Дін - әлеуметтік институт ретінде адамзат қоғамымен бірге жасасып келе жатқан рухани құбылыс

Қазіргі Қазақстандағы  діни экстремизмнің негізгі проблемалары олардың заңсыз өз істерін жүргізу  болып отыр.

Қазір алматының өзінде ғана 42 конфессия, 275 діни бірлестік  жұмыс істейді. Ал бүкіл Қазақстан  бойынша 3340 діни бірлестік бар екен. 1991 жылдары  бұл сан он еседей аз еді. Бұлардың үгіт-насихат құралы да, материалдық-техникалық базалары да мықты.

Діни экстремизм төңірегінде  жазылған зерттеулерді қорытындылай келе, оның пайда болуы мен бой көрсетулеріне  басты себепкер болатын факторлар  төмендегідей:

• халықтың әлеуметтік жағдайының нашарлауы;
• елде діни сенім мәселесінің дұрыс жолға қойылмауы.
• өзін тіркеуге талап қылған діни ұйымдар мен кофессиялардың құжаттары мен олар жөніндегі мәліметтердің мұқиятта тыңғылықты зерттелмеуі;
• діни «оппозиция» немесе «оқыс» ойдағы діни ұйымдардың болуы және олармен жан-жақты жұмыстардың жүргізілуі;
• ішкі саясатта діни немесе этникалық азшылыққа үкімет тарапынан қысымшылық көрсетілуі;
• елдің болашағы айқындайтын белгілі бр идеология мен стратегиялық бағдардың болмауы;

Әрине бұл келтірілген факторлар діни экстремизмнің бой көрсетуінің толық бет пердесін ашып береді.

Сонымен қоса өзімнің  қосқан үлесім  Оңтүстік Қазақстандағы "Діншілдік дүниетанымының деңгейі" тақырыбында зерттеу жүргіздім. Ондв барлық Шымкент қаласындағы діни проблемалар анықталды. 

Әлеуметтік  зерттеу қорытындылары бойынша  ұсыныстар

1. Облыстық деңгейде конфессияаралық үндестік бойынша дінбасылардың қатысуымен іс-шараларға  бастамашылық ету;
2. Облыс орталығындағы жастарды рухани ағарту жағын қарастыру;
3. Облыстағы жастар арасында діни төзімділік тақырыбында ең үздік іс-шаралар жариялау. Сонымен қатар, пікір сайыстар ұйымдастыру;
4. Жергілікті БАҚ-тарда діни төзімділік тақырыбында ақпараттық айдарлар ұйымдастыру.             

Пайдаланылған әдебиеттер

1.В.И. Гараджа. Социология религии: Учебник для вуза. –М.,1996.

2.В.И. Гараджа. Религиеведение. М., 1995. 2-е изд.

3.Б.С. Ерасов. Социальная культурология. М., 1994. Ч. І-ІІ.

4.Р. Арон. Этапы развития социологической мысли. М., 1993.

5.Белл Д. Культурные противоречия капитализма // Религия и общество. Ч. ІІ.

6.Белла Р. Социология религии // Американская социология. Перспективы, проблемы, методы; под ред. Т. Парсонса. М., 1972.

7.Малиновский Б. Магия, наука и религия// Магический кристал. М., 1982.

8.www.google.kz.

9.Жақсыбай С. Тұрапбайұлы А. «Қазақстан діндер арасындағы татулықтың үлгісін көрсете алады». // Егемен Қазақстан 2007ж. 19 қырқүйек.

10.Мекежанов.Б.У. «Діни экстермизм құбылысының мәні және оның зерттелуі»/ ҚазҰУ Хабаршысы. Саясаттану. Философия. Мәдениеттану сериясы №1 (23) 2005.

11. Иірқамшылаған Иеһова иек астына келді // Жас Қазақ №34(86) 1.09.2006.

12.Бесбоғда А. «Секталар қашанғы секеңдей береді?»// Заң газеті 2008 30.04

13.Энциклопедия «Ислам»/ Бас редакторы Р.Нұрғалиев. Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» бас редакциясы. 2001 321-б.

14.Токарев С.А. Религия в истории народов мира. М., 1964

15.Көбеева О. Дінтану негіздері. Алматы 1998.

16.Вебер М. Социология религии (типы религиозных сообщества) // Работы М.Вебера по социологии религии и идеологии. – Москва ИНИОН РАН 1985.

17.Вебер М. Хозяйственная этика мировых религии. Введение //Работы М.Вебера по социологии религии и идеологии. Москва ИНИОН РАН 1985 С.40-75.

18.Н.Өсеров, Ж.Естаев. Ислам және қазақтардың әдет-ғұрпы. Алматы, Қазақстан. 1992. 149-беттік. 135-149 б.

19.Вебер М. Протестанская этика и дух капитализма // Избр.произв. – Москва 1990.

20.Қ.М.Борбасов «Ұлттық дүниетанымның қалыптасуындағы діннің рөлі»/ ҚазҰУ Хабаршы. Философия, Мәдениеттану, Саясаттану сериялары №2(28) 2007.

21.Арестов В.И. Религиозный экстремизм. – Харковь: Вища школа. 1987.-С-4.

22.Коровиков А.В. Исламскай экстремизм в арабских странах. – М., Наука. Главная редакция восточной литературы. 1990. – 170,70.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сілтемелер

1-2. Парсонс Т. Общий обзор // Американская социология.                                          М., 1972. с.      364. 

3.Luhman N7 Fuhktion der Religion Frankfurt. a/M:, 1977.

4. Парсонс Т. Общий обзор // Американская социология. С. 376.
5. Белла Р. Социология религии // Американская социология. Перспективы, проблемы, методы. – М., 1972. – С.265-281.
6. Белл Д. Культурные противоречия капитализма // Религия и общество: Хрестоматия по социологии религии / Сост. В.И.Гараджа, Е.Д.Руткевич. –М., 1996. С.699-703.
7. Вебер М. Протестанская этика и «дух капитализма» // Избр. Призв. – М. 1990.
8. Бұлұтай М. Дала мен қала- Ақпан. -2005.№5.
9. Борбасов С. Қазақстандағы ұлттық процестер және ұлт саясаты. – Семей 1995ж.
10. Орынбеков м. Ежелгі қазақтардың дүниетанымы. – Алматы 1996.
11. шүлембаев Қ. Адамгершіліктің қайнар бұлағы тек дінде ме? // Ақиқат. – 1996. - №5
12. Ғарифолла Е. Сана болмысы. – 1 кітап – алматы 1994.
13. Борбасов с. Абай тәлімі және ұлттық мәдениет // Ақиқат – 1995. - №1.
14. Орынбеков М. Духовные основы консолдации казахов. – Алматы. 2001.
15. Ғарифолла Е. Сана болмысы. -2 кітпа – Алматы 1994-54б.
16. Сапар Али Бейбіт, Мұхаммед-Канафия Борбасов. Казахстан: религии и межконфессиональные отношения // Центральная Азия и Кавказ. – 2002. - №2.
17. В.Курганская. Новые тенденции в духовной жизни казахстанского общество // Центральная Азия и кавказ. – 2002. №3.