Бизнес жоспар

жүзінде  жүзеге   асырылуы   көрсетілуі  тиіс. Резюме дайындалып   қойылған   бизнес-жоспардың  негізінде  құрастырылады.  Әдетте  әрбір  бөлімнен  ең  маңызды  инновациялық  ұсыныстар  мен  еғұрлым  маңызды  есептік  көрсеткіштер  іріктеледі.  Резюменің  құрылымы  үш  негізгі бөліктен тұруы мүмкін:

      Кіріспе,  онда ұсынылатын жобаның басты  мақсаты негізделеді,   ұсыныстың  мәні мен  жаңалығы ашылып  көрсетіледі,   оның  жасампаздығы,  бәсекеге   қабілеттілігі  және  әлеуметтік- экономикалық маңыздылығы  көрсетіледі; 

      Негізгі   мазмұны, онда  қысқартылған     түрде   жаңа   жобаның    негізгі  артықшылықтары баяндалады  және  аса маңызды техникалық-экономикалық  нәтижелер – сұраныс болжамы,  ұсыныс көлемі, жобаның     құны,   өндіріс   шығындары,  фирманың табысы,    қаржыландыру  көздері  

келтіріледі;

      Қорытынды,   онда   кәсіпорын   қызметінің   ақырғы   нәтижелері   жалпыланып  түйінделеді, болжанатын  шаруашылық   ету   әдістері   сипатталады,  басқару   командасының   кәсіпқойлылығы 

бағаланады.

      Резюменің   көлемі  –   екі   парақтан  аспауы  тиіс,   бірақ  дұрысы  –  бір   бетке   сыюы  тиіс. Сондықтан ол өте қысқа  және жеткілікті шамада толық  түрде бизнес-жоспардың барлық  неғұрлым маңызды әлеуметтік-экономикалық  нәтижелерін сипаттауы тиіс. 

      Өнімді   немесе   қызметтің   түрін   сипаттаудың   мәнісі  –   бизнес-жоспарда   тиісті   нарыққа  жеткізуге   ұсынылатын   келешек   өнімнің,   тауарлар   мен   қызметтердің   негізгі   сипаттамаларын  неғұрлым  нақты  және  толық   ұсынуда.  Бұл  бөлімде  тауар   туралы  жалпы  түсінік  беру  және  оның бәсекеге  қабілеттілігін  ашу,  сұраныс  динамикасын,  сатылым  нарығының  кеңеюін,  жетілуі  және шығындарды қысқарту  мүмкіндігін көрсету қажет. 

      Бизнес-жоспардың  осы бөлімінде фирманың қызмет  түрін сипаттау негізгі  болып  табылады. Кез келген бизнес кәсіпкерлік  қызметтің бірнеше түрімен айналысуды  көздейді. Бәсеке  стратегиясын  таңдау  жоғарыда  айтылғандай,  кәсіпқойлылықтың жоғары деңгейіне  қол  жеткізуден  басталуы  тиіс.  Нарық  негізінен тек   өз  қызмет  саласындағы  көшбасшыларды   ғана  мойындайды. Бәсекенің   негізгі   белгілері  болып     белгілі  бір   тауардың    басқа   тауармен салыстырғандағы   артықшылығы   табылады,   мысалы,   өнімінің   сапасы   мен   қолдану   мерзімі, эксплуатациялық  және эстетикалық  сипаттамалар,  қолданыстағы  бағалар  мен  сатудан  кейінгі қызмет  көрсетудің  әдістері.  Осының  барлығын  бизнес-жоспарда  ұсыну  қажет  және  ең  алдымен  бәсеке   стратегиясын   сипаттау   қажет,   ол   шығындардағы   артықшылықтарға,   ерекше   бірегей қасиеттерге  ие  өнімді  жасау  мен  жіктеуге  негізделуі  мүмкін.  Бәсеке  стратегиясын  таңдағаннан  кейін бәсекелестердің мүмкін болатын қарсы әрекеттерін қарастыру қажет. Фирманың және негізгі  бәсекелестердің    жоспарлантын қызметінің салыстырмалы      талдауын    өнімді    жарнамалау, фирманың   орналасуы,   өнімнің   сипаттамасы,   бағалардың   деңгейі,   фирманың   имиджі   секілді  факторлар бойынша жүргізуге болады.

