Германиядағы Қараша революциясының басталуы және барысы

Халық жиналысында Конституцияның жобасын қабылдау мәселесі өте тартысты жүрді. Үкіметтің әлеуметтік бағдарламасы да қызу тартыста өтті. Елдегі саяси күштердің ара салмағын ескере отырып, Ұлттық жиналыс шілде айының 31-ы күні Веймар Республикасы Конституциясының жобасын бекітті. 1919 жылы тамыз айының 4-і күні Конституция өз күшіне енді.

Веймар Конституциясы Германияны республика деп жариялады. Халық -өкіметтік биліктің негізгі тірегі болды. Сонымен қатар еңбек етуге, адам қүқықтарын қорғауға, білім алуға Конституция кепілдік берді. 20 жасқа толған азаматтарға жалпыға бірдей сайлау қүқығы берілді және референдум (жалпыхалықтық сұрау) өткізуге рұқсат етілді. Конституция бойынша Германияның заң шығарушы парламенті - Рейхстаг. Жергілікті неміс жерінде заң шығарушы парламент - ландтаг болды. Ландтаг депутаттарының сайлауымен Германия парламентінің жоғарғы палатасы Рейхсрат болды. Рейхсратқа 68 депутат сайланды. Германия парламенті Конституция бойынша екі палатадан тұрды. Рейхстаг - жалпыға бірдей сайлау арқылы; жоғарғы  палата Рейхсрат — жергілікті неміс жерінің парламент депутаттарынан құрылды. Рейхсрат рейхстаг жұмысын тежеуге және шыққан зандарды бекітуге құқылы.Рейхсрат - бақылаушы орган және вето қоюға құқылы болды.

Конституция бойынша атқарушы билік президенттің қолында болды. Президент өкімет басшысын (канцлер) және министрлерді тағайындады. Президент елдің жоғарғы әскери қолбасшысы болды. Президент конституцияның 48-бабына сәйкес, елде төтенше жағдай жариялауға, парламентті (рейхстаг) таратуға және Конституцияның баптарына өзгерістер енгізуге құқылы болды. Президент жалпыхалықтық сайлау арқылы 7 жылға сайланды. Веймар Республикасының Конституциясы президентке жеке билік жүргізуге мүмкіндік жасады. Веймар Конституциясы буржуазиялық демократияның қалыптасып, дамуына жол ашты.

1919 жылы наурыз айында Ұлттық жиналыс экономикалық- әлеуметтік бағдарламаны бекітті. Бұл бағдарлама бойынша жеке меншіктің барлық түріне кеңшілік жасалды. Өндірісті басқару және реттеу мемлекеттің кұзырында болды. Көмір өндірісін де жеке меншікті сақтай отырып мемлекеттік реттеуге берді. Көмір өндірісін басқару үшін «Империялық көмір кеңесі» деп аталған мемлекеттік мекеме құрылды. 1919 жылы сәуір айында ұлтгық жиналыс өндірісті басқаруда фабрика-завод комитеттерін құрды. Бұған жұмысшылар кең қамтылды. Өндірістік кеңес ең жоғарғы басқару қүқына ие болды. Әлеуметтік бағдарлама мемлекетік реттеудің жаңа үлгісі - мемлекеттік-монополиялық капитализмнің негізгі механизмі болса, фабрика-завод комитеті өндірістегі еңбек ынтымақтастығын қалыптастырудағы басқару жүйесі болды. Ұлттық жиналыс арқылы буржуазия реформаны кең түрде жүргізе алды. Әлеуметтік реформа қараша революциясынан кейінгі еңбекші халықтың жеңісі бола алды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

Революциялар тарихын зерттеудегі күрделі мәселелердің бірі-революцияның сипаттын анықтау болып табылады. Бұл сұраққа жауап беру үшін революцияның алдына қойылған міндеттерін, оның орындалу дәрежесін революцияның нәтижелерін,қозғаушы күштерін, сол революция болған кездегі тарихи кезеңнің өзіндік ерекшілігін ескеру қажет.

Германиядағы Қараша революциясының алдына монархияны құлату, республика орнату, ұмысшылардың талаптарын орындау, соғысты тоқтату сияқты міндеттер қойылды. Алайда революция барысында оның негізгі қозғаушы күші болған жұмысшылар революцияны онан әрі тереңдетіп жұмысшы үкіметін құру талабын қойды, бұл талап орындалмады.

Революция нәтижесінде монархия құлады, алайда кеңестік республика емес буржуазиялық түрдегі Веймар республикасы құрылды. Осы жағдайларға байланысты Германиядағы Қараша революциясы пролетарлық - әдістермен жүргізілген буржуазиялық демократиялық революция деп сипаттауға болады. Бұл революцияның Германия тағдыры үшін және жалпы халыққаралық көлемдегі маңызы ерекше.

