Жер кадастры

Тарихи қалыптасқан  көзқарас негізнде шешу мағына мұнда  қауіптелу және қарсыласу болып табылады. Сондықтан бір жағынан шанстар және мүмкіншілікті түсінушілік әлі оянған жоқ, олар мемлекеттік және коллективті меншіліктен инвестициялық капиталға тез қол жеткізе алатын мұралы меншілікке өту процесінде пайда болады. Екінші жағынан қолданушы жүйеде өз рөліне кірген жоқ және оған өз талаптарын қойған жоқ.

Жеке меншікті қамтамасыз ететін жүйемен бірге ипотеко  – қамтамасыздандырылған инвестициялар  үшін көрінетін, тұрақты және сенімді  база жоқ; Мүлікті қамтамасыздандыру  жүйесін мемлекеттің инициативациясымен дамытуға мемлекеттен үлкен көлемде рентабельді емес шығындарды талап етеді. Барлық дамыған елдердің конституциялары жеке меншік құқықтарын және оларды қорғау туралы біледі. Тек тұжырымдар ғана, олар әлеуметтік міндеттер шектеулерін және жеке меншікті нақты қолдану кепілдемелері әр түрлілігін қамтиды. Мұнда жеке меншікті қамтамасыз ету жүйесі ұзақ даму процесстерінде пайда болды. Мұнымен қолданушы азаматтардың және мемлекеттің позицияларының жоғары мойындалуы және нақты пайда болуымен байланысты. Бұл жүйелердің бірде – біреуі ортақ әр түрлі шарттар негізінде де қазір өзгеріске ұшырап жатқан елдерге ауыстырыла алмайды. Бұл 100 пайыз батысгермандық қатынастарды бұрынғы  Германиялық Демократиялық Республикаға ауысу кезінде бірнеше рет дәлелденді және экономикалық дамуға өте бөгет жасады.

Жеке меншікті қамтамасыздандырудың екі категориясы да өздерінің  негізгі пункттерімен мінезделеді:

• мемлекеттің құқығының жоғары фрмадағы кепілі әр азаматтың құқықтық қорғауы, бір уақытта жоғары көлемді бюрократия және рентабельді емес шығындарды шарттайды, олар Германияда, Швейцарияда, Австрияда әр түрлі ұйымдық құрылымдар арқасында қосымша көтеріледі. Бірақ жүйе жерге меншіктеудің ең жоғары кепілді деңгейін мүмкін етеді, өйткені меншік иесі үшін тәуекел толығымен алынып тасталады;
• оларға қарама-қарсы либералды мемлекеттік ұғымдарына негізделетін жүйе бар. Мұнда мемлекет екінші деңгейлі рөл ойнайды. аса (АҚШ) немесе аздау (Ұлыбритания, Франция) жеке жағына инициатива және жауапкершілік береді. Голландия мысалы көрсеткендей, бюрократия құрылымының қысқаруынан мемлекет шығындарының қысқаруына әкелуі мүмкін.

Бірақ тиімділік критериі жерге жеке меншікті қамтамасыздандыру  үшін бір ғана шешуші болмауы керек. Қазір өзгеріс процессіндегі мемлекеттер, күшпен орнатылған қатынастардан шет елдік жан – жалдасудың көбейіп кетуі мүмкін, сондықтан егемендік қамтамасыз ету компоненттің маңыздылығы зор. Осыған байланысты жүйенің толығымен өзгертілген компоненттер ұсынылады:

• шекараларды өлшеуге негізделінетін, жердің тіркеуге алу міндеттемелері бойынша кіріспе;
• заңды сенімді дәлелдемелер бірлескен, барлық көлемді, актуалды, көп қызметті, ашық және жүйе қолданушыларына бағытталған.

Алдымен уақыт бойынша  перспективті ұйымдық және қаржылық күштерді жұмсаған жөн, мәселенің жай  және тәжірибелі шешімін құру үшін азаматтармен бұл шешім түсініледі, яғни ол қабылданады.

 

 

 

 

 

 

 

2. ТМД елдеріндегі жер  кадастрын құқықтық реттеу.

2.1. Ресей Федерациясындағы  жер кадастрын нормативтік – құқықтық реттеу.

