Cабақтағы топтық жұмыс және оның әр түрлілігі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Cабақтағы  топтық жұмыс және оның әр  түрлілігі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

МАЗМҰНЫ

 

Кіріспе

1. Cабақтағы топтық жұмыс және оның әр түрлілігі (география сабақтары негізінде)

1.1 География сабақтарының типтері, олардың құрылысы..................................

1.2 Сабақтарды жоспарлау және  өткізу (география сабақтары 

мысалында)................................................................................................................

1.3  Оқушылардың тұлғалық құрылымын қалыптастырудағы ойын технологиясының ережелері.....................................................................................................

1.4 Сабақ және ойын технологиясын сәйкестендіру............................................

1.5 География сабағын ойын көмегімен оқыту....................................................

 

2 ГЕОГРАФИЯДАҒЫ ОЙЫНДАР  СИПАТЫ

2.1 Географиялық ойындар түрлері  және географиялық ойындарға  қойылатын дидактикалық талаптар.....................................................................

2.2 Географиядағы картографиялық ойындар....................................................

2.3 Географиядағы ойын түріндегі  сабақтар........................................................

 

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кіріспе

 

Курстық жұмыстың өзектілігі. Мектепте географиялық білім берудегі әлеуметтік тапсырыс география ғылымдарының жетістіктері мен қоршаған ортада болып жатқан өзгерістерді ескере келе, жас ұрпақтың географиялық сауаттылығы мен географиялық мәдениетін көтеру болып табылады.

Географиялық білімнің даму болашағы география ғылымының: ғаламдық проблемалар, геоэкология, географиялық зерттеулердің қазіргі тәсілдері, әлеуметтік және демографиялық жағдайлар, ақпараттық жүйе, Жер және Дүниежүзілік мұхит қойнауындағы құбылыстар және т.б. салалар бойынша зерттеу объектілерінің біршама кеңеюіне байланысты. Қазіргі кезеңде география ғылымының ғаламдық, аймақтық идеялары ерекше аталып, әлеуметтік тәжірибенің негізгі түрлері – саясат, экономика, ғылым мен білім салаларына ішкерілеп енуде.

Еліміздегі қазіргі мектепті жаңарту тұжырымдамасы жалпы білім берудің басым бағыттарын, яғни оқушы мен оқытушының өзара ынтымақтастығы үлгісін оқу процесінде қалыптастыру мен әртүрлі оқу іс-әрекетін қамтитын оқыту әдістерінің үйлесімділігі негізінде жүзеге асырылуы тиіс екендігін анықтап беріп отыр. Бұл басым бағыттар мектепте географиядан білім беруді дамытуға негіз болады. Осыған орай мектептің әр сатысында географияны оқытудағы оқу-тәрбие беру мақсаты, білім мазмұнын құрастыруды іріктеу ұстанымдары, сондай-ақ, оқушылардың дайындық сапасын бағалау тәсілдері нақтыланады.

Біздің қоғамның қазіргі даму кезеңі мектептегі білім беру жүйесінің алдына түрлі міндеттер қойып, оларды шешу білім берудің құрылысы мен мазмұнына, оқытудың мақсаты мен ұстанымдарына елеулі өзгерістер енгізуді, мектептегі оқу-тәрбие процесін жаңа сатыға көтеруді қажет етеді.

Адамзат дамуының жолдарын анықтауға қатысушы іргелі ғылымдардың бірі ретінде география мектеп өмірінде елеулі орын алуы тиісті. Мектеп пәні ретінде география балалар мен жастарға география ғылымының негізі туралы білім берумен бірге, оларды тәрбиелеуде маңызды роль атқарады.

Бүкіл планета және біздің еліміздің табиғат жағдайының ерекшелігі, табиғат пен қоғамның бір-біріне әсері, табиғатты қорғау және табиғат ресурстарын тиімді пайдалану, шаруашылық салаларының даму және орналасу жағдайы туралы оқушылардың географиялық сауаттылығы мен мәдениеттілігі болуы тиіс.

Курстық жұмыстың мақсаты. Оқушылардың зерттеу және ізденушілігін қалыптастыру үшін ойын түрлерін қолдану мәселелерін қарастыру.

