Францияның мемлекеттік билік жүйесі

Францияның мемлекеттік  билік жүйесі

 

 

 

МАЗМҰНЫ

 

 

 

КІРІСПЕ .................................................................................................................3

 

І. Францияның мемлекеттік  билік жүйесі

1.1Екінші империя...................................................................................................5

1.2 Франция Конституциялық монархиясы..........................................................9

1.3 1791 жылғы Конституциясы...........................................................................11

1.4  1871 жылғы Париж Коммунасы ...................................................................12

1.5 Францияның соттық  жүйесі............................................................................15

1.6  Федералдық  сот жүйесі..................................................................................20

1.7  Франция жоғарғы соты..................................................................................21

 

ҚОРТЫНДЫ..........................................................................................................22

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.....................................................24

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

КІРІСПЕ

 

Француз соты орта ғасыр юстициясымен сипатталады. Кез  келген адам өзімен тең адаммен соттасады. Король вассалын тек король вассалдары соттай алады, яғни Король куриясы.

Орта ғасырлық құрылысқа сай төмен тұрған феодалдар  үшін де, қала тұрғындары үшін де «тең соты» сақталуы тиіс. Шын мәнінде, сеньорлар жергілікті юстицмяны  өз қолына бағындыру үшін бұл тәртіпті бұзатын жәйіттер кездесетін. Негізгі себебі, сот баж салығын иемдену мүмкіндігі.

Франция - Батыс  Еуропадағы ең ірі мемлекет болып  табылады, оның территориясы 550 000 кв.км, ал халқының саны 58,5 млн. адамды құрайды, яғни Еуропалық Одаққа кіретін мемлекеттердің жалпы халық санының 15,67% - ін құрайды. Жаңа саяси іс - әрекеттер континенттегі экономикалық және саяси жағдайды өзгертті, соның салдарынан Европада жаңа мәселелер туындады және де олардың шешімін табу үшін түрлі ғылыми негіздерде, соның ішінде геосаясат ғылымы негізінде де қарастыру керек болды.

Француз Республикасы еуропалық және әлемдік  саясатта айрықша және салмақты орынға ие. Мемлекет, барлық тұрғыдан қарастырғанда Еуропада алдыңғы орында, экономикасы жоғары дәрежеде дамыған жетекші жеті мемлекеттің  қатарында, БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің тұрақты мүшесі, ракета-ядролық потенциалы бар және Еуропаның батысеуропалық  биполярлық құрылысында 1960 жылы автономиялық жағдайды иемденуге талпынған батысеуропалық интеграцияның белсенді қатысушысы болып табылады. Сол себептен ХХ ғасырда, барлық адамзат біздің планетамызды біртұтас деп қарастырып, олардың басым көпшілігі оның шешіміне бірауыздан келісім тапқан кезде, бүкіл әлем географиялық тұрғыдан толық зерттеліп, бөлінген кезде,  мемлекеттердің шекаралары толық айқындалған кезде «XXI ғасырда жаңа әлемдік тәртіп» қалай болады және ол жерде Еуропа, оның ішінде Франция қандай рөл атқарады деген сұрақ туады.

Францияның  әкімшілік жүйесі өте күрделі  және шиеленіскен болатын. Ол көптеген провинцияларға, округтер мен губернаторларға бөлінген еді. Негізгі жергілікті басқарудың басында тұрған адам интендант, ол полицейлік, сот және қаржы мәселелерін қарастыратын. Мемлекеттің бүкіл қызмет орындары сатылып алынатын, кейбір орындар мұрагерліктен берілетін. Қызметкерлер өздерінің қызмет орындарын сатып алатын, ал мұрагерлік бойынша өтсе де "полетта" деген салық төленетін.

XVIII ғасырда король мен дворяндар өкіметінің беделі бірте-бірте кеми берді. Дворяндар азғындай түсті, олар әскери қызметте де, мемлекеттік қызметте де жанын қинағысы келген жоқ. Король сарайының маңында тұруға тырысты, сөйтіп барған сайын пайдасыз сословиеге айналды. Олардың пайдасыз, бұзық тұрмыс қалпы халық мойнына түсті. Дворяндар шапан және сарай дворяндары болып екі топқа бөлінетін: шапан дворяндары жеңілдіктерді корольдің өзінен алатын және олардың жағдайлары сарай дворяндарымен салыстырылғанда төмендеу еді. Дворяндардың осы екі тобы төңкеріс кезінде реакциялық күшті құрды. Үшінші топ-буржуазия, шаруа, уақ саудагерлер, қолөнершілер, жұмысшылар болды. Бұлар салық төлейтін үшінші сословие. Шаруалар ерікті болғанымен, феодалдық міңдеттілікті төлейтін еді. Сол кезде Францияда шаруалар феодалдарға чинш-натуралдық борыштық, шіркеуге алған өнімнің оннан бірін төлейтін. Капиталистік қарым-қатынастардың дамуына байланысты олардың төлейтін ақшалық ренталары өсіп, күшейе түсті. Бұл жағдай шаруаларды қайыршылыкқа алып келді. Олар кедейге және қаңғымаға айналды. XVIII ғасырда шаруалардың көтерілістері көп болды.

