Производство этанола

МАЗМҰНЫ

 

Кіріспе.........................................................................................................................3

1. Зауыттың қысқаша тарихы және болашақта дамуы....................................5
2. Зауыттағы қайта өндеу материалдарының ағынды схемасы және технологиялық қондырғының өзара байланысы. Шикізаттың және

 өндірілген өнімнің  сапасы............................................................................6

3. Цехтағы зауыт шаруашылығының сипаттамасы.  ....................................9
4. Қондырғының атауы және арналуы, зерттелетін процесстің мазмұны,

технологиялық схемасы және оның сипаттамасы, технологиялық

 регламент...........................................................................................13

5. Негізгі аппараттардың және олардың сызбаларының

  сипаттамалары....................................................................................15

6. Шикізат пен өнделген өнімнің сипаттамасы, дайын өнімнің сапалық

 көрсеткіштері.....................................................................................18

7. Стандарттау, өнімнің сапалық көрсеткіштері және кәсіпорынның

метрологиялық системасы,осы бөлім бойынша жеке тапсырманы

  қоса.....................................................................................................22

8. Кауіпсіздік техникасы және өртке қарсы шаралар, еңбекті

  қорғау.............................................................................................................36

9. Қоршаған ортаны қорғау.............................................................................37

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

КІРІСПЕ

Қазақстандағы мұнай тарихының жарқын беттерi Атырау көмiрсутек өлкелерiне жатады. Ежелгi замандарда бұл өлкенiң тұрғындары мұнайдың кейбiр қасиеттерімен шоғырланған  орындары туралы бiлдi, оның емдiк мақсаттарында қолданды.

1970-80 жылдары ашылған кен  орындары Қазақстанның негізгі  комірсутек салалары болды. 1980-жылдан  бастап осы күнге дейін облыста 84 кен орындары ашылды, сонын ішінде  екі тұз асты және ерекше  статусы бар Тенгиз кен орны. Үкімет қаулысымен Ақтаудан Бакуға  мүмкін Иранға да мұнайды тасымалдауды  ұйымдастыратын ұлттық "Казмортрансфлот" компаниясы құрылды. 

Бүгінгі танда өнірде 50-ден аса мемлекетпен байланыс орнатылған және шетелдiк капиталдың қатысуымен 55 кәсiпорындары жұмыс iстейдi. Облыс өнеркәсiптiк потенциалдың негiзiн мұнай, мұнай өңдейтiн өнеркәсiптiң кәсiпорындарын құрайды.

Қазақстан – әлемдегі мұнай шығаратын өнеркәсіп бойынша алдынғы қатардағы мемлекеттің бірі. Оның қоры табиғи байлыққа, соның ішінде мұнай, газ, көмірге яғни табиғи жанғыш қазбаларға мол. Мұнайдың ең ірі кен орындары мемлекеттің батыс жағында орналасқан. Анықталған 207 кен орнының 80-ге жуығы Атырау облысында орналасқан. Маңғыстау облысында – 54 кен орны, Ақтөбе облысында - 22, Оңтүстік Қазақстан облысында  - 16, Батыс Қазақстан облысында -15, Қызылорда облысында - 11, Жамбыл облысында -6 және Қарағанды облысында - 4 кен  орны шоғырланған.

Осыған орай Қазақстан мұнай шығаратын зауыттың бірталайы бар екені көрінеді. Мұнай өңдеу отын-энергетикалық кешенінің маңызды бөлігі болып табылады. Мұнай өңдеуші зауыттардың басты мәселесі – мемлекетті бензинмен, керосинмен, мазутпен, дизель отынмен, мұнай химиясы және басқа да мұнай өнімдерінің шикізаттарымен қамтамасыз ету.

Берілген  жұмыста “ЛАД” кәсіпорны мен серіктестігі қарастырылады. Бұл кешенді қондырғы Ақтөбе облысы территориясында мұнай және мұнай құрайтын қалдықтарды қайта өңдеумен айналысады. Қондырғы мұнай және мұнай қалдықтарының атмосферадағы және вакуумды жағдайда бензин, керосин, дизелді отын, мазут алуға негізделген.

