Құқық бұзушылықтың белгілері

Құқық бұзушылықтың төрт түрі бар:

1. қылмыс;
2. әкімшілік теріс қылмыс;
3. тәртіпсіздік (еңбек тәртібін бұзу);
4. азаматтық теріс қылық.

Құқық бұзушылықтың әр түріне заңдардың ерекше саласы арналады. Қылмыс үшін жауаптылық қылмыстық заңдарда қаралады. Барлық қылмыстық құқық бұзушылық қылмыстық кодексте белгіленген. Әкімшілік құқықты бұзушылық сол атты кодексте қарастырылған. Қазақстанның Азаматтық Кодексі жеке тұлғаға, заңды тұлғаға мүліктік зиян, рухани кесел келтірген үшін жауаптылық белгілеген. Ал тәртіптік жауаптылық жұмыскердің өз еңбек міндеттерін бұзумен байланысты.

Құқықты бұзған үшін кінәлі заң бойынша жауапқа тартылады. Мұндай жауаптылықтың белгілері мыналар:

1. кінәлі адам (заңды тұға) жауапқа тартылады;
2. кінәсі бар деп табылса кінәліге мемлекеттік мәжбүрлеу шарасы қолданылады (бас бостандығынан айыру, мүліктік зиянды өтеу, жұмыстан босату т.с.с.) . Заң бойынша жауаптылыққа кәсіпорынның, мекеменің, ұйымның әкімшілігі, арнаулы мемлекеттік органдар (сот, тергеу комитеті, ұлттық қауіпсіздік органдары) тартады.

Құқықтық мемлекетте соттың алатын орны ерекше. Құқық бұзуға байланысты даулар негізінен сотта қаралып, шешілуі керек, сондықтан Қазақстан Республикасының жаңа Конституциясы соттардың қызмет істеу принциптеріне ерекше көңіл аударған. Әрине, бұл принциптер тек сот қызметіне ғана арналмаған. Сонда да сот үшін сол принциптердің маңызы зор. Конституцияда аталған принциптер негізінен қылмыстық істерді сотта қарағанда қолданылады.

Сонымен, қорыта келгенде, құқыққа қарсы әрекет ол кінәлі болғанда құқық бұзушылыққа айналады. Құқық бұзушылық – қоғамның, мемлекет пен жеке адамның мүдделеріне зиян келтіретін субъектінің кінәлі, құқыққа қарсы, қоғамға қауіпті әрекеті.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                 Пайдаланған әдебиеттер тізімі

1.Қазақстан Республикасының Конституциясы. 1995ж. 30 тамыздағы(21.05.2007ж енгізілген өзгерістермен)-136б.

2.ҚР Қылмыстық Кодексі.1997ж-280б.

3.Лазарев В.В. Липеив С.В. Общая теория государства и права. Учебник для вузов М., Спарк 2000 г-448б.

4.Марченко М.И, Общая теория государства и права. Академический курс. 2. Теория права. М., 1998 г-380б.

5.Алексеев С.С. Общая теория права М., 1994 г-360б.

6.Астемиров З.А. Понятие юридической ответственности // Советское государство и право. 1979 г. № 6.

7.Базылев Б.Т. Юридическая ответственность: Теоретические вопросы. Красноярск, 1985-255б.

8.Денисов Ю.А. Общая теория правонарушения и ответственности: Социологический и юридический аспекты. Л., 1983 г-266б.

9.Дмитриева О.В. Ответственность без вины в гражданском праве. Воронеж, 1998 г-356б

10.Зайцев И.М. Гражданская процессуальная ответственность // Государство и право. 1999 г. № 7.

11.Колосова Н.М. Конституционная ответственность – самостоятельный вид юридической ответственности // Государство и право. 1997 г. №2.

12.Козлов Административное право. Учебник для вузов. Юрист, 1999 г-320б.

13.Лейст О.Э. Санкции в советском праве. М., 1962 г-156б.

14.Кудрявцев В.Н. Закон, проступок, ответственность. М., 1986 г-200б.

15.Лазарев В.В. Общая теория государства и права. М., 1996 г-448б.

16.Мальков В.П.Субъективные основания уголовной ответственности //Государство и право. 1995 г. №1.

17.Сапарғалиев Ғ, Ибраева А.С. Мемлекет және құқық теориясы. 2007ж-336б.

28.Н.Дулатбеков, с.Амандықова, А.Турлаева. 2001ж-252б.

29.М.Н.Марченко. Теория государства и права 2007г-648с.

20.Қазақстан ұлттық энциклопедия; IV том, Алматы, 2004ж-696б.