Шпаргалка по "Истории"

1 ліпеня – Напаліен  стварае Часовы ўрад ВКЛ, быў  абвешчан акт аб далучэнні  ВКЛ да Польшчы, але гэта  не было аднаўленнем РП.

Урад абавязаны быў  забяспечваць фр.войска і ахоўваць парадак. Паводле ўказу Часоваму Ураду дэпартаменты павінны былі прадставіць рэкрутаў, але ж негледзячы на зварот урада да сялян, у якім абяцалася, што служба будзе толькі 6 гадоў і за яе будуць плаціць грошы, у рэкруты паступалі слаба(сяляне, да і памешчыкі не былі зацікаўлены ў тым, каб аддаваць сваіх лепшых прыгонных). Т. ч. урад быў вымушаны адпраўляць у войскі марадзераў і дэзерціраў.

Пачалося марадзерства –  рабаўніцтва насельніцтва. Для абароны  ад марадзераў у паветах пачалі ствараць жандармерыю, а ў буйных гарадах  – народную гвардыю.

Пачаліся рэквізіцыі – прымусовае адыманне каштоўнасцей у час вайны (харч, коні, фураж).

Тым часам армія Барклая  дэ Толі злучылася пад Смаленскам з арміяй Баграціена. 26 жніўня 1812 года адбыўся Барадзінскі бой.

У верасні-лістападзе Беларусь зноў стала арэнай дзеянняў асноўных сіл рас. і фр. армій. Галоўнай мэтай расійскага камандавання ў гэты час зэяўлялася акружэнне і знішчэнне рэшткаў “вялікай арміі” Напаліена у раене р.Бярэзіны.

Войскі Напаліена адступалі  па спустошанай Смаленскай дарозе, іх праследваў казацкі корпус Платава, на іх пастаянна нападалі партызаны. 14 лістапада каля вескі Студзенка пачаўся пераход франц. часцей праз Бярэзіну. 8 снежня было вызвалена Гродна. Праз Неман перайшло 30 тыс французаў. Ужо ў пачатку снежня 1812 г. ўся тэр.Беларусі была вызвалена.

З аднаго боку, была адстояна свабода зямель, а з другога  загінула шмат людзей, разбурана гаспадарка і культура. Прычыны перамогі: высокі баявы дух, гераізм салдат, дапамога партызан, мудрасць Кутузава.

 

Общественно-полит. движение в Беларуси против царизма.

Пасля вайны 1812 года бел. шляхта, што змагалася на баку Францыі, атрымала амністыю і вярнулася на Радзіму. У гэты перыяд ў Беларусі пачалі стварацца першыя тайныя таварыства. Яны дзейнічалі легальна, але сапраўдныя свае паліт. мэты хавалі за іншай, напрыклад, дабрачыннай, асветніцкай дзейнасцю. Такія арганізацыі адрозніваліся дысцыплінай, імкненнем да барацьбы, самаахвярнасцю сваіх прыхільнікаў, моцнай цэнтралізаванай падпарадкаванасцю. Менавіта гэтым арганізацыям належылі ідэі барацьбы за свабоду, роўнасць і братэрства.. У гэты час былі створаны таварыства “філаматаў” і “філарэтаў”, якія дзейнічалі ў Віленскім універсітэте. Афіцыйна студэнты вывучалі родную мову, гісторыю і культуру Б., але ў сапраўдн. яны рыхтаваліся да паліт. барацьбы за адраджэнне Б.

Таварыствы такого тыпу былі створаны і ў Расіі, але  палітычны накірунак у іх быў  больш выразны, яны дзейнічалі больш  рашуча. Гэта прывяло да знакамітага  паўстання дзекабрыстаў, што адбылося 14 снежня 1825 г. Але ліквідаваць самадзяржаўе дзекабрыстам не ўдалося.

