Қаржы нарығы және делдалдар

 

5Жинақ сертификатының  мерзімі 1 жылдан 3 жылға дайінгі  мерзім аралығын құрайды.

4.Терминдердің тиісті анықтамаларын табыңыздар

1       2         3       4       5         6         7         8         9       10

Форфетирлеу       Тантьема         Сконто шегерімі       Спот       Фьючерстік  келісім шарт       Форвард         Қаржы  Фьючерсі         Своп         Трейдер       Опцион

А) Ақысы дереу төленетін нақты тауар (валюта , бағалы қағаздар) жөніндегі биржалық мәміле.   Б) Келешектегі тауар  жеткізілімі туралы келісім, мұнда  тауардың сапасы, талаптары, төлем талаптары, жағдайлары қарастырылады. Келісім  шарт сауда тақырыбы болып табылады.   В) Шұғыл (жылдам) жеткізілім шартымен( спот мәмілесі) қайсы бір активті сатып алу( сату) жөніндегі мәміле , бұл орайда сонымен бірге белгілі бір мерзімге кері мәміле жасалады.   Г) Акционерлік қоғамдардың , банктердің сақтандыру компанияларының  басшылары үшін пайдадан төленетін пайыз түрінде белгілейтін қосымша сыйақы.   Д) Коммерциялық вексельдерді, сыртқы сауда мәмілелері бойынша  басқа да борышқорлық талаптарды сату үшін айналымсыз сату арқылы экспотты несиелендіру.   Е) Келешекте қайсы  бір активтерді тіркелген бағасы бойынша сатып алуға немесе сатуға таңдау құқығы. Сатушы немесе сатып алушы өз құқығын актив құнының өзгеруіне байланысты шешеді.   Ж) Нақты тауар (валюта, бағалы қағаздар) жөніндегі биржалық мәміле, бұл орайда, белгілі бір  мерзім өткеннен кейін жеткізіп беруге міндеттенеді. Осы уақыт ішінде тауардың бағасы өзгеруі мүмкін болғандықтан, форвард мәмілесінің бағасы спот мәмілесі бағасының серпініне қарай белгіленеді.   З) Қолма-қол ақшалай  төлегені үшін немесе төлемдерді мерзімінен бұрын төлегені үшін берілетін баға шегерімі. Құнның 3-5 пайызын құрайды.   И) Делдалдық фирманың бағалы қағаздарды сатып алу және сату жөніндегі тапсырыстарды тікелей  орындайтын қызметкері.   К) Шын мәнінде кредитті сату болып табылатын биржалық келісімдері. Келісім шартта алу-сату сипаттамасы қатаң тірелген. Сатып алушы фьючерсті кейіннен қайта сату құқын алады.

 

 

 

 

Терминдердің  тиісті анықтамаларын табыңыздар

 

Терминдер

Анықтамалар

Ақша нарығы     Тұтыну несиесі       Бағалы қағазды қайта сатып алу негізінде сату келісімі (РЕПО операциясы)       4.Депозиттік сертификат         Банктік несие         6. Коммерциялық несие             7. Евровалюта

А) Қаржылық мекемелер  мен әртүрлі субьектілерге берілетін  ақшалай түрдегі несие болып  табылады.   Ә) Сатушылардың сатылған тауарларға төлемді кейінге қалдыру түрінде сатып алушыға тауар формасында беретін несие.   Б) Ақшалай қаражат  салымы туралы эмитент-банктің жазбаша  құжаты, ол салымшының (заңды тұлғаның) белгіленген мерзімі өткеннен кейін  салым сомасы мен ол бойынша пайызды  банктің кез-келген мекемесінен алу құқысын куәландырады.   В) ұлттық несие және депозит  нарығының жиынтығы, мұнда орталық  банк, коммерциялық банктер мен қаржы  институттары қысқа мерзімді несие  беру жөнінде операциялар жасайды.   Г) шетел валюталары, бұл  валюталармен коммерциялық банк осы валюталарды шығарған елдерден тыс жерлерге қолма-қол ақшасыз депозиттік несие операцияларын жүзеге асырады.    Д) халықтың тұтыну мұқтаждықтарын куәландыру құралы ретінде пайдаланылады. Бұл несиеде жеке адамдар қарыз  алушылар болып табылады, ал несие мекемелері, кәсіпорындар мен ұйымдар несие беруші болып табылады. Халықтың төлем қабілеті бар сұранымын ынталандыру.   Е) қазыналық міндеттемелермен қамтамасыз етілетін қысқа мерзімді зайымның түрін білдіреді.