20 ғасырдың аяғында Ресейдің  нарықтық экономикаға өтуі, жаңа жер қатынастарының дамуын талап етті. Ресей Федерациясының Конституциясына сәйкес, жерлердің өзгеріске ұшырау маңыздылығы, қоғам дамуы үшін, жер халықтың өмір және қызметтер негізі болып табылады.

1990-2000 жылдары Ресейде жер реформаларын  жүргізу бойынша, салааралық координация және жер қатынастарының мемлекеттік реттеу, қоныстандыру, мемлекеттік жер кадастрын құру, жерлерді бағалау,  жер мониторингі, жерлерді қорғау және қолдануларды мемлекеттік бақылау, жер төлемдерінің жүйесін енгізу, мемлекеттік шекаралардың демаркациясы, жерге меншіктілік құқықтарын бекіту бойынша жұмыстарды жүзеге асырады.

Осы кезеңде жер меншіктілігінің  әр түрлі формаларына өту жүзеге асырылды, шаруашылықтардың барлық формаларына тең құқылы дамуына шарттар жасалды, олардың азаматтардың пайдасына бөлу және меншіктілігіне бекітулер жүргізілді. Жерді қолданушыларға ақылы түрі енгізілді ауыл шаруашылық жерлерінің негізгі бөлігі жеке меншікке берілді, орман жер қорлары, табиғи қорғалатын және басқа аса бағалы жерлер мемлекет меншігінде сақталды.

Жерлердің инвентаризациясы бойынша, мемлекеттік жер кадастрын құру бойынша көптеген жұмыс көлемдері  жүргізілді, көптеген региондарда жердің азаматтық айналымының дамуын алды. 32 федералды заңдар, Ресей Федерациясының Президентінің 52 жарлығы, Ресей Федерациясының Өкіметінің 180 қаулысы, және 242 ведомствалы нормативты құқық актілері дайындалды және қабылданды. Ресей Федерациясының субъектілер деңгейінде жер сұрақтары бойынша 13 мыңға жуық нормативты актілер қабылданды.

Солтүстік территорияларының және аудандардың, соларға теңескендердің жер ресурстарын комплексті қолдануға федералды бағдарлама жасалынды. Ресей Федерациясының федералды меншікті территориясында орналасқан 71 субъект және 30мың жер қолданушыларға бекітілген ортақ ауданы 458 млн га жер учаскелері туралы автоматты мәліметтер базасы құрылды. 1996 жылдан бастап «Ресей Федерациясының мемлекеттік жер кадастрын жүргізудің автоматтанған жүйелерін құру» федералды мақсатталған бағдарламасы жүзеге асырылды.

1036 комиттерде және жер –  кадастрлық палаталарында бағдарламалы- техникалық комплекстер орнатылды және мемлекеттік жер кадастрын автоматты жүргізумен қамтамасыз етілген. Ал қалған 1198 жер комитеттермен палаталарында автоматтандырылмаған әдістер енгізілген. Мақсатты бағдарламаның негізгі мақсаты – кез келген мемлекет нарықтық көп функционалды инфрақұрылымды экономикасына міндетті – мемлекеттік жер кадастрының жүйесі – жер және жылжымайтын мүлікке құқықтарын қолдаудың негізгі құралын құру болып табылады. Салық жүйесімен бірге және азаматтық құқықтарын қамтамасыз ету жүйесімен мемлекеттік жер кадастры Ресейдің бірлескен кеңістігін сақтауға және тұрақтылықты қамтамасыз етуге шақырады.

Бұл мақсаттарда «Мемлекеттік жер  кадастры туралы» федералды заңына қатысты жер учаскелерінің шекараларын  суреттеу және жылжымайтын мүлік объектілерінің бар екендігін, базалық төлемдер және бағалар, шектеулер, құқықтар туралы мәліметтерді  қамтитын, Бірлескен Мемлекеттік Жер Реестрі (БМЖР) бекітілген және іске қосылған. Сертификатталған арнайы бағдарламалы өнімдер құрылды, олар кадастр жүйесін автоматты жүргізуін қамтамасыз етеді.

