Қазіргі туризм

Шетелдік  қонақтарды қабылдау барысында виза мәселесіне басты назар аударады. Визалар жеке, топтық бірреттік пайдалануға, студенттік, кіріп шығуға және транзиттік болып бөлінеді. Ал бұлардан басқа  ерекше аталып өтілетін елшілік визасы, қызмеет бабындағы арнайы тур  және жарнамалынған әйгілі виза түрлері  болады.

 

 3.Туризмдегі менеджмент жүйесін талдау

 

3.1 Турфирмаларды басқарудың әдіс-тәсілдерін жетілдіру жолдары және ерекшеліктері

Турфирмаларды басқарудың әдіс-тәсілдері-дегеніміз бұл басқарудың мақсатқа жетудегі іс-әрекеттік жолдары. Басқару субъектісінің басқару объектісіне ықпал жасау әдістері басқару әдістері деп түсіндіріледі. Басқару әдістері ұжымдар қызметінің жоғары тиімділігін, олардың ынтымақты жұмысын қамтамасыз етуге тиіс. Мұның өзі басқару әдістерін өндірістік-шаруашылық міндеттерді шешу  процесінде қолданылатын басқа да техникалық және технологиялық әдістерден ерекшеленеді. Басқару әдістері басқару процесін мүлтіксіз ұйымдастыру, осы замаңғы техниканы пайдалану, еңбек пен өндірісті прогресті жолмен ұйымдастыру үшін жағдайлар жасайды, олардың барынша тиімді болуын қамтамасыз етеді. Сонымен, әдістер-басқару қызметінің мәні және негізгі мазмұны болып табылады, өйткені басқару міндеттері солар арқылы іске асырылады.

Басқару ілімінде бірнеше әдістер  бар:

1.Әкімшілік әдістері

2.Экономикалық

3.Әлеуметтік-психологиялық

Басқарудың шеберлігі осы әдістерді  толық, пайдаланып, алға қойған   мақсатқа байланысты олардың ара-салмағын дұрыс ұстауда.

Ең негізгі әдіске — әкімшілік  әдіс жатады.

1.Әкімшілік әдістерінің негізі — жекеменшік кәсіпорынның мақсатқа жетудегі ұйымдастырудың (әрекеттері) ықпалы, әсері. Әрқашанда басқару аппаратындағы жұмыстарды бөлуді қажет етеді. Бұл өндіріс органдарының басқару құрамын жасаудан басталады қанша бөлім қажет, олар бір-бірімен қандай қатынастарда болуы керек.

2.Басқарудың ұйымдық-әкімшілік әдістері ұжымдарға және солар арқылы өндіріс процестері мен  кәсіпорынның шаруашылық қызметіне  ықпал еуге үлкен роль атқарады. Басқарудың ұйымдық-әкімшілік әдістері дегеніміз- өндіріс процесінде қызметкерлер арасында қалыптасатын ұйымдық қатынастарға  тікелей басқарушылық ықпал жасау тәсілдері мен жолдары құралдарының жиынтығы болып табылады. Бұл ықпал жасау әдістері жұмыстағы айқындық пен ынтымақтастықты, тәртіптілікті, жүйе жұмысының орамдылығы мен тиімділігін қамтамасыз етуге, жұмыста қажетті реттілікті  сақтауға, басшы органдармен адамдардың барлық шешімін  іске қосуға, кадрлар мен жұмысты іске асыруға тиіс.Мекеменің функцияналдық бөлімдері мен бюро басшылары функцияналдық басшылар құрамына жатады. Бұлай бөлінудің себебі, бұйрықтарды тек қана линиялық басшылар бере алады. Қалғандары ауызша немесе жазбаша нұсқаулар беруге құқы бар.Ұйымдастырушылық ықпалдарына: әр бөлімнің іс-әрекеттері жөніндегі ережелері, әр маманның, қызметкерлердің міндеттерін анықтайтын инструкцияларды істеу жатады. Бұл құжаттар болмаса бөлімдердің іс-әрекеттердің жөні болмай, басқару қиындап кетеді.Әкімшілік әдісіне күнделікті жұмыстарды ұйымдастырып, басқарып отыру әрекеттері жатады. Бұлар бұйрық, нұсқаулар арқылы іске асырылады. Кадрларды іріктеу, жұмысқа алу, босату, жазалау—бәрі де әкімшілік әдістеріне сай келеді.

