Отбасында тұлғааралық қарым-қатынасты зерттеу нәтижесін жинақтау

 

 

 Тәжірибе  тобы бойынша анықтау экспериментінің  нәтиже көрсеткіші 2-кестеден көре  аламыз:

1.1-кесте.

 

Сыналушының реттік саны	1- субтест	2-субтест	3-субтест	4-субтест
1	+	-	-	+
2	-	+	+	-
3	+	+	-	-
4	+	-	+	-
5	-	+	+	+
6	-	+	+	+
7	-	+	-	+
8	+	-	+	-
9	-	-	+	+
10	-	+	-	+
11	+	+	-	+
12	+	-	-	+
13	-	-	-	-
14	-	-	-	-

 

Осы әдістеме екі  топта жүргізілуіне байланысты нәтиже көрсеткішіне тоқталсақ:

Бақылау тобында  өмір сүруге деген құлшыныс төмендеуі  толық отбасында  30% көрсетсе, ал жарты кеш отбасында 50%құрады. Жеткіншектердің  мінез-құлқын  қоршаған ортада реттеу деңгейі мен агрессияның төмен  деңгейі толық отбасында  10%, ал жарты кеш отбасында 75 % көрсетті. Индивидтерде сүйіспеншілік сезімдерінің бастау алуы толық отбасында 50%, ал жарты кеш отбасында 75% көрсетті. Өмірлік қажеттілігін қанағаттандыру деңгейі толық отбасында 30%, ал жарты кеш отбасында  50% екендігі анықталды. Ал , эксперименттік топтың нәтижелері өмір сүруге деген құлшыныс төмендеуі толық отбасында 60 % көрсетсе, ал жарты кеш отбасында 60%құрады. Жеткіншек жасындағы балалардың мінез-құлқын  қоршаған ортада реттеу деңгейі мен агрессияның төмен деңгейі толық отбасында 30 %, ал жарты кеш отбасында 60% көрсетті. Индивидтерде сүйіспеншілік сезімдерінің бастау алуы толық отбасында 60%, ал жарты кеш отбасында 75% көрсетті. Өмірлік қажеттілігін қанағаттандыру деңгейі толық отбасында 40 %,ал жарты кеш отбасында 25% екендігі анықталды. Зерттеу нәтижелері 1 – суретте көрсетілген.

 

                                Қажеттілік базасын  анықтау нәтижесі  

                                           3-сурет

                 

Рене Жиль проективті әдістемесі баланың отбасы дағдырысының жүйе бөліктерінде, оның отбасылық рөлдер мен шек–араны анықтауына  арналып,

баланың әлеуметтік бейімделуін меңгеруін, сонымен  бірге оның отбасындағы орнын, қатынасын  анықтайды. Әдістеме визуалды- вербалді балалар немесе балалармен ересектер бейнеленген 42 суреттен құралған.

Оның бағыты – балаға маңыздысын және басқа  тұлғааралық қатынаста тиісті әр түрлі тұрмыстық жағдайларда  мінез-құлық ерекшеліктеріне байланысты өзін басқаруын айқындау. 

Балалар суреттерді көру арқылы жауап беру керек. Олар суретті көріп, тыңдап немесе сұрақтарды оқып, жауап береді. Бала суреттегі  адамдардың арасынан өзінің орнын тауып  алуы керек. Белгіленген адамға жақын  немесе алыс жерді таңдауға да болады. Балаға мәтіні бар тапсырмалар, сол сияқты мінез-құлық формаларын таңдау керек. Сонымен, әдістеме баланың айналасындағы түрлі адамдармен  және құбылыстармен қатынасына байланысты ақпараттарды алуға мүмкіндік береді. Қарапайым және схема түрінде болғандықтан, басқа проективті тестерге қарағанда Р.Жиль әдістемесінің ерекшелігі балаға жеңіл берілгендігімен бірге, оның формализациясы және квантификациясына мүмкіндік береді. Нәтижелердің бағалауы сапалы түрде болуымен қатар, баланың тұлғааралық қатынасының проективті әдістемесі психологиялық зерттеудің нәтижесі сандық және өзгермелі түрде болады.

Баланың тұлғалық қатынасы жүйесін көрсететін психологиялық  материалды, шартты түрде 2 үлкен өзгермелі  топқа бөлуге болады:

1. Өзгермелі, баланың нақты-тұлғалық қатынасын суреттейтін: отбасындағыларға қатынасы (әке, шеше, апа, апай және т.б.), досқа немесе жолдасына қатынасы, авторитарлы ересектерге және т.б.
2. Өзгермелі, баланың өзін және әр түрлі қатынасты суреттейтін: ашықтығы, бақылампаздығы, мінез-құлықтың әлеуметтік тепе-теңдігі Әдістемені бейімдеген барлық авторлар 12 белгілерді айқындайды:

• анаға қатынасы

• әкеге қатынасы
• ата-анаға қатынасы
• ата-әжеге қатынасы
• аға-әпкеге қатынасы 
• ерекше қызығушылық  
• доминанттылық               
• досқа қатынасы
• мұғалімге қатынасы
• ашықтық
• тұйықтық
• әлеуметтік-адекваттылық қатынасы

Анықталған  адамға қатынасын сол адамды таңдаған санына байланысты білуге болады. Р.Жиль әдістемесін таза проективті әдіс деп  айтуға болмайды, ол анкета, проективті тестер арасында өтетін форма арқылы жүзеге асады. Тұлғаның терең зерттеуге арналған құрал болып табылады, сонымен бірге өлшемдер және статистикалық талдаулар жасауға мүмкіндік береді.        Салыстырмалы түрде әлеуметтік дағдарысты толық анықтау мақсатында        « әлеуметтік атом» үш түрлі сурет салдырамыз ( Я. Морено ).