Сол кезде Францияны  басқарған патша - Он алтыншы Людовик еді. Оның патшалық кезеңі реакцияға айналды. Ол төлемдерді төлейтін шараларды көбейтті. Одан басқа төңкеріске әкеліп соққан басқа да себептер бар. Франция қатарынан бірнеше жыл апатқа ұшырады: 1785 жыл құрғақ-шылық жылы болды, 1787 жылы жібек құрттардың қырылып қалуына байланысты жібек шығаратын өнеркәсіп кеміді, 25000 жұмыскер жұмыссыз қалды. 1788 жылы егіндерді қалың бұршақ жауып құртты, 1788-1789 жылдың қысы қатты болып, жүзім плантациялары мең бау-бақшаларды құртты.

1787 жылы Франция мен Англияның арасындағы баж салығы жойылды да, Францияға Англиядан келген жүн және мақта шығаратын кәсіпорын кеміп, 400 000-дай адам жұмыссыз қалды. Мемлекеттің қарызы 4,5 млрд. ливрға жетті. Өнеркәсіп дағдарысына қаржы дағдарысы қосылды.

Францияның әкімшілік жүйесі өте күрделі және шиеленіскен болатын. Ол көптеген провинцияларға, округтер мен губернаторларға бөлінген еді. Негізгі жергілікті басқарудың басында тұрған адам интендант, ол полицейлік, сот және қаржы мәселелерін қарастыратын. Мемлекеттің бүкіл қызмет орындары сатылып алынатын, кейбір орындар мұрагерліктен берілетін. Қызметкерлер өздерінің қызмет орындарын сатып алатын, ал мұрагерлік бойынша өтсе де "полетта" деген салық төленетін.

Корольдің өзі  өкіметті басқарды. Ол мынандай жоғары қызметкер-лерден құралатын: канцлер, 4 статс-хатшы, әділет министрі, бас қаржы тексеруші, ішкі басқару, ауыл шаруашылық, сауда және жолдарды басқ-аратын қызметкерлер, 4 статс-хатшы: сарай, саяси, теңіз және шетел ве-домстволарын басқаратын.

Буржуазияның  сана-сезімінің қалыптасуына Вольтер, Монтескье, Мелье, Гольбах және Гельвецийлердің оқулары әсерін тигізді. Монтескье "Заңдар рухы жайында" деген еңбегінде: "бір адам немесе бір мемлекеттік орган өз қолына заң шығару, атқару, сот билігін қосып ұстаған кезде бостандық жоқ, неге десек, олар тирандық заңдар шығарып және соларды орындауға қауіпсіздік туғызады"-, деді.

 

 

І. Францияның мемлекеттік билік жүйесі

 

1.1Екінші империя

 

Франция    (Ғгапsе),     Франция  Республикасы — Батыс Еуропадағы ірі капиталистік мемлекеттердің бірі. Франция жерінің аумағы жөнінен шетелдік Еуропада бірінші орын алады. Солтүстігінде және солтүстік-шығысында Бельгиямен, Германия  Федерациялық Республикасымен, шығысында Швейцария, Италиямен, оңтүстік - батысында Испаниямен шектеседі. Солтүстік – батысын Па-де-Кале және  Ла-Манш бұғаздары, батысын Атлант мұхитының Бискай шығанағы, оңтүстігінде  Жерорта теңізімен шектеседі.

Францияның  экономикасына тоқталатын болсақ, Еуропадағы Франция— капиталистік даму жолына түскен алғашқы елдердің бірі. XIX  ғасырдың орта шенінде экономикалық қуаты жөнінен Франция дүние жүзінде екінші орын (Англиядан кейін) алды. Бірақ елдегі шашыраңды ауыл шаруашылығының  мешеу халі және еңбек ресурстарының табиғи өсуінің өте төмен болуы француз империализмінің одан әрі дамуын тежеді, яғни жиналған мол капиталды ел ішінде іске асырудың қиындығы туды. Сөйтіп Франция бірте-бірте халықаралық кредиторға айналды, экономикасының даму қарқыны жөнінен басқа капиталистік державалардан кейін қалды. Бірінші дүниежүзілік соғысты Франция — аграрлық - индустриялық ел ретінде аяқтады. Францияға Эльзас пен Солтүстік - Шығыс Лотарингия өнеркәсіпті аудандарының қайтарылуы ел экономикасының индустриялануына қолайлы жағдай туғызды.

