Құрылыс саласындағы қаржылық есептілік және ақпаратты ашу

Тапсырыс берушінің тапсырмасын орындау тәсілі _____________ __________________________________________________________________________________________________________________________________________

( мердігердің ұсынысымен немесе  нақты бір технологиялық _________________________________________________ тәсілмен анықталады )

 

5. Жұмыстың орындалу уақыты.

5.1.Жұмыстың басталу мерзімі                              «__»___________200_жыл

5.2. Жұмыстың аяқталу мерзімі                             «__»___________200_жыл

5.3. Мерзімінен бұрын аяқтау ______________________________________

 

6. Төлем тәртібі.

6.1. Жұмыс бағасына мердігердің барлық шығындары және көтерме төлемдері енгізіледі.

6.2. Жұмыс бағасы __ мың теңге, оның ішінде ҚҚС __ мың теңге.

 

Көрсетілген баға:_________________________________________________

(жуықтау, нақты, не екі жақтың  келісімі бойынша)

6.3. Тапсырыс берушінің мердігерге төлеу ______________________ жұмыс бағасының   %   «__» ___________200_ жылға дейін.

 

7. Ерекше шарттар.

7.1. Жұмыстың орындау барысында ________________________________ (тапсырыс берушінің келісім бойынша үшінші тұлғаны тартуға)

7.2. Мердігердің жұмысына тапсырыс беруші төмендегі жағдайда араласуға міндетті:

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

     

 

7.3. Мердігер тапсырыс беруші  шарттарды бұзған жағдайда немесе  уақытында орындамаған жұмысты  тоқтатуға құқығы бар.

7.4. Шарттарды бұзу анықталған  жағдайда мердігер келісім-шарттан бас тартады және анықталған шығынды қайтаруды талап етеді.

7.5. Тапсырыс беруші кез келген  уақытта орындалған жұмыстың  нақты мөлшерінің ғана нәтижесіне  қарап төлем төлеп береді.

7.6. Аяқталмай қалған құрылыс  жұмыстарына заңға сәйкес тапсырыс беруші мердігерден орындалған жұмыстың нәтижесіне қарай құжаттандырып болған соң ғана келісім өз күшін жойғанын айғақтайды.

 

8. Орындалған жұмыстың нәтижесін тапсыру.

8.1. Мердігердің тапсырыс берушіге орындалған жұмыстың  нәтижесін тапсыруы екіжақты толтырылған актіге қол қою арқылы құжаттандырылады.

8.2. Мердігердің тапсырыс берушіге  тапсырған күні.

8.3. Тапсырыс беруші мердігердің  қатысуымен жұмысты қабылдай  отырып, жұмыс нәтижесіндегі кемшіліктерді  ескертуі шарт.

8.4. Қабылдау қорытындысында кемшіліктер көрсетілген болса, бірден кемшілікті жою мерзімін көрсетуі шарт.

8.5. Тапсырыс беруші қабылдап  алғаннан соң кездескен кемшіліктерді  мерзімді уақытта дереу мердігерге  ескертуі шарт.

 

9. Құпиялылық.

9.1. Егер екі жақтың біреуі  келісілген шартқа байланысты орындау міндеттемелері бойынша басқа жақтан заңмен қорғалмаған басқа да шешімдер немесе жаңа технология жөнінде хабарлама алатын болса, анықтама алған жақтың жазбаша рұқсатсыз үшінші тұлғаны анықтамамен қамтамасыз етуге құқығы жоқ.

 

10. Жауапкершілік.

10.1. Егер мердігер келісім-шарттағы  қарастырылған талаптарды уақытында  орындамаған немесе орындалған  жұмыс теріс нәтиже берген  жағдайда тапсырыс беруші мердігерге  төмендегідей талап қоюға тиісті:

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 

10.2. Орындалған жұмыс көлеміне  уақытында төлем жасамағаны үшін  тапсырыс берушіден  мердігер _____ % жалпы көлемнен айыппұл алуға тиісті.

10.3. Жұмыс көлемін мердігердің  уақытында тапсырмағаны үшін _____ %  айыппұл төлеуге тиісті.

10.4. Айыппұл көрсетілген шығындардан  бөлек алынады.

 

11. Басқа шарттар.

11.1. Келісім 2 (екі) данадан толтырылады, әрбір жаққа бір-бірден.

