Автор работы: Пользователь скрыл имя, 19 Апреля 2013 в 02:02, шпаргалка
Работа содержит ответы на вопросы для экзамена по "Философии".
Ғылыми
дәстүрді қалпына келтірудің
логикалық негіз ретінде
Сонымен,
Бэконның философияны
жаңа ғылыми дәстүрді қалпына келтіріп, өткен кезеңнің философиялық ілімдеріне баға берді;
табиғатқа материалистік түсініктерін қалыптастырды, материяға – бөлшектердің жиынтығы, табиғат – денелердің жиынтығы ретінде қарауды ұсынды;
қозғалыстың материяның ажырамас бөлігі ретінде қарап, механикалық қозғалыспен шектеліп қалмай, 19 түрін тапқан;
жаңа қажетіліктерді, Англиядағы алғашқы капиталистік қор жинау дәуірінде ғылымға қойылған талаптарды көрсетті.
Рене Декарт (1596 -1650) – француз
философы, математик, физик және физиологы.
Ла Флеш діни коллегиясында оқыды. Математикада
аналитикалық геметрияның негізін
салған. Механикада қозғалыс пен тыныштықтың
салыстырмалығын атап көрсетті, әсерлесу
мен жалпы әсердің заңын
Декарт
та Бэкон сияқты білімнің
Декарт
таным ілімінде математикалық
білімнің логикалық сипатын
Декарттың ақылдың дұрыстығы және туа біткен идеялар туралы ілімі (мұндай идеяларға құдай, жандық және тәндік субъстанция туралы ойлары жатады) идеализмге ықпал етті. Танымдағы сананың алғашқылығы, ақылдың сезімдік қабылаулардан тәуелсіз екендігін мойындады. Егер ақыл ақиқат әдісті пайдаланатын болса, барлығынан ақиқат білімді ала алады. Мұндай әдіс ретінде Р. Декарт дедукция деп көрсетті. Оның әдіс туралы ілімі «Әдіст туралы пікір» (1637) шығармасында жазылды.
2. Материалистік философияның,
танымның дамуына жол ашқан,
әлеуметтік-философиялық
Оның негізгі шығармалары – «Азамат туралы ілімнің философиялық элементтері» (1642) және «Левиафан» (1651).
Гоббс Бэкон бастаған ілімді ілгері қарай дамыты. өз заманында пайда болған әдістерді пайдалана отырып, оларды қоғам өмірімен, адам туралы іліммен байланыстыруға тырысты. Оның ойынша әлем – механикалық қозғалыс заңдарына бағындырылған денелердің жиынтығы. Денесіз ешбір нәрсе өмір сүрмейді. Ойды материядан ажыратуға болмайды, материя – барлық өзгерістердің субъектісі. Адамдардың рухани өмірін де қозғалыс пен күш-жігерге саяды. Олар сыртан жасалған әсерлермен тұтас айқындалатын күрделі механизм.
Таным теориясында табиғаттың
сапалық алуан түрлігінің объективтік
сипатын теріске шығарды, оны
заттардың механикалық
Т.Гоббстың саяси-әлеуметтік, қоғамдық көзқарастарын айқындайтын шығарма – «Левиафан». Бұл шығармада қоғамның пайда болуы мен даму ын жан-жақт ықарастырды. Қоғамды екі дәуірге бөлді:
1) алғашқы дәуірі табиғи деп аталды. Мұнда адамдар тең құқылы, барлығы заттарға тең иелік етеді. Бұл тең құқылық адамдар арасындағы қақтығысқа, соғысқа әкелді, ол адамның жер бетінен құрып кетуін әкелетін болды.
2) екіншісі азаматтық деп
аталды. Онда адамдар өзара келісе
отырып, «мынау менікі, мынау сенікі»
деген құқықтық қатынастарды
тудырды. Сонымен жеке меншік
пайда болды. Ал жеке
Англиядағы Ф. Бэконның және Т. Гоббстың ізін қуушы Джон Локк (1632 – 1704) болды. Ол материалистік сенсуализм принципін негіздеді, яғни барлық білімнің сыртқы дүниені сезімдік қабылдаудан пайда болады деп тұжырымдады. Оның негізгі шығармасы – «Адамның ақыл-парасаты туралы» (1690), бұл еңбегінде Декарттың туа біткен идеялар туралы ілімін теріске шығарып, тәжірбиені барлық идеялардың бірден-бір көзі деп жариялады (Tabula rasa – таза тақта). Локк тәжірбиені екіге бөлді: сыртқы және ішкі тәжірбие. Алғашқысы – сезнуге негізделген, екіншісі – рефлекске негізделеді. Идеялар сыртқы әсердің сезім органдарына әсері нәтижесінде, (сезіну идеялары), немесе жанның жай-күйіне және қызметіне бағыталған назарының нәтижесінде пайда болады (рефлекс идеялар). Локк сезімдік қабылдау идеясында сапаны екіге бөлді: «бірінші ретегі» яғни объективті; «екінші ретегі» яғни субъективті. Объективті сапалар – заттар мен процестерге тән, ал субъективті сапа – заттардың өзіне тән сияқты, ал шындығында оларда болмайтын біздің сезім мүшелеріміз арқылы берілетін сапалар.
3.Бенедикт Спиноза (1632
– 1677) – нидерлант философы-
Спиноза бойынша адам –
табиғаттың бір бөлшегі. Жан модусы
туралы ілімінде Спиноза адамның
күрделі психологиялық өмірін зердеген
және ынтықтыққа яғни аффектілерге –
қуанышқа, қайғыға, құмарлыққа әкеп шектеді.
