Жұмыспен қамту 2020

Білім

Жастардың дәстүрлі құндылықтары – білім мен мансап білім беру жүйесінің еңбек нарығына айқын  бейімделуді, анықталған қажеттіліктер  мен технологиялық жаңалықтарды ескере  отырып, білім беру мен кәсіптік даярлау жүйесінің экономикалық, әлеуметтік және кәсіпкерлік болмысқа сәйкестігін   қамтамасыз етуді назарға ала отырып, қайта  қаралуға  тиіс. Жастар арасында ғылымның мәртебесін арттыру және оларды инновациялық жобаларды  әзірлеуге  тарту  жастар  саясатының  негізгі  бағыттарының біріне айналуы қажет.

Еңбекқорлық

Жалпыға  ортақ  еңбек  қоғамында  жастардың  аса маңызды  негізгі құндылықтары  жастарды  экономикалық-еңбек  қызметіне  тартуға негізделген  еңбексүйгіштік  пен  ерекше  еңбек  этикасы  болуы  керек. Осыған  байланысты, «Қазақстанның әлеуметтік жаңғыруы: жалпыға ортақ еңбек қоғамына қарай жиырма қадам», Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамытудың мемлекеттік бағдарламаларын жастарға өздерін көрсетуге айрықша мүмкіндік беру үшін ұсынады.

Жастардың  іске  жұмыла  білуінің  экономикалық  құндылығы  аса жоғары. Зерттеулерге  сәйкес  жастардың  үштен  бірі  жұмыс  үшін  елдің  кез келген  өңіріне  баруға  әзір.  Кез  келген  жағдайда  әлеуметтік  бейімделуге әзірлік, жастардың өз ісінің дұрыстығын дәлелдеп беруге табиғи ұмтылысы өсу нүктелері – Астанада, Алматыда, Шымкентте, Ақтөбеде, Ақтауда ішкі көші-қон мәселесін шеше алады.

Инновациялылық, ғылым және инновация

Инновациялық экономикаға  өту – қазақстандық жастардың  инновациялық мінез-құлқын қалыптастыру міндеттерін  өзекті етеді. Жастар өткен күнмен астасқан дүниенің бәріне құштар емес. Сондықтан  барлық  жаңаны айрықша қабылдағыш, өмірдегі өзгерістерге бейімделгіш, мол әлеуеті  мен шығармашылық зияткерлік энергиясы бар және әлеуметтік белсенді  қызметке дайын жастар тәжірибеге жаңа идеяларды, бастамалар мен   технологияларды жылдам ендіретін жолбасшы. Онымен қазақстандық  ғылымның өсуі, әсіресе жаратылыстану, техникалық ғылымдардың өсуі  байланысты болуы керек. Жастардың ғылымға бет бұруы – бұл болашаққа айқын жол.

Отбасы

Қазақстанда  отбасы  әрқашан  әлеуметтің  аса  маңызды  құраушы элементі ретінде қарастырылып келеді. Ол қоғам болмысының, мемлекеттің негізі,  адалдық,  адамгершілік  және  рухани  үйлесім  жүйесіндегі  маңызды буын болып табылады.

Қарттар мен балалар ерекше қамқорлыққа бөленуге тиіс, бұл Қазақстан  халқында бұрыннан  бар  қасиет.  Өзі  және  өз  жақындары  үшін әлеуметтік  жауапкершілік сезімін қалыптастыру отбасындағы тәрбиеден бастау ала отырып, жастар саясаты мәселелерінде негіз болуы қажет. Өмірдің құндылығы,  қауіпсіздігі және оны жалғастыру отбасымен тікелей байланысты.

Денсаулық және спорт

Мемлекеттік  жастар  саясатын  іске  асыру  аясына  денсаулық  пен спорттың  құндылығын  насихаттау  мәселесі  енгізілуі  тиіс.  Өз  денсаулығы үшін ортақ жауапкершілік қағидасы, зиянды әдеттерден бас тарту, салауатты өмір салтын ұстану бұрынғыша маңыздылығы жоғары болып қалады.