 

 

Рене  Жиль әдістемесінің   бақылау  тобындағы нәтиже көрсеткіші:

2-кесте.

Анықталынар белгілер	Толық отбасы  балалары                        (%)	Жарты кеш отбасы балалары  (%)
анаға қатынасы	16	38
әкеге қатынасы	14	25
ата-анаға  қатынасы	34	50
ата-әжеге  қатынасы	16	31
аға-әпкеге қатынасы	15	24
ерекше қызығушылық	10	5
Доминанттылық	14	28
досқа қатынасы	18	31
мұғалімге қатынасы	43	59
Ашықтық	43	56
Тұйықтық	13	10
әлеуметтік- адекваттылық  қатынасы	23	43

 

Рене  Жиль әдістемесінің эксперимент  тобындағы нәтиже көрсеткіші:

2.1-кесте.

Анықталынар белгілер	Толық отбасы  балалары                        (%)	Жарты кеш отбасы балалары  (%)
анаға қатынасы	14	29
әкеге қатынасы	13	23
ата-анаға  қатынасы	30	45
ата-әжеге  қатынасы	14	28
аға-әпкеге қатынасы	12	20
ерекше қызығушылық	8	2
Доминанттылық	12	24
досқа қатынасы	24	31
мұғалімге қатынасы	30	25
Ашықтық	40	36
Тұйықтық	25	35
әлеуметтік- адекваттылық  қатынасы	25	45

 

 Р. Жиль  әдістемесі бойынша алынған көрсеткіштер  Пирсонның Х квадраттамасы бойынша өңделді, оның нәтижелерін 3-кестеден көре аламыз:

 Рене Жиль  әдістемесі бойынша  алынған   нәтижелердің мәнділігін анықтау  кестесі:

3-кесте.

	Эксперименттік  топ			Бақылаушы топ		d	d2
1	71	-27	1	72	-26	1	1
2	60	-6	2	55	-5,5	0,5	0,25
3	61	-8,5	3	60	-10	1,5	2,25
4	55	-2,5	4	63	-13	10,5	10,25
5	64	-17,5	5	71	-24,5	7	49
6	63	-15	6	68	-21	6	36
7	67	-22	7	68	-21	1	1
8	68	-24	8	73	-27	3	9
9	67	-22	9	71	-24,5	2,5	6,25
10	58	-4	10	57	-7,5	3,5	12,25
11	67	-22	11	58	-9	13	169
12	63	-15	12	65	-16,5	1,5	2,25
13	60	-6	13	51	-2	4	16
14	62	-11,5	14	70	-23	11,5	132,25
15	69	-25	15	67	-29	6	36
16	61	-8,5	16	53	-4	4,5	20,25
17	55	-2,5	17	50	-1	1,5	2,25
18	60	-6	18	61	-11,5	5,5	30,25
19	62	-11,5	19	61	-11,5	0	0
20	62	-11,5	20	57	-7,5	4	16
21	66	-20	21	65	-16,5	3,5	12,25
22	62	-11,5	22	66	-18	6,5	42,25
23	64	-17,5	23	64	-14,5	3	9
24	65	-19	24	64	-14,5	4,5	2,25
25	63	-15	25	52	-3	12	144
26	28	-14	26	57	-27	10	100
27	7,5	-15	27	60	-3	4,5	20,25
28	15	-16	28	65	-6,5	8,5	72,25
E	1750	-589	E	1744	-398	140	5804

 

Х= d-

Х_s = 1 - = 1 - = 1 – 0,28 = 0,71

 

2.2   Отбасында   тұлғааралық қарым-қатынасты түзету жаттығуларын жүйелеу және қолдану

     

Анықтау эксперментінің нәтиже көрсеткішін негізге ала отырып, коррекциялық жұмыс жүргізуді мақсат еттік. Арнайы ұйымдастырылған топтарға қатысу, тұлғааралық қатынастар мәселелерін шешуге көмектеседі.Психокоррекциялық топтарда сыналушы көзқарастары мен мінез – құлқына ықпал етуші факторлар анықталады, топ қатысушысы ұқсас проблемасы немесе тәжірибесі бар топ мүшелерінен кері байланыс пен қолдау алуына мүмкіндік беріледі.

<p class="dash041e_0431_044b_0447_043d_044b_0439" style=" margin-left: 6pt