Қараша револциясы тек Германия тарихындағы ғана емес, дүние жүзілік тарихтағы күрделі құбылыстардың қатарына жатқызылуы тиіс. Жалпы сипаттамасы берілгенімен де революцияның толып жатқан жеке мәселелерінің осы кезге дейін ғылыми пікір таластар туғызуы осының айғағы болса керек.

Қараша ревлюциясының халықаралық маңызы революциясының нәтижелері мен анықтауға тиісті. Ең алдымен Германия тарихындағы маңызына тоқталайық:

Революцияның Германияның болашағы үшін жасаған маңызды қадамы ол - Германияның соғыстан шығуы, империалистік соғыстың аяқталуы мен  бейбіт келісімге қол қойылу болды. Ел тарихындағы революцияның тарихи маңызы ең алдымен оның буржуазиялық демократиялық сипиттағы нәтижелерімен анықталмақ.

Саяси салада-жартылай абсолютік монархия жойылып, Германия буржуазиялық демократиялық республика болып жарияланды.

Республиканың барлық азаматтары /ерлер мен әйелдер/ сайлау құқына ие болды. Сөз, жиналыс, баспасөз, ұйымдар құру сияқты демократиялық бостандықтар заң жүзінде бекітілді.

Әлеуметтік салада - 8 сағаттық жұмыс күні, жұмыссыздарға берілетін мемлекеттік төлемақы заңдандырылды. Ауыл шаруашылық жұмысшыларын помещиктердің шексіз билігіне беріп қойған жартылай феодалдық заңдар жойылды.

Қараша революциясының халықаралық маңызы сонда-ол Батыс Европаның еліндегі монархияға мықты соққы берген ең қуатты халық қозғалысы болды.

Германияның Кеңестік Россияға қарсы нтервенцияға қатысуына кедергі жасады, сөйтіп Россияда Кеңес өкіметінің нығаюына көмек етті.

Қараша революциясы жеңілгенімен, өзінің тарихи міндеттерін орындай алмағанымен жұмысшы табы үшін құнды тәжірибе және бейбітшілікпен демократия үшін күресте маңызды сабақтар қалдырды.

1917-1920 жылдардағы революциялық өрлеу Европаның саяси картасына түбірлі өзгірістер енгізді. Үш ірі монархия-Романов, Гогенцаллери, Габсбург әулеттерінің билігі құлады.

 

 

 

 

 

 

 

 

СІЛТЕМЕЛЕР

1. История международных отношений и внешней политики

СССР. Т 1. М., 1986, с.62.

2. Пик В. Избранные статьи и речи.М.,1976.

3. Ноябрьская революция 1918г в Германий /Тезисы ЦК СЕПГ к 40-й годовщине/- Вопросы историй 1958 № 11

4. Аленин Ф.Г. Советы в Германской революции. М. 1934; Зубакон Л.И. Германия в 1918-1923г. М. 1945

5. Застенкер Н. Баварская Советская Республика.М. 1934 с.66.

6. Драбкин Я.С. Революция 1918-1919 в Германий. М. 1958.

7. Драбкин Я.С. Ноябрьская  революция в Германий. М. 1967

8.ОрловаИ.М. Германская  революция 1918-1919г. в историографии

ФРГ. М. 1986

9. Кульбакин В.Д. Обсуждение  проблем Германской революции 1918г на первой сессий комиссий историков СССР и ГДР в Лейпциге "Вопросы истории" 1958, №5

10.Полтавский М.А. Баварская Советская Республика М. 1959

11 .Драбкин Я.С. Становление  Веймарской Республики. М., 1978 1.2.;

12. Драбкин Я.С. Проблемы  и легенды в историографии  Германской революции/1918-1919 М. 1999

13. ОрловаМ.И. Германская революция 1918-1919гг. в историографии ФРГ М., 1986. с.78-200

14. Спартак во время войны: Документы М.,1933

Первый всегерманский съезд рабочих и солдатских советов /16-21 декабря 1918/.  М., 1934

15. Либкнехт К. Избранные речи, письма и статьи. М., 1961; Пик В. Избранные статьи и речи. М, 1976

16. Первая мировая война.М., 1998, с.85

17. Вопросы рабочего движения в Германии в новейшее время Саратов, 1965, с.8-10.