Ол бостандықты ақылмен
Спиноза таным теориясында
рационализм бағытын
Спинозаның атеизм мен еркін ойшылдықты дамытудағы ролі зор. Діннің негізгі мақсаты – табиғаттың тану емес, адамдарды өнегілі өмір сүруге шақыру деді. Сондықтан дінде, мемлекет те ой бостандығына қиянат жасамауы тиіс.
Қоғам туралы ілімінде Гоббсті жалғастырушы. Одан айырмашылығы биліктің жоғарғы түрі монархия емес, демократиялық билік деп көрсетті және мем. шексіз билігін бостандық талаптарымен шектеді.
Если Т. Гоббс, Б. Спиноза, Д. Локк материализмді негіздеп оны дамытса, XVІІ ғ. Готфрид Вильгельм Лейбниц (1646 – 1716) идеализмнің өкілі болды .
Г. Лейбництің ғылыми әрекетіне тән сипат – теорияны практикамен байланыстыруға тырысты. Оны әлеуметтік мәселелер де қызықтырды. Ол монадалар туралы ілімін жасады. Материя субъстанция бола алмайды, ол ұзаққа созылып жатыр, әрі ол қарапайым. Монадалар бөлінбейтін рухани субъстанциялар, бүкіл әлем монадалардан қалыптасады. Монадалардың саны шексіз, олардың әрқайсвсы қабылдау мен ұмтылу қасиеті бар. монадалар бір-бірімен физ. Жағынан әрекетеспейді, жоғары монадаға тәуелді.
Лейбениц таным теориясы – идеалистік рационализм. Локктың сенсуализмі мен эмперизміне қарсы. Локк ақыл дегеніміз таза тақтай көзқарасын қолдамай, ақыл ғана білім қажетілігінің көзі бола алады деп тұжырымдады.
4. XVIII ғ. философиясы сан
қилы көзқарастарға толы кезең,
XVIII ғ. француз
материализмі – материалистік
философияның жаңа тарихи
XVIII ғ. француз материализмінің
негіздеушісі Жюльен Офре де
Ламетри (1709 – 1751) философ, дәрігер.
Декарт философиясы мен
Ж. Ламетри кез-келген форма
материядан бөлінбейді және кез-келген
материя қозғалыспен
Адам басқа тіршілік иелерінен айырмашылығы ақылының даму деңгейінен ажыратуға болады. бірақ ол адамды машина ретінде қарастырып, механика заңдарына сүйенді, адам тәнінің механикасын зерттеу автоматты түрде оның сезімдік және ойлау әрекетерін ашуға жол ашады деген жансақ пікірде болды.
Материалистік философияны жүйелеп көрсеткен Поль Анри Гольбах (1723 – 1789) болды.
Оның ең ірі трактат «Табиғат жүйесі» (1770). Оның негізгі идеясы – материя біздің сезім түйсіктерімізге әлдеқандай жолмен әсер ететін нәрселердің бәрі. Ол өзгермейтін және бөлінбейтін атомдардан тұрады, олардың негізгі қасиеттері – ұзындық салмақ, пішін, бітеулік. Қозғалыс ол да материяның атрибуты, оны денелердің кеңістікте жай ғана орын ауыстыруы ретінде қарады. Адам – табиғат заңдарына бағынатын оның бөлігі. Детерменизмді қорғап, сонымен бірге себептілікті механистік тұрғыдан қарастырды. Ол кездейсоқтықты жоққа шығарды. Гольбах таным мәселесінде сенсуализмді ұстанды, агноститсизмге қарсы болды. Саясаттак – конституциялық манархияның, ал бірқатар жағдайда – білімдер абсолютизмнің жақтаушысы болды. Қоғамдық көзқарастарда идеялис «Пікір – дүниені билеп-төстейді» деді. Ол заң шығарушылардың қызметі тарихта шешуші роль атқарады деп ойлады. Адамдардың азаттық алу жолы оқу-ағартуда деп білді.
П. Гольбахтың табиғат туралы іліміні француз материалисті Дени Дидро (1713 – 1784) еңбектерінен жалғасын тапты.
Басқа француз материалистері сияқты, Д. Дидро табиғатың мәңгілігі мен шексіздігі туралы тұжырымынан бастады. Табиғатты ешкім жаратпаған, одан басқа, одан тыс ешнәрсе жоқ. Материалистік ілімінде кейбір диалектикалық элементтерін – материя мен қозғалыстың, табиғатта жүріп жатқан процестердің өзара байланыстарын, табиғи формалардың мәңгі өзгерісте болатындығы туралы идеяларын енгізді.
Материалдық бөлшектердің мех.
Қозғалысы қалайша түйсіктерге
тән мазмұн тудырады деген мәселені
материяның жалпы сезімталдығы туралы
ойға жүгіне отырып шешті. Осыған байланысты
рефлекстер туралы ілімінің негізі болған
психологиялық қызметтің
Ол таным мәселесінде, Бэконның тәжірбиеден бастау алған білімінің алдына қойған бар мақсаты тек ақиқаты ғана ұғынып қоймай, адамның күш қуатын арттыру мен кемелдендіру жолын табу деген пікірін дамытты. Тәжірбие мен бақылау танымдағы жетекші әдіс болып табылады. Солардың негізінде ойлау толық ақиқат болмаса да, ықтималдығы жоғары білімге жете алады. Оның өмірінің мақсаты энсеклопедияны жарықа шығару болды. Қоғамдық ойларында феодалдық деспотизмге қарсы шықты, конституциялық монархияны жақтады.