Стандартизация продукций

                           Мазмұны           

КІРІСПЕ

1 . САПА ЖҮЙЕСІН СЕРТИФИКАТТАУ

1. Сертификаттау негіздері,мақсаты мен принциптері
2. ҚР сапа жүйесін сертификаттаудың қалыптасуы
3. Сапа жүйесін жетілдіру

2. ҚР ИМПОРТАЛАТЫН ӨНІМДЕРДІ СЕРТИФИКАТТАУ

2.1 Өндіріс өнімдердің шет елде  сапа жүйесін сертификаттау тәжірибесі

2.2 Өнімді,үрдісті жұмыс пен қызметті  сертификаттау органдары

2.3 Өнім мен қызметтің сәйкестігін  растау 

3.  ӨНІМ САПАСЫН СЫНАУ

3.1  Өнім сапасын сынау әдістері  және олардың жіктелуі

3.2 Өнімдерге сертификаттау сынағын жүргізу

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                      КІРІСПЕ

     Курстық жұмыста- сапа жүйесін  сертификаттау , Сапа жүйесін  енгізудің қажеттілігі туралы  қарастырылған. Белгілі болғандай  өнім сапасы – бұл, оның  белгілі бір қажеттілікті өтеуге  жарамдылығын көрсететін өнім  қасиетінің жиынтығы. Егер кәсіпкерлік  қызметтің басты мақсаты пайда  табу болса, онда сапаның рөлі  бұл мақсатқа жетуде алдыңғы  орында тұр. Сапа жүйесі –  бұл, ең алдымен, тұтынушыға  оның талаптарын қанағаттандыратын  өнімдерді жеткізуге мүмкіндік  беретін, мекемедегі жұмысты ұйымдастыру  амалы. «Сапа жүйесі» атауы,  сапаға, оның қалыптасуының барлық  сатысында, жалпы басшылық жасау  үшін қажетті, ұйымдастыру құрылымы, әдістер, процестер мен ресурстар  жиынтығын білдіреді (ИСО 8402).

Тұтынушы  үшін мекеменің сапа жүйесі, осы  мекемеге деген сенімділік, өзіне  шынымен қажетті өнімді алудың кепілі болып табылады. Әлемдік тәжіриебеде  ірі фирмалар, өз жеткізушілерімен қарым қатынасында, сапа жүйесі негізінде  жұмыс жасауға кқшкендеріне көп  болды. Сапа жүйесін басқару стандарттары, алғаш рет 20 ғасырдың 70-нші жылдары  Ұлыбританияда дайындалды, ал 80-нші  жылдардың ортасынан бері стандарттау  жөніндегі халықаралық ұйым (ИСО), қазіргі кезде 9000 стандарт сериясымен кеңінен танылған, осы мәселе жөніндегі  халықаралық стандарттауды әзірлеуге  кірісті. Олардың саны 20-ға жуық.

Мекемелерде тиімді сапа жүйесін құру мақстаныда ИСО 9004 стандарты дайындалды және 10-нан  астам стандарттар сапа жүйесін  дайындауға оқу құралы ретінде әзірленеді. Маңызды 3 стандарт семьясы: ИСО 9001, ИСО 9002, ИСО 9003-нормативтік сипатта және тұтынушы немесе үшінші жақтың сапа жүйесін  сырттай бағалауы үшін қажет. ИСО 9000 семьясында қалған стандарттар тұтынушыларға  аудармалық ретінде ұсынылады.

     Курстық жұмыстың  мақстаы - Сертификаттаудың негізгі мақсаты –       адамның өмірі мен денсаулығын, қоршаған ортаның қауіпсіздігін қамтамасыз ететін өнім мен оған жасалатын қызметтің сапасын бағалап, тұтынушының мүддесін қорғау және де Өндірілетін тауарды және көрсетілетін қызмет сапасы тұтынушылардың сұраныс талабына сай болуы үшін, өндірістің сапа көрсеткішін және өнім мен қызмет сапасын сертификаттап зерттеу болып табылад

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1 САПА ЖҮЙЕСІН СЕРТИФИКАТТАУ.