Аталган бағдарламаны орындау үшін мұнайды қайта өңдеуде шикізатты дайындау, ондағы заттарды жою, катализаторды қатерсіздендіру. Мәселенің шешімін табу керек. Терең қайта өңдеу үшін қодырғыға арнайы жабдықтар, яғни жоғары қысым және температурада жұмыс жасайтын қолданылады. Технологиялық жабдықтарда өтежаман коррозияны тудыратын мұнайдың құрамында тұз бар. Оларды жою үшін шикізат сумен қосылып, тұздар ериді және электр тұзсыздандыратын қондырғыға түседі. Тұзсыздану процесі цилиндрлі – дегидратор жабдығымен жүзеге асырылдады. Тоқтың жоғары қуаттылығын әсерінен су мен мұнайдың қоспасы бұзылады. Су жабдығының төменгі бөлігінде жиналады. Эмульсияны нәтижелі бұзу үшін шикізатқа арнайы – деэмульгаторды қосады.   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. Заводтың қысқаша тарихы және болашақта дамуы

 

Мұнайды және мұнай құрамды қалдықтарды  қайта өндейтін ЖШС «ЛАД» кешенді қондырғысы бұрыңғы мұнай базасының орнында орналасқан және Ақтөбе қаласының ААҚ «АЗХС» (солтүстік-батысында) және Ақтөбе ТЭЦ (оңтүстік-шығыс) өнеркәсіп зонасының ортасында орналасқан.  Кәсіпорын территориясының жалпы ауданы 5,5 га-ды құрайды.Жақын маңдағы үйлер кәсіпорын территориясынан 1,5 га оңтүстік-шығыс қашықтықта орналасқан.  Шикізатты және дайын өнімді тасымалдау автомобиль және темір жол көліктерімен жүргізіледі.

ЖШС «ЛАД» 1994 жылы 14 ақпанда құрылған. Өндіріс жұмысының бағыттары:

• Мұнай өндеу және жеке өнімдерін сатуға өткізу;
• Тасымалдау, импорттық- экспорттық, делдалдық қызмет.

 

Өнеркәсіп мұнай өндеу зауытын іске қосқан. Қуаттылығы – бір айда 30 000 т мұнай, жылдық шикізат айналымы – 72,0 мың т, дайын өнім – 71,6 мың т құрайды.

ЖШС «ЛАД» өндіретін мұнай өнімдерінің бір бөлігін авто жанаржағар май тұрақтарына өткізеді.

Тауарлық мұнай мен мұнай құрамды қалдықтарды қайта өндейтін кешенді қондырғы келесі негізгі өндірістік құрылыстардан тұрады:

• Дайын өнімді қабылдайтын және жөнелтетін темір жол эстакадасы;
• Шикіззатты қабылдайтын және дайын өнімді жөнелтетін автомобиль эстакадасы;
• Бастапқы шикізатты қабылдайтын және дайын өнімді жөнелтетін резервуарлы парк;
• Шикізатты және дайын өнімді қайта өндейтін қондырғы;
• Компаундирейтін қондырғы;
• Әкімшілік – тұрмыстық ғимарат.

 

Сонымен қатар, түрлі бояу өнімдерін, әйнек, тротуар плиткаларын, ағаш және пластмасса бұйымдарын, жиһаз, айна, ауыл шаруашылық өнімдерін, құрылыс материалдарын жасайды.

Шикізатты негізінен темір жол көлігі арқылы және шикізаттың шамалы бөлігі автомобиль көлігі арқылы тасымалданады.Тауарлы мұнай мен мұнай құрамды қалдықтар темір жол және автомобиль эстакадаларындағы тереңдетілген сыйымдылығы бар уақытша резервуарларға насостар арқылы құйылады.  Қондырғыны шикізатпен үздіксіз қамтамасыздандыру үшін, және дайын өнімді шығару үшін сыйымдылығы бар уақытша сақтайтын резервуарлы парктер болады. 