Қазақстандағы  спорт  бүгінгі  әлеуметтік лифтілер жүйесінде  анағұрлым  үйлесімді жұмыс  істейтін  сала  болып  табылады. Қазақстандық  спортшылардың ғаламдық  табыстары  жігіттер  мен  қыздарға  өздерінің    жарқын талантын,  ерік-жігерін,  мінезі  мен  еңбексүйгіштігін  көрсете  отырып, жоғары  нәтижелерге,  сонымен  бірге  даңқ  пен  құрметке  бөлене  алатындығын, материалдық игілікке де  қол жеткізуге болатындығын көрсетіп берді.

Спорт пен бұқаралық дене шынықтыруды дамыту жастар саясатының ерекше басымдығына айналуға тиіс.

Оң мұрат-мақсаттар

Нарық  экономикасы  мен  Қазақстанның  индустриядан кейінгі  дамуы жастардың  әлеуметтік-экономикалық  мінез-құлқының  жаңа  стратегиясын қалыптастыру қажеттілігіне себепші болады. Кәсіпті таңдай білу, мансапқа дұрыс жолмен жету, еңбек саласындағы ықпалдастыққа және табысқа жету жастарды әлеуметтендірудің маңызды тетігі ретінде қарастырылуы қажет.

Сонымен  қоса,  жастарда  меритократия  қағидасын  («лайықтылар билігі») ұстануды қалыптастырудың маңызы зор. Заманауи кәсіби мансаптың нышаны  деңгейлік,  кәсіби,  еңбегіне  қарай  қызметтік  сатылық  өсу  болуы керек. Жастар оң идеалдар мен өз талантына, жұмыс істеу қабілеті мен жеке жауапкершілігінің нәтижесінде табысқа жеткен үздіктерге теңесіп, алға жылжуы тиіс.

Жаңа экологиялық этика

«Жасыл экономиканы» дамыту индустрияландырудың негізі ретінде  «экологиялық сұрақтардың маңыздылығын арттырады. Жастар жаңа экологиялық этиканы ұстанушылар болуы  керек, туған жері мен оның табиғи  байлықтарына жанашырлықпен қарауы тиіс.

2. Тұжырымдаманың  мақсаты мен міндеттері

Жастарды әлеуметтендіру процесі – бұл жастарды қоғамдық-саяси  өмірге қосудың басты тетігі. Объектівтілік тұрғысынан, жас ұрпақтың қоғамның дамуына қатысу мәселесі ел дамуының сапасы мен қарқынын, сипатын көрсетеді.

Жастардың әлеуметтік-экономикалық және саяси прогрестерге толыққанды ықпалдасуы мемлекеттің, азаматтық  қоғам институттарының және бизнес-қоғамдастықтардың  өзара кеңінен іс-қимыл жасауы негізінде қамтамасыз етіледі.

Сонымен бірге, мемлекет пен  қоғам жастарға қолдау көрсете отырып, жастардың өмірдегі өз орнын табуға деген ұмтылысын төмендететін шамадан  тыс қамқорлықтан арылуға тиіс.

Осылайша, Тұжырымдаманың мақсаты  жастардың ойдағыдай әлеуметтенуіне, олардың әлеуетін елді одан әрі дамытуға бейімдеуге бағытталған мемлекеттік  жастар саясатының тиімді моделін қалыптастыру болып табылады.

Алға қойылған мақсатқа қол  жеткізу мынадай міндеттерді  іске асыруды болжайды:

1. қол жетімді және сапалы білім беруді қамтамасыз ету;
2. салауатты өмір салтын қалыптастыру;
3. құқықтық мәдениетті арттыру және жастар бойында мемлекеттіліктің негіз қалаушы құндылықтарына деген құрмет қалыптастыру;
4. жастарды жұмысқа орналастыру үшін жағдайлар жасау;
5. жастарға арналған қол жетімді тұрғын үй жүйесін дамыту;
6. жастарды мәдени құндылықтарға тарту;
7. жастардың азаматтық және патриоттық сезімдерін өздігінен дамытуын ынталандыру;
8. жастар ортасында моральдық-рухани  сабақтастықты қамтамасыз ету;
9. мемлекеттік жастар саясатын ғылыми-зерттеумен қамтамасыз ету және нормативтік-құқықтық базаны жетілдіру;
10. жастарды «Қазақстан-2050» стратегиясын іске асыруға тарту.

 

        

3. Іске асыру  кезеңдері және межеленген нәтижелер         

 Мемлекеттік жастар  саясатын одан әрі дамыту кезең-кезеңімен  былайша жүзеге асырылатын болады:

1. 2013 – 2015 жылдар аралығындағы кезең.

