Автор работы: Пользователь скрыл имя, 29 Апреля 2014 в 08:54, реферат
Қолданбалы ақпараттық жүйе, осы қасиеттері бар қандай да бір мәліметтерді басқару жүйесіне сүйенетін болса, онда бұл мәліметтерді басқару жүйесі мәліметтер базасын басқару жүйесі (МББЖ) болып табылады. Тексттік редакторлердің де, кестелердің де, графиктік редакторлердің де мүмкіндіктерін пайдаланатын интегрирленген пакеттерді жасауға талпыныс байқалып отыр. Бірдей операцияларды – мәліметтерді жасау және өңдеу деген сияқты, орындау үшін арналған әртүрлі программалардың көп болуы, ақпараттың әртүрлі үш негізгі түрі болуымен байланысты: сандық, графиктік, тексттік.
Кейбір жағдайларда кестенің бастапқы кілтін бірлесіп қамтамасыз ететін екі немесе одан да көп өрісті пайдаланғыңыз келуі мүмкін. Мысалы, тапсырыстарға арналған жолдық элементтер сақталатын Тапсырыс егжей-тегжейі кестесі өзінің бастапқы кілтінде екі бағанды пайдаланады: Тапсырыс ұқсатқышы және Өнім ұқсатқышы. Бастапқы кілт біреуден артық бағанды пайдаланса, ол сондай-ақ құрамдас кілт деп те аталады.
Сатылым дерекқоры үшін, кестелердің әрқайсысы үшін бастапқы кілт ретінде қызмет ететін AutoNumber бағанын жасауыңызға болады: Өнімдер кестесі үшін ӨнімҰқсатқышы, Тапсырыстар кестесі үшін ТапсырысҰқсатқышы, Сатып алушылар кестесі үшін СатыпалушыҰқсатқышы және Жабдықтаушылар кестесі үшін ЖабдықтаушыҰқсатқышы.
Беттің жоғарғы жағы
Ақпаратты кестелерге бөлгеннен кейін енді ақпаратты мағыналы түрде қайта біріктіретін жол табуыңыз керек. Мысалы, төмендегі пішінде бірнеше кестеден алынған ақпарат қамтылған.
Access - сабақтас дерекқор басқару
жүйесі. Сабақтас дерекқорда сіз
ақпаратты бөлек-бөлек, тақырыптарға
негізделген кестелерге
Мына мысалды қарасытырыңыз: өнімдер дерекқорындағы Жабдықтаушылар және Өнімдер кестелері. Жабдықтаушы өнімдердің кез келген мөлшерін жеткізуі мүмкін. Бұл Жабдықтаушылар кестесінде көрсетілген кез келген жабдықтаушы үшін Өнімдер кестесінде көптеген өнімдер келтірілуі мүмкін дегенді білдіреді. Демек, Жабдықтаушылар кестесі мен Өнімдер кестесінің арасындағы қатынас көпке-бір қатынасы болады.
Дерекқор жасақтамасында көпке-бір қатынасын қолдану үшін қатынастың «бір» жағындағы бастапқы кілтті алыңыз да, оны қатынастың «көп» жағындағы кестеге қосымша баған немесе бағандар ретінде қосыңыз. Мына жағдайда, мысалы, сіз Жабдықтаушылар кестесінен Жабдықтаушы ұқсатқышын Өнімдер кестесіне қосасыз. Access содан кейін әр өнім бойынша дұрыс жабдықтаушыны табу үшін Өнімдер кестесіндегі жабдықтаушының ұқсатқыш нөмірін пайдалана алады.
Өнімдер кестесіндегі Жабдықтаушы ұқсатқышы бағаны сыртқы кілт деп аталады. Сыртқы кілт дегеніміз басқа кестенің бастапқы кілті. Өнімдер кестесіндегі Жабдықтаушы ұқсатқышы бағаны сыртқы кілт болады, себебі ол сондай-ақ Жабдықтаушылар кестесіндегі бастапқы кілт.
Бастапқы кілттер мен сыртқы кілттердің жұптарын қалыптастыру жолымен сіз сабақтас кестелерді біріктіру үшін негіз құрасыз. Егер қандай кестелердің ортақ бағанды бірге пайдаланатынына көзіңіз жетпесе, көпке-бір қатынасын сәйкестендіру біріктірілген екі кестенің ортақ бағанды сөзсіз талап ететінін растайды.
Өнімдер кестесі мен Тапсырыстар кестесінің арасындағы қатынасты қарастырыңыз.
