Разработка электронного учебника

Саймандар панелінің  қызметі:

Белгілеу құралдары:

	Аймақ (область). Тік төртбұрышты облыс - кескінді жүгіртпе пунктир ретінде белгілеу. Shift пернесін баса отырып бірнеше белгілеулер жасап жылжытуға болады. Alt пернесімен басу аймақтағы белгілеуді өшіреді.
	Эллипстік облыс (овальная область). Кескін аймағын эллипстік контур ретінде белгілеу. Облысты шеңбер формасында белгілеу үшін Shift пернесін баса отырып белгілеулер жасаймыз.
	Пиксель қатары және пиксель бағаны (вертикальная и горизонтальная строка). Пиксель қатары – бұл құралды тандай отырып тышқан көмегімен кескіндегі жүгіртпе пунктир түріндегі сызықты белгілей аламыз. Пиксель бағаны - бұл жоғардағы сайманың қызметіндей қызмет атқарады, бірақ горизанталь емес вертикаль түрінде белгіленеді.
	Лассо. Белгіленген барлық аймақты бөліп алады.
	"Сиқырлы  таяқша" (волшебная палочка). Түстердің ұқсастығына байланысты пиксельдерді бөліп алады.

Сурет салу және бояу құралдары:

Өшіргіш (ластик). Кескін пиксельдерінің түпнұсқасын фондық түспен бояу арқылы өшіру үшін қолданылады.

Қалам (карандаш). Өткір шеттері бар сызықтарды салуға мүмкіндік береді.

Пипетка. Негізгі және фондық түске кескіннен алынған түсті немесе "Синтез" және "Каталог" палитраларынан алуға мүмкіндік береді.

Стрелка. Түйін нүктелерінің орын ауыстыруы арқылы контурдың формасын өзгертуге қолданылады.

Редактрлеу құралдары:

Мәтін (текст). Биттік мәтін құруға мүмкіндік береді.

Қол (рука). Экранға сыймай қалған кескін бөліктерін көруге мүмкіндік береді.

Масштаб. Кескінді үлкейтеді және кішірейтеді.

Орын ауыстыру (перемещение). Ерекшеленген аймақтарды, қабаттарды және бағыттауыштарды орын ауыстыруда қолданылады.

Суретті бояу құралдары:

Саусақ (палец). Кеппеген бояуды саусақпен жағу эффектісін қайталайды.

Штамп. Тура немесе кескін элементтерінің өзгерген көшірмесін және сол кескіндегі немесе басқа құжаттағы түстік үлгілерін қайта өңдеуге мүмкіндік береді.

Жарықтату (осветлитель). Кескіннің жеке бөліктерін жарықтандыруға мүмкіндік береді.

Жұмыс ортасын күйге  келтіру құралдары:

Стандартты  режимде редактрлеу. Photoshop-пен жұмыс істегенде негізгі функциялар режимін орындайды. Мұнда ерекшеленген аймақ қозғалып тұрған пунктирлік шекаралар арқылы көрінеді.

Жылдам маска  режимінде редактрлеу (редактирование в режиме Быстрой маски). Уақытша маскаларды құруда және редактрлеуде қолданылады. Бұл бір уақытта маскаларды және кескіндерді көруге мүмкіндік береді.

 

    Фильтр – бұл кірістірілген программа. Оның орындалуы барысында ерекшеленген облысқа немесе бейнеге қандай да бір эффект қолданылады. Барлық фильтрлер фильтр менюінде орналасқан және топқа біріктірілген. Олардың атаулары олардың міндеттерін білдіреді. Соңғы фильтрді қайталап орындау үшін Ctrl + F немесе Фильтр→Соңғы фильтр командасын орындау қажет. Кейбір фильтрлер тобының міндеті мен баптауларын қарастырайық.

