Станаўленне фальварка-панскай гаспадаркі і масавае запрыгоньванне сялян

Валочная памера дала пачатак  перабудове сельскай гаспадаркі краіны. Увядзенне аднастайнай адзінкі  пазямельнай меры і абкладання павіннасцямі спрыяў пераходу эканомікі на новы ровень і, адпаведна, гаспадарчай стабільнасці дзяржавы. Аграрная рэформа забяспечыла своечасовае і ў пэўным сэнсе справядлівае спагнанне падаткаў з насельнікаў Вялікага Княства, зліквідавала непажаданую здрабнеласць дзялянак ды цераспалосіцу, упарадкавала размеркаванне зямлі паміж сялян.

Пасля ўліку і перадзелу  зямельнага фонду, а таксама засялення  занядбаных земляў сялянская сіла размяркоўвалася  на абшарах Княства больш-менш раўнамерна, дзякуючы чаму павялічылася эфектыўнасць землекарыстання. Нарэшце, дакладнае  вымярэнне ўсіх зямельных надзелаў і юрыдычна аформленае замацаванне  іх за канкрэтнымі гаспадарамі спрыялі  спыненню ўзаемных прэтэнзій уласнікаў  ды незаконных захопаў чужых земляў, ад чаго, як вядома, даўней пралілося  нямала крыві.

Вельмі важнымі сталіся  вайскова-палітычныя вынікі рэформы. Павелічэнне  даходаў у дзяржаўны скарб  падвышала вайсковую ды палітычную моц нашага гаспадарства. Без гэтай  рэформы Вялікае Княства, напэўна, не вынесла б цяжару Інфлянцкай вайны. Акрамя таго, валочная памера стварыла эканамічны падмурак для развіцця культуры Беларусі ва ўсіх яе праявах у другой палове ХVІ стагоддзя.

У выніку гэтых працэсаў, акрамя ўсяго іншага, на доўгі час сцвердзілася безраздзельнае панаванне феадалаў ва ўсіх сферах грамадскага жыцця.

Крыніцы і літаратура:

1. Вішнеўскі А.Ф. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі: Вучэбны дапаможнік. – Мн.: “Экаперспектыва”, 2000. – 319 с.
2. Голубеў В Ф Сялянскае землеўладанне і землекарыстанне на Беларусі XVI - XVIII стст Мн.: Навука і тэхніка , 1992. -176 с.
3. Лойка П.А. Прыватнаўласніцкія сяляне Беларусі: Эвалюцыя феад. Рэнты ў другой палове XVII-XVIII ст.- Мн.:Навука і тэхніка, 1991.-112с.
4. Гicторыя Беларусi: у 2ч. /Под рэд. Новiка Я.К., Марцуля Г.С. -Мн., 1998.  – 400 с.
5. Гісторыя сялян Беларусі: У 3 т. Т.1. Гісторыя сялян Беларусі ад старажытнасці да 1861 года /Анішчанка Я.К., Галенчанка Г.Я./Пад рэд. В.І.Мялешкі. Мн.: Бел. навука, - 1997, - 431 с.
6. Доўнар, А.Б. Сацыяльна-эканамічнае становішча сялян-слуг дзяржаўных і прыватных уладанняў на беларускіх землях у другой палове XVI - сярэдзіне XVIII ст.: Аўтарэф. дыс. ... канд. гіст. навук: 07.00.02 / А.Б. Доўнар; НАН Беларусі, Ін-т гісторыі. - Мінск, 2004. – 22 с.
7. Пичета В.И., Аграрная реформа Сигизмунда-Августа в Литовско-Русском государстве,[2 изд.]. М, 1958. – 544с.
8. Ковкель И.И., Ярмусик Э.С. История Беларуси с древнейших времен до нашего времени. - Мн. 2002. – 592 с.
9. Лойка П.А. Шляхта беларускіх зямель у грамадска–палітычным жыцці Рэчы Паспалітай другой паловы XVI — першай трэці XVII ст. Мінск, 2002. – 284 с.
10. Нарысы гiсторыi Беларусi. /Пад рэд. М.П. Касцюка: У 2-х ч. Мн. 1994, 1995. - 500 с.
11. Похилевич, Д.Л. Крестьяне Белоруссии и Литвы в XVI-XVIII вв. / Д.Л. Похилевич / Львов. ун-т. - Львов, 1957. – 426 с.
12. Риер, Я. Г. Аграрный мир / Я. Г. Риер. Мінск : Беларуская навука. 2002. 442 с.
13. Доўнар-Запольскі М.В. Гісторыя Беларусі. Мн., 1991.
14. Спиридонов, М.Ф. Закрепощение крестьянства Беларуси (XV-XVI вв.) / М.Ф. Спиридонов - Минск: Наука и техника, 1993. – 342 с.
15. Хрестоматия по истории Белоруссии: с древнейших времен до 1917 г. /А.П. Игнатенко, В.Н. Сидорцов. – Мн., 1977. – 469 с.
16. Чигринов П.Г. Очерки истории Беларуси: Учеб. пособие. 2-е изд., перераб. и доп. –Мн.: Вышэйшая школа, 2004. – 463 с.
17. Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Т.3. Гімназіі – Кандэнцыя / Беларус. Энцыклапедыя /Рэдкал.: Г.П.Пашкоў і інш. – Мн.: Бел ЭН, - 1996, - 527 с.
18. Статут Вялікага княства Літоўскага 1588/Пер. на бел. Мову А.С. Шагун.- Мн.: Беларусь, 2005.- 207 с.: іл.
19. Статут Вялікага княства Літоўскага 1566 года/ Т.І. Доўнар, У.М. Сатолін, Я.А. Юхо; Рэдкалегія Т.І. Доўнар і інш. – Мн.: Тэсей, 2003.- 352с.: іл.
20. Статут Великого княжества Литовского 1529. Мн., 1960г.