Жер кадастры

- «Жерге мемлекеттік  меншіктілігін шектеу туралы»  федералды заңын, Ресей Федерациясының  меншігіне жатқызылған жерлер тізімін құрастыру, федерация субъектілері және муниципалды құрастыруларды жүзеге асыру;

- Ұйымдар және қоныстандыру  жұмыстарын жүргізу, жер массивтерінің  шекаралары және жер жағдайының  орналасуымен байланысты, жер бөліктерінің  аудандары бойынша қатысты, бұл көптеген жан-жалдарды тоқтатуға, азаматтардың тұрғылықты және федералды билік органдарына үндеулерін қысқартуға, сот инстанциялары, жерлердің жағдайын құқықтық тәртіпке келтіру және ауыл шаруашылық кәсіпорынның жер қолданушылығын тұрақтандыру;

-   Мемлекеттік жер мониторинг концепцияларын өңдеу;

- Елдің экономикасына инвестицияларды тарту мақсатында жер қолданушылық эффектілігінің экономикалық механизмдерді құрастыру;

- Ресей Федерация субъектілерін және Ресей Федерациясының жерлерін қорғау және қолдану, Ұлттық бағдарлама концепцияларын дайындау;

- Ресей Федерациясының  мемлекеттік шекараларын делимитация  бойынша жұмыстарды жалғастыру, т.с.с. Ресей Федерациясының субъектілері  арасындағы әкімшілік шекараларды  орнату және келісімдеу.

Ресейдің жер органдарының болашақ кезеңдерге негізгі бағыттаушы қызметтері орындаушы, бақылаушы, шешуші, реттеуші және басқа арнайы функцияларды жүзеге асыруды қамтамасыз ету болады, бұл функциялар мемлекеттік жер кадастрын жүргізу бойынша және жер учаскелерінде орналасқан мемлекеттік есебі бойынша және олармен жылжымайтын мүлік объектілерінің тығыз байланысуы, қоныстандыруларды жүргізу, жерлердің мемлекеттік  кадастрлық бағалануы, жерлер мониторингі және жерлерді қорғау және қолдануға мемлекеттік бақылау, негізгі фактілерді бірі елдің жер ресурстарын басқаруда мемлекеттің рөлінің күшеюі болып табылады.

Бәрінен бұрын, бұл:

• Ресей Федерациясы Конституция жағдайының,  жер, азаматтық, табиғи қорғау, т.б. заңдылықтары негізінде жер өзгерістеріндегі және олардың ары қарай дамуының ауыспалылығын сақтау;
• Жер өзгерістерінің әлеуметтік- экономикалық бағытталулары және жер заңдылықтарының толық жүйесінің ары қарай қалыптасуына қатысу;
• Мемлекеттік жер кадастр жүйесінің құрылуын тездету және Біріккен мемлекеттік жер реестрын жүргізу;
• Мемлекеттік жер кадастрының жылжымайтын мүлік объектілерінің біріккен есебіне өту негізінде қамтамасыз ету;
• Елдің барлық территорияларында мемлекеттік жердің кадастрлық бағалауын жүзеге асыру, жер төлемдерінің жаңа жүйесін құруды қамтамасыз ету және жер қолданушылық сұрақтарының шешімдерінде  жаңа экономикалық механизмдерді құрастыру;
• Жерлерді қорғау және қолдануда мемлекеттік бақылаудың эффектілігін көтеру, қоныстандыру, зет мониторингі және т.б. қоныстандыру жұмыстарын жүргізу;
• Ұйымдар, ведомствалы кәсіпорындарға, және территориалды жер органдарына бекітілген, мемлекеттік мүліктерді қолдануға эффектілі бақылауды қамтамасыз ету және федералды бюджет құралдарын мақсатты қолдануға бақылауда қатысу;
• Жылжымайтын мүлікті тіркеуге алудың біріккен мемлекеттік жүйесін құрастыру және олармен келісім жасау, жерлерге мемлекеттік меншіктілігін шектеу, жер нарығын қызметтендірумен байланысты, шараларда, жер ресурстарын басқарудың басқа әдістермен экономикалық әдісін нығайтуға қатысу;
• Жер ресурстарын мемлекеттік және муниципалды басқару бойынша қызметтерді ақпараттық қамтамасыз ету және қызмет етіп тұрған заңдылыққа қатысты қоныстандыру жұмыстарын мемлекеттік тапсырушы функцияларын жүзеге асыру;
• Қоныстандыру жұмыстарының өндірісі кезінде өлшеу құралдарын стандарттау және сертификациялау бойынша жұмыстар жүргізу, метрологиялы бақылауды қамтамасыз ету, жер – кадастрлық жұмыстарын орындауда қазіргі заманғы технологияларды енгізу;
• Жер кадастр жүйесінде ұйымдық және құрылымдық өзгерістердің ары қарай нығайтылуы, дайындау жүйесі, дайындық алды, және кадрлар квалификациясының көтерілуі;
• Ресей Федерациясы Президентінің өкілдерімен қарым – қатынастың күшейтілуі федералды органдарда, салық органдарымен, прокуратура органдарымен, мүлік қатынастары, табиғи қорғау және жер ресурстарын қолдану эффектілігін көтеру және сақтау бойынша жұмыстар жүргізілген жер органдары .