     Sharpen (резкость) фильтрі – арқылы жуылған бейненің қателіктерін аздап жөндеуге болады. Жаңа бейненің сапалығы нақты, өткір болуы тиіс. Бұл топтағы фильтрлер бейненің пиксельдер арасындағы анықтықты жоғарлату арқылы жұмыс істейді. Егерде фильтрді қолданып болған соң, бейнеде ұсақ бөлшектер пайда болса, онда ол пиксельдердің анықтылығының артқанынан болып отыр. Sharpen фильтрі және Sharpen More (больше резкость) фильтрлері бейнедегі пиксельдердің бәрін не бейнеленген облыстың пиксельдерінің анықтылығын күшейтеді. Екінші фильтр өте күштірек істейді. Sharpen Edgesi (увеличить резкость контуров) фильтрі тек контурды өңдейді.

    Blur (смазывание) фильтрі – sharpen фильтріне қарсы іс-әрекет істейді.

    Noise (шум) тобындағы фильтрлер бейнеге шуды қосады немесе жояды. Мұндағы шу дегеніміз – бейне түсімен сәйкес келмейтін кез келген түстегі пиксельдер. Бұл фильтрлерді ескі суреттерді жөндеуге қолданған дұрыс.

    Artistic (художественные) фильтрі көркем бейнелеу фильтрі. Бұл фильтлер бейнеге қаламмен, қылқаламмен, акварельмен сурет салу техникасын қарастырады. Colored Pencil (түрлі түсті қалам) фильтрі қағазда түрлі түсті қаламдармен сурет салуды қарастырады. Pencil Wight (қалам қалыңдығы) – егер оның мәні аз болса, онда штрих жұқа болады. Stroke Pressure (қарындаш салмақтылығы) – мәні көп болса, онда алғашқы бейнеде түстер жақсы сақталады. Paper Brightness(парақ жарықтылығы) – 50 мәнінде парақ ақ түсті, 0 мәнінде қара түсті болады. Dry Brush (құрғақ қылқалам) фильтрі акварельді және майлы кескіндемелерді бояйды. Film Grain (зернистость фотопленки) фильтрі көлеңке мен орташа тонды бейнеге түйіршікті ою-өрнек салады және т.б. түрлері бар. 

    Render (освещение) тобындағы фильтрлер объектілерді жарықтандырумен байланысты эффектілерді құрады. Объектіге жарық түсіру, түстің шағылуын және сынуы, күндізгі жарық, лампа, прожектор, бұдан басқа бейнеге бұлттар қояды және т.б. қызметін атқарады. Clouds (облака) фильтрі бейнеге бұлт тәріздес ою қояды. Бұны қолдану үшін алдымен керекті негізгі және фондық түсті таңдап және облысты белгілеу керек.

    Lightiny Effects (жарық түсіру эффектісі) фильтрі кез келген жарық эффектілерді құрады: күндізгі жарық, қарапайым және түрлі-түсті лампаларды, прожектор т.б. Gloss (фактура) параметрі объектінің фактурасын басқарады. Exposure(экспозиция) параметрі бейненің дәрежелік көзін анықтайды. Жақсы жағы жарықтандырады, кері жағы әлсіретеді. Ambience (подсветка) параметрі қосымша бейненің көздерінен шығатын жарықты мінездейді.  

    Аддитивті түстік модельдерде әр түрлі түстерді шығару үшін жарық сәулелер қолданылады. Барлық түстердің түрлері алғашқы әртүрлі үш түстен құралады: қызыл, жасыл, көк. Модель негізгі көрсетілген түс болып табылады, яғни түстік модель RGB атына ие (бұл ағылшын сөздерінің алғашқы бас әріптерінен алынған, яғни red (қызыл), green (жасыл), blue (көк)).

    Осы түстерді негізге ала отырып монитор барлық түс спектрлерінен түстік сәулелерді жаратады. Неғұрлым түстік интенсивтілігі жоғары болған сайын, соғұрлым анық түске ие болады, ал неғұрлым аз болған сайын соғұрлым қара түске жақындау болады.  RGB моделімен сканерде жұмыс істейді. Ол адам көзінің түсті қабылдауына аддиватты болады, яғни қызыл, жасыл, көк түстерде негізделген рецепторлар болып табылады.

