Тарау Қазасктан Республикасының Бюджет жүйесі және бюжет құрылымы

   Құрылыс, 2005 жылы  48 білім беру обьектілерінің құрылысына  2181 млн. теңге, 16 денсаулық сақтау обьектілерінің  құрылысына 1249 млн.теңге, 34  сумен жабдықтау  обьектілерінің  құрылысына 814 млн.теңге  және  және 91  коммуналдық тұрғын-үй құрылыстарын  салуға  1379,9 млн.теңге жұмсалды. Сонымен қатар , 397 тұрғын-үй ипотекалық несие есебінен (5903,5 млн.теңге) салынды. оның ішінде:

   Тұрғын үй құрылысы соңғы екі жылда тұрғын  үй құрылысына  облыс   бюджетінен 9618 млн.теңге бағытталды, оның  ішінде  тұрғын –үй  құрылысын несиелеу  7554  млн.теңгені құрайды. Ал  2006  жылы  аталған мақсатқа 1,4 млрд.теңге көзделді.

       2005 жылы облыс бюджетінен   тұрғын үй салу  құрылысы үшін 7283 млн.теңге бөлінді, оның  ішінде тұрғын  үй құрылысы  бағдарламасын  жүзеге асыру  шеңберінде  республикалық бюджеттен  мемлекеттік коммуналдық  тұрғын үй  қорының  құрылысына  391,3 млн.теңге бөлінді және  тұрғын үй құрылысын несиелеуді қаржыландыруға 5,9 млрд.теңге жұмсалды.Облыстық бюджеттен  салынып жатқан  тұрғын үй құрылыстарының инженерлік  коммуникациясына  988,6 млн.теңге бағытталды.

   Білім беру обьектілерінің    құрылысы 2005 жылы  облыс бюджетінен 2,0 млрд.теңге сомасында 48 білім беру обьектілерінің құрылыстары жүргізілді.2006 жылы 44  обьектіге 3,1 млрд. теңге  қаралды, оның ішінде республикалық бюджеттен 21 обьектіге 2,4 млрд.теңге және оюлыстық бюджет есебінен  23 обьектіге 673,1 млн.теңге көзделді, оның ішінде:

2005 жылы  республикалық бюджеттен 15 білім беру обьектілерінің  құрылысына 1473 млн.теңге бөлінді (оның ішінде Шымкент қаласының «Нұсат» мөлтек   аудандағы орта мектеп  құрылысын салуға 125,5 млн.теңге, Мақтаарал ауданының Жаңа ауыл ауылындағы  «Жаңа құрылыс» елді мекендегі орта мектептің  құрылысына-100 млн.теңге және Кетебай  ауылындағы  орта мектептің құрылысына  -104,5 млн.теңге, Шардара ауданының Мелдеби  ауылындағы  орта мектептің құрылысына 160,7  млн.теңге,Сарыағаш ауданының  Абай  ауылындағы  орта мектептің құрылысына -28  млн.теңге, Қазығұрт ауданының  Айнатас ,Атбұлақ  ауылдарындағы  орта мектептердің  құрылыстарына  43 млн. теңге  және Қазығұрт  ауылындағы Қ.Сәтпаев  атындағы орта мектептің  құрылысына  80 млн.теңге ,Созақ ауданының  Шолаққарған  ауылындағы орта мектептің  құрылысына 152,9 млн.теңге ,Төлеби ауданының Тоғыс ауылындағы орта мекттептің  құрылысына -109,9 млн .теңге Түлкібас  ауданының  Ынтымақ ауылындағы  Оразбаев  атындағы  орта мектептің құрылысына -133  млн.теңге, Сайрам ауданының  Сайрам  ауылындағы Хасанов атындағы, Отырар  ауданының  Арыс ауылындағы Т.Ибрагимов  атындағы орта мектептің  құрылысына 100 млн. теңге)

        2006 жылы білім беру обьектілерінің  құрылысына  республикалық бюджеттен  21  обьектіге 2417 млн.теңге  қаралды.

        2005 жылы облыстық бюджеттен  27 білім   обьектілерінің  құрылысына  690,2 млн.теңге  бағытталды.(оның  ішінде Сарыағаш  ауданының   Самал ауылындағы  600 оқушы орынды  мектептің  құрылысы ,Мақтаарал  ауданының Сәтпаев  атындағы  ауылдық округіндегі 504 оқушы- орындық мектептің  құрылысы  және Түркістан  қаласының «Ескі Ихан» ауылындағы 1056  оқушы- орындық  орта мектептің  құрылыстары бар).

          2006 жылы  білім беру обьектілерінің  құрылысына облыстық бюджет есебінен  23 обьектіге 673 млн.теңге қаралды.