Сапа жүйесін  енгізудің қажеттілігі

Белгілі болғандай  өнім сапасы – бұл, оның белгілі  бір қажеттілікті өтеуге жарамдылығын көрсететін өнім қасиетінің жиынтығы. Егер кәсіпкерлік қызметтің басты  мақсаты пайда табу болса, онда сапаның  рөлі бұл мақсатқа жетуде алдыңғы  орында тұр. Сапа жүйесі – бұл, ең алдымен, тұтынушыға оның талаптарын қанағаттандыратын  өнімдерді жеткізуге мүмкіндік  беретін, мекемедегі жұмысты ұйымдастыру  амалы. «Сапа жүйесі» атауы, сапаға, оның қалыптасуының барлық сатысында, жалпы басшылық жасау үшін қажетті, ұйымдастыру құрылымы, әдістер, процестер  мен ресурстар жиынтығын білдіреді (ИСО 8402).

Тұтынушы  үшін мекеменің сапа жүйесі, осы  мекемеге деген сенімділік, өзіне  шынымен қажетті өнімді алудың кепілі болып табылады. Әлемдік тәжіриебеде  ірі фирмалар, өз жеткізушілерімен қарым қатынасында, сапа жүйесі негізінде  жұмыс жасауға кқшкендеріне көп  болды. Сапа жүйесін басқару стандарттары, алғаш рет 20 ғасырдың 70-нші жылдары  Ұлыбританияда дайындалды, ал 80-нші  жылдардың ортасынан бері стандарттау  жөніндегі халықаралық ұйым (ИСО), қазіргі кезде 9000 стандарт сериясымен кеңінен танылған, осы мәселе жөніндегі  халықаралық стандарттауды әзірлеуге  кірісті. Олардың саны 20-ға жуық.

Мекемелерде тиімді сапа жүйесін құру мақстаныда ИСО 9004 стандарты дайындалды және 10-нан  астам стандарттар сапа жүйесін  дайындауға оқу құралы ретінде әзірленеді. Маңызды 3 стандарт семьясы: ИСО 9001, ИСО 9002, ИСО 9003-нормативтік сипатта және тұтынушы немесе үшінші жақтың сапа жүйесін сырттай бағалауы үшін қажет. ИСО 9000 семьясында қалған стандарттар тұтынушыларға аудармалық ретінде ұсынылады.

ИСО 9000 сериялық Халықаралық стандартын даярлау  көп елдерде сапа жүйесін сертификаттау  үшін біріңғай нормативтік база болып  табылады. Сарапшылардың бағалауы бойынша, әлемде бүгінгі күні ИСО 9001, ИСО 9002, СО 9003 бойынша 200 мыңнан астам компаниялар  мен фирмалар сертификатталған. Батыстың компаниялары мен фирмалар сертификатталған. Батыстың компаниялары сапа жүйесін  сертификаттауға мына жағдайлар  итермелейді: бәсекелестікті жоғарлатуға  ұмтылыс, тапсырушы (тұтынушы) талаптары, жеңілдетілген несие және сақтандыру, мемлекеттік тапсырыс алу мүмкіндігі, өнімдер мен қызмет сапасын жақсарту, шығындарды азайту және тұтынушылардың аудиторлық тексерісін азайту.

Батыстағы беделді  мамандардың жасаған ортақ пікірі мынадай: ИСО 9000 сапа жүйесін ендірген мекемелердің жұмысының тиімділігі, мұны қолданбайтын бәсекелестеріне  қарағанда 2-3 есе артық.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

СЕРТИФИКАТТАУ НЕГІЗДЕРІ, МАҚСАТЫ  МЕН ПРИНЦИПТЕРІ 

Сертификаттаудың негізгі мақсаты  – адамның өмірі мен денсаулығын, қоршаған ортаның қауіпсіздігін  қамтамасыз ететін өнім мен оған жасалатын  қызметтің сапасын бағалап, тұтынушының  мүддесін қорғау.

Қазіргі кездегі республикамызда  өндірілетін және шет елдерден әкеленіп жатқан азық – түлік, шикізаттар мен  тағамдық өнімдер адам өірі үшін қауіпсіз, сапасы да сұраныс деңгейінде болуы  тиіс.

Өндірілетін тауарды және көрсетілетін қызмет сапасы тұтынушылардың сұраныс  талабына сай болуы үшін, өндірістің сапа көрсеткішін және өнім мен қызмет сапасын сертификаттап, жоғарғы  сапалы тауар шығаруға, ол өнімдердің (қызметтердің) сапасы ішкі және халықаралық  бәсекелестікке лайық қамтамасыз етеді.