XX жылдардың  аяғында-ақ, Франция индустриялы  - аграрлы ел дәрежесіне көтерілді. 1929—1933 жылдардағы дүниежүзілік экономикалық дағдарыс Франция экономикасын әлсіретіп кетті. 1937—1938 жылы Францияның өндірістік дәрежесі 1913 жылғы деңгейге теңелді.

Екінші дүниежүзілік соғыс басталғанда Францияның экономикалық және әскери потенциалы өте әлсіз болды. Сондықтан да Франция көп кешікпей герман фашизмі алдында тізе бүкті. Соғыстан кейінгі жылдары француз империализмі тез арада өзінің экономикалық байланыстарын қалпына келтірді, капитал концентрациясы артты және монополистік капитализм күшейе бастады.

1954-1960 жылдар аралығындағы әр жылда Франция өнеркәсіп өндірісі          8%-ға артып отырды. 1961 жылы жалпы өнеркәсіп өндірісі 1929 жылғымен салыстырғанда 65%-ға өсті.

1960 жылдардың  басында Францияның көптеген  отарлары тәуелсіздік алып, бұл жағдайға байланысты Франция экономикасында көптеген өзгерістер болды: әсіресе атап айтқанда өнеркәсіп салалары ел ішіндегі табиғи ресурстарды игеруге бет бұрды. Бұл жылдары Франция өзінің экономикалық қуаты жөнінен (өнеркәсіп өндірісінің мөлшері және сыртқы сауда айналымының құны) капиталистік державалар арасында 4-орында (АҚШ, ГФР, Ұлыбританиядан кейін) болды.

Мемлекеттік өкімет туралы

1. Егемендік  ұлтқа тиесілі: ол жалғыз, біртұтас, бөлінбейді, оқшау-ланбайды және  ажыратылмайды. Халықтың ешқандай да бір бөлігі, ешкім де оның жүзеге асырғанын иемдене алмайды.

3. Заң шығару  билігі белгілі бір мерзімге, халық өз еркімен сайлаған  Үлттық Жиналысқа сеніп тапсырьшады.

4. Басқару нысаны - монархиялық. Атқару өкіметі  тек патша мен оның билігі корольге берілген және соның басқаруымен министрлер, басқа да жауапты оргаңдар жүзеге асырады.

5. Сот билігі  белгілі бір мерзімге халық  сайлаған судьяларға сеніп тап-сырылған.

Ұлттық  заң шығару жиналысы туралы

1. Заң шығару  корпусын құрайтын ұлттық жиналыс бір палата құра-мында тұрақты жұмыс істейді.

2 Ол әр екі  жылда жаңа сайлау арқылы сайланады.  Әр екі жыл бір заң нару  кезеңін құрады.

5 Зан шығару  корпусын король тарата алмаиды.

Өкілдер саны. Өкілдік негізі

1 Заң шығару  корпусы өкілдерінің саны 745-ке  дейін жетеді. 2. Өкілдерінің жалпы саны 83 департаменттің арасында аумағына, ха-лкына және тікелей түсуіне қарай бөлінеді.

Франция XVII ғасырдың екінші жартысында шексіз монархия бола отырып, Батыс Еуропаның ең қуатты мемлекетіне айналды. Франция аграрлық мемлекет болса да, онда капиталистік тәртіп XVI ғасырда пайда болып, XVII ғасырдың алдында нығайды.

Жаңа өндірістік қатынастардың қорғаушысы үшінші сословие деп аталатын. Дін басылары мен  дворяндар халықтың 1 процентін құрайтын. 26 миллион адамның ішінде тек қана 270 000 дворян болатын. Олар Франция жерлерінің бестен үшіндей еді және салық төлеуден босатылған болатын. Мемлекеттік аппараттың жоғарғы қызмет орындары осы екі топтың қолына жинақталды.

