Прыказкі і прымаўкі

    На падставе таго, што словы асноўнага фонду з’яўляюцца больш распаўсюджанымі, устойлівымі  і здольны да ўтварэння ад іх асновы новых

слоў , я заўважыла, што словамі асноўнага слоўнікавага фонду з’яўляюцца ў сваёй большасці назвы жылля, яго частак, хатніх рэчаў, назвы адзення і абутку- бытавая лексіка. З другога боку , група слоў, якія называюць асноўныя

 

 

паняцці, звязаныя з рэлігійнымі вераваннямі беларусаў большай сваёй часткай уваходзяць у слоўнікавы склад мовы.

    Слоўнікавы запас беларускай нацыянальнай мовы ўзбагачаўся ў перыяд фарміравання вытворных слоў (новых) ад слоў асноўнага фонду прыказак і прымавак і ад запазычванняў з іншых славянскіх моў, асабліва з рускай.

    Такім чынам, мною была дасягнута мэта курсавой працы па раскрыццю асаблівасцей адлюстравання светаўспрымання беларусаў , іх сувязі з рэчаіснацю і спосабы адлюстравання гэтай рэчаіснасці. Усё тое, што акружала, мела пэўнае дачыненне да дзейнаці беларусаў, гэта і побыт, і акаляючае асяроддзе, і нейкія культурныя з’явы- усё гэта адыгрывала вялікую ролю ў фарміраванні светапогляду. Аналіз прыказак і прымавак паказаў асноўны склад жыцця беларусаў, іх культуралагічны ўзровень развіцця.

    Раскрыты пастаўленыя задачы:

• дадзена класіфікацыя прыказак і прымавак ( глядзець вышэй);
• выдзелены ключавыя словы, якія выкарыстоўваюцца ў прыказках і

          прымаўках аналізуемага семантычнага блока, паказана іх паходжанне;

• параўноўваючы бытавую лексіку і сацыяльную лексіку прыказак і прымавак з сучаснай мовай , я заўважыла, што за гэты час асноўны  слоўнікавы фонд не перацярпеў істотных змен. Толькі нязначная частка слоў вышла з асноўнага слоўнікавага складу на яго крайнюю перыферыю;
• раскрыта ідэйна- тэарэтычнае багацце беларускіх прымавак і прыказак, паказана адлюстраванне  сацыяльнага жыцця  народа, выяўленне маральна- этычных і эстэтычных прынцыпаў;
• вызначана сутнасць нацыянальных рыс характара беларускага народа

       Наогул жа без істотных змен захавалася большая частка бытавой і сацыяльнай лексікі, якая ўваходзіла ў асноўны слоўнікавы фонд старажытна рускай мовы. Прыказкі і прымаўкі адыгрываюць больш актыўную ролю ў параўнанні з іншымі жанрамі вуснай народнай творчасці ў фарміраванні

нацыянальтнай мовы, што яны ўзбагачаюць мову новымі значэннямі.

 

 

                  Спіс выкарыстанай літаратуры:

 

 

1. Аксамітаў А. С. Лексіка беларускіх прыказак XIX ст. у сувязі з агульнай праблемай фразеалогіі.- Мінск, 1958.-82с.

2. Абакумов С. И. Современный русский литературный язык. Москва: Советская наука, 1942

3. Беларускі фальклор: Хрэстаматыя : вучэб. Дапам. для філал. фак. ВНУ /Склад. Кабашнікаў К.П. і інш.- 4-е выд.-Мінск: Вышэйшая школа, 1996.- 856с.

4. Беларускія прыказкі, прымаўкі, фразеалагізмы / Склад. Янкоўскі Ф. М. / Прадм. Бугаёва Д. Я.- Мінск: Беларуская навука, 2004.-494 с.

5. Крапіва К. Зборнік твораў у 4 тамах, том 4.- Мінск, 1963.-223-269 с.

