Дәрілік өсімдіктерге тарихи және әдеби шолулар

болады. Олар төмендегідей топтарға бөлінеді:

Тыныс органдары ауырғанда  пайдаланатын қоспалар:

1) жалбыздіктен тамырының  екі ... ... ... екі ... ... бір ... ... Осы  қосындының бір ас қасығына

екі такан қайнатып тұрған су құйып, шай демдегенде қайнатады. ... соң ... ... ... үш ... ... стаканның ¼  бөлігін ішуге болады;

2) жалбызтікен ... екі ... ... ... ... ... шөбінің бір бөлігінің  қосындысы. Осы қосындының бір  ас

қасығына екі стакан қайнаған ыссы су ... шай ... ... ... ... ... зүзіп алады. Осы тұнбаны жылы күйінде екі  мезгіл

жарты стаканнан немесе оның ¼ ... ... Ол ... тамаққа тәбетін

арттырады және қақырық түсіруге көмектеседі;

3) жалбызтікеннен тамырының  бір бөлігін, ... ... бір ... гүлінің  бір бөлігін, аюқұлақ гүлінің  бір бөлігінен қосынды

жасайды. Осы қосындының екі шай ... бір ... (200 мл) ... ... ... шай  демдегенде қайнатады. Суытылғаннан кейін  дәкемен сүзіп алады.

Осы тұнбаны күніне үш рет ... ... ... ... ... ... қоспалар:

1) итшомық қабығының екі  бөлігін, анис дәнінің екі ... бір ... мия ... үш ... ... Осы қосындының

екі шай қасығына бір стакан қайнап ... су ... он ... баяу отқа

қойып қайнатады. Содан кейін  дәкемен сүзіп, таңертен және кешке ... ... ... қабығының алты бөлігін, ... ... ... ... ... екі ... ... Осы қосындыны бір  ас

қасығына екі стакан ыссы су құйып, он минут ... ... ... ... ... ... ... 0,5 және 1 стаканнан ішеді.

3) шаянмойын қабығының  үш бөлігі, қалақай жапырағының  үш бөлігі, жусан

бөлігінің үш бөлігі, шүйгін шөп ... ... Осы ... екі ... екі ... қайнап тұрған су құйып, он минут қайнатады. Қайнап

болғаннан кейін дәкемен ... ... ... және ... ... ... итшомырт қабығының  үш бөлігі қалақай жапырағының екі ... ... екі ... ... ... екі ас ... ... ыссы су құйып, шай демдегендей қайнатады. Жиырма минут ... да ... ... ... Осылай дайындалған  тұнбаның жарты стаканын

және ¾ бөлігін түнде  жатар алдында ішеді.

5) ... ... үш ... итшомырт қабығының  үш бөлігі, жалбыз

жапырағының екі бөлігі, иір тамырының бір бөлігі, шүйгін шөп тамырының бір

бөлігінің қосындысы. Осы ... екі ас ... бір ... ... су ... он ... ... Қайнап болғаннан кейін дәкемен сүзеді.

Осылай әзірленген тұнбаны  түнде жатар алдында жарты ... бір ... ... шөбінің төрт бөлігі мен ... ... бір ... Осы қосындыны бір ас қасығына бір стакан ыссы су

құйып, шай демдегендей  қайнатып, біраз тұндырып ... ... ... ... ... 15-20 минут бұрын бір- екі ас қасықтан

ішеді.

7) итшомырт қабығының  үш бөлігі, ... ... үш ... ... үш ... ... шөп  ... қосындысы. Осы қосындының екі  ас

қасығына екі стакан қайнап тұрған су құйып, он ... ... ... ... дәкемен  сүзеді. Суытылып таңертен және кешке  жарты

стаканнан ішеді.

8) ... ... екі ... анис ... екі  ... бір бөлігін мия тамырының  үш бөлігін алады. Осы қосындының

екі шай қасығына бір стакан қайнап тұрған су ... он ... баяу ... ... ... ... дәкемен сүзіп, таңертен және ... ... ... тәбет арт ыратын қоспалар: 1) жусан  шөбінің бір бөлігі ... ... бір ... ... ... екі шай ... ... қайнап тұрған су құйып, шай демдегендей қайнатып, ... ... ... тұнбаны күніне екі мезгіл тамақ ... ... ... ... ... екі бөлігі мыңжапырақ жапырағының  екі бөлігі ... бір ... ... Осы қосындыны  бір ас қасығына бір стакан

қайнап тұрған су құйып, шай ... ... ... ... алынған

тұнбаны тамақтанудан 15-20 минут  бұрын бір екі ас қасықтан ішеді.