 

12. Екі жақтың реквизиттері.

 

Мердігер:________________________тапсырыс беруші________________ ___________________________________

 

Сонымен қатар, келісімге қосымша қажетті құжаттар тіркеледі:

1. құрылыс нысандарының тізімі;
2. қосымша ерекше талаптар;
3. құрылыс-монтаж жұмысын орындаудың кестесі.

 

1.3. Құрылыс кәсіпорындарындағы есеп саясаты мен құрылыстағы есепті ұйымдастыру

 

Есеп саясаты, бұл – бухгалтерлік есеп, талдау, аудит аумағындағы ұзақмерзімді саясат, оны әрбір кәсіпорын өз бетінше жасайды, бухгалтерлік есепті және қаржылық есепті оның негіздері мен қағидаларына сәйкес жүргізу үшін субъектілердің басшыларының қабылдаған тәсілдерінің жиынтығы.

Есеп саясатын қалыптастыру төмендегі кезеңдерден тұрады:

• бухгалтерлік есеп жүргізілетін кәсіпорындағы есеп саясатының қатынасын анықтау;
• бухгалтерлік есепті жүргізу тәсілдерін таңдауға әсер ететін жағдайларды анықтау, сараптау, бағалау және реттеу;
• есеп саясатын құрастырудың бастапқы жағдайларын таңдау және негіздеу;
• есептің әрбір тәсілінің жолын және әрбір есеп объектісі бойынша кәсіпорында қолданылатын бухгалтерлік есепті жүргізудің жарамды тәсілін бірегейлендіру;
• кәсіпорында қолдануға жарамды бухгалтерлік есептің жүргізілу тәсілін таңдау;
• таңдалған есеп саясатын рәсімдеу.

Құрылыс кәсіпорындарының есеп саясатының бөлңмшелерінің тізімі төмендегідей болуы шарт:

1. Жалпы бөлім.
2. Басқару және ұйымдастыру құрамы
3. Бухгалтерлік есеп пен ішкі бақылаудың жүйесі.
4. Бухгалтерлік құжаттар және оларды сақтау мерзімі.
5. Түгендеу.
6. Негізгі құралдардың есебі.
7. Материалдарды емес активтердің есебі.
8. Материалдық құндылықтардың есебі.
9. Ақшалай қаражаттардың есебі.
10. Еңбек және еңбекақы.
11. Дебиторлық қарыздар және басқа да активтер.
12. Инвестицияны есептеу.
13. Меншікті капитал.
14. Өндіріс шығындарының есебі және құрылыс өнімінің (қызметінің ) өзіндік құнын калькуляциялау.
15. Мерзім шығындары.
16. Сату, табыс және баға.
17. Есеп беру.
18. Түсініктеме.

Кәсіпорынның есеп саясатын оның бас бухгалтері немесе арнайы есеп бөлімі құрастырады. Есеп саясаты кәсіпорын құрылған сәттен бастап дайындалады. Дайындалған есеп саясатын кәсіпорынның басшысы өзінің бұйрығымен бекітеді. Осы кәсіпорынның қабылдап, бекіткен есеп саясаты сол кәсіпорынның есеп қызметін атқаруы барысында негізгі құжат ретінде қолданылады.

 

1.4. Құрылыстағы қызметті  лицензиялау

 

Құрылыстық қызмет белгілі бір орындаушының дайындығын талап ететтіндіктен лицензиялануы қажет, онсыз белгіленген тұтынушылық сапалы құрылыс өнімін құру мүмкін емес. Сондықтан да құрылыс өндірісімен айналысқысы келетін барлық шаруашылыққа құрылыс жұмыстарын жүргізу олардың қызметінің негізгі түрі болады немесе құрылыстан басқа да қызмет түрлерімен паралельді түрде шаруашылық әдіспен жүргізілетін жұмыстарын жүзеге асыруға құқық беретін лицензия алуы қажет. Жұмыс жүргізетін құрылыс кәсіпорындары жыл сайын лицензияларын жаңалап, қайта тіркеуден өткізуі қажет.