Ресей жер кадастры жер ресурстарын  басқару сұрақтары бойынша ООН  ұйымдарының жұмыстарына қатысады, Халықаралық Ғылыми Мәселелер Одағының ТМД қатысушыларының – елдерінің  қоныстандыру және жер қатынастарыны бойынша, кезекті отырысы бүгін өткізіледі. Елде халықаралық жобалар: «Ларис» (Ұлттық Банк), мемлекеттік жер кадастрының бірлескен жүйесін құруды қолдайды; «Ресейдегі жерлерді тіркеуге алу», «Ресейде жер нарығын құруға көмек беру» және «Консультациялық көмек», жерлерді массалық бағалау сұрақтарында; «ТАСИС» бағдарламасы бойынша ЕСКомиссиясы; «Гермес», Ресей Федерациясының Өкіметі және неміс банктер арасында орындау билік федералды органдарының ақпараттандыру мақсатында келісілген келісім – шарт рамкасында қаржыландырылады, Ресей Федерациясының жер – кадастрлық жүйелерін құру бойынша техникалық көмек жобасы, (Швецияның ұлттық жер қызметі), жер сұрақтары бойынша көптеген елдермен халықаралық байланыс орнатылған.

Азаматтар және қоғам қажеттілігін қанағаттандыру мақсатында жылжымайтын мүлік және жерді рационалды және эффектілі қолдану шарттарын қамтамасыз ету мақсатында нормативті және құқықтық базаларын қалыптастыру бойынша үлкен жұмыс жүргізілді.

2000жылы жер бойынша федералды  заңдар пакеті өңделді және қабылданды: «Мемлекеттік жер кадастры туралы», «Қоныстандыру туралы», «Жерге мемлекеттік меншіктендіруге шек қою туралы».

Ресей жер кадастрымен федералды  заң жобалары дайындалынды:

«Мемлекеттік жер кадастры туралы заңға өзгертулер және толықтырулар енгізу туралы» (мемлекеттік кадастрлы жер бағалау бөлімінде) – Ресей Федерация Өкіметіне енгізілді.

«Ресей Федерациясының субъектілерінің әкімшілдік шекаралары туралы»;

«Жерлерді мемлекеттік бақылау  және қорғау туралы».

Ресей жер кадастры келесі заң жобаларын аяқтауда қатысады:

«Ресей Федерациясының жер кодексі»;

«Геодезия және картография  туралы» федералды заңға өзгертулер және толықтырулар енгізу туралы;

«Жылжымайтын мүліктерге құқықтарды мемлекеттік тіркеуге алу  және олармен келісім- шарт жасау  туралы» федералды заңға өзгертулер және толықтырулар енгізу туралы;

«Ипотека (жылжымайтын  мүлік кепілі) туралы» федералды  заңға өзгертулер және толықтырулар енгізу туралы.

Ресей Федерациясы Өкіметінің қаулы сол сияқты дайындалған:

2000жылдың 8 сәуірінен  бастап №316 «Жерлердің мемлекеттік кадастрлық бағалауын жүргізу ережелерін бекіту туралы»;

2000жылдың шілдесінен  бастап №537 «Ресейдің жер кадастрының федералды қызметтерінің сұрақтары»;

2000жылдың 6 қыркүйектен  бастап №660 «Ресей Федерациясының территорияларын кадастрлық бөлу ережелерін бекіту және жер учаскелеріне кадастрлық номерлерін меншіктеу туралы»;

2000жылдың 2 желтоқсаннан  бастап №918 «Мемлекеттік жер кадастр мәліметтерін ұсыну ережелерін бекіту туралы»;

«Ресей жер кадастрының федералды  қызметтері туралы дәрежесін бекіту туралы» №22 2001ж 11 қаңтар. Ресей жер  кадастрының федералды қызметтері туралы қағида 2000 ж 29 желтоқсанда Ресей Федерациясының Өкіметінің отырысында қарастырылды және мақұлданды;

«Мемлекеттік жер кадастрын  жүргізу және қоныстандыруды жүргізу кезіндегі жобалық – ізденушілік қызметтері негізінде геодезиялық және картографиялық қызметтерді лицензиялау туралы қағиданы бекіту туралы»;

«Жабық әкімшілік –  территориялды құрылымдардың шекараларын  орнату тәртібі туралы қағиданы бекіту туралы»;

Ресей Федерациясының барлық субъектілерінде мемлекеттік жер кадастрын жүргізу үшін мемлекеттік мекемелер мемлекеттік кадастрлық палаталар құрылды. Олар федералды бюджет есебінен қаржыландырылады.