2001жылдың 18 маусымынан  бастап «Қоныстандыру туралы» федералды заң жаңа жер қатынастар шарттарында қоныстандырудың рөлі және орны туралы жан – жалдарды тоқтатты. Классикалық ішкі шаруашылық қоныстандыру ұғымын сақтай отырып, заңмен территориалды қоныстандыру жаңа ұғымы енгізіледі, оның негізінде жылжымайтын мүлік объектілерінің қалыптасуы керек. Қоныстандыру заңына қатысты, қоныстандыру ауыл шаруашылық өндірісін жүргізу үшін азаматтар және заңды тұлғалар қолдануымен, ұйымдар территориялары, өңірге шекара орнату (территориалды қоныстандыру) және қоныстандыру объектілерінің барларын тәртіптеу және жаңаларын құру, жоспарлау және ұйымдар ұлттық қолдану және жерлерді қорғау, жер қыртысын зерттеу бойынша шаралар жүйесі ретінде анықталады.

Ресейде маңызды институт болып жер банктер жүйесі болу керек.

Сонымен бірге, әлемдік  тәжірибе көрсеткендей, сол сияқты Ресей тәжірибесі жер банктер жүйесі эффектілі жұмыс істей алады тек мыналардың барлығынан:

- нормативті – құқықтық  өріс;

- кадастр инфрақұрылымы  (меншіктілік құқықтарын тіркеуге  алу жүйесі, жер бағалау жүйесі, кадастр қызметі) мемлекеттік  бақылау жүйесі.

Жер банктерінің негізгі  бағыттаулары болуы мүмкін:

• Жер өзгерістерін жүргізу және мемлекетпен реттелетін және басқарылатын жер нарығын дамыту жолдары сату, сатып алу, кепіл немесе жер учаскелерін арендаға беру, акционерлік қоғамды уставты  капиталына жария ретінде енгізуге жәрдемдесу;
• Қаржы ресурстарының мобилизациясы, соның ішінде бағалы қағаздарды шығару жолымен, жер реформаларының шараларын қаржыландыруға;
• Жер иелерінің және басқа жер қолданушылардың иесінен және инвестициялы қолдауы, жекеленген тұрғын үй құрылысы және басқа қызмет формасы, жерді жоғары эффектілікпен қолдануымен байланысты;
• Жерлерді қорғаудың федералды және регионалды бағдарламаларын инвестрлеу және несиелеу, олардың орнатылуы және жер қыртысының құнарлығын көтеру.

Мемлекеттік жер кадастрын  жүргізуді реттеуші негізгі нормативті – құқықтық акт 2000ж 20қаңтардан бастап Ресей Федерациясының «Мемлекеттік жер кадастры туралы» федералды заң болып табылады. Берілген федералды заң Ресейде мемлекеттік жер кадастрын құқықтық реттеу облысында бірінші тәжірибе болып табылады. Сондықтан оның құқықтық мінездемесін қарастыру маңызды. Заң 26 бапты біріктіретін, 5 бөлімнен тұрады.

