, қылмыстық-атқарушылық жүйе салаларындағы  мемлекеттiк мекемелерден басќа  мемлекеттiк мекемелерге тарайтын  болады. 

Мемлекеттік мекемелердің қызметінің тиімділігін  көтеру мақсатында мемлекеттік мекемелердің теңгеріміндегі пайдаланылмайтын немесе мақсатсыз пайдаланудағы объектілерді анықтап, олармен жұмыс атқару қажет.

 

3.5. Коммуналдық меншік объектілерінің  кешенді мониторингін қамтамасыз  ету.

Мемлекеттiк  меншiк объектiлерiнiң, сондай-ақ мемлекеттiң  меншiк үлесi бар объектiлердiң  жұмыс iстеуi мен оларды тиiмдi басқарудың мониторингi "Мемлекеттiк меншiк  объектiлерiнiң, сондай-ақ мемлекеттiң  меншiк үлесi бар объектiлердiң  жұмыс iстеуi мен оларды тиiмдi басқарудың кешендi мониторинг жүйесiн енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2001 жылғы 24 маусымдағы  N998 қаулысымен бекiтiлген ережеге сәйкес жүзеге асырылады.

Кешенді мониторинг объектілері болып келесілер  табылады:

мемлекеттік коммуналдық кәсіпорындар мен мекемелер

жарғылық  капиталында мемлекеттің қатысу үлесі бар заңды тұлғалар

коммуналдық меншік болып табылатын мүліктің барлық түрлері, соның ішінде сенімгерлік  басқарудағы, жалға берілген, концессиядағылар.

Кешенді мониторинг қызметтің сапалық және сандық бағалаудың жан-жақтылығына  аналитикалық баға беруге, қаржы шаурашылық қызметтің негізді шешімдер мен  нұсқаулар беру мақсатында кемшіліктерді  болдырмау және қызмет түрлерін жетілдіруге  мүмкіндік береді.

 

3.6. Қаржы активтерін  сату

Жекешелендiру ұзақ мерзiмдi перспективада жекешелендiруден  салық салынатын базаны кеңейту  нысанында пайда алуға бағытталған  мемлекеттiк мүлiктi басқару, қосымша  жұмыс орындарын құру саласындағы  мемлекеттiк саясаттың бiрыңғай құрылымдық элементi ретiнде қаралады

Оңтүстік  Қазақстан облысында 2003 жыл ішінде аукцион мен тендерлерде 56 жылжымайтын  объектілер, аяқталмаған құрылыстар, көліктер, басқа да коммуналдық меншік объектілері, 2 акционерлік қоғамдардың мемлекеттік пакет акциялары және 4 жауапкершілігі шектеулі серіктестіктердің мемлекеттік қатысу үлестері сатылды.

2004 жыл  ішінде 88 коммуналдық меншік объектілері  және мемлекеттік мекемелерге  бекітілген мүліктер бірлігі,  «Арыс» Санаторий-Профилакторий»  және «Жиһаз» акционерлік қоғамдарының  мемлекеттік пакет акциялары,  «Профтех 5» Кәсіптік мектебі»,  «Альянс», «Көмек» ЖШС-нің мемлекеттік  үлестері сатылды. 

2005 жыл  ішінде 87 коммуналдық меншік объектілірінің  ішінен аукцион мен тендерлерде  71 объект, бір акционерлік қоғамның  «Шымкент Мега орталығы» мемлекеттік  пакет акциясы және «Шымкент  медтехсервис» серіктестігінің  мемлекеттік үлесі сатылды. 

Жергілікті  бюджетке жекешелендіруден түскен түсімнің жылдар бойынша көрінісі келесідей:

 

Кезең	Бюджетке түскен түсім, мың теңге
	Барлығы	Соның ішінде
		Жекешелендіруден	Аудан, қала әкімдіктерінің тұрғын үй қоры мүлкін сатуынан
2003ж	20371	20371
2004ж	67707	13009	54698
2005ж	41161	15780	25381
Жиыны	129239	49160	80079

 

2003-2005 жылдар  аралығында шағын кәсіпкерлік  субъектілеріне  мүлікті жалға  беру (жалға беру) немесе пайдаланылмайтын  коммуналдық меншік объектілерін  сенімгерлік басқаруға қайтарымсыз  негізде одан әрі меншігіне  беру  жүзеге асырылған. 