Азық-түлік шикізатын және тағамдық өнімдердің сапасын Сертификаттау  үшін арнаулы білімі бар, білікті  және тәжірибелі мамандар керек. Сертификаттау  сынағын өткізу үшін арнаулы аттестацияланған сынақ зертханалары қажетті жабдықтар  мен нормалық, анықтамалық, құқықтық құжаттармен қамтамасыз етілуі тиіс. Сонымен қатар, сынақ барысында  алынған нәтижелер, бір-бірімен сәйкес болуы керек.

«Сертификаттаау туралы» Заң (қосымша  Б) ҚР-дағы өнімдерді, сапа жүйелері мен  өндірістерді (бұдан ары процестерді), сертификаттаудың құқықтық негіздерін белгілейді, сертификаттауға қатысушылардың құқықтарын, міндеттері мен жауапкершілігін  анықтайды.

Заң негізінде сертификаттаудың негізгі  мақсаттары мыналар болып табылады: адамдардың өмірі мен денсаулығы, азаматтардың мүліктері мен қоршаған ортаны қорғау, өнімдердің, жұмыстардың, қызмет көрсетулердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету;

• Өнімдер мен қызмет көрсетулердің сапасы мәселелерінде тұтынушылардың мүдделерін қорғау;
• Саудадағы техникалық кедергілерді жою, өнімнің ішкі және сыртқы нарықтық бәсекелестік қабілетін қамтамасыз ету;
• Заңды және жеке тұлғалардың Қазақстанның бірыңғай тауар нарықтық қызметі үшін, сондай-ақ  халықаралық экономикалық, ғылыми-техникалық ынтымақтастыққа және халықаралық саудаға қатысуы үшін қажетті жағдайлар жасау.

Қазақстан Республикасы мемлекеттік сертификаттау жүйесінде  сертификаттау мына принципте жүргізіледі:

• Өнім туралы мәліметтің дұрыстығын қамтамасыз ету;
• Өндіруші мен тұтынушының тәуелсіздігі;
• Сынақтың кәсіби түрде өтуі;
• Шетелдік өтініш берушілерге қысым жасамау;

Өтініш берушінің  сертификаттау органын, сынақ зартханасын  таңдап алуға еріктілігі және сертификаттауға  қатысатын адамдардың жауапкершілігі;

• Сертификаттау объектісінің еркшілігін ескере отырып, өндіру және тұтынуды сараптауға қажетті сынақ тәсілінің көп түлілігі;
• Сертификаттау жұмысында ИСО/МЭК аймақтық ұйымдар, халықаралық құжаттардың нұсқаулары мен ережелерін пайдалану;
• ҚР қатынасатын көп жақты және екі жақты келісімдері бар шет елдердің сертификаттау органдарының аккредитациясын, аккредитацияланған сынақ зертханасының сертификаттарын және сәйкестік белгісін ҚР-да тану;
• Ақпараттық коммерциялық құпиясын ашпау;
• Қажет болған жағдайда сертификаттау жұмысына тұтынушылар қоғамын қатынастыру.

ҚР-ның мемлекеттік  стандарттау комитетінің мәліметі бойынша еліміздегі өндірілетін  өнімнің 70 пайызы сертификатталады. Қазақстанда  міндетті түрде сертификаттауға  жататын, қауіпті деп есептелетін  өнімнің үлесі 85 пайыздай болады, сондықтан  сертификаттау жұмысының маңызы әрі қарай да өсе береді.

 

 

 

 

ҚР сапа жүйесін сертификаттаудың қалыптасуы

«Сапа жүйесін және өндірісті сертификаттау  жүйесі» дайындалып, қабылданды. Ол «Сапа жүйесінің регистрі» деген  атқа ие болды. Регистр- ерікті сертификаттау  жүйесі, ол міндетті сертификаттау  жүйесіне кіретін, мемлекеттік сертификаттау  жүйесінің ГОСТ РК құрамдас бөлігі болып табылады. Ерікті сертификаттау  жүйесін мемлекеттік жүйеге ГОСТ РК енгізу, ГОСТ РК сертификаттау жүйесінің танымалдығы, оның ішінде шет елде де, онда оның сертификаты мен сәйкестік белгісі мойындалады. Сапа жүйесінің сәйкестік белгісі Регистрі, ГОСТ РК белгісі жүйесімен бірдей. Ол тек, ИСО стандарт номері белгі жүйесінің үстіне жазылатын «Регистр» сөзімен айырылады.

Регистр қолданымдағы заңнамаларға, сертификатау ережелері және ҚР мемлекеттік  қүжаттарға, сонымен қатар еуропалық  және халықаралық сапа жүйесін сертификаттау  саласындағы ережелер мен нормаларға сәйкес қүрылған.