           2005 жылы аудандар бюджеттерінің  есебінен алты білім беру обьектісінің  құрылысы (Байдібек аудандағы Қосбұлақ  орта мектеп  құрылысы және  Қазығұрт ауданында және  Түркістан  қаласындағы 3 мектеп құрылысы) жүргізілді.

      Денсаулық сақтау обьектілерінің құрылысы 2005 жылы облыс бюджетінен 1,2 млрд.теңге сомасында 16 денсаулық сақтау обьектілерінің құрылысы жүргізілді. 2006 жылы 18 обьектіге 2 млрд теңге қаралды,оның ішінде  республикалық бюджеттен 8 обьектіге 1,6 млрд.теңге және облыстық бюджет есебінен  10 обьектіге  379 млн.теңге бағытталды.

      2005 жылы денсаулық сақтаудың 6 обьектісінің  құрылысына  республикалық  бюджеттен 1079 млн. теңге бөлінді  (Сайрам ауданының Ақсу елді  мекеніндегі  туберкулезге қарсы  ауруханасының  құрылысын салуға -200,9 млн.теңге, Арыс  қаласының   туберкулезге қарсы ауруханасының құрылысына -100 млн.теңге, Сарыағаш  ауданының Абай ауылындағы  аудандық орталық аурухананың құрылысына  -240 млн.теңге, Ордабас ауданының Темірлан ауылындағы  аудандық  орталық  емхананың құрылысына -249 млн.теңге ,Отырар ауданының Шәуілдір елді  мекеніндегі  туберкулезге қарсы  ауруханасының  құрылысына 80 млн.теңге ,Шымкент қаласының  облыстық балалар  емханасының  құрылысына-209 млн.теңге).

        Сонымен қатар  облыстық бюджеттен  денсаулық сақтаудың  10 обьектісінің құрылысына 169,5  млн.теңге бөлінді (айталық,Қазығұрт  ауданының  Рабат селосындағы,  Отырар  ауданының  Отырар ауылындағы және Түркістан  қаласының  Майдантал  ауылындағы   учаскелік  ауруханалар, Бәйдібек  ауданындағы  фельдшерлік –акушерлік пунктер,Отырар ауданындағы  ауылдық-дәрігерлік  амбулатория , Шымкент қаласындағы перинетальды орталығы).

      Сумен жабдықтау обьектілерінің құрылысы 2005 жылы  облыс бюджетінен  814 млн. теңге сомасында 34 сумен жабдықтау обьектілерінің  құрылыстары жүргізілді.Ал 2006 жылғы бюджетте 26 обьектіге 1430 млн.теңге қаралды.Сумен жабдықтау жүйесін дамыту  үшін  республикалық бюджеттен 12 обьектіге 529  млн.теңге бөлінді,оның ішінде 8 обьекті Отырар  ауданында (Шәуілдір, Арыс,  Шойманов, Темір, Қоғам, Көкмардан, Әметбек  елді мекендердің  сумен жабдықтау обьектілерінің құрылысына  226 млн .теңге),Сарыағаш ауданының  Абай ауылындағы  сумен жабдықтау обьектісіне-124 млн.теңге , Сайрам ауданының Жібек жолы  ауылына -47,5  млн.теңге және Түркістан  қаласына -100 млн теңге бөлінді.

      Сумен жабдықтау  жүйесін дамыту  үшін облыстық  бюджеттен 16 обьектіге  273 млн теңге бөлінді (мәселен,Шардара  ауданындағы су тетіктерін  жаңарту,  Отырар ауданының Көксарай  ауылындағы су жүйелері,Созақ ауданының  Созақ  және  Сызған ауылындағы  су жүйелері).

    Жол құрылысы автожол құрылысын салу үшін бюджеттен  102,6 млн. теңге бөлінді (Бәйдібек ауданына-8 млн. теңге, Түлкібасқа -6,6 млн.теңге, Сайрам  ауданына -19,9 млн.теңге және Арыс  қаласына -58 млн.теңге, Шымкент қаласына -10 млн. теңге ).

    Басқа да құрылыс обьектілері сонымен қатар  2005 жылы  барлығы 52 түрлі  мәндегі ,оның ішінде  12 обьектінің   құрылыстарына   облыстық  бюджет   есебінен  347 млн.теңге  және 20 обьектінің құрылысына 72,9 млн.теңге бөлінді.