Паспрабавалі  падтрымаць сваіх расійскіх сяброў і іх беларускія аднадумцы. У 1823 г. быў  распрацаваны план бабруйскага паўстання, з арыштам цара ў час агляду бабруйскай крэпасці. Але план не быў  выкананы. 24 снежня 1825 г. была сарвана  прысяга Мікалаю І. У лютым дзекабрысты Палтаўскага палка паспрабавалі авалодаць бабруйскай крэпасцю. Усе гэтыя выступленні дзекабрыстаў ў Б. скончыліся паражэннем. У 1826 г. урад Расіі афіцыйна забараніў дзейнасць любых таварыств і ў любой форме.

Пасля забароны члены тайных таварыств, якіх ў Беларусі налічвалася каля 800 чалавек, разам з польскімі сябрамі пачалі рыхтаваць паўстанне. Падрыхтоўка паўстання вялася ў Варшаве. Гэтае паўстанне пачалося ў канцы лістапада 1830 г. У паўстанні вызначылася дзве плыні: арыстакратычная і дэмакратычная. Дэмакраты абяцалі сялянам землю і заклікалі змагацца “за вашу і нашу свабоду”. Арыстакраты спадзяваліся на падтрымку Францы і ставілі на мэце адрадзіць РП ў межах 1772 г.

У паўстанні  ўдзельнічала каля 10 тысяч шляхцічаў  і 2 тысячы сялян.

З такой паўстанскай  арміяй перамагчы Расію было немагчыма, а Францыя і іншыя краіны Захаду паўстанне не падтрымалі - ні дыпламатыяй, ні войскамі. Таму паўстанне пацярпела  паражэнне. Яно скончылася ў верасні 1831 г.

Т. ч. грамадска – палітычнае жыццё Беларусі ў першай палове ХІХ ст. вызначалася барацьбой паліт. арганізацый і рухаў Польшчы, Літвы і Беларусі супраць царызма, за свабоду і адраджэнне незалежнасці.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

22. Соц-эк  развитие бел земель в условиях  кризиса феодализма. Попытки хоз реформ п.пXIX.

Стан с/г ў п.п XIX ст. ха-рактарызаваўся існаваннем фальваркова-паншчыннай сістэмы і поўнай асабістай залежнасці сялян ад памешчыкаў. Сяляне карысталіся зямлёй памешчыкаў і выплачвалі за гэта чынш ці даніну прадуктамі. У сяр. XIX ст. сялянскім гаспадаркам, якія мелі надзел у адну волоку (21,36 га), прызначалася 12 дзён паншчыны на тыдзень.Таму не было ніякай зацікаўленасці ў працы.

Пашыралася вінакурэнне — перапрацоўка бульбы на гарэлку.Даход быў большы,чым ад жыта. Даход прыносіла льнаводства.Цукровыя буракі – цукр; лён,канапля – палатно.

Ва ўмовах разлажэння феадальна-прыгонніцкай сіс-тэмы царскі ўрад пайшоў на эканамічныя рэформы з мэтай прыстасавання існуючай сістэмы гаспадарчых адносін да патрэб рынку, а таксама павышэння дзяржаўных даходаў. Ініцыятар Кісялёў. Рэформа была праведзена толькі сярод дзяржаўных сялян. Яна прадугдеджвала: правядзенне падрабязнага апісання ўсіх дзяржаўных маёнткаў і строгае вызначэнне павіннасцей дзяржаўных сялян у залежнасці ад іх гаспадарчага становішча; спыненне здачы дзяржауных зямель у арэнду; ліквідацыю фальваркаў і паступовы перавод дзяржауных сялян з паншчыны на чынш.

Рэформа П. Кісялёва прывяла да павелічэння надзелаў дзярж. сялян і змяншэння іх павіннасцей. Аднак заставалася прыгоннае права і гэта з’яўлялася небяспечным для дзяржавы.

Развіццё  прамысловасці ў першай палове XIX ст. у Беларусі звязана з пераходам ад рамеснай да фабрычнай вытворчасці.

 

 

23. Отмена  крепостного права и бурж реформы  1860-1870-х:особенности их проведения  в Беларуси

Причины: соц.-эк. и военно-полит. отсталость России; ускорение процесса обезземеливания крестьян; обострение соц. противоречий; опасность быстрого нарастания антикрепостнического движения.