 

 

. 5. Ақша нарығының құрылымын сызып көрсетіңіз

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Тақырып 5.  Алтын нарығы

Ұй тапсырмасы:

1. Жазбаша жауап  беріңіз

Алтын нарығының қажеттілігі  неде?

Тест сұрақтарына жауап  беріңіз

1. Алтынның маңызы:

А) алтын қымбат бағалы металл

В) ұзақ кезең бойы пайдаланылады

С) ақша тауар ретінде  қолданылады

Д) барлық жауабы дұрыс  емес

Е) барлығы дұрыс

2. Алтын стандарты тұңғыш рет ақша жүйесі тұрғысында қай жылы қалыптасты:

А) 1816 ж.

В) 1815 ж.

С) 1817 ж.

Д) 1820 ж.

Е) 1819 ж.

 

3. Алтын стандарты тұңғыш рет ақша жүйесі тұрғысында қандай елде қалыптасты:

А) Америкада 

В) Ұлыбританияда

С) Қытайда

Д) Грецияда

Е) Египетте

4. Қазақстандағы алтын кеніштері орналасқан аумақтарды атаңыз:

А) Ақбақай, Бестөбе

В) Жолымбет, Большевик

С) Бақыршық

Д) Васильковское, Суздальское

Е) барлығы дұрыс

5. Алтын аса көп мөлшерде қандай жерлерде өндіріледі:

А) Калифорнияда

В) Аляскада

С) Қытайда

Д) А және В

Е) А және С

6. Алтын нарқының түрлері

А) дүние- жүзілік

В) елдің өз ішінде еркін  түрде жүргізілетін алтын нарқы

С) жергілілікті жерде  бақылауға алынған нарық

Д) қара нарық

Е) барлығы дұрыс

7. Нарықтық қатынастарда алтынға байланысты форвардттық жұмыстардың түрлері

А) Хеджирование әдісі

В) алып- сатарлық мақсаттағы жедел келісім жасау әдісі

С) арбитраждық

Д) барлық жауабы дұрыс  емес

Е) барлығы дұрыс

 

8. Своп операциясы

А) алтын сатуды көздейді

В) алтынды сатып алуды  көздейді

С) А және В

Д) қолдағы алтынды  сату мен келісім- шартқа байланысты алтын сату шаралары өзара ұштастыруды  көздейді

Е) барлығы дұрыс

3.«Иә» немесе«Жоқ»  деп жауап беріңіз

Алтын стандарты тұңғыш peт Ұлыбританияда  қолданылды

         Алтын  ақшаға  әр уақыттаа  емін-еркін  айырбасталатынды

4.Терминдердің  тиісті анықтамаларын табыңыздар

 

1     2       3     4       5       6       7         8     9       10

Авизо     Несие       Трансферттер     Тезаврация       Стагфляция        Бонус       Несие капиталы         Хайринг     Стагнация       Боналар