3) жусан шөбінің төрт ... мен ... ... ... бөлігі. Осы қосындыны  бір ас қасығына бір стакан  ыссы су құйып, шай

демдегендей қайнатып, біраз  тұндырып ... ... ... ... тамақтанудан 15-20 минут  бұрын бір- екі ас қасықтан ішеді.

4) жусан шөбінің үш  бөлігі мен мыңжапырақ жапырағының  қосындысының бір

бөлігі. Осы ... бір ас ... бір ... ыссы су ... ... қайнатып, біраз тұндырып дәкемен сүзіледі. Осылай ... ... 15-20 ... ... бір- екі ас қасықтан ішеді.

5) жусан шөбінің бес  бөлігі мен мыңжапырақ жапырағының  ... ... Осы ... бір ас ... бір ... ыссы  су ... ... қайнатып, біраз тұндырып  дәкемен сүзіледі. Осылай ... ... 15-20 ... бұрын бір- екі ас қасықтан  ішеді.

Тамақ ауруына жасалып  пайдаланылатын қоспалар:

а) емен қабығының алты бөлігі, жұпаргүл шөбінің төрт бөлігі, ... ... ... ... екі ... қосындысы. Осы қосындының 2

ас қасығына бір ... ... ... су ... ... ... кейін 10-15

минут тұндырып, дәкемен  сүзеді. Осылай ... ... жылы ... ... рет шаю ... шалфей жапырағының бір бөлігі, құлқайыр гүлінің бір бөлігі ... ... бір ... ... Осы ... ... шай қасығын бір

стакан ыссы су құйып қайнатады. Тұнбаны жылы ... ... ... ... ... түрлері:

а) толокнянка жапырағының  үш бөлігі, гүл кекіре гүлінің бір  бөлігі

қоспасының бір ас қасығының  үстіне бір ... ... ыссы су ... ... ... ... ... бүйрек ауырғанда тамақ алдынан 20 ... ... 3-5 рет бір ас ... ішу ... ... ... төрт бөлігі, құлқайыр гүлінің екі бөлігі мен

қара мия тамырының  бір ... ... Осы ... жарты шай

қасығының бір стакан ыссы су құйып қайнатады.

в) күлгін эхинацея жапырағының  екі бөлігі, қырық буын ... ... ... ... бір ... Осы ... екі ас қасығына бір

стакан қайнаған ыссы су құйып, 15 ... ... ... ... ... ... эрва гүлінің  төрт бөлігі, аюбалдырған тамырының  үш ... ... ... үш ... ... ... бір ас ... екі

стакан қайнаған ыссы су құйып, 15 минут тұндырып, ... ... ... ... бойынша  ішеді.

1.6 Патенттік ізденіс анализдері

(21) 96101126/14

(22) 30.01.96

(46) 27.03.99. Бюл. №9

(72) Бенчаров Ю.В.

(71) (73) Бенчаров Юрий ... SU 1794454 А1, 1997. SU 1659054 А1, ... 121165, ... а/я 115,000 ... ... ... қолданылатын фитотерапевтикалық  дәрілер.

57) Бұл жаңалық, медицина  саласында дененің сыртқы жағын  ... Бұл ... ... бұл ... құрамының 10

бөлігі суда еритін фракциялардан, мәселен сулы ... ... ... және ... ... ... ... және Марьин тамырлары, шүйгіншөп тамырынан  т.б. көптеген

дәрілік шөптерден жасалынады. Суда еритін фракциялардың барлығын

Байкал суында ерітеді. Терапевтикалық ... ... ... ... жараларға күйікке өте  жақсы әсер ... дәрі ... ... ... ... ... федерациясындағы ашылған жаңалықтардың патенттік  сипаттамасы

(21), (22) Тапсырыс : 2002116015/14, 13.06.2002;

(24) Патенттің қолданыла  бастаған мерзімі: 13.06.2002.

