Банктік жүйенің теориялық негізі

    Отандық коммерциялық банктер үшiн зерттеушiлердiң ойынша, шет елдiк банктерге қарағанда несиелiк саясаттың барлық бағыттарын қамтитын бiр ғана құжат түрiмен шектелмей, “Несиелiк саясатты қалыптастыруға арналған басшылық” деп аталатын синтетикалық құжат жасағаны дұрыс болар едi.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

Банктік жүйенің мақсаты  мен міндеттері негізінен экономиканы  жалпы басқарудың мақсаттары және міндеттерімен  бірдей, әтседе банктер басқарудың кіші ірім жүйелері ретінде экономиканы  басқарудың жалпы мақсатына жетуді қамтамсыз ететін, өзіне тән жеке міндеттерін оындайды. Экономиканы басқару органы ретіндегі банктің ролі оның өзінің қызметтерін орындау үрдісінде және банк ісін ұйымдастыруда жалпы принциптерді сақтауда көрініс табады.

  Экономиканы басқару процесінде банктер негізінен басқарудың экономикалық қатынастарын көрсетеді, ал әр қоғамның экономикалық қатынастары ең алдымен мүдде реітінде көрініс алады. Ал экономикалық мүдде өндірістің мақсаты, яғни оның қрзғаушы фактор болып табылатын әдістемелерді пайдаланады. Мүддені осылай деп түсінуден келесі туындайды, яғни оларға қажеттіліктерді қанағаттандыру арқылы әсер етуге байланысты. Банктер басқарудың экономикалық әдістері мәселен, несиелеу арқылы, экономикалық әртүрлі буындарының қарыз қаражаттарындағы қажеттіліктерін әр түрлі несиелермен немесе қолма- қолсыз есеп айырысу арқылы экономиканы үздіксіз қызметутуіндегі қажеттілігін қанаттандырады, қоғамдық өнімнің тоқтаусыз қозғалысын қамтамасыз етеді.

 Банктер есеп айырысу операцияларын жүргізудің тәртібін бұзғаны үшін айыппұл, төлем төлеу күнін созғаны үшін өсім несиені өз уақытында қайтармағандығы үшін жоғары пайыздарды алу мен өзінің мүддесін ғана емес, сонымен қатар бұл опрециялардың басқада қатысушылардың мүддесін қорғайды.

  Ұлттық Банктің  экономикаға тигізетін әсерін зерттеу нәтижесінде, Ұлттық Банк басқа дамыған елдер тәріздес әдістерді қолданатыны, яғни әкімшілік шаралардан экономикалық шараларға көшкенін көріп отырмыз.

ХХ ғ. 90 жылдары қаржы  нарығы «Жабай Батыс» әдісі бойынша  дамыған. Бірақ, Ұлттық Банк капитал мөлшерін көбейту салдарынан банк санын азайтып, құқықтық және нормативтік актілерге өзгертулер мен қосымшалар енгізіп, олардың орындалуын қадағалап, банк секторынан, қор секторынан және сақтандыру секторынан құрылған ерекше қаржы нарығын құра бастады.

Бүгінгі таңда Қазақстанның қаржы нарығы  ТМД елдері ішіндегі  ең қарқынды дамуымен көзге түсіп, халықаралық  тәуелсіз эксперттердің сеніміне ие болды, осы көрсеткіштерді  несие  рейтингтерімен және Республикамыздың елдер арасындағы жоғарғы рейтингімен расталады.

Қазақстанда екі деңгейлі банк жүйесі бекітілген, яғни ҚР Ұлттық банкі- Орталық, бірінші деңгейлі банк және коммерциялық банктер- екінші деңгейлі банктер.

Ұлттық Банктің экономикаға  тигізетін әсері, жалпы елдегі экономикалық және халықтың әлеуметтік-экономикалық жағдайынан көруге болады. Барлық жетістіктерге курстық жұмыстағы жүргізілген талдау статистикалық көрсеткіштермен   расталып отыр.

Әрине, микро- және макро  – экономикалық деңгейдегі жетістіктер  тек Ұлттық Банктің қызметінің  жемісі ғана емес, сонымен қатар, салықтық-бюджеттік механизмдердің, кедендік реттеу, ішкі және сыртқы саясат құралдары  және де Парламент  немесе Қазақстан Республикасының Президенті  Н.Ә.Назарбаевтың  шығарған заң актілерінің әсерінің қорытындылары болып табылады.