      Маркетинг   жоспары  ұсынылатын  тауарды   өткізудің  тиімді  нарығын   құруға  арналған.  Ол бизнес-жоспардың   бөлігі  ретінде  тек  фирманың  ішкі  қызметін       ұйымдастыру  үшін  ғана  емес, сондай-ақ  сыртқы  әріптестермен   және  инвесторлармен  іскерлік  байланыстарды  орнату  үшін  де қажет.  Нарық  қатынастарында  жоғары нәтижелерге  қол   жеткізу үшін талап  етілетін  тауарды  жай  ғана  өндіру  жеткіліксіз,  сатып  алушылардың   сеніміне  ие  болу,  оны   сатуды  қамтамсыз  ету  және  жоспарланған пайданы алу қажет. 

      Өндірістік  жоспар жаңа бәсекеге қабілетті   тауарлар    мен   қызметтерді     өндіруді  ұйымдастыруды  қарастыратын  бизнес-жоспарларда  қажет   болады.  Көптеген  кәсіпорындардың   төмен төлем қабілеттілігі, жаңа  нарық  байланыстарының тұрақсыздығы, тапсырыс  берушілер мен  жеткізушілердің   сенімсіздігі,  сондай-ақ  ұзақ  мерзімдік  несиелердің  тиімсіздігі   бизнес-жоспардың  осы түрін   ерекше  мұқияттылықпен  әзірлеу   қажеттілігін талап  етеді,  себебі тіпті  жеке  нақты   емес  жерлердің  нәтижесі өндіруші  үшін қиын болуы мүмкін. Бұл  бөлімде негізгі өндірістік процестерді   сипаттау,   материалдық     ағыстардың    логистикалық     схемасын    беру,   қажетті   технологиялық  жабдықтың   құрамы,  қажетті  материалдық   ресурстардың  тізімін  беру  қажет.  Егер  бизнес-жобада  өндірістік  кәсіпорын емес, қызмет көрсету  немесе сауда фирмасын құру  жоспарланатын болса, бұл  бөлімді   сауда  жоспары  деп  атап,  онда  тауарларды  сатып  алу   процедурасын,  тауарлар  қорының   деңгейін бақылау жүйесін және  қойма құжыраларының орналасу  схемасын сипаттауға болады. [11]

      Өндірістік  жоспар әдетте бірнеше жылға  әзірленеді және келешекте өзгеруі  мүмкін.  Қаржылық  жоспар  бизнес-жобадағы  қорытынды  бөлім  болып   табылады.  Кез  келген  қаржы   жоспары  секілді  ол  үш  жоспарлық  құжаттан  тұрады:  табыстар  мен  шығыс  жоспары,  қолма-қол  ақшаның  қозғалысын  болжау  және  кәсіпорын  балансы.  Қаржы  жоспары  әлеуеттік   инвесторлар  үшін  аса  құнды   болып табылады,  себебі  онда  жаңа  кәсіпорынның  қажетті   инвестицияларға  деген  мұқтаждығы   негізделінеді   және осы негізде  ұсынылатын бизнес-жоба экономикалық  және  инвестициялық тұрғыдан  алғанда қаншалықты жалпы тиімді   болатындығы туралы пікір   қалыптастыруға болады. Осы  бөлімді  құрастыру кезінде    жоспарланатын  табыстар мен шығыстарды есептеулерге, оптималды        экономикалық  шешімдерді таңдауға, жобаның шығынсыздығын  анықтауға және басқа да қаржылық  көрсеткіштерге ерекше көңіл  аудару қажет.

 

 

 

 

2.2  «Кеңселік жиһазды  жасау цехын құру» бизнес жоспарын талдау

 

Жобаның тұжырымдамасы Қостанай облысында кеңсе жиһазын өндіру цехын құруды көздейді. Цех өндіретін  кеңсе жиһазының негізгі түрлері  үстелдер мен шкафтар болады.  Кейіннен өндірілетін өнімнің жиынтүріне кеңселік жиһаздың басқа да түрлері  қосылуы мүмкін.