Тәжірибелік мағынасы берілген заңның 2 бапты қамтиды, мемлекеттік жер кадастрын жүргізу бойынша қызметтерді жүзеге асыру кезінде пайда болатын қатынастар ретінде, ол нақты заңның реттеу затын анықтайды.

«Жер кадастры туралы» Федералды заң Ресей Федерациясы Конституциясына қатысты жүзеге асады және Ресей Федерациясының басқа федералды заңдарымен және басқа нормативті-құқықтық актілермен іске асады.

  Заң шығарушы мемлекеттік  жер кадастрын құру және жүргізу мақсаттарын анықтайды, тағы сол сияқты мемлекеттік жүйеде ақпараттық ресурстардың орны және принциптерінде анықтайды.

  7 бапқа қатысты  мақсатты бағытталған және жерге  меншіктілік формасына қарамастан, жер учаскелеріне мемлекеттік  кадастр есебінің міндеттілігі  енгізіледі.

«Мемлекеттік жер кадастры туралы» федералды заңның екі  бөлімі мемлекеттік билік, субъектілер  және Ресей Федерациясының мемлекеттік жер кадастрын жүргізу бойынша қызметтерді жүзеге асыру облыстарында органдардың өкілділігін бекітеді.

Мәліметтер құрамы және мемлекеттік жер кадастр құжаттары 3 бөлімнің 14 бабында қарастырылған, жер учаскелерінде мемлекеттік есеп жүргізу үшін арналған құжат ретінде, біріккен мемлекеттік жер реестрі енгізілді. Онда жер учаскелері туралы келесі негізгі мәліметтер қамтылған:

• кадастрлық номерлер;
• орналасу орны (адрес);
• ауданы;
• жер категориясы және жер учаскесін қолдануға рұқсат етілгені;
• жер учаскелерінің шекараларын суреттеу, оның жеке бөліктірін;
• тіркеуге алынған орнатылған тәртіпте заттық құқықтары және шектеулері;
• экономикалық мінездемесі, соның ішінде жерлердің бөлек категориялары үшін жер құнарлығының көрсеткіштері;
• жер учаскелерімен тығыз байланысқан, жылжымайтын мүлік объектілерінің бар болуы.

4 бөлім мемлекеттік  жер кадастрын жүргізуге арналған. Ол жүргізу тәртібін, территориялардың  кадастрылық бөлінуін, жүргізу тәртібін, тоқтату себептерін, сол сияқты  жер учаскелерінің мемлекеттік кадастрлық есебін өткізуден бас тартуды қарастырады.

25 статья нақты федералды  заңның бұзушылығына жауапкершілігімен  анықталады.

2.2. Өзбекстан  Республикасының жер кадастрын  нормативтік – құқықтық реттеу.

Өзбекстан Республикасында  жүзеге асырылып жатқан экономикалық реформалар, нарықтық экономикаға өтуге территориялар туралы, шаруашылық объектілер және барлық  табиғи ресурстардың комплексті бағалануын кіргізетін сапалы жаңа ақпараттарды өңдеуді және қолдануды объективті талап етті. Мұндай ақпарат территорияларды басқару үшін, табиғи ресурстарды рационалды қолдану және жылжымайтын мүлік нарығын құру және қызметтендіру, ипотеканы дамыту, салық салу жүйесін нығайту, қоршаған ортаны қорғау және елдің толығымен тұрақты дамуын қамтамасыз ету үшін қажет.

Жер қорының реттеуінің заңдылық базасы. Маңызды заңдық құжат, жер қатынастарының реттелуінің  негізгі бағыттары және принциптерін орнатушы Өзбекстан Республикасының  жер кодексі болып табылады, ол басынан аяғына дейін жерге максималды үнемділікті және шаруашылық қатынасты бүкіл әлемдік қорғау және оны рационалды қодануды қажет етеді.