 

Правительство планировало, чтобы инициатива исходила от помещиков, и в первую очередь от Беларуси и Литвы, так как они были более подготовлены к этому.

Программа реформы: 1)ликвидация личной зависимости крестьян;2)наделение крестьян землей;3)выкуп земельных наделов.

Механизмы: 19 февраля 1861 г. подписан Манифест об отмене крепостного права. Крестьяне получали гражданские права, могли заниматься промыслами, торговать, приобретать имущество, поступать на учебу и на службу; помещики не могли продавать и судить крестьян.

Однако крестьяне не сразу  становились лично свободными. Помещики признавались собственниками всей земли, которая принадлежала им до реформы, а крестьяне получали небольшие наделы в пользование, кот. должны были выкупить на протяжении 9 лет. В этот период они считались временнообяз. и должны были выполнять повинности в пользу помещика.

Купить свой земельный  надел крестьяне могли только путем заключения выкупной сделки. Выкупная сумма опред. следующим  образом: помещик мог положить её в банк и получать в виде 6% капитала такой же доход, какой он раньше получал с годового оброка. Однако крестьяне не имели такой суммы денег. В связи с этим гос-во выступило посредником между помещиками и крестьянами. При выкупе наделов крестьяне должны были заплатить 20-25% от выкупной суммы, а оставшуюся часть помещики получали от гос-ва в виде ценных бумаг. В результате такой операции крестьяне стали должниками гос-ва и должны были на протяжении 49 лет платить ему так называемые выкупные платежи. К     1 января 1907 г., когда эти платежи были отменены, крестьяне заплатили в 3,5-4 раза больше.

Главным крепостным пережитком в экономике после реформы  являлось помещичье землевладение. Сохранялась, чересполосица.

После восстания 1863-1864 гг. правительство  пошло на значительные уступки крестьянам Беларуси и Литвы. Отменено временнообязанное положение,уменьшены выкупные платежи, увеличены земельные наделы.

Значение: крестьяне получили личные и имущественные права, сословное самоуправление; реформа содействовала росту рынка рабочей силы; сложились условия для становления капитализма.

 

Буржуазные  реформы

Земская реформа (1864) – в губерниях и уездах создавалась система органов местного самоуправления – губернские и уездные земские съезды. Депутаты земств избирались на основе имущественного ценза и сословных различий. Земские учреждения занимались вопросами местного хоз-ва, торговли, промышл-сти, охраны здоровья, нар. образования. В Б. реформа началась только в 1911 г., т.к. царское правительство опасалось, что местное дворянство использует земства для организации оппозиц.движения.

Городская реформа (1870) – в городах создавались всесословные органы обществ. самоуправления – городские думы. Выборы депутатов также осуществл. на основе имущественного ценза. В компетенцию городского самоуправления входили в основном хоз. вопросы: развитие торговли и промыш-сти, благоустройство городов, нар. образование, охрана здоровья. В Б. была проведена в 1876 г. и стала шагом вперед в сравнении с предыдущей организацией городского управления.

Судебная  реформа (1864) – суд становился открытым, публичным и независимым от правительства. Создавался институт адвокатуры и присяжных заседателей, вводилась должность нотариуса. Мелкие дела рассматривались в мировых (уездных) судах, более значительные – в судебных палатах и окружных судах. В Б. реформа началась только в 1872 г., когда были введены мировые суды. Однако здесь судьи не выбирались, а назначались министерством юстиции. Окружные суды, прокуратура и институт присяжных заседателей были введены только в 1882 г.

Военная реформа (началась  1862 г.) – Россия была разделена на 15 военных округов, был разработан новый устав строевой службы. Создавались военные гимназии – кадетские корпусы, училища и академии. В армии отменялась сословно-феодальная структура. На военную службу подлежали все мужчины, достигшие 20 лет. Это позволило сократить армию в мирное время и резко увеличить её в период военных действий за счет запасников.