3.Халық шаруашылығы дамуының қазіргі кезеңінде басқарудың экономикалық әдістері зор маңыз алып отыр. Басқарудың экономикалық әдістерінің мазмұны еңбек және материал шығындарын мейлінше аз жұмсай отырып, мейлінше жақсы өндірістік нәтижелерге жету мақсатында қызметкерлердің экономикалық мүдделеріне нысаналы ықпал етуде болып табылады. Өндірістік ұжымдар мен жекелеген қызметкерлерге белгілі бір экономикалық тұтқаларды (өзіндік құн, пайда, баға, жалақы, материалдық көтермелеу қорлары) пайдалану жолымен ықпал ету экономикалық әдістер деп түсініледі.Экономикалық әдістер орындаушыларға олардың экономикалық мүдделері арқылы жанама ықпал етудің пайдаланылуын көздейді.Басқарудың экономикалық әдістерінің негізгі мақсаты-кәсіпорынның коллективті, жекелеген қызметкерлерді барынша белсенділік көрсетуге  ұмтылатындай экономикалық жағдайларды қамтамасыз ету. Мемелкеттік мекемелерде өндірісті қаржыландыру саясаты, тиімді, келешегі зор, сұранысы көп заттарды шығаруға, жаңа техника мен озат технологияны енгізуге, жоғары сапалы заттар шығаруға бағытталғаны дұрыс.Ынталандыру жүйесін кеңінен жұмыскерлер, цех және ұжымдар да қолдануы керек. Ынталандыру жүйесі еңбек өнімділігін өсіруге, зат сапасын көтеруге, үнемділік тәсілдерін игеруге бағытталуы тиіс.

4.Әлеуметтік-экономикалық жүйеде басқарудың әлеуметтік-психологиялық әдістерінің атқаратын роліне баға жеткісіз. Бұл жүйелерде негізгі элемент-адам. Еңбек ұжымын басқаруда басшының жақсы маман екендігі әлеуметтік-психологиялық факторларды пайдалана білуімен анықталады. Еңбек коллективінде әлеуметтік-психологиялық процестер мен құрылымдардың жүйесі қалыптасады, олар еңбек өнімділігін арттырудың, шаруашылық есеп принциптерін  нығайтудың, ұжымның қоғамдық өмірін демократиялаудың  орасан резерві бар.

Сондықтан осы шартты іске асыру үшін басшы:

-өндіріс  пен еңбекті ұйымдастыру шарттары;

-материалдық  және моральдық ынталандыру жүйесін;

-идеялық  тәрбие жұмысын жолға қоюды;

-өндірісте  демократиялық негіздрдің дамытылуын;

-өзінің  қызметтік және қоғамдық функцияларын  орындау жөнінде жеке үлгі  көрсетуді біліп, пайдалану қажет.

Бұл әдістің негізі — адамдардың мұқтаждығын, қажеттілігін ескере отырып, басшылардың  өздерінің қол астындағы қызметкерлеріне  әртүрлі (әлеуметтік-психологиялық) ықпал  жасауында.Адамдардың мінез-құлқын, жан  дүниесін, зерттеп келіп, олардың  рухани көз-қарасын бақылап, ұжым жайлы  ортасын жасап, тәртіпті нығайтып, қызметкерлердің  жұмысқа деген шығармашылық ынтасын  көтеретін шаралар жасау жолдары.Мұндай жағдайларды жасау үшін мекемеде ғылыми негізде әр түрлі зерттеулер жүргізу керек. Олар анкета тарату, тест тәсілі арқылы, сұрақ-жауап ұйымдастыру  секілді жолдары бар.Басқару—бағыныштыларды өздеріне арналған тапсырмалар мен  міндеттерді орындауға мәжбүр ететін ой және дене процесі, ал, лидерлік болса, керісінше бір адамның басқаларға ықпалы, әсер ету процесі.