Қазақстанда архитектуралық-құрылыс жұмыстарын жүргізуді лицензиялау төмендегі заң актілерінің негізінде жүзеге асырылады:

1. 17.04.95 жылғы №2200 «Қазақстан Республикасының Лицензиялау туралы заңы»;
2. 16.07.01 жылғы №242-2 «Қазақстан Республикасының Архитектура, сәулет-құрылыс қызметі жөніндегі заңы».

Лицензия алу үшін ( қайта тіркелу үшін ) кәсіпорындар лицензиялаудың қалалық орталығына келесі құжаттарды беруі қажет:

• техникалық аудитті жүзеге асыруға өкілетті кәсіпорынға лицензияны рәсімдеу ( қайта рәсімдеу ) мақсатымен аудит жүргізуді сұрау хаты;
• лицензиялаудың қалалық орталығына өтініш;
• кәсіпорында ұйымдастыру туралы бекітілген құжат немесе тіркелген жарғы;
• тіркеу карточкасының көшірмесі;
• Әділет министрлігінде заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу туралы куәлігінің көшірмесі;
• лицензия сұралып отырған жүзеге асырылатын құрылыс-монтаждық жұмыс түрлерінің тізімі ( Қазақстан Республикасындағы архитектуралық-құрылыстық қызметті лицензиялау бойынша құрылыстағы қызмет пен жұмыс классификаторына сәйкес);
• салынып жатқан, реконструкцияланатын және (немесе) жоспарланатын нысандардың тізімі, олардың мекен-жайы және қуаты. Өткізілетін (жоспарланған) жөндеу жұмыстарының тізімі;
• алдыңғы жылы орындалған әртүрлі құрылыс-монтаждық жұмыстадың көлемі;
• мамандардың біліктілік құрамы немесе оларды тарту мүмкіндігі туралы ақпараттар;
• өндірістік база туралы мәлімет;
• техникалық қамсыздандыру туралы мәлімет;
• сейсмикалық жағдайы бойынша куәлік;
• сапаны бақылау;
• жұмыс өндірісінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету жуйесі;
• эксперттердің қорытындысы.

Тағы да бір айта кететін жай, лицензия материалды емес актив ретінде қарастырылмайды, өйткені құрылыс-монтаждық жұмыстарды жүзеге асыруға берілетін лицензияның әрекет ету мерзімі 1 жылдан аспайды. Сондықтан да лицензия алатын (қайта тіркелетін) шаруашылық субъектілердің техникалық аудиті бойынша қызметтерді төлеумен байланысты шығындар, лицензиялық жинақтар және лицензия алумен ( қайта тіркеумен ) байланысты басқа да шығындарды бухгалтердік есепте болашақ кезең шығындары ретінде қайта алынған лицензияның әрекет ету мерзімі ішінде алдыңғы кезең ішінде көрсету қажет.

 

 

 

 

 

 

Құрылыстағы шығындар есебі және құрылыс-монтаждау жұмыстарының өзіндік құнын калькуляциялау

1. Шығындар есебінің мәні және жіктелуі

 

Жалпы кәсіпорын немесе оның бөлімшелері өндірісінің тиімділігін сипаттайтын көрсеткіштер жүйесінде басты орынды өнімнің өзіндік құны алады. Өзіндік құн құрамы оны құрайтын шығындармен анықталады.

Құрылыс саласында өндіріс шығындарын басқару – күрделі процесс. Өзінің мәні жағынан ол кәсіпорынның бүкіл қызметін басқаруды білдіреді; өйткені болып жатқан өндіріс процестерінің барлық жақтарын қамтиды.

Шығындар есебі мәнінің көпшілік қабылдаған анықтамасы, бұл- шығындар есебі кәсіпорында белгілі уақыт аралығында болған жабдықтау, өндіріс және өнім өткізупроцестерін, оларды сандық өлшеу, заттай және құнды көрсеткіштермен тіркеу, топтастыру және талдау арқылы көрсетуге бағытталған шаралар жиынтығы болып табылады. Мұндай көрсету кәсіпорынды (немес кәсіпорындар бірлестігін) басқару мен оның қызметін қаржы нәтижелерін анықтау арқылы бағалауға қажетті мәлімет алуды қамтамасыз етеді.