Курстық жұмыс міндеттері:

– География ғылымындағы зерттеу әдістері және географиялық ойлау мәселелерін қарастыру;

– Сабақты ойын көмегімен оқытудағы жүргізілген тәжірибелік-экспериментальдық жұмысты талдау.

Курстық жұмыстың деректік көзін мерзімді баспасөз бен ғылыми мәліметтер, интернет желісінен алынған ақпараттар құрады.

Курстық жұмыс құрылымы мен көлемі. Курстық жұмыс кіріспе, екі бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Жұмыстың жалпы көлемі        бет.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. Cабақтағы топтық жұмыс және оның әр түрлілігі (география сабақтары негізінде)

1.1 География сабақтарының  типтері,

олардың құрылысы

 

Географиялық білім беруді ұйымдастырудың негізгі түрі сабақ болатын болса, ол мазмұндарына, алға қойған мақсаттарына қарай әр түрлі болып келеді. Бірақ сабақ қандай түрде өткізілсе де, ол оқушыларды географиялық білім негіздерімен қаруландыру, бағдарлама талаптарына сай іскерлік пен дағдылар қалыптастыруды көздейді. Алдына қойған мақсаттарына қарай сабақты бірнеше типке бөлуге болады. Сабақтың типологиясы деп дидактикалық мақсаттарына қарай өзіндік құрылымдық жүйесінің ерекшелігімен танылатын сабақ топтарын айтады. Дидакт-ғалымдар сабақтың әр түрлі типологиясын жасаған. Солардың ішінде академик Махмудовтың ұсынған типологиясы көп қолданылып келеді. Бұл типология бойынша сабақтар негізгі 5 типке  бөлінген. Олар: 1. Жаңа материалды түсіндіру сабағы. 2. Білім, дағды, іскерлікті қалыптастыру (жетілдіру) сабағы. 3. Білімді жүйеге келтіру (жалпылау) сабағы. 4. Білім, дағды, іскерлікті жан-жақты қолдана білу сабағы. 5. Қайталау, бағалау сабақтары.

Сабақтың типі атын иемденген мәселе сабақ мазмұнының өзекті мәселесі болып есептеледі.

І. Жаңа материалды түсіндіру сабағы. Бұл типтегі сабақтар жаңа материалды түсіндірудер басталады. Өткен тақырыпты қайталау кезеңі жоспарланбайды, немесе жаңа сабақтан ұғымдарын байқаумен бірге жүргізіледі, бұл типтегі сабақтар экономикалық география курсында елдер тобына шолу жасаған сабақтарда қолданылады.

ІІ. Іскерлік пен дағдыны қалыптастыру сабақтары ірі тақырыптар өтілгеннен кейін көбінесе оқушыларды географиялық картамен жұмыс жасауға жаттықтыруға, кескін картамен, атластармен жұмыс жасап физикалық-географиялық сипаттама беруге, координаталарды, қашықтықты анықтау, картаны оқи білу, түрлі бақылаулар жүргізу туралы сарамандық жұмыстар, ішкі және сыртқы экономикалық, өндірістік байланыстар схемасын, графиктер тұрғызуға жаттықтырады.

ІІІ. Білімді жүйеге келтіру сабақтары көбіне жоғарғы сыныптарда өткізіледі. Мысалы, шет елдердің экономикалық және әлеуметтік география бойынша дамыған елдерге жалпы сипаттама беру, экономикалық көрсеткіштеріне қарай елдерді топтастыру, дамыған елдер мен дамушы елдердің әлеуметтік-экономикалық белгілерін көрсеткен салыстырмалы кесте жасау, адамзаттың ғаламдық проблемаларына сипаттама жасау (мәні, шығу себептері, әсері, болдырмау жолы) т.б.

IV. Білім, іскерлік дағдыны жан-жақты  қолдана білу сабақтарына көбіне  шығармашылық сабақтар жатады. Географиялық  есептер шығару, кроссвордтар құрастыру, ішкі өндірістік байланыс, сыртқы экономикалық байланыс схемаларын сызу, диаграммалар тұрғызу, географиялық диктанттар жазу, географиялық нысандарды картадан ойланбай табу, орналасу реттерін картаның көмегінсіз жатқа білу.