Тұжырымдаманы іске асыру  шеңберінде орталық мемлекеттік  және жергілікті атқарушы органдардың, азаматтық қоғам институттарының  және бизнестің құзыретті өкілеттілік аймағын нақтылайтын салааралық өзара іс-қимылдың тиімді үлгісі құрылатын болады.         

 Көрсетілген міндетке қол жеткізу мақсатында барлық деңгейдегі әкімдіктер жанындағы консультациялық-кеңесші органдар арқылы мемлекет пен жастардың өзара іс-қимыл жасау әдістерін жетілдіру қажет. Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Жастар саясаты жөніндегі кеңес жастар саясатын тұрақты негізде жетілдіруге негізделген ұсыныстарды әзірлеу мәселесінде үйлестіруші рөлін арттыруға бағытталған жұмысын жалғастыратын болады.        

 Жастар саясатының  бағдарламаларын іске асыруға  Қазақстан Республикасының Кәсіподақтар федерациясы, «Атамекен Одағы» ұлттық экономикалық палатасы, «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры» және жастар ұйымдары жұмылдырылады.        

 Алдағы кезеңде орталық  мемлекеттік, жергілікті атқарушы  және өкілді органдардың республикалық  және өңірлік жастар ұйымдарымен  өзара іс-қимыл жасауының жобалық тәсіл мен әлеуметтік нәтижеге қол жеткізу қағидаттарына негізделген жаңа схемасы іске асырылады. Орталық және жергілікті деңгейлерде жастардың барлық санатын қамтитын орта мерзімді болжамды негізде әлеуметтік жобаларды іске асыруға мүмкіндік беретін әлеуметтік тапсырысты орналастырудың салалық қағидаты белсенді қолданысқа ие болады. Тұжырымдаманы іске асырудың бірінші кезеңінде жастар саясатының бірінші кезекті іс-шаралары әзірленетін болады.        

 Жастарды жұмыспен  қамтуға, жұмысқа орналастыруға,  қол жетімді тұрғын үйге және перспективалы бизнес-идеяларды тәжірибеде қолдануға бағытталған жобаларға қатысу және өту шарттары дәйекті түрде жетілдірілетін болады.        

 Тұжырымдаманы іске  асырудың бастапқы кезеңінде  жастармен тұрғылықты жері, оқуы және жұмысы бойынша мекенжайлық өзара іс-қимыл жасауға бағытталған біртұтас инфрақұрылымды қалыптастыру бойынша жұмыс басталатын болады.

Тұжырымдаманы жүзеге асыру  процесінде мемлекеттік жастар саясатындағы мониторингінің, талдаудың және реттеудің  жаңа құралдары әзірленетін болады.

Барлық мүдделі тараптардың  күш-жігері жастардың қажеттілігін және жастар арасындағы хал-ахуал, беталыстарын ескеретін нысаналы ақпараттық сүйемелдеумен  қамтамасыз етіледі.

2. 2015 – 2020 жылдар аралығындағы кезең.

Жастардың мүдделері мен  қажеттіліктерін қозғайтын барлық бюджеттік бағдарламаларды іске асыруды бағалаудың нысаналы индикаторларын енгізу маңызды шарт болады. Жастар саясаты саласында мемлекеттік органдар іске асырып жатқан іс-шараларға талдау жүргізіліп, оның қорытындысы бойынша мемлекеттік жастар саясаты саласындағы міндеттерді іске асыру үшін нысаналы трансферттер бөлу мүмкіндігін қарастыру болжануда.        

 Жастардың бастамаларын  қолдау және оларға мемлекеттік және ақпараттық қызметтердің барлық спектрін көрсету орталықтарын құру туралы мәселе қарастырылатын болады. Ұлттық еріктілер желісі жаппай дамуда.

Тұжырымдаманы ойдағыдай  іске асырудың түйінді шарты білім  беру жүйесінде жастармен өзара  іс-қимыл жасау әдістерін қайта  қарау болып табылады. Барлық жоғары оқу орындарында жас отбасыларға ақыл-кеңес қызметін ұйымдастыру, отбасы құндылықтарын насихаттау жөніндегі бағдарламаларды, спорт инфрақұрылымын, соның ішінде мемлекеттік-жеке меншік әріптестік шеңберінде нысаналы бағдарламаларды іске асыру мүмкіндігі пысықталады. Барлық оқу орындарының спорт залдарын жаңарту, жалпы дене шынықтыруды және спортты өткізу стандарттарын қайта қарау мәселелерін зерделеу болжануда. Студенттік спорттың ұлттық лигалары жаппай құрылатын болады.        