6. Куляшоўскія чытанні: матэрыялы  міжнароднай навукова- практычнай  канферэнцыі (24 красавіка 2008г.) /  УА “МДУ імя А. А. Куляшова”: І. С. Дубасава. Крыніцы паходжання беларускіх прыказак.- Магілёў, 2008.- 340 с.

7.Мирзаева Т. А. Оценка человека  в пословицах и поговорках  русского, английского, испанского  и табасаранского народов: автореф. дис. канд. фил. наук: 19.05 08 / Т. А. Мирзаева; Став. гос. унив.- Ставрополь, 2008.- 27 с.

8.Нацыянальная мова і нацыянальная  культура : аспекты ўзаемадзеяння. Навуковы  зборнік да 60-годдзя Міхайлава  П.М. / Барысевіч А.В, Дзятко Д.В, Лобань Н.П. [і інш] / Пад агульнай рэд. Дзятко Д.В./ Фацеева С.І. Лінгвакультуралагічны змест беларускіх прыказак і прымавак – Мінск: Права і эканоміка, 2010.-298 с.

9. Параскевіч Г.В. Назоўнік ў  беларускіх прыказках.- Мінск: Універсітэцкае,

1984.- 110 с.

10. Потебня А. А.  Из лекции по теории словесности.- Харьков: 1914.- 97 с.

11. Прохорова В.Н. Бытовая лексика в языке московских памятников второй половины XVII века: дис. кандидата фил. наук / В.Н. Прохорова.- Москва, 1952.

 

 

 

12. Прыказкі і прымаўкі ў дзвюх  кнігах / пад рэд. Фядосіка А.С.- Мінск: Навука і тэхніка, 1976- 1 кніга.-560 с.

13. Прыказкі і прымаўкі ў дзвюх кнігах / пад рэд. Фядосіка А.С.- Мінск: Навука і тэхніка, 1976- 2 кніга.- 616 с.

14. Тлумачальны слоўнік беларускай  літаратурнай мовы: больш за 65000 слоў / пад рэд. Крыўко М. Н., Судніка М. Р.- Мінск: Беларуская энцыклапедыя, 1996.

15. Шолохов М. Сокровищница народной  мудрости./ кн.: В. Даль. Пословицы русского  народа.- Москва, 1957, стар. 300 c.

16. Энцыклапедыя беларускай мовы / пад рэд. доктара філ. навук, прафесара Міхневіча А.Я. – Мінск : Беларуская энцыклапедыя імя П. Броўкі.

17. Этымалагічны слоўнік беларускай мовы:  у 6 т. / пад рэд. Мартынава  В. У. –Мінск: Навука і тэхніка, 1985.- 3 том: Г-І / Івашына Н. В., Краўчук Р. У., Мартынаў В.У., Супрун А.Я., 1985.- 408 с.

18. Этымалагічны слоўнік беларускай мовы:  у 6 т. / пад рэд. Мартынава  В. У. –Мінск: Навука і тэхніка, 1988.- 4 том: К- Каята / Лабко В.Дз., Лучыц- Федарэц І.І., Мартынаў В.У., 1988.-327с.

19. Этымалагічны слоўнік беларускай мовы:  у 6 т. / пад рэд. Мартынава  В. У. –Мінск: Навука і тэхніка, 1989. – 5 том: К- Л / Лучыц- Федарэц І.І., Мартынаў В.У., Мінск: Навука і тэхніка, 1989.- 320 с.

20. Янголь А. В. Белорусские пословицы и поговорки: автореф. дис. канд. фил. наук: 29.03.75. / Институт искусствоведения, этнографии и фольклора Академии наук Белорусской ССР.- Минск, 1975- 23 с.

21. Янковский Н.А. Поэтика белорусских пословиц: автореф. дис. канд. фил. наук: 25.04. 96. / Гомельский педагогический  институт им. В. П. Чкалова.- Гомель, 1996- 26 с.