V. Қайталау, бағалау сабақтары. Жаңа ұғымдардың оқушылардың бұрынғы ұғымдары мен түсініктеріне сүйеніп, солармен байланысты берілетіндігі дидактикадан белгілі. Сондықтан қай типтегі сабақ болмасын әр сабақта әр түрлі деңгейде өткенді қайталаудың элементі қатысады. Қайталау және оқушылардың білімін тексеру сабақтарында екі дидактикалық мақсат қатар қойылады. Олар: қайталау арқылы оқушы білімін жүйеге келтіру және оқушының дайындық дәрежесін есепке алу. Әдейі оқушы білімін тексеруге арналған сабақтарда оқушы білімі өткен материалдар бойынша (тақырып, тарау, құрлықтар мен мұхиттар географиясынан бір құрлықтың табиғат элементтері бойынша, экономикалық географиядан өндірістік немесе ауылшаруашылық географиясы бойынша) ауызша, жазбаша сұрақ, тест, КВН, компьютер арқылы т.б. түрде жүргізеді.

Аралас сабақ – Географиядан жаңа ұғымдар мен түсініктерді қабылдау, оны саналы түрде түсініп меңгеру, өзін-өзі тексеру, мұғалімнің оқушы білімін тексеруі бір-бірімен тығыз байланысты – бір тұтас процесс. Мысалы, құрлықтар мен мұхиттар географиясында 7-сыныпта Солтүстік Американың климаты тақырыбын өткен кезде алдыңғы сабақта өткен Солтүстік Американың географиялық орны, жағалауларының пішін, жер бедерін еске түсірмеу мүмкін емес. Көпшілік сабақтарда барлық дидактикалық мақсаттар (түсіндіру, өткенді қайталау, жаттықтыру, т.б.) аралас келіп отырады. Сондықтан әдеттегі сабақтарды аралас сабақтар деп атауға болады.

 

 

1.2 Сабақтарды жоспарлау  және өткізу (география сабақтары  мысалында)

 

Мектепте географиялық білім берудің негізі – география сабақтары. «Сабақ» дегеніміз – оқушылардың топқа ұйымдасқан «сынып» деп аталатын тұрақты құрамымен, мұғалімнің басшылығымен жүргізілетін оқу жұмысы. Сабақтар тұрақты сабақ кестесі бойынша жүргізіледі. Барлық сабақтар оқу жылының ішінде 45 минут мөлшерінде өткізіледі. Сабақ жүйесі белгілі кезеңдегі қоғамның алдында тұрған міндеттеріне сай үнемі жетілдіріліп отырады. Сабаққа қойылатын талаптар:

1. Әрбір сабақтың айқын мақсаты, мазмұны, жоспары, және сабақтың құрылысы алдын – ала ойластырылуы керек.
2. Оқыту процесінің негізгі мақсаты білім беру, тәрбие беру және дамытушылықтың бірлікте болуын ең алдымен сабақта жүзеге асырылуы қажет.
3. Сабақта оқу материалының ерекшелігіне сай проблемалық ситуациялар туғызу. Танымдық қабілетін дамытып, ой қорытындыларын жасауға үйрету.
4. Әр сабақтың өзіндік дидактикалық міндеттері алдын – ала ойластырылуы керек.
5. Оқу материалына, тақырыпқа оқушылардың қызығушылығын үнемі оятып отыру.
6. Оқушылардың жеке және жас ерекшеліктерін ескере отырып, оқытуды саралау және даралау.
7. Оқушылардың психологиялық, денсаулық ерекшеліктерін ескеру.
8. Білімді өздігінен меңгерудің әдіс – тәсілдеріне қажетті іскерлік пен дағдыны қалыптастыру.
9. Әр оқуышының бейімділігін, қабілетін дамытуға жағдай жасау.
10. Әрбір сабақты білім берудің гуманистік мақсаты мен педагогикалық ынтымақтастықтың негізінде өткізу.

Аталған талаптардың орындалуы алдын – ала жан – жақты ойластырылып жасалған сабақ жоспарына тығыз байланысты.