2006 жылдың 1 қаңтарына одан әрі  меншігіне  беру құқығымен шағын кәсіпкерлік  субъектілерін сенімгерлік бақаруға  берілген объектілер саны 13.

2005 жыл  ішінде 10 объектілер шағын кәсіпкерлік  субъектілеріне қайтарымсыз негізде  берілді. 

Кәсіпкерлер бұл бос тұрған жайларға 59,6 млн. теңге  сомасында инвестиция құйып, 119 жұмыс  орындарын құрды.

 

3.7. Жекешелендіруден кейінгі  бақылау

"Жекешелендiру  туралы" Қазақстан Республикасының  Заңына сәйкес мемлекеттiк меншiк  объектiлерiн, оның iшiнде коммерциялық  және инвестициялық тендерлер  нәтижелерi бойынша сатып алу-сату  шарттары уәкiлетті орган тарапынан  кейiннен бақылануға, яғни жекешелендiруден  кейiнгi бақылануға жатады.

Мемлекеттiк  акциялар пакетiн немесе мемлекеттiк  кешендердi сатып алу сату шарттары өндiрiстi дамытуда инвестициялар енгiзу, жабдықтарды жаңарту, ұйымдардың қаржы-экономикалық жай күйiн жақсарту жөнiндегі мiндеттемелерiн, сондай-ақ экологиялық және әлеуметтiк сипаттағы мiндеттемелердi қамтиды. Бұл ретте, тексерудiң кезеңдiлiгi әдетте әрбiр сатып алу-сату шартымен жылына бiр рет белгiленедi.

Шартты  орындау мақсатында облыста 2006 жылы жекешелендіруден кейінгі бақылау  жүргізілген  бір объект сатылды. Сатып алу-сату келісім шартының шарттары орындалып жатыр.

«Жеке кәсіпкерлік  туралы» Қазақстан Республикасының 2006 жылғы 31 қаңтардағы №124-ІІІ Заңына сәйкес кіші кәсіпкерлік субъектілеріне бір жылдан астам пайдаланылмаған  мемлекеттік меншік объектілерін өнеркәсіптік өндіріс және қызмет түрлері, сауда  делдалдық қызметтен басқа қызметті ұйымдастыру үшін жалға немесе сенімгерлік  басқаруға берілуге мүмкіндік бар.

Кіші  кәсіпкерлік субъектілеріне пайдаланылмаған  мемлекеттік меншік объектілерін одан әрі қайтарымсыз негізде беру құқығымен жалға немесе сенімгерлік  басқаруға беру объектіні қайтарымсыз  беру келесім шартымен және қабылдау-өткізу актісімен рәсімделеді.

Объектілерді  меншікке қайтарымсыз негізде беру туралы келесім шартта кіші кәсіпкерлік  субъектілерінің үш жыл ішінде мемлекеттік  коммуналдық меншікке уәкілетті  органның, атқарушы органның келісімінсіз  объектіні сатуға және иемденуге  құқығының болмауы жөнінде шектеулер  болуы қажет, сондай ақ коммуналдық  меншікке уәкілетті органның, атқарушы органның келісім шарттың шарттары объектіні пайдаланудағы шарттардың орындалмаған жағдайында құқықтары  көрсетілуі қажет.

Жекешелендіруден  кейінгі бақылауды жекешелендіру  саласында мемлекеттік орган  жүзеге асырады.

2005 жыл  ішінде отыз бір объектіге  тексеру жүргізілген. Кіші кәсіпкерлік  субъектілері келісім шарттың  шарттарын орындауда.  