18. Кучинский Ю. История условии в Германий. М., 1949. с.233

19. Кульбакин В.Д. Очерки новейшей истории Германии. М. 1962.С.60.
20. ДрабкинЯ.С. Революция 1918-1919гг. в Германии. М.,1958. с.50-52
21. Головачев Ф.Ф. Рабочее движение и социал-демократия Германии в годы первой мировой войны. М.,1960 с.43

 

22. Розанов Г.Л. Очерки новейшей историй Германии. М. 1957 с.32
23. Кучинский Ю. История условий труда в Германии М. 1949.с.233-234
24. Драбкин Я.С. Четверо стойких. М., 1985, с.45-52
25. Либкнехт К. Избранные речи, письмо и статьи. М.,1961 с.28

26. Кривогуз И.М.  "Спартак" и образование Коммунистической 
    партии германии М.,1962. с.40

27. Спартак во время войны: документы.   М., 1933. с.126.
28. Германский империализм и милитаризм. М.,1965, с.191

29. Каффнер С. Революция в Германий 1918- 1919гг. Как это было в действительности: пер с нем. М.,1983. с.174

30. Эггерт З.К. Борьба классов и партий в германий в годы первой мировой войны. М. 1978
31. Первая мировая война. М, 1998, с.85
32. ДрабкинЯ.С. Революция 1918-1919гг. в Германии. М.,1958. с.50-52

33. Головачев Ф.Ф. Рабочее движение и социал-демократия Германии в годы первой мировой войны. М.,1960 с.43

34. О революциях 1918 года в Европе М. 1979г. с.1-17

Кривогуз И.М. «Спартак» и образование Коммунистической партии Германии. М.,1967, с.90-135

35. Драбкин Я.С. Ноябрьская революция в Германии М. 1967, с.68
36. Бауэф Р.К. К вопросу о роли Советов в ноябрьской революции в в Германии - Новая и новейшая история, 1956, №6, с. 71
37. Давидович Д.С. Гамбург на баррикадах. М.,1985. с.21-36
38. Кенен В. Ноябрьская революция 1918 года в Германии. М. 1958,с.74.
39. Хорчанский Г. Великий Октябрь и Ноябрьская революция 1918-1918гг. в германии. - «Новая и новейшая история» 1978   №6 с.3-15 .

40. Драбкин Я.С. Рабочий и солдатский Совет Берлина в ноябре- декабре 1918г. -Новая и новейшая история, 1958, №6, с.31

41. Драбкин Я.С. Революция 1918-1919гг. в Германии. М., 1967,с.94
42. Жолдак А. О характере и некоторых особенностях ноябрьской революции 1918 в Германии. - Вопросы истории,1958. №2, с. 128-138 Драбкин Я.С О характере и движущих силах Ноябрьской революции в Германии -Вопросы истории, 1956, №56, с.83-89

43. Кульбакин В.Д. Очерки новейшей истории Германии. М.,1962, с.99

44. Первый всегерманский сьезд рабочих и солдатских советов 16-21 декабря 1918г. М., 1934, с.259-261

45. Германская история в новое и новейшее время т.2. М. 1970, с.34-39.

46. Кривогуз И.М. "Спартак" и образование Коммунистической партии Германии. М. 1962, с.90

47. Либкнехт К. Избранные речи, письма и статьи. М, 1961,с.479- 482

48. Полтавский М.А. Баварская Советская Республика. М. 1959, с.15-19.
49. Драбкии Я.С. Становление Веймарской республики. М. 1978, с.163

50. Полтавский М.А. Баварская Советская Республика М, 1959, с.28-29

52.Ленин В.И. Полное собрание  сочинений т.38, с.393

53. Застенкер Н. Баварская Советская Республика М., 1934, с.112
54. Ленин В.И. Полное собрание сочинений т.38, с.354-355

 

 

 

 

 

 

 

 

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

Деректер

1. Ключников Ю.В., Сабанин А. Международная политика новейшего времени в договорах и декларациях ч.2. М., 1926

2. Көкебаева Г.К. Халықаралық қатынастар тарихы Хрестоматия I - бөлім, Алматы 1997
3. Либкнехт К. Избранные речи, письма и статьи М., 1961

 

4. Первый всегерманский съезд рабочих и солдатских Советов 16-21 декабря 1918 г. М, 1934

5. Пик В. Избранные речи, письма и статьи М., 1967

6. «Спартак» во время войны: документы М., 1933
7. Тельман Э. Избранные речи, письма и статьи т.1-2 М., 1958

Зерттеулер

1. Аленин Ф.Г. Советы в германской революции М., 1934
2. Бауэр Р.К. К вопросу о роли Советов в ноябрьской революции Новая и новейшая история -  1956, №6
3. Вопросы  рабочего движения в Германии в новейшее время Саратов 1965
4. Германский империализм и милитаризм М., 1965
5. Головачев Ф.Ф. Рабочее движение и социал-демократия Германии в 
   годы первой мировой войны   М., 1960
6. Давидович Д.С. Гамбург на баррикадах  М., 1985
7. Драбкин Я.С. О   характере и движущих силах Ноябрьской революции в Германии - Вопросы истории, 1956, №5
8. Драбкин Я.С. Рабочий и  солдатский Совет Берлина в ноябре- декабре 1918 г. -Новая и новейшая история, 1958, №6