Күнделікті сабақ жоспары әр пәннен оқу жылының 1-  немесе 2-жартысына  арналып жасалған күнтізбелік жоспары негізінде жасалады. Күнделікті сабақ жоспарында бағдарлама талаптарына сай берілетін білім, қалыптасатын іскерлік пен дағдылар, тірек білімдер мен түсініктер ерекшеленеді. Көрнекі құралдар іріктеліп, кейбіреулері жаңадан дайындалады, қосымша әдебиеттермен жұмыс жасалады. Жұмыс түрлері, қолданылатын әдістер таңдалып сарамандық жұмыс түрлері ойластырылады. Аталған жұмыс түрлерін таңдауда сабақ өткізілетін сынып оқушыларының оқу – танымдық мүмкіндіктері мен ақыл – ой, психологиялық ерекшеліктері ескеріледі. 7-сыныпта «Құрлықтар мен мұхиттар географиясынан» өткізілетін сабақтың үлгі жоспары

Сынып: 7, күні: 3-қазан 2001 жыл. Тақырыбы: Африка өзендеріне жалпы сипаттама. Атлант мұхиты алабы өзендері. Сабақтың типі: Аралас сабақ. Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ, әдісі: әңгіме, көрнекілігі: Африканың физикалық картасы, Жер шарының климат картасы, атлас, картина «Ніл». Сабақтың міндеттері: а) білімдік: Оқушыларға Африканың өзендерінің ерекшеліктері туралы түсінік беру; ә) тәрбиелік: өзендердің халықшаруашылық маңызы. Өзен суларының экологиялық тазалығын сақтау; б) дамытушылық: Физикалық картаны пайдаланып типтік жоспар бойынша Африка өзендеріне сипаттама беру.

 

Сабақтың жүрісі:

 

Сабақтың кезеңдері	Уақыт мөлшері	Ескертулер
ұйымдастыру	2м
2. Өткен тақырыпты қайталау. Африканың  климат белдеулері. Қайталау сұрақтары: 1.2.3.	12м	Оқушылардың белсенділігін көтеру
3. Өткен тақырыпты қорытындылау  және жаңа тақырыппен байланытыру.
4. Жаңа сабақты түсіндіру. А) баяндау жоспары: 1.Африканың басты өзендеріне  физико-географиялық сипаттама. 2.Африка өзендерінің ерекшелігі. 3.Ніл өзені 4.Африка өзендерінің жер  бедері мен климатқа байланыстылығы.	15
5. Жаңа сабақты беркіту. Беркіту  сұрақтары.	5
6. Сарамандық жұмыс. Тапсырма: 1. Африка өзендерін кескін  картаға түсіру. 2. Африка өзендерінің  еңістігі мен құламасын анықтау.	7
7. Үйге тапсырма. Конго өзеніне  жоба бойынша физико-географиялық  сипаттама беру.	2
8. Сабақты қорытындылау, бағалау.	2
9. Картамен жұмыс.
10. Географиялық диктант, географиялық  ойын т.б. сабаққа өзіндік талдау  жасау жүйесімен танысып, өз бетімен және практикалық жұмыстар барысында жаттығу.

 

 

3.  Оқушылардың тұлғалық құрылымын қалыптастырудағы ойын технологиясының ережелері

 

Жалпы алғанда жеке тұлғаның құрылымын тану - қазіргі күнгі негізгі мәселе. Өйткені, оның нақты мәнін ашу ғылым мен қоғамның белгілі бір даму кезеңінде мүмкін болады. Тұлға өзінің құрылымы жағынан күрделі, көпдеңгейлі құрылым ретінде біртұтас процеске бүкіл элементтері жинақталған жүйе ретінде көрінеді. Жеке тұлға кұрылымы басты, өз ішінде иерархияланған, мотивацияланған тұрақты сызықтарды білдіреді. Оның құрылымында нақты иерархиядағы бірнеше деңгейлерді бөліп көрсетуге болады. Жеке тұлғаның төменгі басты деңгейлері (темперамент, психикалық процестердің өту жылдамдығы, психикалық функциялардың даму ерекшеліктері) жеке тұлғаның маңызды сипаттамасы болып табылады. Олар міндетті түрде тәрбие барысында есепке алынады (мысалы, адам өз сезімін қарапайым түрде жеткізе алуы тиіс). Мінез-құлық және темперамент ерекшеліктері баланы оқыту және тәрбиелеу кезінде индивидуалды қатынасты құруда негіз болады, бірақ нақты тәрбиеге негіз бола алмайды.