Сапа жүйесін жөне өндірісті  сертификаттау КеңесіРегистр жүмысына қатысты шешімдер қабылдауға үсыныстар  дай-ындайтын кеңесуші орган болып  табылады. Ол қызығушылык танытқан ұйымдардың мамандарынан тұрады.

Апелляция комиссиясы техникалық орталықтарда тәуелсіз сарапшылардан қүрылады және қажеттілігі туындағанда жұмыс  істейді.

 

 

 

 

Сертификаттаудан өткен ұйымдар  сапа жүйесі қызметінің тұрақтылығын қамтамасыз етеді; инспекциялық бақылау  нәтижесіне сәйкес іріктеу шараларын  өткізеді; сертификаттау органдарын, өндірістік процесстерге енгізілген өзгерістермен  хабардар етеді.

Бүгінгі күні ҚР сапа жүйесінің ИСО  сериясы 9000 стандартына сәйкестігі кең өріс алған жоқ. Біраққазірдің  өзінде, ИСО стандартын енгізген және тиісті сертификаттары бароннан астам  мекемелер бар. Мүндай бағыттың артықшылығын сезінген көптеген мекемелер осы  стандарттарды қолданысқа қабылдады.

Сапа жүйесін және өндірісті  сертификаттау ережелері мен тәртібі

Сапа жүйесін сертификаттау  нысандары мен қатысушыларын  тексеру

Сапа жүйесінің тексеру және бағалау нысандары болып сапаны қамтамасыз ету және басқару қызметтері және өнімдердің (қызмет) өзінің сапасы табылады.

Өтініш берушінің сапаны басқару  және қамтамасыз ету іс-шарасын, ГОСТ РК ИСО 9001- ГОСТ РК 9003 талаптарына сәйкестігін  жекелеп тексереді және бағалайды (кесте 2).

Өнімдер түріне және өтінуші талабына байланысты, сапа жүйесін тексеру  мен бағалауға, қосымша айрықша  талаптар қойылуы да мүмкін. Бүл  жағдайда сертификаттау органының  басшылығы комиссияны мына түрде, сарапшылар мен кеңесшілер қүрамы өнім түріне қарай қосымша білімдермен, өндіріс  технологиясы және оған қойылатын нормативтік  талаптармен қаруланған болуы керек.

Өнімдер (қызмет) сапасын алдымен, түтынушыдан, сауда үйымдары, Мемсанэпидқадағалау  және басқа бақылаушы үйымдардың сапа туралы ақпараттық материалдары негізінде бағалайды. Сосын, енімдер  сапасын қамтамасыз ету, өндіріс  кезінде барлық өндірістік кезеңдерін, мекеменің техникалық бақылауымен  тіркелетін (сапа жүйесін сертификаттау, арнайы сынақ, сапа көрсеткішін талдау және өлшеу қаралмайды) сапа туралы мәліметтерді талдау арқылы бағаланады.

Сапа жүйесін өндірісті сертификаттауда  және өндіріс жағдайын, өнімдерді  сертификаттаудың 2а-4а, 9а-10а схема-ларында  талдауда, тексерілетін нысандар.

 

 

 

 

 

*_апа жүйесше тексеру жүргізетін комессия бір немесе бірнеше сарапшыдан, тексерілетін мекеменің көлеміне және басқа жағдайына байланысты, тұрады. Комессияны бас сарапшы (комиссия төрағасы) басқарады. Комиссия құрамына тексерілетін ұйым өкілдері, сонымен қатар, сертификаттау нәтижесіне қы-зығушы ұйымдар өкілдері кіре алмайды.

Сапа жүйесіне сертификаттау процедураларының, толық кезектілігі айтылған стандарттың  А жалғамасында келтірілген. Қысқартылған күйде, сапа жүйесін сертификаттау  сатыларының қүрамы 8 суретте көрсетілген.

Регистрде қабылданған сапа көрсеткішіне сәйкес 10 немесе одан да аз мөлшердегі сәйкессіздік болғанда сапа жүйесін  стандартқа сай деп таниды. Сәйкессіздік стандарттың талаптарында немесе сәйкестігіне тексеру жүргізілетін басқа кұжаттарда анықталады.

Едәуір сәйкессіздік деп, мысалы бір  элементтің жоқ болуын, кішігірім  деп — стандарт талаптарын орындауды, жіберілген кейбір кемшіліктерді есептейді.