   Шағын кәсіпкерлік 2005 жылы шағын кәсіпкерлікті дамыту  бағдарламасына  бюджеттен 30 млн.теңге бөлінді. «Индустриалдық-инновациялық даму  стратегиясын  іске асыру» бюджеттік бағдарламасы бойынша жылдық жоспардың  100%  қаржы рұқсаттары  беріліп,103 млн.теңге бөлінді. Бұл бағдарлама  бойынша қаржы жыл ішінде Ленгір қаласында цемент ,әк, және тағы басқа құрылыс материалдарының өндірісі үшін террикондарды пайдалану бойынша көмір үйінді қалдықтарын қайта өңдеу және игеру, сонымен  қатар инновациялық жобаларды, техникалық және  экономикалық негіздеме  дайындауды ұйымдастыру  іс-шараларына жұмсалды.

    Қызметін біржолғы талондармен жүзеге асыратын жеке тұлғалардың 2006 жылдың 1 қаңтарына дейінгі жағдайы бойынша жеке  табыс салығының орындалуы  2006 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша облыста 27331 сауда орны бар 154 базар тіркелген, оның ішінде  Шымкент қаласы бойынша 15250 сауда орындық 58 базар тіркелген.2004 жылы облыста 28093  сауда орны бар 166 базар тіркелген, оның ішінде   Шымкент қаласы  бойынша  15185  сауда орындық 60 базар тіркелген.  Облыс бойынша базарлар саны 12 бірліккке қысқарып, сауда орындарының саны 766-ге азайған. Оның ішінде Отырар ауданы бойынша 1-базар, Төлебиде-2, Сарыағашта-5, Түлкібаста -3,  Түркістан қаласында-1, Шымкентте-2  базар қысқарды  және  Қазығұртта  1 базар, Арыста 1 базар жаңадан құрылды.

       Қызметін біржолғы талондармен  жүзеге  асыратын жеке тұлғалардың  жеке табыс салығы  жөніндегі  бекітілген  жылдық жоспар 353451 мың  теңгені құрайды немесе  бұл  арғы  жылмен  салыстырғанда  128,4% көп.

     2006 жылдың 1 қаңтары бойынша  біржолғы  талондар бойынша  нақтыланған  жоспар  285072  мың теңгені құрайды  немесе  бұл арғы жылмен салыстырғанда  103,5%  көп  және  68379 мың   теңгеге азайған,  оның ішінде:

-Ордабасы  ауданында  570,0 мың теңге,

-Қазығұрт ауданында  713,0 мың теңге,

-Төлеби ауданында  580,0 мың теңге,

-Сайрам ауданында  1020,0 мың теңге,

-Сарыағаш ауданында  4400,0 мың теңге,

-Созақ ауданында  105,0 мың теңге,

-Түлкібас ауданында 500,0 мың теңге,

-Шардара ауданында 217,0 мың теңге,

-Кентау қаласында 1774,0 мың теңге,

-Түркістан қаласында  6500,0 мың теңге,

-Шымкент қаласында- 20000,0 мың теңге.

         2005 жылы қызметін біржолғы талондармен   жүзеге асыратын  жеке тұлғалардың  жеке табыс  салығынан  288388  мың  теңге түсті,  ал  2004 жылы бұл түсім 275355 мың  теңгені құраған болатын немесе бұл жөніндегі  жоспар 104,7% орындалды,  яғни  түсім  13033 мың  теңгеге  артты.

          Жеке табыс  жөніндегі   түсім  2005 жылы  облыс бойынша  101,2%  орындалды, сондай-ақ  облыстың барлық  аудандары мен қалалары  жоспарды  100% және одан  да  жоғары  орындап  шықты.

          Өткен жылдың  осы кезеңімен   салыстырғанда  түсімдер облыс  бойынша 104,7% көбейді. Тек  қана  бұл жөніндегі түсімдер  Кентау қаласы бойынша  1067 мың теңгеге  төмендеді (өткен жылғы  жоспардың орындалуы  79,6% құрады) және Шымкент қаласы бойынша  4443 мың теңге төмендеді (өткен жылғы жоспардың орындалуы 99,7% құрады).

         Сауда орындарының  саны өткен  жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 7620 бірлікке , оның ішінде Отырар ауданы  бойынша -126 орынға,Сайрам  ауданы бойынша 1538 орынға,  Созақта -227 ,  Шардарада-79, Кентау қаласында-79 орынға  азайған. Сондай-ақ базарлар санының да азайғаны байқалады, дегенмен сауда орындары  Қазығұрт  ауданында 326 орынға, Түлкібаста 166,Түркістан қаласында 302 орынға және Шымкент қаласында  65 орынға көбейген.