(46) Жарияланған мерзімі: 20.11.2003.

(54) Гипотензиялық әсері  бар ... ... ... Бұл ... гипертония сырқатын  емдеу үшін дәрілік

өсімдіктерден жасалынған препараттың  ашылуы, медициналық жаңалық. Бұл ... ... ... ... алынды: долана жемісі, сасықшөп ... ... ... және айра ... ит бүлдірген жапырағы,

шәйқурай шөбі, калина жемісі, қалақай жапырағы, жүгері ... ... ... гүлі, дәріханалық ромашка гүлі, қызыл  рауғаш жемісі,

спопыш шөбі, укроп жемісі, фасоль ... ... ... ... этил ... мен суды белгілі  бір мөлшерде аламыз. Бұл қосындылар,

гипотензивтік, суық тиюге  қарсы, несеп айдайтын, өт ... ... ... ... ... да, ... жиі қолданылады.

(71) Тапсырыс беруші Цитология  және генетика институты. СОРАН.

(72) ... ... О.А. ... ... Патент иесі: Олег Альбертович Скворцов.

Жаңалық ашуға деген тапсырыс

(21) (22) Тапсырыс: 2002111420/14,29.04.2002.

(43) Тапсырыстық жарияланған  мерзімі: 20.11.2003.

(54) Қояншық пен ... ... ... ... ... ... Бұл дәрінің құрамына суда ... ... ... құрғақ

экстаркты және басқа өсімдіктердің  құрамдары 1:15:4 қатынасымен қосылады,

сасықшөп, шүйгіншөп тамыры, ... ... ... мелисса, сұлының жас

өскіні, 2:2:1:1:2:2:1:4;

Дәрінің түрі түймедақ – 0,5 г ... ... ... ... 15 ... ... 3 реттен 4-26 апта бойы қабылдау қажет.

(71) Тапсырыс беруші: Корсун  Влад Федоровия.

(21) (22) Тапсырыс: 2001110284/14. 16.04.2001.

(24) Патенттің іске қосылған ... ... ... ... 20.02.2003.

(71) Тапсырыс беруші Башқұрт  мемлекеттік медицина Университеті.

(72) Жаңалық ашушы –  Никитина Т.И.

(73) Патент иесі – Никитина  Татьяна Ивановна.

Патенттік құжаттар

|Іздену ... ... ... беруші |Ашылған  |Қорғалатын ... ... түрі ... 7-2 |жаңалықтың  аталуы|құжаттың ... және ... және ... иесі) |(толық ... жағы ... ... ... ... ... нөмірі |көрсетілген  ... оның ... ... ... |– 21; ... ... ... |

| | ... | ... |

| | ... | ... (Бұл |

| | ... 4 | ... ... | | | ... ғана |

| | | | ... |

|1 |2 |3 |4 |5 ... |РҮ 2142295 ... |Дәрілік  календула| ... ... ... ... ... | |

|таулы және ... |35/78 ... ... ... | ... | | | | ... | | | | ... | | | | ... | | | | ... | | | | ... ренофондының| | | | ... | | | | ... ... | | | | |

| |JP токи кахо ... ... ... | |

| |(11) ... ... | |

| |35/78 | ... | |

| ... | ... | |

| ... | ... | |

| | | ... ... | |

| | | ... препарат.| |

| |ДЕ ... | ... | |

| ... | ... дәрі | |

| | | ... ... |

| | | ... дайындау | |

| | | ... | |

| |РҮ 2142295 ... ... тиюдің алдын| |

| ... ... |алу ... | |

| |35/78 ... ... | |

| | | ... | |

| | | ... | |

| | | ... ... | |

| | | ... ... |

| | | ... | |

2 ... зерттеу бөлім

2.1 Зерттеу жұмысын жүргізу

Түкті эрваны және басқада  дәрілік өсімдіктерді ... мен ... ... ... ... ... өсімдіктерді жерсіндіру,

олардың тұқымдарын жинау  және егу, көшеттен отырғызу әдісі арқылы ... әр ... ... ... ... ... тұқымдар әр түрлі

дәрілік өсімдіктердің тұқымын  жинап, өсіруге жағдай жасайды (көктем, жаз,

қыс). Көктем мен жазда  бір ... ... ... ... ... ... вегетация уақыты ұзаққа созылатын бір жылдық ... ... ... ... ... ... ... көрсетіледі. Дәрілік

өсімдік түкті эрваның  тұқымын, сол өсімдіктің негізгі  өсетін ... ... ... сол жер жағдайына  қарай өсуін ... келе ... ... ... ... үлгісі дала журналына тіркеліп отырады.