Жер кодексіне қатысты  Өзбекстан Республикасындағы жер  мемлекеттің меншігі болып табылады – ортақ ұлттық байлық, рационалды қолдануға жатады, мемлекетпен қорғанады  және сату – сатып алуға, айырбастауға, сыйлауға, кепілге беруге жатпайды. Өзбекстан Республикасының заңды актілерімен бекітілген.

Кодекске және басқа  заң актілеріне қатысты:

• заңды тұлғалар үнемі билік ету құқығында, үнемі қолдануға, мерзімді қолдануға, арендаға және жеке меншіктілікке жер учаскелерін алуға болады;
• жеке тұлғалар өмір бойы мұралық билік ету құқығында, үнемі қоддануға, мерзімді қолдануға, арендалар және жеке меншіктілікке жер учаскелерін алу болады.

Қазіргі заманғы мемлекет және қоғамның жағдайы және дамуы жер ресурстарын басқару және жоспарлауда, тұрғылықты мемлекет билігімен қосарлана, шаралар жүйесінің құрылуын, жер қорының қолдануды жақсартуға бағытталған, сақтауды, жер қыртысының құнарлығын қайта өңдіріп және көтеруді талап етеді.

Нарықтық экономиканың базалық элементі болатын, кадастр Өзбекстан Республикасының даму приоритеттеріне және негізгі принциптеріне толығымен қатысты болады және бүгінгі күні саясаттық және экономикалық сфераларында реформалардың терең енгізілуінде кілттік рольдің бірін ойнайды.

Өзбекстан Республикасында  салалық кадастрлық ақпараттардың  литерациясы және қайта өңдеу  бойынша бөлек министерстволар  және ведомстволар күшінің координациялау мақсатында 1996 жылдан бастап Бірлескен  мемлекеттік кадастр жүйелерін  құру бойынша жұмыстар жүргізілуде, оның құрамына 20 салалық кадастр кіреді. Бірақ та тәжірибе көрсеткендей, мемлекеттік кадастрлардың нақты реттеуші құқықтық, ұйымдық және экономикалық аспектілерін құру және жүргізу механизмінің жоқтығы, салалық кадастрлық ақпараттардың өңдеуін және оны ЕСГК беруді тоқтатады, ол өз кезегінде экономикалық реформа темптеріне әсер етеді. Осыған байланысты 2000 ж. 15-ші желтоқсанда Олий Мәжілісімен «Мемлекеттік кадастр» заңы қабылданды, ол территориялар туралы комплекстік кадастр ақпараттарды өңдеуге және мемлекеттік кадастрды жүргізу облыстарында пайда болатын қатынастарды ретеуді қамтамасыз етеді.

Берілген заңды қабылдау қажеттілігінің туу себебі, республикада тұлғалы, бірақ ортақ құқықтық негізі болмайтын, негізінен заң асты актілерден тұратын, кадастрларды жүргізу облысында әр түрлі құқықтық базасы құрылды. (Өкімет қаулысы және әр түрлі нормативті құжаттар)

Заңды қабылдау кадастр  жүйелерінің басымдылығын толық  шарада жүзеге асыруға мүмкіндік  береді, олардың негізгісі болып  табылады:

• заңды және жеке тұлғалардың жылжымайтын мүлікке жеке меншік және басқа құқықтардың сенімді және кепілді қорғау және нәтиже ретінде, жер және мүлік жан-жалдарының санының төмендеуі;
• жер туралы жылжымайтын мүлік және басқа кадастр объектілері туралы сенімді мәліметтермен қамтамасыз ету арқылы салық салу жүйелерін қолдау;
• кредитке беру кепілдігін қамтамасыз ету, ипотека жүйелерінің дамуы;
• жылжымайтын мүлік және жер нарығының дамуы және бақылау;
• приватизщация және мемлекетік бөлу процесстерін қамтамасыз ету;
• инвестицияларды тарту, соның ішінде шетелдік мүмкіндіктерін кеңейту;
• қала шаруашылығын басқару және инфрақұрылым даму процесстерінің эффектілігін көтеру;
• шаруашылық және табиғи ресурстардың рационалды қолдануын қолдау, т.с.с. қоршаған ортаны толығымен;
• басқару шешімдерін қабылдау, экономикал</s