а) Пайыз түрінде ақы  төлем қайтару шартымен берілетін  ақша капиталы .   б) Жеке адамдардың алтынды  құймалар, теңгелер нысанында, сондай-ақ зергерлік бұйымдар түрінде жинауы.   В) Өндірістегі, саудадағы  және басқа нышандарындағы тоқырау   Г) Өзара есеп айырысудың жай күніндегі өзгерістер туралы немесе ақша аудару , тауар жіберу туралы бір контрагенттің басқа контрагентке жолдайтын хабарламасы.   Д) Қарыз шартына қатысушы біреулердің басқа бір қатысушыларға  қайтару және әдеттегідей , көрсетілген мезгілде пайыз төлеу шартымен материалдық құндылықтар немесе ақша беру.   Е) Шетел валютасын  бір елден екінші елге аудару, екі  немесе бірнеше елдің валюталарын  аудару жөніндегі операциялар.   Ж) Ұсақ құнды , майда ақша ретінде айналысқа уақытша жіберілетін қағаз ақша белгілері . Қолданыстан шығып қалған , коллекцияға айналған ақша.   З) Машиналар мен жабдықты орташа мерзімдік жалға алу.   И) Қосымша сыйақы, жекелеген  келісім шарттарына сәйкес сатушы беретін  қосымша шегерім.   К) Өндірістің құлдырауының инфляциямен ұштасуы жағдайындағы тоқыраумен сипатталатын ел экономикасының жай-күйі.

 

. 5. Алтын нарығының құрылымын сызып көрсетіңіз

 

 

 

Тақырып 5.  Валюталық нарықтар

Ұй тапсырмасы:

1. Жазбаша жауап  беріңіз

Валюталық нарықтың қажеттілігі  неде?

Валюталық қатынастарды реттеу неге қажет?

2.Тест сұрақтарына жауап беріңіз

1. Валюталық нарық дегеніміз не?

А) валютаға деген сұраныс

В) валютаны сату жөніндегі  ресми орталық

С) валютаны сатып- алу  жөніндегі ресми орталық

Д) В және С

Е) барлық жауабы дұрыс.

2. Валюталық нарық түрлерін атаңыз

А) дүниежүзілік, аймақтық

В) аймақтық, ұлттық

С) дүниежүзілік, ұлттық

Д) аймақтық

Е) С және Д.

3. Шетелдік валютаны ұлттық валютаға қатысты бағалаудың қандай әдісі бар?

А) тікелей, жанама

В) тура жанама

С) жанама

Д) тура

Е) барлық жауабы дұрыс емес.

4. Тікелей бағалау  әдісі бойынша

А) шетелдік валюта ұлттық валютаға, яғни ақша бірлігіне қарай  бағаланады

В) валюталар түрі тек  ағылшындық фунт стерлинг бойынша бағаланады

С) ұлттық валюта шетелдік валютаға, яғни ақша бірлігіне қарай бағаланады

Д) А және В

Е) В және С

5. Жанама бағалау әдісі бойынша

А) шетелдік валюта ұлттық валютаға, яғни ақша бірлігіне қарай  бағаланады

В) валюталар түрі тек  ағылшындық фунт стерлинг бойынша бағаланады

С) ұлттық  валюта шетелд3к  валютаға, яғни ақша бірлігіне қарай бағаланады

Д) А және В

Е) В және С

6. Валюталық нарыққа байланысты қызмет түрлерінде үлкен роль атқаратын

А) дилерлер

В) брокерлер

С) менеджерлер

Д) А және С

Е) В және С

7. Банкаралық нарық түрлері

А) тікелей банкаралық нарық

В) жанама банкаралық нарық

С) тура банкаралық нарық

Д) брокерлік банкаралық нарық

Е) А және Д

8. Валюталық нарықта банктің позициясының түрлері:

А) ашық позиция;

В) жабық позиция;

С) қысқа мерзімді

Д) ұзақ мерзімді

Е) барлық жауабы дұрыс.

3.«Иә» немесе«Жоқ»  деп жауап беріңіз

 

 

 

Тақырып 4 1 Валюталық нарықтың дамуы

2 Валюталарды айырбастау

3 Биржалық және биржадан  тыс валюта нарықтары

Валюта қашан  пайда болды?