Бүкіл Ресей территориясында 12 регионалды орталықтың құрылуы аяқталды, олар аудандар және қалаларды сүйемелденген бірлескен мемлекеттік кадастр есебін жүргізу және қолдауды қамтамасыз етеді.

Салалық стандарттар  пакеті өңделген және енгізілген, мемлекеттік  жер кадастрының технологиялық  құжаттау біріккен жүйесі құрылды.

Федералды меншікте болған, жер учаскелері туралы міліметтерді өңдеу жүйесі құрылды және жандандырылды. Мәліметтер базасы 19мыңнан астам заңды тұлғалармен иеленген, 65мыңға жуық жер учаскелерін қамтиды.

Ресей жер кадастры Ресей  Федерациясының Украинамен, Грузия, Азербайжанмен және Қазақстанмен мемлекеттік шекаралар делимитация процессін қамтамасыз етті, т.с.с. жер – құқықтық және жер есептік құжаттауды қамтамасыз етті.

Орта ұзақтылығы 100мыңнан астам км-ді құрайтын, Ресей Федерациясы  субъектілер арасындағы әкімшілік шекаралары туралы мәліметтердің инвентаризациясы жүргізілді.

Федерацияның 7 субъектілерінде шекараларды өңірге шығару бойынша толығымен жұмыстар жүргізілді.

Қоныстанған жерлер және ауыл шаруашылық жер – суларды  мемлекеттік кадастрлық бағалау  әдістемелері өңделді және бекітілді, олар арнайы бағдарламалы құралдармен қолдаулы, жерлерге мемлекеттік кадастрлық бағалауды жүргізу үшін қажетті, мәліметтерді, автоматты өңдеу жүргізуге рұқсат береді.

Мемлекеттік кадастрлық бағалау орман қорларының жерін, бағыбандық бірлестіктер және басқа азаматтық су қорларының бірлестіктерін, реакриациялы мағынасын, тұрғылықты және жер қорларының бойындағы өндірістердің әдістемелерін өңдеу жұмыстары басталды.

21 ғасырдыңбасында негізгі  іс-әрекеттер «Ресей Федерациясының  жер кодексі» және «Мемлекеттік жер кадастры туралы», «Федералды заңға өзгертулер және толықтырулар енгізу туралы» федералды заңдарын қабылдауға шоғырланды, өзгерістер бөлімінде, жерлердің мемлекеттік кадастрлық бағалануына қатысты және мемлекеттік жер кадастр (жылжымайтын мүлік кадастры) базасында жылжымайтын мүліктің біріккен объектілерінің есеп жүйесін құру:

- жер сұрақтарының  шешімдерінде мемлекеттің рөлін  күшейту;

- «Ресей Федерациясының мемлекеттік жер кадастрын жүргізудің автоматты жүйесін құру» федералды мақсатты бағдарлама рамкасында мемлекеттік жер кадастрын жүргізуді автоматты жүйесін жандандыру бойынша жұмыстарды аяқтау;

- «Мемлекеттік жер  кадастрын жүргізуінің автоматтанған  жүйесі негізінде жылжымайтын  мүліктің мемлекеттік кадастрын  жүргізудің автоматтанған жүйесін құру» жаңа федералды мақсатталған бағдарламаны өңдеу және бекіту;

- Жылжымайтын мүліктің  біріккен объектілер есебін қамтамасыз  ету мақсатында мемлекеттік жер  кадастр жүйесінің базасында  жылжымайтын мүлік кадастрын  дамыту мәселелерін қарастыру бойынша Ресей Федерациясы Өкіметінің отырысына дайындық;

- Салық салу базасын  ұлғайту үшін барлық категориялы  жерлердің мемлекеттік кадастрлы  бағалауын аяқтау;