 Жастарды кеңінен әлеуметтендіру  процесіне жұмыс берушілер бірлестіктері  және кәсіподақ қозғалыстары тартылады. Орта және ірі бизнес кәсіпорындарында кадрлық әлеуетті қолдау мен дамытудың ұзақ мерзімді  бағдарламалары, соның ішінде тұрғын үй, білім беру және сауықтыру бағдарламалары іске асырылатын болады. Еңбек ұжымдарында жастардың әлеуметтік көңіл-күйін орнықтыру жөніндегі бағдарламаларды іске асыратын бизнесті әлеуметтік-экономикалық ынталандыру шаралары дәйекті түрде қолданылатын болады.        

 Қазақстан Республикасының  Президенті Н.Ә. Назарбаевтың  тапсырмасы бойынша құрылған  «Жастар» ғылыми-зерттеу орталығы  жоғары кәсіби әдістемелік орталыққа айналып, қызметі әлеуметтік зерттеулерді әзірлеуге және іске асыруға, мониторингіге, талдау шолуларын әзірлеуге және т.б. зерттеулерді іске асыруға бағытталады.        

 Жастармен атаулы өзара  іс-қимылды қамтамасыз ететін барлық мүдделі тараптар өкілдерінің біліктілігін арттыру және оқыту бойынша жүйелі жұмысты бастау мүмкіндігі зерделенеді.        

 Осылайша, жастармен өзара  іс-қимыл жасаудың барлық тетіктері тұрақты даму процесінде болады, бұл ретте орталық деңгейде де, өңірлік деңгейде де мемлекеттік жастар саясатының нормативтік-құқықтық қамтамасыз етілуін жетілдіру басым бағытқа айналады.        

 Жас қазақстандықтардың  әлеуметтік-экономикалық жағдайын  жақсарту, жастардың білім алуы  және кәсіптік өсуі, олардың қоғамның  әлеуметтік-экономикалық өміріне қатысу дәрежесін ұлғайту Мемлекеттік жастар саясатының тұжырымдамасын іске асыру нәтижесіне айналуға тиіс.        

 «Қазақстан – 2050»  стратегиясының міндеттері мен  мақсаттарын іске асыруға белсенді  қатысу жаһандық бәсекелестіктің  жаңа жағдайларында Қазақстанның  қарқынды дамуын қамтамасыз етеді  – жастардың жетістігі  бүкіл ел жетістігінің берік кепіліне айналады.

2-БӨЛІМ. МЕМЛЕКЕТТІК  ЖАСТАР САЯСАТЫН ДАМЫТУДЫҢ  НЕГІЗГІ ҚАҒИДАТТАРЫ МЕН ЖАЛПЫ ТӘСІЛДЕРІ

1. Жастар саясатын  іске асырудың базалық қағидаттары

Жалпы ұлттық, өңірлік және жергілікті деңгейлерде мемлекеттік  жастар саясатын іске асыру мынадай қағидаттарға негізделеді:

1. жастар саясатын әзірлеу мен іске асыру кешенділігі
2. салааралық өзара іс-қимыл жасау және әлеуметтік нәтижеге қол жеткізу үшін барлық мүдделі тараптардың күш-жігері мен ресурстарын жұмылдыру;
3. біркелкілік, атаулы және барлық нысаналы топтарды жаппай қамту;
4. жүйелі басқарушылық шешімдер қабылдау үшін жүріп жатқан үрдістердің мониторингі мен диагностикасының озық әдістерін енгізу;
5. іске асырылатын бағдарламаларды нысаналы ақпараттық сүйемелдеу.

2. Жастар саясатын  іске асырудың негізі бағыттары

Қол жетімді және сапалы білім беруді қамтамасыз ету

Білім мемлекеттің экономикалық қорын шешетін өндірістің түйінді  факторы ретінде қарастырылады. Басты құзыреттер жүйесін меңгеруге бағытталған  сапалы білім беру, функционалды сауаттылық, кәсібиліктің жоғары деңгейі жастарға бәсекеге қабілетті болуға және еңбек нарығында қажетті болуға мүмкіндік береді.