Туризм  экспорты және импортымен айналысатын  екі негізгі кәсіпорындар бар, олар: туроператорлар және туристік агенттіктер, мемлекеттің құзырлы органдарымен берілген лицензия негізінде қызмет атқарады. Олар туристік қызметті өндіруші мен тұтынушышың арасындағы әрекетін байланыстырушы болып табылады.

Туризм  департаментінің негізгі міндеттері және қызметі.

• Туризм саласындағы мемлекеттік саясатты жүзеге асыру және туризмді одан әрі өркендету;
• Туризмнің материалдық-техникалық базасын жасау және нығайту және тиісті инфрақұрылымды дамыту;
• Меншік түріне және ведомстволық тиістілігіне қарамастан туристік ұйымдардың қызметтерін үйлестіру;
• Аймақта туризмді дамыту проблемалары бойынша перспективалық және ағымдағы мақсатты бағдарламаларды әзірлеу және жүзеге асыру;

Демалыс пен  рекреацияны таңдауда турист негізінен  территорияның тартымдылығының  бірнеше факторларына көңіл бөледі. Территорияда тарихи, мәдени, қол өнер ескерткіштерінің болуы үлкен маңызға  ие болады. Туристер мемлекеттегі немесе демалыс аумағындағы саяси жағдайға өте үлкен көңіл бөледі.

Бұл әдістерді  қолдану туралы басқарылып отырған  обьектіге экономикалық ынталандыруға  ұйымдастырудың қайырымдылығын қамтамасыз ету керек. Өз бетімен жұмысқа  негізделген жағдайларда ғана басқарудың экономикалық әдісіне көшуге мүмкін болады: ұжым, материалдық қорды, түскен пайданы, еңбек ақыны басқарады және өздерінің экономикалық көзқарастарын іске асырады.

Экономикалық  әдістер жаңа мүмкіндіктердің және қордың анықталуына себеп болады, әсіресе нарықтық қатынастарға көшу мезгілі маңызды. Өндірістік процесстің бар қатысушылары экономикалық қызығушылығымен  жүйенің материалдық ынталандыруының  өзгеруі туралы айтылады.

Бұл бағыттағы  барлық жұмыстың бас мағынасы басқару  іс — әрекеттерінің экономикалық салдарын максималды түрде толық  ескеру секілді жағдайда қою.

 

                                          

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                      

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                           

 

 

                                          Қорытынды

 

Қазіргі кезде көптеген туристік фирмаларменеджмент іс әрекеті негізінен шығу туризміне бағытталып, Қазақстаннан қаржының туризм саласы жағынан онсызда дамыған елдердің қазынасына кетуіне бағытталып отыр. Бұл жағдайды түзету үшін қазақстандықтармен шетел азаматтарына бірдей қол жетімді турлар құру қажет.

Туризмі дамыған мемлекеттердің тәжірибесіне сүйенетін болсақ, туризмнің  дамуы тікелей мемлекеттің көмегіне байланысты болады.

Алматы облысы келешекте  отандастарымызбен шетел туристерінің көз алдында Қазақстанның өте  танымал туристік аймақ болуы  мүмкін, бірақ ол үшін аймақта қызмет көрсету жүйесін құру қажет.