Цензурная реформа (1865) – отменялась предварительная цензура для произведений объемом более 10 печатных листов, а для переводов – свыше 20 печатных листов. Царская администрация имела право накладывать штрафы на газеты и журналы, запрещать издание.

Реформа образования (1860-е гг.) – университеты получили автономию, а руководство ими поручалось совету профессоров. На платной основе открывались гимназии двух типов: классические и реальные. Широкое распространение в Беларуси получили церковно-приходские школы.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

24. Особенности  полит и эк развития стран  Зап Европы, США и Японии во  вт пол XIXв. Вторая технологическая революция.

В конце XIX - начале XX в. продолжалась демократизация полит. систем западных стран и закреплялись основные формы буржуазного гос-ва: конституционная монархия, президентская республика, парламентская республика.

Как конституционная парламентская монархия в классическом виде в это время выступала Великобритания. Верховным законодат. органом являлся двухпалатный парламент, состоящий из палаты общин и палаты лордов.

Другой формой буржуазного государства в XIX в. была президентская республика. Наиболее ярко эта форма была реализована в США. Американская конституция разграничила компетенцию федеральных и местных органов власти. К сфере деятельности центральной власти относились: внешняя политика, вооруженные силы, оборона, внешняя торговля, эмиграция, федеральный бюджет. Высшим законодательным органом был двухпалатный конгресс.

Парламентская республика - третья форма буржуазного государства, наиболее полно реализовалась во Франции. Согластно конституции 1875 г. законодательная власть принадлежала парламенту, который состоял из двух палат - сената и депутатов.

Складывается  Герман империя,единая Италия.Развитие парламентской демократии,рабочего и соц.движения.Три типа проф объед.:тредюнионы(профсоюзы);профсоюзы,возник. под влиянием партий; профсоюзы анархо-седикалиского типа.

Появ соц-рабочие  партии.

Конец19,нач20в –переход к индустр цивилиз в Европе и США

Выдающ открытия в науке и технике:внедрено электричество, изобретен двигатель внутр сгорания,произ-во автомат. оружия, изобр радио,телефон

Новые отрасли: нефтехим,автомобилестроение.

Центр мир эк из Европы в США. Условия этого  перехда:прир-геогр,благопр демографич ситуация,отмена рабства,поздняя индустриализ,проникн  заруб капитала,ж/д развитие,появл  крупного произв-ва.

Т.О. во вт.п.19ст происходят грондеозные перемены,хар-ся переходу отсацыал. капитализма к монополистическому.

 

 

 

25. Восстание  1863-1864. Бел земли в условиях ускорения буржуазной модернизации(начXXв)

Несправядлівасць  аграрнай рэформы выклікала шырокі сялянскі незадавол. Сялянства хвалявалася, адмаўлялася падпісваць устаўныя граматы, уздымалася на адкрытую барацьбу з памешчыкамі. Паліт. становішча ў Расіі рэзка ўскладнілася. У гэтых умовах у Польшчы, Літве і Беларусі пачаў разгортвацца нац.-вызваленчы рух, накіраваны супраць прыгону,самадзяржаўя, за правы чалавека і грамадзяніна.

    Традыцыйна вызваленчы рух у Польшчы, Літве і Беларусі падзяляўся на дзве плыні. У 1861-1862 гг. гэта былі «белыя» і «чырвоныя». «Белыя» належылі да арыстакратыі, а «чырвоныя» - да дэмакратычных колаў грамадства. Але мэта ў іх была агульная – адрадзіць незалежнасць Бацькаўшчыны. «Белыя» разлічвалі гэтага шляхам перагавораў з царом, з дапамогай Францыі, іншых краін Захаду, а «чырвоныя» абапіраліся на паўстанне насельніцтва, на свае сілы. Пры гэтым «белыя» пад Бацькаўшчынай разумелі Рэч Паспалітую ў межах 1772 года, а «чырвоныя», асабліва са складу рэвалюцыйнага крыла, прызнавалі права беларусаў, літоўцаў, укарінцаў на самавызначэнне.