Бірақ, мұндай тәсіл басқару есебінің дему барысында және дамыған өндірістік есеп теориясында пайдалану бағыттары бойынша шектелген. Біздің ойымызша, өндіріске жұмсалған шығындар есебінің маңызын анықтау, техникалық жағынан басқа, өндіріске жұмсалған шығындар есебін түрлендіруді немесе басқару есебінің өндірістік қызметін ұйымдастыруға әртүрлі тәсілдерді қамтуы тиіс. Осылайша, шығындар есебінің мазмұнын анықтау кәсіпорындарда оны ұйымдастыруды үлгерудің шынайы алғышарттарын жасайды. Басқарудың кері процесіне сәйкес, есеп ақпараттық жүйе ретінде тек қана іс-әрекетті ғана емес, сондай-ақ болашаққа кәсіпорын экономикасын белгілі бір бағыт үшін ақпараттар дайындайды.

Егер өндіріске жұмсалған шығындар есебі басқару үлгісіне сәйкестендіріліп бұрынғы, қазіргі және болашақтағы өндірістік қызметі нәтижелері мен шығындарын пайдалануды көрсету процесі ретінде қарастырылса, онда есептің мұндай жуйесі өзіндік құнды басқарудың негізгі міндеттеріне сәйкес келеді.

Нақты бір кәсіпорынның өндіріске жұмсалған шығындары есебінің негізгі міндеттері:

1. кәсіпорын әкімшілігін басқару шешімдерін қабылдау үшін ақпаратпен қамтамасыз ету;
2. болашақтағы экономикалық стратегияны қалыптастыру мен ауыртпашылықтарды табу мақсатында нақты шығын деңгейін мөлшерлі және жоспарлы шығындармен салыстыра отырып бақылау;
3. дайын өнімді бағалау және қаржылық нәтижелерді есептеу үшін шығарылатын өнімнің өзіндік құнын есептеу;
4. құрылымдық бөлімшелердің өндірістік қызметінің экономикалық нәтижелерін анықтау және бағалау;
5. ұзақмерзімді сипатқа ие, өндірістік және технологиялық бағдарламалардың өзін-өзі ақтауы, өнім түрлерінің пайдалылығы, негізгі қорлар мен өндірістік қосалқыларға салынған күрделі салымдардың тиімділігі туралы шешімдер қабылдау үшін өндірістік қызметті басқару есебінің ақпараттарын жүйелендіру.

Кез келген өнімді (жұмыс, қызмет) өндіру белгілі бір шығындармен байланысты. Сондықтан да шығындарды жіктеу өндірістік есептің маңызды элементі болып табылады. Әдетте, топтау қағидаларына калькуляция баптарының номенклатурасы сәйкес келеді. Өзіндік шығындарды дұрыс есептеу үшін оның ғылыми негізделген жіктелімі аса қажет. Құрылыс саласында шығындарды өндірістік үрдістің барлық жағын қамти отырып, яғни оның ерекшеліктеріне қарай белгілі бір топқа жатқыза отырып, орындау қажет.

Өндірілген өнімді калькуляциялау және бағалау үшін шығындар былай топталады:

• негізгі-өндірістің технологиялық процесімен тікелей байланысты ( шикізатты, технологиялық қажеттіліктерге кеткен материалдық шығындар, негізгі өндірістік жұмысшыларға жалақы төлеу, машиналар мен құрал-жабдықтарды ұстау мен пайдалануға кеткен шығындар т.б.);
• устеме шығындар ( өндірісті ұйымдастыру, оған қызмет ету және басқарумен тікелей байланыста пайда болады);
• тікелей - өнімнің нақты бір түрін өндірумен байланысты және оның өзіндік құнына тікелей кіреді;
• жанама шығындар жекелеген өнім түрлерінің құнына тікелей емес; жанама түрде бөлінеді. Олар өнімнің өзіндік құнына әртүрлі әдістердің көмегімен ( ставка, пайыз, коэффициенттер жанама жолмен қосылады;
• кірістік шығындар-қолда бар және сатып алынған ресурстар, келешекте табыс әкелуі ықтимал;
• өткен шығындар, олар келешекте табыс әкелу қабілетін жойған ресурстар.

Тәжірибеде шығындар келесідей топтастырылады:

• құрамы бойынша;
• түрлері бойынша;
• өндіріс процесіндегі экономикалық рөлі бойынша;
• өнімнің өзіндік құнына жатқызу тәсілі бойынша;
• өндіріс көлемі бойынша;
• шығындардың тиімділігі бойынша.