Жоспарланатын цехтың тұтынушылары ірі ұйымдар да, сондай-ақ шағын  және орта кәсіпорындар, сондай-ақ үй кеңселерінің иелері болады. [13]

 

Кесте 1 - Жоба бойынша жалпы  инвестициялық шығындар мынаны қамтиды

Шығыстар, мың теңге	2 013
Негізгі капиталдағы инвестициялар	2 508
Кері капитал	2 977
Барлығы	5 485

 

Жобаны қаржыландыруды жоба бастамашысының өз қаражатынан да, сондай-ақ қарыз капиталы есебінен де жүзеге асыру жоспарланып отыр.

Қаржыландыру көзі, мың теңге	Сомасы	Кезең	Үлесі
Өз қаражаты	2 977	03.2012	54%
Қарыз қаражаты	2 508	03.2012	46%
Барлығы	5 485		100%

 

Кредит берудің келесі талаптары қабылданды:

Кредит валютасы	теңге
Пайыздық ставка, жылдық	12%
Өтеу мерзімі, жыл	6,0
Пайыздар мен негізгі  борышты төлеу	ай сайын
Пайыздарды өтеудің жеңілдік кезеңі, ай	3
Негізгі борышты өтеудің  жеңілдік кезеңі, ай	3
Негізгі борышты өтеу түрі	тең үлестерде

 

Жобаның 5 жылына арналған кәсіпорын  қызметі тиімділігінің көрсеткіштері

Жылдық пайда (5 жыл), мың теңге	7 559
Активтердің рентабельділігі	29%

 

Дисконттаудың 16% ставкасы болған кезде 5 жыл ішіндегі инвестицияланған капиталдың таза дисконтталған кірісі 9 736 мың теңгені құрайды.

 

Кірістіліктің ішкі нормасы (IRR)	93%
Таза ағымдағы құны (NPV), мың теңге	9 736
Жобаның өзін-өзі ақтауы (жай), жыл	2,0
Жобаның өзін-өзі ақтауы (дисконтталған), жыл	2,2

 

Экономикалық тұрғыдан алғанда жоба мыналарға:

- Қостанай облысында 13 жаңа жұмыс орындарын құруға;

- Қостанай облысының бюджетіне  қосымша кірістердің түсуіне мүмкіндік туғызатын болады;

Жобаның әлеуметтік ықпалының  ішінде мыналарды бөліп көрсетуге болады:

- кәсіпорындар мен ұйымдар  басшыларының, сондай-ақ үй кеңселері  иелерінің қажеттіліктерін берік  және сапалы кеңсе жиһазымен қанағаттандыру.

Жобаның тұжырымдамасы кеңсе жиһазын өндіру цехын құруды көздейді.

Цех өндіретін кеңсе жиһазының негізгі түрлері мыналар болады:

- үстелдер;

- шкафтар.

Кейіннен өндірілетін өнімнің жиынтүрлері кеңселік жиһаздың басқа да түрлерімен толықтырылуы мүмкін.

Ірі ұйымдар да, сондай-ақ шағын және орта кәсіпорындар да, сонымен бірге үй кеңселерінің иелері де жоспарланып отырған цехтың тұтынушылары болады.

Цех жалпы алаңы 100 шаршы  метр жалға алынған орын-жайда орналастырылатын болады. 

Кәсіпорынның осы бизнес-жоспарында жоспарланып отырған айналымдарын ескере отырып оңайлатылған декларация негізінде арнайы салық режимін пайдаланып, қызметті жеке кәсіпкер шеңберінде жүзеге асыру ұсынылады.

 Осы бизнес-жоспар  іс-қимылға басшылықтың түпкілікті нұсқасы болып табылмайды, ол тек қана осындай бизнес-идеяның әлеуетті даму мүмкіндігін көрсетеді. Сондықтан осы жобаны іске асыру кезінде сату бағдарламасының да, сондай-ақ шығарылатын өнімнің жиынтүрінің де өзгеруі мүмкін.