    Түстік модель CMY-мен сіз балалық шағыңыздан бері таныссыз. Яғни сіз сурет сабағында сары түспен бірге көк түсті бояуды араластыра отырып, жасыл түсті алғансыз. Субтрактивті модель CMY-дің негізгі компоненттері үш түспен құралған: cyan – ауа көк, magenta – сұрғылт, yellow – сары. Бұл түстердің пигменттері қағазға түсірілген бейнесі қызыл түсті сіңіреді де жасыл және ауа көк түстер ақ түсті береді. Көрінетін спектр бөлігі шағылысып бейнені кескіндейді. Екі шағылысқан түстің араласуымен ең соңғы нәтижесінде алынатын түс қоюланады. CMY моделінің үш негізгі максималдың компоненттерінің араласуымен теориялық тұрғыдан қара түс алынуы керек. Бояулар негізінен қосындылардан тұрады. Сондықтан “нашар” қою қара түс алынуы керек. Бұл үш түстің типологиялық бояларының жетіспейтін жерлеріне дайын қара боян қосылады. Бұл CMYК түстік моделінің ең соңғы әрпі к (black – қара сөзінен алынған). Бұл түстік модель CMYK-ті сия-бүріккіш принтерлерде және типографиялық басылымдарда қолданады. Барлық файлдар типографияларда шығарылғандықтан CMYК-пен хатталған болуы керек.

    HSB түстік моделі адамның түсті қабылдау ерекшелігінің максималды есебінен өңделген. Ол Манселло түсті шеңбері негізінде қалыптасқан. Бұл модель RGB түстік моделіне негізделген. Кез келген түс (Hue) түстік тонмен сипатталады. (Brightness) жарықтылығымен және (Satleration) ашықтылығымен сипатталады. Тон өзімен ашық түсті көрсетеді, басқалардан сапалы. Түстің көркемділігі оның интенсивтілігіне байланысты болып сипатталады. Мысалы, қызыл түстің қоюлығын азайтумен, біз оны басқаша, яғни сұр түске келтіреміз. Яғни түстерді қоса отырып, неғұрлым көп болса, соғұрлым ашық болуы аз, яғни қара түс алынады. HSB моделі басқа модеьдерге қарағанда маңызды құрамдары: ол табиғатта адам түсті жақсы принциптер арқылы қабылдайтындылығымен ерекшеленеді. Көптеген түстердің ішінде ең негізгісі және қолайлысы HSB түстік моделі, ал ол өз кезегінде RGB және CMYK түстік модельдері жоғалғанда ғана қолданылады. Түстік модель LAB, RGB, CMYK және HSB модельдерінің пайда болуымен жеткіліксіздігінен пайда болып туындаған, ал ол тәуелсіз – аппараттық модельдермен құралып және түстерді құралдың негізінсіз-ақ айқындайды. Сондықтан түстік модель LAB монитор қағазында тең түрде бейнеленеді. Қызыл, жасыл, көк түстерді қолдану арқылы RGB модельді қабылдаған тонында, қаралығымен және ашықтылығымен HSB моделі LAB түстік моделі анықтылықты (L) және түстілігімен сипатталады: а – параметрі жасыл диапазоннан сарыға дейін өзгеріп отырады. Модельдің ашықтылығымен түстер ерекшеленеді, тондық бейнелерді реттеуде, мінездеме алу да ыңғайлы. Жарық, ашық түстердің диапазоны, яғни LAB моделінің көмегімен кең түрде жаратуға болады.