Алматы облысының рекреациялық ресурстарының мәселелерін шешіп, туризм индустриясын құру үшін онда тарихи, экономикалық және техникалық сипаттағы  ізденістер жүргізу қажет. Бірақ  оларға кірісер алдында территорияның  рекреациясының потенциялының жалпы  географиялық бағалау қажет. Туризмі  дамыған мемлекеттердің тәжірибесіне сүйенетін болсақ, туризмнің дамуы  тікелей мемлекеттің көмегіне байланысты болады. Осындай мемлекеттерде құрылған бағдарламалар шығу туризмін жандандыру үшін салық салуда арнайы жеңілдіктер  қарастырылған, шекаралық кедендік режимнің жеңілдіктері, инвестицияларға  жақсы жағдайлар жасалған, жарнама  мен кадрларды дайындаумен айналысады. Тек кешенді шешім біздің республикамызға  туристерді тартумен, дүние жүзілік  нарықта біздің туристік өнімімізді алдыңғы қатарға шығаруға ықпал  етеді. Осылайша ауқымды табиғи-рекреациялық потенциялды тарихи мол өткенділілік, өзіндік мәдениет пен дәстүрлері бар Қазақстан инвестициялар  құйылған жағдайда жобаның негізін  қалайды да, республикамызды трансазияттық  туристік байланыстың маңызды бөлігі қылып, батыс пен шығысты қосатын  көне Жібек Жолында инфрақұрылымы  мен қызмет көрсетуі дүние жүзілік  стандарттарға сай дүние жүзілік  нарықта бәсекеге сай болатынкөпір болып табылуы мүмкін. Жұмысты  дайындау барысында мен Алматы облысының  табиғи ресурстарын зерттеп, табиғи-танымдық турлар ұйымдастыру үшін ерекше қорғалатын табиғи территориялық аймақтарды қолданудың мүмкіншілігінің анализін жасадым.

Туризм жоғары табысты және қарқынды түрде дамып  келе жатқан сала болып табылады. Әлемдік  туристік ұйымның мәліметтері бойынша  дүниежүзілік өндірістік-сервистік  нарық айналымының 10 %, әлемдік жиынтық үлттық табыстың 6 %, дүниежүзілік инвестицияның 7 %, әрбір 16 жұмыс орнын, дүниежүзі бойынша тұтынушылар шығындарының 11 % және барлық салық түсімдерінің 5 % туризм саласы камтиды. Бұл мәліметтер туризм индустриясының жоғарғы экономикалық тиімділіггіің айгагы болып табылады және таза экономикалық тиімділікке енетін туризмді дамыту арқылы кол жеткізуге болады. Өндірістік есепте туризмнің әлеуметтік-экономикалық негізі, Қазақстандағы туристік қызметтер нарығында қалыптасқан қазіргі жағдайын, туристік маркетингтің ерекшеліктері сияқты сүрақтарды қарастырып,  туристік агенттігінің экономикалық қызметіне талдау жүргізіп, мысалында туристік қызметте маркетингті қолдану тиімділігін және турфирманың туристік қызметтерін жылжыту сияқты мәселелерді ашып көрсетілді. Қазақстанда туристік бизнесті дамыту үшін лицензияның үш категориясы қолданылады. Қазақстандағы  турагенттігі «А» категориясындағы лицензияға ие.

Бұл лицензия түрі келесідей қызмет түрлерімен айналысуға мүмкіндік береді:

• Қазақстан азаматтарына қызмет көрсету және шетелдік туристерді қабылдау;
• Қазақстан азаматтарының шетелге туристік саяхатарын ұйымдастыру;
• транзиттік шетелдік туристерге қызмет көрсету;
• ішкі туризмді ұйымдастыру.

Қазақстанда әзірше туризм және сонымен байланысты экскурсиялық қызметтер өте төменгі  деңгейде. Сондықтан туризмнің даму проблемасына бұл жерде үлкен  көңіл бөлу керек, ол ең ақырында, экономиканың осы саласы үшін сипатты жоғары табыстармен  қайтарылады.

Фирмаларда  бұрынғыдай жоғарғы жақтың жол істеумен емес, контрагентерді жабдықтаушы, сатып  алушы, мердігер, банк және т.б. қазіргі  кезде өз қалауы бойынша алады. Олардың  өздеріне іскер серіктерді қаншалықты дәл және қатесіз таңдаумен нарықтық қатынастар негізінде мүмкіндігіне тез және дұрыс бағдар беру, оны  ұстауына қарай жұмыстарының тиімділігі әр түрлі болады.