 

2. Заводтағы қайта өндеу материалдарының тасқынды схемасы және технологиялық қондырғының өзара байланысы. Шикізаттың және өндірілген өнімнің сапасы

 

Технологиялық регламент бас маман Ф.О. Гусеновтың қолдауымен жасалған технологиялық проект негізінде құрылған.

Техникалық өңдеу өнiмдiлiктiң үлкеюi үшiн авторлық өңдеудi технология орналастыратын техникалық жобаның негiзiнде жасады.

Қондырғы (вакуумдық және атмосфералық) тұрақты емес бензин, керосин, дизельдік отын, жеңіл май және ашық көкшіл қалдық (мазут) алу мақсатында атмосфералық және вакуумдық шартта мұнай мен мұнай қалдықтарын өндеу үшін қолданылады.

Мұнай мен мұнай қалдықтары бойынша технологиялық процесс келесі сатылардан тұрады:

• Шикізатты дайындау (ірі қоспалардан фильтрлеу, су мен тұздарды жою)
• Міндетті температураға дейін технологиялық пеште шикізатты қыздыру (атмосфералық шартта 200-220°C, вакуумдық айдауда 320-380°C дейін)

Қыздырылған шикізатты саптамалы колонкаларға жіберу және келесі фракцияларға талдау:

а) атмосфералық қондырғы

    - 30-170°C-қа дейін  қайнайтын фракция (тұрақсыз бензин)

    - 120-250°C-қа дейін  қайнайтын керосинді фракция 

    - 200-250°C-қа дейін  қайнайтын дизельдік отынның  басы

б) вакуумдық қондырғы (қысымы 30-80 мм.рт.ст)

    - 120-220°C шегінде қайнаған фракция (керосинді фракция)

    - 150-360°C шегінде қайнаған фракция (дизельдік фракция)

    - 320-400°C шегінде қайнаған фракция (жеңіл май)

Қондырғының құрамында келесі негізгі аппараттар мен қондырғылар болады:

• құбырлы пеш;
• саптамалы колонна;
• жылуалмастырғыш;
• салқындатқыштар;
• атмосфералық және вакуумдық жинақтар немесе сыйымдылықтар;
• насостар, әртүрлі коммуникациялар және т.б.

Қондырғының кеңейтілгеннен кейінгі өнімділігі тәулігіне 300-350 тонна.

Қондырғы үшін шикізат ретінде каталитикалық крекинг процестерінің мұнай немесе аралас мұнай өнімдері келесі құрамға жауапты

Кесте 1

Шикізат атауыФракция  Температурасы	Аралас мұнай өнімі  мас.%	ОАО СНПС «Актобе мұнай газ» мұнайы	Тенгиз мұнайы (Қр) мас.%
Бастапқы қайнау температурасы, ºС айдалады 100ºС дейін 120             150             160             180             200             220             240             260             280             300             320             340             360 Қалдық > 360ºС Шығыны 20ºС тығыздығы, кг/м³ Жалпы күкірт құрамы, % Судың құрамы,  %	180 - - - - 5 10 20 30 40 50 60 70 80 19 1,0 860-880 0,25 ≈1,0	37 19,0 28,0 30,5 35 38,5 42,0 46,0 50,0 54,0 57,0 61,5 65,5 70,0 30,0 1,5 815-825 0,63 0,3	55 14 22 32 36 45 50 55 60 64 68 75 78 85 13,7 1,3 729-820 0,52 0,1

Ескерту:

Ашық мұнай өнімін алу үшін шикізатты  тұздардан мұқият тазарту тиіс және шикізат пен судан (0,4 -1% дейін) тұндыру және дегулятор көмегімен қабаттар түзу жолымен бөлу керек. Тұздар мен сулар 5%-тен көп болған жағдайда қондырғының болат  құрылғылары интенсивті коррозияға ұшырайды, ол пешті жылан түтіктің біртіндеп істен шығуына ықпал етеді. Шикізаттың құрамында тұздардың көп болуынан қыздыру және айдау процестеріндепешті жылан түтіктің, жылуалмастырғыштың және транспорт құбырларының бітелуіне әкеледі. Мұндай қондырғыларда  берілген мұнайлар болмаған жағдайда құрамында тұздар (<100мг/м3),  су (<0,5%) және парафиндер (<5%) аз мөлшерде болуы керек.