Бір тапсырыста біреуден артық өнім қамтылуы мүмкін. Екінші жағынан бір өнім көптеген тапсырыстарда болуы мүмкін. Сондықтан Тапсырыстар кестесіндегі әр өнім үшін Өнімдер кестесінде көптеген жазбалар болуы мүмкін. Ал Өнімдер кестесіндегі әр жазба үшін Тапсырыстар кестесінде көптеген жазбалар болуы мүмкін. Қатынастың бұл түрі көпке-көп қатынас деп аталады, себебі кез келген өнім бойынша көптеген тапсырыстар болуы мүмкін; ал кез келген тапсырыс үшін көптеген өнімдер болуы мүмкін. Кестелер арасындағы көпке-көп қатынасын анықтау үшін қатынастың екі жағын да қарастырудың маңызы зор екені есіңізде болсын.
Екі кестенің тақырыптарының — тапсырыстар мен өнімдердің — арасында көпке-көп қатынасы бар. Бұл белгілі бір қиындық келтіреді. Қиындықты түсіну үшін Өнім ұқсатқышы өрісін Тапсырыстар кестесіне қосу арқылы екі кестенің арасында қатынас жасаған болсаңыз, не болатынын көз алдыңызға елестетіңіз. Бір тапсырысқа бір өнімнен болуы үшін сізге Тапсырыстар кестесіндегі бір тапсырысқа біреуден артық өнім керек болады. Тапсырыс туралы ақпаратты жекелеген тапсырысқа қатысы бар әр жол үшін қайталайтын боласыз — мұның нәтижесінде дәл емес деректерге әкелетін тиімсіз жасақтама шығады. Егер Тапсырыс ұқсатқышы өрісін Өнімдер кестесіне орналастырсаңыз да, сіз дәл осы қиындыққа тап боласыз — Өнімдер кестесінде әр өнім үшін біреуден артық жазба жасауға тиіс боласыз. Бұл мәселені қалай шешесіз?
Мұның жауабы - үшін кесте жасау, ол көбінесе қиыстыру кестесі деп аталады да, көпке-көп қатынастарды көпке-бір қатынасына бөліп отырады. Екі кестенің әрқайсысының бастапқы кілтін үшінші кестеге кірістіресіз. Соның нәтижесінде үшінші кестеде қатынастың әр жағдайы немесе сәті жазылып отырады.
Тапсырыс егжей-тегжейі кестесіндегі әрбір жазба тапсырыстағы бір жолдық элементті білдіреді. Тапсырыс егжей-тегжейі кестесінің бастапқы кілті екі өрістен — Тапсырыстар және Өнімдер кестелерінің сыртқы кілттерінен тұрады. Тапсырыс ұқсатқышы өрісін ғана пайдалану осы кесте үшін бастапқы кілт ретінде әрекет етпейді, себебі бір тапсырыста көптеген жолдық элементтер болуы мүмкін. Тапсырыс ұқсатқышы тапсырыстағы әр жолдық элемент үшін қайталанып отырады, сондықтан өрісте бірегей мәндер болмайды. Өнім ұқсатқышының жалғыз өзін пайдалану да әрекет етпейді, себебі бір өнім толып жатқан түрлі тапсырыстарда пайда болуы мүмкін. Алайда бірлесе отырып екі кесте әрқашан да әр жазба үшін бірегей мән жасайды.
Өнім сатылымының дерекқорында Тапсырыс кестесі мен Өнімдер кестесі бір біріне тікелей қатынаспайды. Керісінше, олар Тапсырыс егжей-тегжейі кестесі арқылы бір біріне жанама түрде қатынасады. Тапсырыстар мен өнімдердің арасындағы көпке-көп қатынасы дерекқорда екі көпке-бір қатынасын пайдалану арқылы көрсетіледі:
Тапсырыс егжей-тегжейі кестесінен барлық өнімдерді белгілі бір ретпен анықтауға болады. Сондай-ақ белгілі бір өнім бойынша барлық тапсырыстарды да анықтай аласыз.