“Валюта” – Итальян  тілінен аударғанда “баға”,  “құн”  деген мағынаны білдіреді. Валюта –  белгілі бір елдің ақша өлшемі, яғни теңге,  евро,  доллар т.с.с. Валютаның пайда болуы ақшаның пайда болуымен байланысты. Ақша алғашқыда натуралды заттай түрде,  кейінрек метал түрінде,  соңына таман қағаз ақша пайда болды. Ең алғаш рет метал ақша б.д.д. ІІІ – ғасырда римде басылған. Б.д.д. да VII – VIII ғасырларда Малайзиядағы Лидия мемлекетінде және ежелгі Грецияда басылған.   ІХ – Х ғасырларда Европа елдерінде басылып шыға бастады.

Қағаз  ақша ең алғаш  рет ХІ ғасырда Қытайда   пайда  болды. ХVIII ғасырлардың аяғында Солтүстік  Америкада,  ал ХVIII ғасырдың аяғы ХІХ ғасырдың басында Англияда шығарылды.

  Әр ел өз ақшасын  металл немесе қағаз түрінде  шығарса да оған өздерінің  елтаңбасын,  король бейнелерін  басып отырған. Осы белгілеріне  қарай қай елдің ақшасы,  яғни  валютасы екендігін айыруға болады.

Валюталық жүйенің  типтері қандай?

Валюталық жүйенің үш типі бар: ұлттық,  дүниежүзілік,  аймақтық валюталық жүйелер.

Ұлттық валюталық  жүйе – елдегі ұдайы өндіріс процесінің қажетті валюталық ресурстарды қалыптастыруға және пайдалануға,  халықаралық айналымды жүзеге асыруға көмектесетін валюталық – экономикалық қатынастар жйынтығы. Ұлттық валюталық жүйе елдің ақша жүйесінің бір бөлігі бола отырып,  өзінше дербес және ұлттық шекарадан шығарыла алады. Ұлттық валюталық жүйенің ерекшелігі ел экономикасындағы сыртқы экономикалық байланыстардың даму дәрежесімен анықталады.

Дүниежүзілік  валюталық жүйе – дүниежүзілік шаруашылықтың дамуы негізінде қалыптасқан және  мемлекетаралық келісім шарттарымен бекітілген халықаралық валюталық қатынастарды ұйымдастыру формасы. Ұлттық валюта жүйе мен дүниежүзілік валюталық жүйе өзара тығыз байланысты. Бірақ бұл ұғымдар бір тұтас емес,  себебі олардың міндеттері,  қызмет етулері және реттеу шарттары,  жекелеген елдер экономикасына және дүниежүзілік шаруашылыққа ықпал етуі әртүрлі болып келеді. Дүниежүзілік валюталық жүйені ұлттық валюталық жүйемен байланыстыратын,  яғни валюталық қатынастарға қызмет көрсететін және реттейтін,  мемлекетаралық  валюталық зерттеулерде және валюталық саясатты шоғырландыруда негіз болатын ұлттық банктер болып табылады.

Дүниежүзілік валюталық  жүйені мемлекеттік – құқықтық ұйымдастыру  формасы жетекші елдердің мүдделігімен және дүниежүзілік аренадағы күштердің  орыналастырылуымен,  өндірістің және дүниежүзілік сауданың дамуымен анықталады.

Аймақтық валютадық жүйе – валюталық бағамның ауытқуын азайту және интеграциялық процесті ынталандыру мақсатында бірлестікке мүше елдердің валюталық қатынастарын мемлекеттік – құқықтық ұйымдастыру формасының және  экономикалық интеграция шегінде валютаның қызмет етуімен байланысты қалыптасатын қоғамдық қатынастар жиынтығы.

Валюталық қатынастардағы қолданып жүрген негізгі  түсініктемелер.

Валюталық реттеу – заңмен қарастырылған, валюта заңдылығының сақталуын бақылау мен санкция қолдану, ақпараттар жиынтығын айтамыз.

Валюта – мемлекеттің заңды құралы ретінде пайдаланатын ақша бірлігі.

Ұлттық валюта – ҚР валютасы