 

3. Цехтағы завод шаруашылығының сипаттамасы

 

Мұнай және мұнай қалдықтары құрамы бойынша жанғыш сұйық

көмірсутектер және әртүрлі органикалық (күкіртті, оттекті және азотты) қосылыстар, сонымен қатар ондағы еритін қатты УВ және шайырлы заттардан

тұратын күрделі қоспа.

Біріншілік айдаудан кейін мұнайдан келесі фракция және дистилляттарды алады:

35°С-180°С аралығында қайнайтындар – бензинді, дизельді-керосинді (120°С -250°С) немесе керосин-газольді(150°С -360°С)

Ашық дистилляттарды іріктегеннен кейінгі қалдық мазут деп аталады және соңғы айдаудың тереңдігіне байланысты әртүрлі маркаларда шығарылады.

Мазут әртүрлі майларды (майлағыш және арнайы майлар) алуда бағалы өнім болып табылады. Терең вакуумда (ост. 10-20 мм.сын.бағ.) мазутты айдаудың соңғысында жеңіл (трасформаторлы) және ауыр майлы фракциялар (индустриялды, компрессорлы және т.б) алынады, мазутты айдаудан кейінгі қалған қалдық (500°С-тан жоғары) гудрон деп аталады және әртүрлі битумдар (БНВ-5, БНВ-6, БН-6, БН60/90) және жоғары тұтқырлы майларды және т.б. алуда шикі зат болып табылады.

Мұнайды біртекті топтар және фракцияларға бөлу үшін әртүрлі әдістер қолданылады. Олар айдау, ректификация, абсорбция – десорбция, термодиффузия, экстракция, кристаллизация және т.б. қарапайым айдау арқылы қайнау температуралары жақын сұйықтықтарды бөлу мүмкін емес. Сондықтан ол тек алыс фракцияларды бөлуде пайдаланылады. 200°С-тан жоғары айдау жоғары молекулярлы УВ термиялық төмендеуді болдырмас үшін вакуумда жүргізіледі.

Пештік отын тұрмыстық мақсаттар үшін қолданылады және кейде соляр майын алмастыра алады. Оның фракциялық құрамы: 10% 180°С-та,  90% 320°С-тақайнайды, жарық температурасы 60°С-тан көп болмаған жағдайда нормаланады.

Қазанды отын үш сортта шығарылады. Флоцкий мазуты (Ф-5, Ф-1 маркасы), топочны мазуты және мартен пештеріне арналған мазут. Олар негізінде,меншікті тұтқырлық және суу температурасымен айрықшаланады (топочны мазутта 25-тен 42 °С-қа дейін). Айдауға жіберілген мұнайдағы су және тұздардың болуы мұнай айыру кешенінің жұмыс істеуіне зиянын келтіреді. Құрамында көп мөлшерде судың болуы мұнайда «айыру» құрылғы аппаратурасында қысымды жоғарылатады, суды ысытуға және буландыруға артық жылу жұмсалады. Оданда артық теріс әсерді тұздар, көбінесе хлорид және кальций, натрий бикарбонаты және сульфаттар тигізеді. Пештегі жылу алмастырғыш құбырларында қалады, ол құбырларды тазартуға алып келеді, жылу тасымалдау коэффициентін төмендетеді. Хлоридтер, негізінен кальций және магний гидролизденіп тұз қышқылын түзеді, айдау төмен температурада жүргізілсе де. Тұз қышқылының әсерінен технологиялық құрылғыдағы металло-аппаратураның бұзылуы (каррозия) болады. Сәйкесінше мұнайды айдауға жібермес бұрын оны су және тұздан тазарту керек. Мұнай және су бір-бірінде аз ериді. Сондықтан, егер алу кезінде су – мұнайлы эмульсия түзілмесе мұнайдан қарапайым тұндырумен судың негізгі массасын бөліп алу қиынға соқпайды. Бірақ көбінесе мұндай эмульсия түзіледі. Өндірістік тәжірибеде эмульсияларды бұзу үшін келесі процесстер қолданылады: