Краниометрия. Бассүйектің милық және бет сүйектің индекстерін анықтау

ҚАЗАҚСТАН  РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ  МИНИСТРЛІГІ 
                  СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ

 

CӨЖ

 

Орындаған: Карменова  А.Қ.

                     124 топ ЖМФ

Тексерген:  Кемешова М.Б.

 

 Анатомия және гистология кафедрасы

 

Тақырыбы: Краниометрия. Бассүйектің милық                 және  бет сүйектің индекстерін  анықтау. 

 

                Жоспар:

 

• Краниометрия туралы түсінік
• Бассүйек индекстерін анықтау
• Бетсүйек индекстерін анықтау
• Қорытынды

 

 

Краниометрия (грекше craniometria,краниум – бас; метрия - өлшеймін ), яғни басты өлшеймін дегенді білдіреді, бастың милық  және бетсүйек индекстерін анықтауға көмектеседі

 Бұл көбінесе  соттық   медициналық экспертизада  қолданылады.

    Бассүйектің дамуы дененің барлық сүйектері сияқты дәнекер ұлпалы сатыдан басталады. Бастың негізіндегі сүйектер дамудың шеміршекті және сүйекті сатысынан өтеді, ал  бет және бастың қақпақ сүйектері сатысынан өтпейді. Сондықтан нәресте туған кезде оның бас сүйектерінің  аралығында дамудың дәнекер үлпасы сатысының белгілері қалады. Олар баланың еңбегі (родничок, fonticulis) деп аталады.

   Алдынғы еңбек  екі төбе сүйегінің аралығында  болады. Бүйірдегі еңбек баланың  екі–үш айында, ал алдынғысы екі  жаста қатаяды. Әртүрлі ауруларда  еңбек өзгеріп тұрады.  Мысалы: денеде сұйықтық азайғанда, баланың  іші өткенде еңбек төмен түседі.

   Бастың екінші  жас ерекшеліктері нәрестенің  басының негізіндегі сүйектердің  арасында шеміршектер болады.

 

Бастың маңызды нүктелері

Молисон гониометрі

 
 
Ұзындық – маңдай шетінен  шүйденің ұшына дейінгі аралық.

Ені – маңдай  сүйегінің бір қырынан екінші  қырына дейінгі аралық.

 
 
 
Жоғарыда келтірілген  бастың ұзындығы мен ені краниометрияда  және таксонометрияда мынадай  көрсеткіштерді анықтауға қолданылады. 
Цефальді индекс=(ені/ұзындық)*100. осыған сәйкес келесі категорияларға бөлінеді: 

 

 

Долихоцефальді

 

 

Ұзын жіңішке басты

 

 

 

<77

 

 

Мезоцефальді

 

 

 

Ұзындық енінен көбірек

 

 

~77-80

 

 

Брахицефальді

 

 

Қысқа кең басты

 

 

 

>80

 
 
 
Бизигоматик – бет енінің  ең жоғарғы өлшемі

 
 
Беттік толық биіктік  – мұрынның ең жоғарғы ұшынан  иектің төменгі қырына дейінгі  аралық

 
Бизигоматик пен беттік  толық биіктік  краниометрия мен  таксонометрияның ІІ-маңызды коэфициентін  анықтауға қолданылады. 
Беттік индекс=(беттік толық биіктік/бизигоматик)*100

 

 

Юрипросопик

 

 

Қысқа-жалпақ бетті

 

 

<84

 

 

 

Мезопрлсопик 

 

 

 

 

Орташа 

 

 

 

~84-88

 

 

 

Лептопросопик 

 

 

 

Ұзын-жіңішке бетті

 

 

 

>88

Лептопросопик 

 

Юрипросопик 

 
 
Краниометриялық есептеу жүргізгенде  бастың ені мен бизигоматикті  ажырата білу керек, соған сәйкес:                bz-бизигоматик 
br-ені 
 

Бассүйек биіктігі - құлақ орталығынан бассүйектің  ең жоғарғы нүктесіне дейінгі  аралық

Бассүйектің  биіктігі антропологиялық типтердің  ең маңызды мінездемесі болып  табылады.

 

Тапеинокраниал (Tapeinocranial)

 

қысқа

 

< 92 

 

Мерриокраниал (Merriocranial)

 

орташа

 

~ 92 - 98 

 

Акрокраниал (Аcrocranial)

 

ұзын

 

 

> 98 

Мұрын ені-nb,биіктік-nh

Мұрындық индекс

 

Лепторин (Leptorrhine)

 

Жіңішке-ұзын

 

Ені ұзындығынан~70% кіші

 

Мезорин (Mesorrhine)

 

Орташа 

 

Ені ұзындығынан~70% ~ 85% кіші

 

Платирин (Platyrrhine)

 

Ұзын-жалпақ

 

Ені ұзындығынан ~85% үлкен

 

    “Рин” түбірі  мұрын деген мағына береді.

Қорытынды:

 

  Сонымен краниометрия бастың дәл өлшемдерін анықтауға көмектеседі.

Шетел және совет  ғалымдары дәлелдегеніндей, бассүйектің  ұзарған,барлық нәсілдерде ұзын  немесе қысқа бассүйектердің, ал  кейде неандертальдық

 белгілердің болуы  қазіргі барлық  нәсілдердің айырмашылықтары  емес, керісінше олардың ұқсастығын, бір тектен – неандерталь ата-тектен  шыққанын дәлелдейді. Сол сияқты  барлық нәсілдерде бастың шеңбері  бірдей өзгеріп отырады (53-61), ол  бірқатар дарынды адамдарда (Лейбниц, Кант) біршама кіші (55 см),  ал Дантеде  тіпті 54 см болған. Эволюция барысында  адам бассүйегінің сыйымдылығы  орташа алғанда үздіксіз өсіп  отырды (питеконтропта – 900 см³, ал  осы кездегі адамда – 1500 см³).

  

  Қолданылған әдебиеттер:

 

0. А. Рақышев “Адам анатомиясы” 
1. М.Г. Привес, Н.К. Лысенков, В.И. Бушкович “Анатомия человека”
2. Күзембаев “Адам анатомиясы”
3. Б.В. Петровский “Большая медицинская энциклопедия”.