    Ерекшеленген облыспен жұмыс кезінде қабат, заливка, градиент, сызық, қалам, аэрограф, қылқалам, штамп, саусақ, фокус құралдарымен жұмыс істеу кезінде пиксельдердің орналасу режимдерін пайдалануға болады. Олардың келесі түрлері бар: Normal (нормальный) – бұл режимде берілген түс толығымен енгізілетін түстер ауыстырылады. Барлық өрістер енгізілетін түске боялады. Multiply (умножения) – бұл режимде берілген және енгізілген түстер көбейтіледі. Сондықтан қорытынды түс берілген түс күңгірттеу болады. Егер қара түс енгізсек қорытынды түс қара болады. Ал ақ түс енгізсек берілген түске әсерін тигізбейді. Screen (осветление) – бұл режим екінші режимге қарама-қарсы режим. Берілген және енгізілген түстер бөлінеді. Сондықтан қорытынды түс берілген түстен ашық болады. Егер ақ түс енгізсек қорытынды түс ақ болады, ал қара түс берілген түске әсерін тигізбейді. Overlay (перекрытые) – бұл режим екінші режим сияқты түсті көбейтеді және screen (осветление) режим сияқты түсті әлсіретеді. Бұл режим жарық пен түсті сақтағандықтан енгізілген түс ауыстырылмайды да, берілген түске қосылып кетеді.

 

 

 

 

 

 

 

 

2. Adobe Photoshop-тың құралдарымен жұмыс

 

    Оқулығымның келесі екінші тарауына тоқталатын болсақ, ол Adobe Photoshop-тың құралдарымен жұмыс. Бұл тараудың өзі жеті бөлімнен тұрады. Олар: өзіміздің кистімізді жасау, градиент құралын пайдалану, History Brush фильтрінің қолданылуы, объектіні жұмыс үстелінің ортасына орналастыру, каналдар және маскалар, түстік түзетулердің негіздері, пернетақталық қысқартулар.  Енді  фильтрлердің қолданылуын айтып кетейін, яғни ол қалай қолданылады және оның қызметі туралы.      

    Photoshop программасының құрамына мынадай палитралар  кіреді. Бұл палитралар жұмыс терезесінің оң жағында бір-біріне бірігіп көрініп тұрады. Ал көрінбей қалған жағдайда оларды ашу үшін терезе менюіндегі ... көрсету командасы тұрады.

     1. Navigator (навигатор) палитрасы көріністі масштабтағанда және оның жұмыс терезесіндегі орнын ауыстыруын басқарады.

    2. Info (инфо) палитрасы экранға берілген көріністің ерекшеленген жерін және басқа нүктелерді геометриялық, түсті түрінде шығару үшін қолданылады.  алитрасы жұмыс құралдарын түзету кезінде қолданылады.

    3. Colors (синтез) палитрасы – бұл палитра программаның алдыңғы және артқы түстерін синтездеуге арналған. Бұл палитра құрамына екі контекстік меню кіреді: 1) негізгі меню палитрасы – ол терезенің оң жақ бұрышындағы қара үшбұрыш түймені шерткенде ашылады. 2) түсті синтезатор менюі – ол тышқанның оң жақ түймесін басқанда ашылады.

    4. Swatches (каталог) палитрасы – бұл палитрада программаның алдыңғы түстерін синтездеуге арналған. Бірақ бұған палитра терезесінде орналасқан кітапхана нұсқасы қолданылады.

    5. Brushes (кисть) палитрасы – бұл палитра кез келген 15 салатын құралмен локальді түзету көрінісінің өлшемі мен пішінін таңдауға арналған.    

    6. History (события) палитрасы – бұл палитра ашылған құжаттармен жұмыс этап аралығында фиксация жасауға көмектеседі. Тышқанды шерту арқылы кез келген бейнеге өтуге және оларды жоюға болады. Жұмыс істеп жатқан бейне қара түспен беріледі. Әрбір жазу палитрада операция атымен (таңдалған инструмент аты) және сол жағында инструменттің суретімен тұрады. Палитраның ең төменгі жағында 3 түйме орналасқан: 1) Greate new document from current state (жаңа құжат құру) түймелі жаңа құжат құрып, оны жаңа терезеде ашады. 2) Greate new snapshot (жаңа сурет құру) кнопкалы snapshot 1 атты сурет құрады, бұл жерде 1-реттік номер. 3) Delete current state (жою) кнопкалы барлық командаларды жояды.    

    7. Eayers (слой) палитрасы – бұл палитра көп қабатты көрініс жасауға және қабатпен әртүрлі операция жасауға арналған.