Дәрілік өсімдік тұқымдары  толық піскен кезінде ... ... ... экотипалық, жалпылама және шекеше жинау әдістері қолданылады.

1. Экотипалық жинау әдісі  кезінде жиналған тұқымның популяциясы  ... сол ... ... ... жағдайына байланысты  екендігі

анықталады.

2. Жалпылай жинау кезінде  ең жақсы дәрілік өсімдік жиналып  алынып,

арнаулы ... ... ... жинау кезінде  дәрілік өсімдіктердің жалқы  немесе жалпылама

ұқсастығына қарай ... – ... ... ... ... жақсы жапырақ

жайғандары, әртүрлі жағдайларға  төзімділері).

Әр өсімдіктің тұқымдары  бөлек ... ... ... Әрбір тұқымға

арнаулы этикетка жазылады.

Жиналған үлгідегі ... ... ... ... климат жағдайы тексеріліп, олардың ... өсіп ... ... ... ... тексеруге арнайы алынған

өсімдіктерге химиялық анализ жүргізіледі. Көктем мен жазда бір ... ... ... жиналады. Күз айларында вегетация  уақыты

ұзаққа созылатын бір  жылдық дәрілік шөптер ... ... ... ... ... ... Дәрілік өсімдік түкті эрваның  тұқымын,

сол өсімдіктің негізгі өсетін жерлерінен, әр түрлі ... сол ... ... ... ... келе ... ... Барлық жиналған тұқымның

үлгісі дала журналына  тіркеліп отырады.

Дәрілік өсімдік түкті  эрваның тұқымын, сол ... ... ... әр түрлі  түрлерінен, сол жер жағдайына  қарай өсуін бақылай ... ... ... ... ... ... дала журналына тіркеліп

отырады.

Дәрілік өсімдік тұқымдары  толық піскен кезінде жиналады. Тұқым  жинау

кезінде экотипалық, ... және ... ... әдістері қолданылады.

Экологиялық сынақтың мақсаты  – пайдалы дәрілік өсімдіктердің  топырақ –

климаттық ... ... ... бұл ... де дәл

интродукциялық питомниктегі жерде де дәл сол сияқты ... ... ... және ... ... ... ... жатады. Желдің

орташа жылдық жылдамдығы 3,1 м/ сек. Гидротермиялық коэффициенті 0,66 ... ... ... ... ... ... тиімді болып келеді.

Осыған орай бау – бақшаны  және ... ... ... эрваның өнімділігі

|Бір өскіннің орташа ... ... ... |Өнімділігі, ц/г ... | | ... ... |Көкті  ... ... ... ... ... ... ... |кездегі |салмағы  |

|салмағы | ... | ... | ... |185,0 |268,8 |118,9 |37,6 |16,5 ... ... ... алаққойды дайындау

Питомникті жасауға топырақ  қабаты жақсы, жер рельесі ыңғайлы  алаққой

таңдап алынады.

Өсімдікті егуден бұрын алаққойды  жақсылап ... ... ... ... әсіресе арам шөптер өсіп кеткен жерлер үшін пайдалы ... ... ... айларында, жауын жаутын мезгілдерде  жүргізіледі. Жырту

тереңдігі ... ... ... ... ... топырақты

майдалайды. Зябь айдауы күзде  жүргізіледі, тереңдігі 20-22см, одан ... ... ... ... ... Алаққойды бөліктерге бөліп

егудің алдында оның жобасы ... Сол жоба ... ... ... ... ... ... қазылады.

Жерсіндіру питомниктегі егу техникасы

Алаққойдағы өсімдіктердің ... ... ... мақсатымен

салыстырмалы түрде бір  алаққойдың шамасы ... ... біз әр ... ... ... алатын болсақ,

мақсатты тексеруге тек  жан-жақты зерттеледі ... өсу ... ... дәрілік  өсімдіктердің тұқымдары үш қатар  болып егіледі.