 

4. Бағдарламаның мақсаттары  мен міндеттері

Осы бағдарламаның негізгі мақсаты  мемлекеттік активтерді басқару  тиімділігін 

- коммуналдық  меншікті басқарудың тиімді жүйесін  қалыптастыру;

- коммуналдық  меншіктің мүліктерін тиімді  пайдалану есебінен бюджеттің  кірісін көбейту;

- жарғылық  капиталға мемлекеттің қатысуы  бойынша мемлекеттік коммуналдық  кәсіпорындардың, заңды тұлғалардың  қызметтерінің қаржылық-экономикалық  көрсеткіштерін жақсарту;

- мемлекеттік  заңды тұлғалардың, өңірлік әлеуметтік-кәсіпкерлік  корпорациялардың алдына қойылған  міндеттерді орындау үшін мемлекеттік  мүліктің құрамын анықтау;

- коммуналдық  меншіктегі мемлекеттік активтерді  есепке алудың базасын құру  жолдарымен арттыру болып табылады.

 

5. Бағдарламаны іске  асырудың негізгі бағыттары мен  тетігі

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 30 маусымдағы № 620 қаулысымен бекітілген Мемлекеттік активтерді басқарудың                                     2006 – 2008 жылдарға арналған бағдарламасымен, мемлекеттік заңды тұлғалардың, өңірлік әлеуметтік-кәсіпкерлік  корпорациялардың алдына қойылған міндеттерді  орындау және бекітіп беру үшін мемлекеттік  мүліктің құрамын анықтауға, коммуналдық  меншіктегі мемлекеттік активтерді есепке алудың бірыңғай базасын құруға бағытталған коммуналдық меншіктегі мемлекеттік активтерді басқару  саясаты анықталды.

Осыған байланысты, акциялардың  бақылау пакеттері (қатысу үлестері) мемлекетке тиесілі мемлекеттік  кәсіпорындар, мемлекеттік мекемелер  мен ұйымдар қызметі салаларына қоғамдық маңызды қызметтер көрсету  мен мемлекеттік қолдауды талап  ететін қызмет саласының дамуы үшін осы ұйымдар жұмыс істеуі тиіс қызмет салаларын айқындау мақсатында талдау жүзеге асырылатын болады.

Мемлекеттік меншіктің құрамы мен  құрылымын оңтайландыруға, мемлекеттік  корпоративтік басқару жүйесін  жақсартуды одан әрі қамтамасыз етуге  ерекше көңіл бөлінеді.

Сонымен бірге, басқарушылық шешімдерді қабылдау кезінде бірыңғай ұстаным  мен жоспарлықты қолдануды қамтамасыз ету, мемлекеттік кәсіпорындарды басқару  органдарындағы мемлекет мүддесін ұсынушы  лауазымды тұлғалар ретінде және жарғылық капиталына мемлекет қатысқан заңды тұлғалар ретінде мемлекеттік  органдар тарапынан мемлекеттік  мүлікті басқару тиімділігін  арттыру бойынша, сондай-ақ меншіктің  мемлекеттік мониторингін одан әрі  қамтамасыз ету бойынша жұмыстар жүргізіледі.

Мемлекеттік меншікті түгендеуді жүргізу  және мемлекеттік активтерді есептеудің бірыңғай дерекқорын құру үшін:

- акцияларының бақылау пакеттері  (қатысу үлестері) мемлекетке тиесілі  коммуналдық кәсіпорындар, мекемелер  мен ұйымдар мүлкіне түгендеу  жүргізуге;

- осы ұйымдарға қажетті оларға  жүктелген міндеттерді іске асыру  үшін мүлік құрамын (зияткерлік  меншік пен жылжымайтын объектілерді  есепке ала отырып) айқындауға;

- бәсекелі ортаға беруге жатқызылған  акцияларының пакеттері (қатысу  үлестері) мемлекетке тиесілі мемлекеттік  заңды тұлғаларға, ұйымдарға бекітілген  мемлекеттік кәсіпорындар, мемлекеттік  мекемелер мен мүліктер тізбесін  анықтауға;

