Каржы нарыгы

Валюта нарығының  сауда объектісі — әр түрлі  валюталар, яғни коммерциялық банктер жүйесінің өтімді пассивтері. Қазақстанда көбінесе төрт валюта (АҚШ доллары, жапон иенасы, еуро, ресей рублі) бойынша сауда жүргізіледі. Басқа валюталарды бағалау кросс-бағам арқылы анықталуда, ол екі валюта бағамдарының үшінші валютаға — АҚШ долларына қатысты арақатысы.

Валюта  нарығында мәміле маржа негізінде  танымал нарық құрушылар арасында әр түрлі формалды емес телефон жүйелері арқылы жасалады. Ірі мәмілелер жасасқанда делдалдар құпиялылықты қамтамасыз етеді. Бұл әлуетті сатушыны үлкен шығындардан құтқарады.

Форвардты мәмілелер, фьючерс, опцион және басқа қаржы құралдары олардың иелеріне операцияда валюта бағамының ауытқуына байланысты тәуекелділігін төмендетуге немесе жоғарылатуға мүмкіндік береді. Бірақ жиынтық тәуекел тұрақты, сондықтан ол тек нарық ішінде ғана қайта бөліне алады. Валюта нарығының дамуы, яғни қатысушылар санының көп болуы валюта бағамының тұрақтандырылуына әкеледі де бәсекелестікті өршіте түседі. Бұл да макроэкономикалық тұрғыдан қарағанда елімізде нарық экономикасының орнығуына әкеледі. Сондықтан стратегиялық тұрғыдан келгенде экономиканы сауықтыру, қазір жұмыс істеп тұрған өндіріс орындарын жандандыру және жаңаларын құру үшін қажетті алғышарттар жасау, халықтың әлеуметтік жағдайын жақсарту жөніндегі проблемаларды толық шешуге мүмкіндік береді.

Барлық типтегі  нарыктардың өзара байланысы  қаржы нарығының жұмыс істеу  шартын анықтап береді, яғни:

ретке келтірілген тауар нарығының  болуы (кез келген түрдегі және тағайындаудағы тауарлар мен кызметтерге деген сұраныс пен ұсыныстың баланстылығы);

ақша айналысын  реттеу, елдің ұлттық банк тарапынан қолма-қол ақша және қолма-қолсыз ақша айналыстары бойынша эмиссияны бақылау;

несие нарығын  толық белсендендіру және коммерциялау.

Қаржы институттарының бекітуінде осы ұйымдардың Қазақстан нарығындағы рейтингілерін анықтау маңызды орын алады. Қаржы нарығындағы қатынастардың рейтингілерін жоғары ететін факторлардың біріне клиенттерді көптеп тарта білуі, яғни осы институттардың жиынтық қорлануының (жинақтарының) артуы жатады.

Тиімділіктің  ауытқуының келесі түсіндірмесі көпіршіктермен байланыстырылады немесе нарықтық бағасының шын мөніндегі бағасынан түрақты ауытқуына байланысты.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайданылған әдебиеттер тізімі

 

1.Жүнісов.Б.Нарықтық  экономика негіздері.-Алматы,2001.

2.Мамыров.Н.Қ.Макроэкономика.-Алматы,2003.

3.Мәдешов.Ә.Нарықты  экономикаға кіріспе.-алматы,1999.

4.Ілиясов.Қ.Қ.  Қаржы.-Алматы,2003.

5.Шеденов.Ө.Қ.Жалпы экономикалық теория.-Ақтөбе,2004.

 

 

Мерзілімді  басылымдар

 

6.Бохарев.Л.  Қаржы нарығының экономикалық  мәні құрылымы.-Экономика негіздері,  2006,N1.

7.Валюта түсінігі.-"Банки  Казахстана", 2005-ж., N6.

8.Екінші деңгейдегі  банктердің несиелік саясаты.-Аль-Пари,2004,N6

9.Коммерциялық  банк құрылымы.- "АльПари" 2002ж, 6. 

10.Қазақстандағы  депозиттер нарығы –Қаржы-Қаражат,2001,N

11.Искаков.У.  Нарықтық қаржы.- Экономика негіздері,  2005,N3.

12.Малышева.В.қаржы  нарығының тиімділігін басқарайық,-Қаржы-Қаражат,2005, N11.

13.Сәдірмекова.Т.Қазақстандағы  қаржы мәселесі.-АльПари,2006, N1.