XVIII ғасырда король мен дворяндар өкіметінің беделі бірте-бірте кеми берді. Дворяндар азғындай түсті, олар әскери қызметте де, мемлекеттік қызметте де жанын қинағысы келген жоқ. Король сарайының маңында тұруға тырысты, сөйтіп барған сайын пайдасыз сословиеге айналды. Олардың пайдасыз, бұзық тұрмыс қалпы халық мойнына түсті. Дворяндар шапан және сарай дворяндары болып екі топқа бөлінетін: шапан дворяндары жеңілдіктерді корольдің өзінен алатын және олардың жағдайлары сарай дворяндарымен салыстырылғанда төмендеу еді. Дворяндардың осы екі тобы төңкеріс кезінде реакциялық күшті құрды. Үшінші топ-буржуазия, шаруа, уақ саудагерлер, қолөнершілер, жұмысшылар болды. Бұлар салық төлейтін үшінші сословие. Шаруалар ерікті болғанымен, феодалдық міңдеттілікті төлейтін еді. Сол кезде Францияда шаруалар феодалдарға чинш-натуралдық борыштық, шіркеуге алған өнімнің оннан бірін төлейтін. Капиталистік қарым-қатынастардың дамуына байланысты олардың төлейтін ақшалық ренталары өсіп, күшейе түсті. Бұл жағдай шаруаларды қайыршылыкқа алып келді. Олар кедейге және қаңғымаға айналды. XVIII ғасырда шаруалардың көтерілістері көп болды.

Үшінші сословиенің  саяси авангарды буржуазия болатын. XVIII ғасыр-да Францияда өнеркәсіп пен сауда жедел дамыды. Париж қаласында көптеген сәнді киімдер, түрлі жиһаз, сәнді арбалар, зергерлік бұйымдар шығарылды.

Елдің солтүстік - шығыс жағында мата, шілтер, жүн маталар өндіру үлғая түсті. Лион-жібек тоқу өндірісінің маңызды орталығына айналған қаласы. Франциядан астықты, шарапты, өнеркәсіп бұйымдарын шетке шығарудың ұлғаюы француз буржуазиясын байытты. Бірақ шетке шығаруды негізінен корольдан айырықша құқық сатып алған кампаниялар ғана жүргізе алатын. Буржуазияның қалың бұқарасы бұл артықшылықты жоюды және барлық калиталистер үшін сауда кәсібіне толық бостандық беруді талап етті.

Буржуазия-ірі, орта және уақ  топтарга бөлінетін. XVIII ғасырдың ал-дында буржуазия күшейіп, бүкіл мемлекеттің экономикасын өз қолында ұстады. Олардың қолында сауда, өнеркәсіп орындары жиналған еді және олардың прогрессивтік идеологияны қолдағаны да мәлім.

Сол кезде Францияны  басқарған патша - Он алтыншы Людовик еді. Оның патшалық кезеңі реакцияға айналды. Ол төлемдерді төлейтін шараларды көбейтті. Одан басқа төңкеріске әкеліп соққан басқа да себептер бар. Франция қатарынан бірнеше жыл апатқа ұшырады: 1785 жыл құрғақ-шылық жылы болды, 1787 жылы жібек құрттардың қырылып қалуына байланысты жібек шығаратын өнеркәсіп кеміді, 25000 жұмыскер жұмыссыз қалды. 1788 жылы егіндерді қалың бұршақ жауып құртты, 1788-1789 жылдың қысы қатты болып, жүзім плантациялары мең бау-бақшаларды құртты.

1787 жылы Франция  мен Англияның арасындағы баж салығы жойылды да, Францияға Англиядан келген жүн және мақта шығаратын кәсіпорын кеміп, 400 000-дай адам жұмыссыз қалды. Мемлекеттің қарызы 4,5 млрд. ливрға жетті. Өнеркәсіп дағдарысына қаржы дағдарысы қосылды.

Францияның  әкімшілік жүйесі

Францияның  әкімшілік жүйесі өте күрделі  және шиеленіскен болатын. Ол көптеген провинцияларға, округтер мен губернаторларға  бөлінген еді. Негізгі жергілікті басқарудың басында тұрған адам интендант, ол полицейлік, сот және қаржы мәселелерін қарастыратын. Мемлекеттің бүкіл қызмет орындары сатылып алынатын, кейбір орындар мұрагерліктен берілетін. Қызметкерлер өздерінің қызмет орындарын сатып алатын, ал мұрагерлік бойынша өтсе де "полетта" деген салық төленетін.

Корольдің өзі  өкіметті басқарды. Ол мынандай жоғары қызметкер-лерден құралатын: канцлер, 4 статс-хатшы, әділет министрі, бас қаржы тексеруші, ішкі басқару, ауыл шаруашылық, сауда және жолдарды басқ-аратын қызметкерлер, 4 статс-хатшы: сарай, саяси, теңіз және шетел ве-домстволарын басқаратын.

Король соғыс және бейбітшілік мәселелерін қарайтын, жоғарғы, қаржы және депеша Кеңестерін басқаратын. Бұл мемлекеттік органдардың мүшелерін корольдің өзі тағайындаушы еді.