Туризмнің менеджменті жүргізілген зерттеулер мен Дүние жүзілік Туристік Ұйымның ұсынысы бойынша туристік рекреациялық ресурстарға сүйене отырып Қазақстанның туристік дамуының бағытын екі түрлі жолмен дамытудың мүмкіндігі бар.Ұсыныстар;

1. Жібек жолы бойындағы мәдени туризм (дәстүрлі және қажылық)
2. Бірінші жолмен тығыз байланысты туризм түлері (сафари, рафтинг, орнитологиялық, трекинг, альпинизм, аң аулау, балық аулау)дамытуға болады.

Туризм менеджменті индустриясын дамытудың Ұлттық бағдарламасы бойынша облыс шекарасында маңызды аудан ретінде:

- Іле Алатауы (Алматы  қаласы, Түрген ауылы, Есік қаласы, Қаскелен қаласы, Ұзын-Ағаш селосы, Қапшағай қаласы);

- Солтүстік Тянь-Шань (Кеген,  Жалаңаш, Нарынқол, Шонжы, Көлжат);

- Жаркет-Талдықорған (Жаркент  қаласы, көктал ауылы, Басшы селосы, Текелі қаласы, Талдықорған қаласы, Жаркент-Арасан курорты)

белгіленіп отыр.

 

 

 

                        Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1. Ердавлетов С.Р. География туризма: теория, методы, практика. Алматы, 2003,- 356 б.
2. Поздеев-Башта А. Горные тропы Алматы. Туристско-информационный справочник Алматы: «Гылым», 2008, - 207 б.
3. 17. История менеджмента. Учебное пособие / Под ред. В.Д. Валового. М.:
4. ИНФА-М, 1997.
5. 18. Менеджмент в сфере услуг. Учебник для вузов / Под ред. В.Ф. Уколова. М.:
6. Луч, 1995.
7. 19. Старобинский Э.Е. Как управлять персоналом. М., 1997.
8. 20. Ладанов И.Д. Практический менеджмент. М, 1995.
9. О туризме в Республике Казахстан в 2008 году Статистический справочник. Агентство по статистике. Алматы, 2009 - 74 б.
10. Шеденов У.К, Ильясов Д.Қ. Теория маркетинга и менеджмента в сфереуслуг. Алматы: Қазақ университеті, 2002. 
11. Ілиясов   Д.Қ.   Маркетинг:   теориясы   мен   практикасы.   Алматы:   Қазақуниверситеті, 200
12. Менеджмент туризма: Учебник для студентов.- М.: РИАТ, 1996.
13. Менеджмент туризма: учебник для студентов (автор-составитель Зорин
14. И.В.) - М.: РИАТ, 1998.
15. Қосымша әдебиеттер:
16. 13. Зорин И.В. Менеджмент персонала. Планирование карьеры в туризме:
17. Учебник. - М.: РИАТ, 1997.
18. 14. Квартальнов В.А. Стратегический менеджмент в туризме.- М.:
19. Финансы и статистика. 1999.
20. Котлер Ф. Маркетинг: Гостеприимство и туризм. Учебник для вузов/ пер.Санг. под ред. Р.Б.Ноздревой. - М.: ЮНИТИ, 1998..
21. Зорин И.В. и др. Менеджмент туризма, Москва, 1996 г.
22. Нысанбаев С.Н., Садыханова Г.А. Менеджмент негіздері - Алматы: Қазақуниверситеті, 2000.
23. Бейжанова   А.Т.   Қазақстан   Республикасындағы   туризм   саласындағыменеджмент. // Вестник КазНУ: серия экономическая -2004.-№4
24. Қазақстан Республикасында туристік саланы дамытудың 2007-2011  жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы, Қазақстан Республикасының № 231 Жарлығы, 29.12.06ж.
25. Кабушкин Н.И. Менеджмент туризма. - Мн.: БГЭУ, 1999.
26. Папирян Г. А. Менеджмент в индустрии гостеприимства. - М.: Экономика,2000.
27. Чудновский А.Д., Жукова М.А. Менеджмент туризма. - М.: Финансы истатистика, 2002.
28. Мескон М., Альберт М., Хедоури Ф. Основы менеджмента. — М., 1995.
29. Веснин В.Р. Основы менеджмента. - М.: Изд. «Триада, ЛТД», 1996.