          Біржолғы талондар жөніндегі  бақылаушылар  саны  аудандар  мен қалалар  бойынша  36 бірлікке  азайды, тиісінше  әр бақылаушының жыл ішіндегі  салық жүктемесі  457,1 мың теңгеге  көбейтілді. Әр бақылаушының  салық жүктемесі  2004  жылы  1504,7 мың теңге болса, бұл  2005 жылы   1961,8  мың теңгеге жетті.

          Бәйдібек ауданында  әр бақылаушының  салық жүктемесі 2004 жылы 345,0 мың теңге,  ал 2005 жылы  ол 1363,0 мың теңге болса  (Ескерту-1-базар), Отырар ауданында  әр бақылаушының салық   жүктемесі 2004 жылы 530,7 мың теңге,  2005 жылы 2062,0 мың теңге болды (Ескерту-3 базар және олар түрлі жерде шашыраңқы орналасқан), т.т. Бақылаушыларды қысқарту негізінен  облыстың аудандары есебінен жүргізілген. Облыстың аудандары бойынша  1 базарға  бір бақылаушыдан  келетін болса, көп жерде 2-3 базарға (Отырар-Қазығұрт ,Төлеби, Созақ, Шардара) 1  бақылаушыдан келеді. Әрине, мұндай жағдайда  түсімді жинау оңайға  соқпайды.

     Коммуналдық меншік 2006 жылдың 1 қантарына облыстың  коммуналдық меншігінде  535 мемлекеттік   коммуналдық кәсіпорындар бар, соның ішінде  шаруашылық жүргізу құқықындағылар  саны 64 және 456 қазыналық кәсіпорны ,, акционерлік қоғам және мемлекеттік қатысу үлесі бар 47  жауапкершілігі  шектеулі   серіктестіктер  бар.

    «Қазақстан  Республикасындағы  жергілікті  мемлекеттік басқару туралы»  Қазақстан  Республикасының   Заңына өзгерістер  енгізілуіне   байланысты аудан және қаланың коммуналдық меншігіне 101 мемлекеттік мекемелер мен 186 мемлекеттік коммуналдық кәсіпорындар , соның  ішінде 30 шаруашылық жүргізу  құқықындағы  және 156 қазыналық кәсіпорындар берілді.

      2005 жылы 90 мемлекеттік коммуналдық  кәсіпорындар таратылды және  заңды тұлғалар тізімінен алынды, соның ішінде 63-і денсаулық сақтау  жүйесіндегі  кәсіпорындар.

     Таратылу  жағдайындағы  шаруашылық  жүргізу   құқықындағы 7 кәсіпорын «Гүлдер»  МКК-не қосу  жолымен және 6 қазыналық  кәсіпорындар  «Қалалық демалыс айдағы»   МКҚК-не  қосу  жолымен   қайта  ұйымдастырылды.

      Жұмыс тобы облыс әкімдігімен   бірлесе отырып, бәсекелестік ортаға  кәсіпорындар санын анықтады, олардың  құрамына  шаруашылық  жүргізу құқықындағы 20 кәсіпорын және жедел басқару құқықындағы 19 кәсіпорын енді.

       Облыс, аудан, қала  әкімдіктері   оларды жауапкершілігі шектеулі  серіктестіктер   етіп қайта   құру жұмыстарын жүргізуде.

       2006 жылдың  1 қаңтарына 2 кәсіпорын  жауапкершілігі шектеулі серіктестік болып,  қайта құрылды,  11 кәсіпорын   бойынша оларды  қайта құру  туралы  қаулының жобасы дайындалуда,  2 кәсіпорын таратылуда, «Оңтүстік Қазақстан облысының кинобейне орталығы»   МКҚК және «Оңтүстік Қазақстан облысының жаңа  технологиялар  өңірлік орталығы» МҚҚК басшылары   қайта ұйымдастыруды жүргізу бойынша жарғылық капиталын   анықтау  үшін  бухгалтерлік  құжаттарды  ұсыну  уақытын созып отыр.

      Қаржы  департаменті  аудан  мен қала  әкімдіктерімен  бірлесе  отырып  коммуналдық меншік  обьектілерінің тиімді   пайдалануына және  мақсаттылығына  бақылау жүргізіп келеді. Коммуналдық меншікті  тиімді пайдалану  және Қазақстан Президентінің «Кіші кәсіпкерлікті дамыту және қолдауды күшейту шаралары туралы» Жарлығына сәйкес  бос тұрған,  пайдаланылмайтын ғимараттар мен жайлар кіші  кәсіпкерлік субьектілерінің меншігіне  сенімгерлік   басқаруға  өндірістік қызметті 6 ай ішінде ұйымдастыру  шартымен берілген. Артық мүліктер  жалға беріліп, пайдаланылмайтын, тозығы  жеткендер  аукциондық сауда саттықта сатылады.