Өндірістер бағдарламасы

2-кестеде  жылдар бойынша  өндірістің жоспарланатын бағдарламасы ұсынылған.

2-кесте - Жылдар бойынша өндірістің жоспарланатын бағдарламасы

Көрсеткіш	2 013	2 014	2015	2016	2017	2018	2019
Ең жоғарғы қуатының өндірісі, %	58%	78%	90%	95%	100%	100%	100%
Үстел, дана	1 373	2 482	2 851	3 010	3 168	3 168	3 168
Шкаф, дана	686	1 241	1 426	1 505	1 584	1 584	1 584

 

Сату бағдарламасы маркетингілік  зерттеулер жүргізу жолымен (тұтынушылардың кеңсе  жиһазының дизайнындағы артықшылықтарын анықтау мақсатында), сондай-ақ жарнамалық акциялар арқылы жүргізілген нәтижелер негізінде жүзеге асырылатын болады.

Бағаларды қалыптастыру кезінде  тұтынушылардың олардың кірістерінің орташа деңгейімен айқындалатын сатып алу қабілеті ескерілген. 

Бағаларды қалыптастыру өнімнің  нарықтық бағаларына және толық өзіндік  құнына негізделген.

 

3-кесте – Өнімге жоспарланған бағалар, теңге

Атауы	Мәні, теңге
Үстел	5 700
Шкаф	10 500

 

Өнімнің бәсекелестік құны:

- бәсекелестік бағаны белгілеуге мүмкіндік беретін төмен өзіндік құнға қатысты;

- ҚР-дағы дайындаушы зауыттардан  сатып алынатын табиғи шикізатты  пайдалану.

Сату бағдарламасын есептеу  кезінде инфляция назарға алынған  жоқ, өйткені инфляцияға байланысты бағаның жоғарылауы кәсіпорынның сату бағаларының ұлғаюынан пропорционалды көрініс табады.

Жобаны іске асыру. Сату жоспары осы жобаны іске асыру 2013 жылдың қаңтарынан бастап 2013 жылдың сәуірі кезеңін қамтиды деп көзделген.

 

4-кесте - Жобаны іске асырудың күнтізбелік жоспары

Іс-шара/ай	2 013
	1	2	3	4
Маркетингілік зерттеу жүргізу  және ТЭН әзірлеу
Қаржыландыру мәселесін  шешу
Кредит алу
Орын-жайларды таңдау
Қызметкерлерді іздеу
Жабдықтарды жеткізу, монтаждау
Жарнамаларды орналастыру
Жұмыстың басталуы

 

Жобаны іске асыруға арналған шығындар инвестициялық шығындарды бағалау келесі кестеде көрсетілген.

 

5 -кесте - 2012 жылдағы инвестициялық шығындар, мың теңге

Атауы	Сомасы, мың теңге	2 013
		наурыз
Жабдық	2 508	2 508
Жиыны	2 508	2 508

 

Жабдықтарды жеткізу бағасы жабдықтардың өзінің құнына енгізілген.

Пайдалану шығыстары

Пайдалану шығыстары ауыспалы шығыстардан тұрады.

 

6-кесте - Айдағы ауыспалы шығыстар

Жиһаздар түрі	Бір айда өндірілген жиһаздар саны, дана	Бір айда өндірілген бөлшектердің периметрлері бойынша ұзындығы, материалдардың әрбір түрі бойынша
		АЖТ-16, м.	АТТ, м.	Жиыны
Үстел	264	3 764,64		3 764,64
Шкаф	132	4 352,30	689,04	5 041,34
Барлығы		8 116,94	689,04	8 805,98
Жиһаздар түрі	Бір айда өндірілген жиһаздар саны, дана	Бір айда жиһаз өндіруге арналған материалдардың қажетті саны, әрбір түрі бойынша
		АЖТ-16, м.	АТТ, м.	Жиыны
Үстел	264	768,50		768,50
Шкаф	132	577,61	176,48	754,10
Барлығы		1 346,12	176,48	1 522,60