Ұлттық Банк экономикаға  тигізетін әсерінің әдістері 10 жыл  бойы даму үстінде. Басқа қаржы нарығы дамыған елдердің Орталық банкінің тәжірибелерін қолдану, елдің техника-экономикалық, әлеуметтік-экономикалық жағдайын ескеру, бізге жоғары қарқынмен  оңтайлы механизмдерді  пайдалана отырып, мәселен зейнетақылық реформада  Чили тәжірибесін қолдану, тез және қарқынды осы дәрежеге жетуімізге  мүмкіндік тудырды.    

Ұлттық Банк 2004 жылдан бастап, жаңа механизм, инфляциялық  тәргеттеуді іске қосты, ол елдегі жалғыз баға тұрақтылығын қамтамасыз  етудегі басты әдіс болып табылады. Осыған қарамастан, Ұлттық Банк бұрыннан қолданып келе жатқан  іс-шаралардан бас тартпайды, олар тек екінші орынға өтеді.

Сонымен қатар, Қазақстанның валюталық режимді  ырықтандыру  бағдарламасы 2005 – 2007 жж., секъюритизация туралы заңы, бағалы қағаздар нарығын дамыту бағдарламасының жүзеге асырылуына Ұлттық Банктің  қызметі, елдің макро- және микро- экономикалық және халықтың әлеуметтік-экономикалық жағдайына әсерін тигізеді. 

Коммерциялық  банктер әр қашанда экономикада  маңызды рөл атқарады, яғни олар уақытша бос ақшалай қаражаттарды жинақтар, тиімді ақшалай ағымдарын  қамтамасыз етіп отырады. Коммерциялық банктердің бірнеше қызметтері бар. Олар: несиелік, делдалдық, инвестициялық, ақша айналымын несиелік ақшалар мен толықтыру, т.б.

Бүгінгі күнде  ҚР банктері ТМД банктері арасында өте үлкен жетістіктерге жетіп  отыр. Сонымен бірге, көптеген шешілмеген мәселелер де көп. Мысалы, коммерциялық инвестициялық қызметінің қарқында дамымауы және дүниежүзінде болып жатқан қаржылық дағдарыстар (АҚШ ипотекалық дағдарыс) біздің банк жүйемізді тұрақты дамуына кедергі болып тұр.

Сонымен бірге  біздің банктік жүйемізде өткір  мәселелердің бірі ол кадрлық проблемалар.

Сондықтан ҚР банк жүйесін қарқынды дамыту үшін жақсы, жоғары біліеті мамандар қажет.

  

 

 

Пайдаланған әдебиеттер тізімі

1. Конституция Республики Казахстан
2. Гражданский кодекс Республики Казахстан
3. Ежегодное послание Президента Казахстана Назарбаева Н.А.  народу Казахстана \\ Казахстанская правда от 2 марта 2006 г.
4. Закон Республики Казахстан «О банках и банковской деятельности » от 31 августа 1995 г. №2444
5. Закон Республики Казахстан «О Национальном банке ».
6. Закон Республики Казахстан «О государственном регулировании и надзоре финансового рынка и финансовых организаций» от 4 июля 2003 года № 474-II;
7. Семь задач для финансистов: Тезисы выступлений на IV конгрессе финансистов Президента РК Н. Назарбаева и Президента Всемирного Банка Д. Вултенсона/ А. Донских //Казахстанская правда. - Астана, 2004. - 16 нояб. -б.1,2.
8. Деньги и платежи: Сборник нормативных актов РК. - Алматы: Юрист. 2000. -106б.
9. 1.22 Банковская деятельность. Сборник нормативных актов РК. - Алматы: Юрист, 2003. – 223б.
10. О неотложных мерах по стабилизации денежной системы: указ Президента РК // САПП. - 1998. - № 30. -  С. 83
11. Об объединении денежной системы Республики Казахстан с денежной системой Российской Федерации: соглашение // Бизнес клуб. - 1993. № 22. -  б. 3
12. Проблемы экономического роста денежно-кредитной политики в Казахстане/ А.Умралиева // Транзитная экономика. - 1998. - б. 3. -  б. 94-99
13. Опыт стабилизации бюджета и денежного обращения/ Р. А.Белоусов // Финансы. - 1998. - б. 11. -  б. 53
14. О взаимодействии денежно-кредитной, налоговой и бюджетной политики / А.Зейнелгабдин // Вестник по налогам и инвестициям. - 1998. - № 5-6. -  б. 35-37

15. Н.А. Назарбаев . Стратегия вхождения Казахстана в число пятидесяти наиболее конкурентоспособных стран мира. Послание народу Казахстана. От 01.03.06., Астана. Панорама Шымкента, от 04 марта, 2006 г. б. 2-3.

16.www.nationalbank.kz.

17. www.stat.kz