Тапсырыс егжей-тегжейі кестесін біріктіргеннен кейін кестелер мен өрістердің тізімі төмендегідей түрде болуы мүмкін:
Беттің жоғарғы жағы
Қатынастың тағы бір түрі - бірге-бір қатынасы. Мысалы, аса жиі қажет болмайтын немесе бірнеше өнімге ғана қолданылатын қандай да бір ерекше өнім туралы қосымша ақпаратты жазу керек болды делік. Бұл ақпарат жиі қажет бола бермейтіндіктен, және Өнімдер кестесінде ақпаратты сақтаудың нәтижесінде ол қолданылмайтын әрбір өнім үшін бос орын жұмсалатындықтан, сіз оны бөлек кестеге орналастырасыз. Өнімдер кестесі сияқты сіз ӨнімҰқсатқышын бастапқы кілт ретінде пайдаланасыз. Осы қосымша кесте мен Өнімдер кестесі арасындағы қатынас біге-бір қатынасы болады. Өнімдер кестесіндегі әр жазба үшін қосымша кестеде бір ғана сәйкес жазба болады. Сіз осындай қатынасты сәйкестендірген кезде, екі кесте де бір өрісті ортақтасуға тиіс.
Дерекқорыңызда бірге-бір қатынасы керек екенін білгеннен кейін екі кестедегі ақпаратты бір кестеге біріктіріп орналастыра алатын-алмайтыныңызды ойластырыңыз. Егер қандай бір себептен, бәлкім, бұл үшін тым көп орын кететіні себепті бұлай еткіңіз келмесе, төмендегі тізімде жасақтамаңыздағы қатынасты қалай көрсетуге болатыны көрсітелген:
Кестелердің арасындағы қатынасты анықтау сіздегі кестелер мен бағандардың дұрыс екеніне сенімді болуыңызға көмектеседі. Бірге-бір немесе көпке-бір қатынас болғанда, қолданыстағы кестелер ортақ бағанды немесе бағандарды бірлесіп пайдалануы керек. Көпке-көп қатынас болған жағдайда, қатынасты көрсету үшін үшінші кесте қажет болады.
Беттің жоғарғы жағы
Өзіңізге керекті кестелерді, өрістерді және қатынастарды жасап алғаннан кейін fields, and relationships you need, you should create and populate your tables with sample data and try working with the information: creating queries, adding new records, and so on. Doing this helps highlight potential problems — мысалы, жасақтау барысында кірістіруді ұмытып кеткен бағанды қосқыңыз келуі немесе қосарлы ақпаратты жою үшін екі кестеге бөлінуге тиісті кестеңіз болуы мүмкін.
Қалаған жауаптарыңызды алу үшін дерекқорды пайдалана алатыныңызды байқап көріңіз. пішіндеріңіз бен есепхаттарыңыздың нобайлық жобаларын жасаңыз да, олардың өзіңіз күткен деректерді көрсете алатынын тексеріңіз. Деректердің керексіз қосарланған тұстарын іздеңіз де, егер ондайлар болса, оларды қысқарту үшін жасақтаманы өзгертіңіз.
Бастапқы дерекқорды іске қосып көрген кезде, оны жақсарта түсу мүмкіндігін байқауыңыз ықтимал. Төмендегі бірнеше мәселені тексеріңіз:
Айталық, өнім сатылымы дерекқорындағы әр өнім сусындар, дәмдеуіштер немесе мұхит өнімдері сияқты жалпы санатқа жатады делік. Өнімдер кестесінде әр өнімнің санатын, көрсететін өріс болуы мүмкін.
Айталық, дерекқордың жасақтамасын қарап шыққаннан кейін сіз санаттың атымен бірге оның суреттемесін де сақтап қойғыңыз келеді. Егер сіз Санат суреттемесі өрісін Өнімдер кестесіне қоссаңыз, осы санатқа жататын әрбір өнімге арналған әр санатты қайталауға мәжбүр боласыз — бұл жақсы шешім емес.
Санаттарды дерекқордан ізделетін, өзінің кестесі мен өзінің бастапқы кілті бар жаңа тақырып етіп жасау әлдеқайда жақсы шешім болады. Содан соң бастапқы кілтті Санаттар кестесінен Өнімдер кестесіне сыртқы кілт ретінде қоса аласыз.
Санаттар және Өнімдер кестелерінің көпке-бір қатынасы бар: санатта біреуден артық өнім қамтылуы мүмкін, бірақ өнім тек бір ғана санатқа жата алады.
Кесте құрылымдарын қараған кезде қайталанатын топтарға абай болыңыз. Мысалы, төмендегі бағандары бар кестені қарастырыңыз:
Бұл жерде әр өнім қайталанатын бағандар тобы болып табылады, олар басқаларынан тек баған атының соңына бір сан қосылатынымен ғана ерекшеленеді. Осындай жолмен нөмірленген бағандарды көрсеңіз, жасақтамаңызды қайта қарауға тиіссіз.