Қатардың ұзындығы 10м  болады. қатар аралығы 30-45см.

Бір жылдық ... ... ... де ... ... егіледі. Қатар ұзындығы 10м, аралығы 15-30-45см. Үлгі ретінде бір

рет, бір қатарға тұқым  себіледі. Үлкен ... ... дәл ... ... Көпжылдық  өсімдіктердің питомниктегі сынақ  мерзімі ... бір ... ... 2-3 жыл ... ... ... кейін  ең

пайдалысы табылған дәрілік  өсімдік түрлері өндіріске беріледі, экологиялық

сынақтарға, ... ... ... ... мақсаты  – пайдалы дәрілік өсімдіктердің  топырақ –

климаттық жағдайларына төзімділігін бақылау, бұл ... де ... ... ... де дәл сол ... ... ... мақсаты – пайдалы дәрілік  шөптердің өндіріс

жағдайына бейімдеу. Өндірістік сынақ дәрілік өсімдіктерде 3-5 га ... ... ... ... жер көлемі әр түрлі болуы  мүмкін

(1,2га, 0,5 га).

Фенологиялық бақылау

Фенологиялық бақылау  орта ... өсіп ... 10-15 ... ... көп ... ... ... 5-10 күн

аралығында, біржылдық ... әр күні ... ... жасалынады.

Өсімдіктің өніп шығуы  бақыланады (25 ... өсіп ... ... Бәрі ... (50-60 пайыз) толық өсіп шыққандардың (75-80 пайыз).

Өсу бастамасы, немесе көктемгі ... жару ... ... эрвада

сабақтары көгеріп өсе  бастайды. Түйнек салу фазасы жоғарғы  жақтарында жас

сабақтарөсіп шығып, жапырақ  жара ... ... 15 ... ... 60-70 ... өсіп ... – 80-98 пайыз).

Гүлдеу фазасы – тозаңдықтар  ашылып, аталық ... ... ... 60-70 ... ... аяқтау фазасы, сабақ басында бір ғана ... ... ... ... баға беру ... байланысты беріледі. Вегетация  мерзімінің ұзақтығы, өсімдік

түсімі, құнарлығы, шөлге  төзімділігі, ... – ... ... ... ... зиянкестеріне  төзімділігі.

Жаңа дәрілік өсімдіктерді осы көрсеткішке қарап, өндіріске  ендіреді.

0С

18

15

12

9

3

1

мм

І ІІ ІІІ ІҮ Ү ... 1 - ... ... ... ... ... эрваны биологиялық ерекшеліктеріне  байланысты жерсіндіру

Түкті эрва (Aerva lanata) ... ... ... биіктігі 100см-

ге дейін болатын қалың  жапырақты, мол ... ... ... Жалпы

шыққан жері Үндістан, халық  арасында пол-пола деп атайды.

Біздің тәжірибе жұмысымыз  Шымкент ... ... ... ... – Батыс ғылыми - өндірістік ауылшаруашылық ... ... ... алаңында жүргізілді. Абсолютті 550м

биіктікке кәдімгі ... ашық сары ... ... ... әр ... өсімдіктер эфемерлер, эфемройдтар  және басқа да ... ... ... ... Жерді жырту  күз айында 20-25см

тереңдікке, қолмен егіледі.

70

60

50

40

30

20

10

0

10 11 12 13 14 15 ... 2 – ... ... ... ... ... жерді 10м3 бөліп 3 рет қайталап  егіледі. Тәжірибе

алаңының ... ... – 200 м2. ... егу ... температура +12+150,

ылғалдылығы 60 пайыз болып, тұқымды 0,5-3см тереңдікте егіледі. ... ... ... ал түкті эрваны көшет күйінде  де ... бір – ... 20см ... ... ... 45см ... ... Өсу

кезеңінде арам шөптерден  тазартылып, ... ... ... ... ... ... Фенологиялық байқаулар фенофаза кезінде жүргізіледі:

тұқымның өнуі, шығымы, сабақтың ... ... ... т.б.

Дәрілік өсімдікті егуден бұрын, оның зертханалық ... ... және ... өсу ... ... алу ... Мына

1.1 – кестеден ең жоғарғы  зертханалық өсу күмәнді ... ... ал ... фенхель мен түкті эрвада  екендігі анық көрінеді.