Агротехникалық сервисті жетілдіру жолдары

Өтпелі кезенде агроөнеркәсіптік кешенінің дамуы барлық салалар  бойынша өндірістің төмендеуімен сипатталды және 2002 жылмен салыстырғанда 2005 жылы екі есе азайған. Пайдаланылатын техниканың деңгейі өте төмен, ауылшаруашылық көліктер, комбайндар және т.б. саны күрт қысқарды. Агроенеркәсіптік кешенін өркендету үшін инвестиция, нарықтық ойлау қабілеті жоғары, мамандандырылған кадрлар және жаңа басқару тәсілдері қажет.

Республикада ауыл шаруашылығында соңғы жылдары біраз осындай тенденциялар байқалуда: Біріншіден, экономиканың көп түрлілігі тұрақты сипат алды. Екіншіден, ауылды жерде біртіндеп аграрлық қызмет көрсету, өнімді өңдеу және сату саласы қалыптасуда. Үшіншіден, заңдылық-құқықтық база ауылды жерде шаруашылық кәсіпті табысты атқаруға қолайлы жағдай жасауда.

Бірақ, кейбір аймақтарда ауыл шаруашылығының қажетті жүйесі болып саналатын өндірістік инфрақұрылымның және маркетингтік қызметтердің қалыптасуы қиындықтарды тудыратын құбылыс болып отыр.

Экономиканың аграрлы  секторында шаруашылық жүргізудің экономикалық тетіктері жетілмегендігі салдарынан бұл саланың қосымша өнімінің бір бөлігі баға, салық, несие, инвестиция жүйелері арқылы экономиканың басқа салаларына әсіресе банк және коммерциялық капитал саласына бөлініп кетті. Қатаң ақша, несие саясаты ауылшаруашылық кәсіпорындарының төлем қабілетіне өз әсерін тигізді. Берешекті төлемеудің көбеюі есеп айырысуды кешеулетті, өндірілетін және сатылатын өнім көлемін азайтты, сөйтіп тауар өндірушілерді қажетті көлемде материалдық - техникалық ресурстарды (жанар-жағар май материалдарын, техниканы, минералдық-тыңайтқыштарды, өсімдіктерді қорғау құралдарын және т.б.) сатып алу  мүмкіндігінен айырды. Ауыл шаруашылығы жөнінде қолданылып отырған инвестициялық саясаттың тиімділігі жеткіліксіз, несие қорларын пайдаланғаны үшін алынатын пайыздық ставка жоғары, қарыз үшін кепілге ұсынатын мүліктің жоқтығы, жұмсалатын қаржы мен мемлекеттік қолдаудың қатты қысқарғаны үлкен қолбайлау.

Осы. уақытта ауыл шаруашылығына несие беру жөніндегі үйлесімді заңдар жинағының жүйесі жоқ, ондай жүйе нарықтық экономикасы дамыған барлық елдерде бар. Ауыл шаруашылығына қолдау көрсету үшін мемлекет бөліп отырған ақша қаражаты мардымсыз. Борышты кешіру түріндегі мемлекеттік көмек берешектің қайтадан пайда болуының себептерін жоя алмайды.

Ауылшаруашылық өңцірісін  материалдық-техникалық жағынан қамтамасыз ету мәселелерінің өткірлігі  шегіне жетті десе болады.

Өндірушілер сатып ала алмайтындықтан ауыл шаруашылығы техникаларының көбінің жетіспеуі салдарынан агротехникалық операциялар мезгілінде орывдалмайды, қолмен атқарылатын жұмыс көлемі көбейіп және түсім көп ысырап болады.

Ауылшаруашылық өндірісінің жоғары қарқынмен тұрақты дамуын қамтамасыз ету үшін мемлекеттік деңгейде біраз кезек күттірмейтін шараларды жүзеге асыру керек.

Қазіргі  кезде  елдің  машина-трактор  паркі  іс  жүзінде  мүлдем ескірген және оны тезірек жаңарту қажет. Шаруашылықты жүргізудің технологиялық      деңгейінде      ауыл       шаруашылығы      тауарларын өндірушілердің    кәсіби    деңгейі    де    төмен,    механизатор    кадрлар жетіспейді. Мемлекеттік лизинг қоры бойынша техниканы жаңартуға бөлінген қаржы жеткіліксіз. Сондықтан бұл қормен бірге облысымыздың әр ауданында жаңа ауылшаруашылық машиналары мен техникалық құралдарды игеру үшін, ұсынып отырғанымыздай "Агротехсервис" кооперативтері құрылып олардың жетілдіру бағыттарын жүзеге асыра отырып, ауыл шаруашылығының экономикалық тиімділігін көтеруге болады.

 

                       ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:

 

1.  Закон РК "О  крестьянском (фермерском) хозяйстве", от 31 марта N214-1,

     "Экономика и предпринимательство", N7(59), 1998 год.

2.  Назарбаев НА. Стратегия Казахстана-2030, Алматы, 1998г.

3. Назарбаев НА. Не подняв сельскохозяйство, не сделаем экономику процветающей. // Казахстанская правда 2000г. 9 февраля стр. 1-2.

4.  Казахстанкая правда. 2002г декабрь

5.  Оңтүстік Қазақстан облысының Ауылшаруашылық департаментінің 2001-

     2002 жылдық қорытындылар жинағы.

6.  Оспанов М.Т. Аутов P.P. Ертазин X.  "Агробизнес теориясы мен

    практикасы", Алматы. 1999 ж.

7.  Белгібаев ҚА Ауылшаруашылық экономикасы. // Алматы 1991 ж.

8. Балапанов  А.А.   АӨК-дегі   инфрақұрылымды  дамыту.   //Алматы

      1994 ж.

9. Макбулатова А. Финансовое планирование в сельскохозяйственных

      предприятии. //Қаржы-қаражат, N3, стр 65, 1998 ж.

10. Махмутова Ж. Пути повишения эффективности функционирования

      хозяйствующих субъектов агробизнеса в Южно Казахстанской области.  

      //Саясат. N7, стр 73-76, 2000 г.

11. Сабирова    А. И      Ауылшаруашылығын      дағдарыстан      шығару

      бағытындағы кейбір ұсыныстар. //Жаршы 2002 ж.

12. Растениеводство Южно Казакстанской области 1998- 1999-2000.ггг.

       //Статистический сборник. Шымкент, 2002 г.

13. Селезнев  А.   Некоторые   проблемы  управления  АПК и пути  их

      решения. //Экономист N6, стр 76-79, 2000 г.

14. Елубаев М Не подняв селское хазяйство, не сделаем экономику

       приватизацией. //Қаржы-қаражат, стр 3-11, 2000 ж.

15. Калгулова    Р.    Лизинг-как    один    из    методов    кредитования

      сельскохозяйственных   товаропризводителей.   //Банки   Казахстана N6,

     стр      29-30, 2000 г.