- мемлекеттік кәсіпорындар мен  мекемелер, жарғылық қорына мемлекет  қатысатын тұлғалар тізіліміне (Тізілім)  қол жетімділігі жөніндегі облыстық  бюджеттен жұмыстарды қаржыландыруға  және оны «on-line» режимінде ұстап  тұруға;

- есепке алу объектілері бойынша  Тізілім деректерін жандандыру  мақсатында «Заңды тұлғалар»  мемлекеттік дерекқорының «электронды  үкімет» шеңберінде құрылатын  электрондық форматтағы Тізілім  ұстаушысына ақпарат беруге бағытталған  шараларды дәйекті іске асыру  жүзеге асырылады.

Уәкілетті мемлекеттік органдар тарапынан  мемлекеттік меншік объектілерінін басқару тиімділігін арттыруға  бағытталған шаралардың бірі, мемлекеттік  коммуналдық кәсіпорындар, акцияларының бақылау пакеттері (қатысу үлестері) мемлекетке тиесілі акционерлік  қоғамдар (серіктестіктер) қызметінің қаржылық-шаруашылық жоспарларын атқару бойынша есеп берулерді бекіту Ережесін әзірлеу болып табылады.

 

5.1. Коммуналдық меншіктегі мүлікті  есепке алу жүйесін жетілдіру

Мемлекеттік мүлікті есепке алу  жүйесін жетілдіру және коммуналдық  меншік объектілерінің бірыңғай Тізілімін  құру жөніндегі жұмыстар басталды.

Бүкіл ел үшін мемлекеттік меншіктің  бірыңғай дерекқорын құру мақсатында, Мемлекеттік тізілім ұстаушысы  деп белгіленген Қазақстан Республикасының  Үкіметімен айқындалған «Ақпараттық-есептеу  орталығы» АҚ-мен, Оңтүстік Қазақстан  облысының коммуналдық меншігіндегі мемлекеттік кәсіпорындар мен мекемелер, қатысу үлестері  мемлекетке тиесілі  акционерлік қоғамдар және шаруашылық серіктестіктер Тізілімін жүргізу  ақпараттық жүйесіне қол жеткізу  және қолдау бойынша қызмет көрсетуге 2005 жылдан бастап келісім шарттар  түзіліп келеді.

Оңтүстік Қазақстан облысының  коммуналдық меншік мүліктерін тізілімге  қосымша бөлімшелерді енгізу жолымен  есебін жүргізуді жүзеге асыру үшін «Мүліктің есебін жүргізу» арнайы бағдарламалық  кешенін жаңарту жөнінде келісім-шарт түзілген.

Тізілімде мүліктер есебін жүргізу  «on-line» режимінде ұстап тұру және түрлері бойынша жүзеге асырылатын болады.

Есепке алу объектілері бойынша  Тізілім деректерін жандандыру мақсатында «Заңды тұлғалар» мемлекеттік дерекқорының «электронды үкімет» шеңберінде құрылатын электрондық форматтағы Тізілім ұстаушысына ақпарат  беру жүзеге асырылатын болады.

 

5.2. Мемлекеттік активтерді басқару  саласындағы қағидаттар мен басымдықтар

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 30 маусымдағы № 620 қаулысымен бекітілген Мемлекеттік активтерді басқарудың                                  2006 – 2008 жылдарға арналған бағдарламасына сәйкес, таяу перспективада мемлекеттік  активтер құрылымын одан әрі оңтайландыру жөнінде жұмыс жалғасады. Мемлекеттік  мүліктің құрылымын (құрамын) оңтайландыру қағидаты мемлекеттік экономикалық саясат және мемлекеттің белгілі  бір салалар мен нақты кәсіпорындарды реттеу жөніндегі стратегиялық міндеттерді  шешу мүдделерінен туындап отыр.