Өнімнің бәсекеге қабілеттілігін арттыру

      Нарық конъюктурасының тұрақтылық принципі. Өнімнің бәсекеге қабілеттілігі – белгілі бір кезеңге және нақты нарық сегментіне байланысты түсінік. Өнімнің сапалық және құндық өзгерісі кезінде бәсекеге қабілеттілік үлкен тербеліспен өзгеруі мүмкін.

      Бәсекеге қабілеттілікті бағалау кезінде негізгі параметрлердің ішкі сәйкессіздігін болдырмау үшін тауардың пайдалығын психологиялық аспектілер негізінде зерттеу керек. Мысалға өндірушінің өндіру мүмкіндігі мен тұтынушының сатып алу қабілеттілігі және т.б. нарықтық конъюктурасының өзгеріссіз болуын анықтайтын негізгі фактор сипатында тұтынушының табысы мен шығындар құрылымы болуы мүмкін.

      Бірақта аталған жағдай ішкі және сыртқы ортаны аз өзгерістерде экономикалық моделдерді қалыптастыру үшін ақпараттарды жинақтайды.

     Нарық субъектісінің рационалды мінез – құлық артықшылық принципі. Нарықтық қатынастардағы әр субъектінің мінез – құлқына негізделген. Тұтынушы мен өндіруші алдын ала анықталған мақсатта рационалды өзара байланысты болады. Олардың байланысын әлеуметтік қажеттіліктер мен оларды қанағаттандырумен түсіндіріледі. Аталған модель көп мөлшерде өндірушімен жүзеге асады. Кез келген кәсіпкер өнімнің өзіндік құннан жоғары сатуға тырысады. Соған байланысты кәсіпорын бәсекелестік ортада өз бәсекелестерін жеңуге жол ашады. Кез келген өндіріуші қолда бар ресурстар мен жоғары пайда түсіруге тырысады. Ортадағы кез келген іс – шаралар өнімнің сапасын жоғарлату немесе төмендету қосымша пайда алуға бағытталған.

      Өнімді тұтынушылар рационалды принципке сүйенеді. Аталған қажеттіліктерді қанағаттандыруға тұтынушылар өздерінің шығындар үлесінің көбеюімен жүзеге асады. Бұл фактор тұтынушының өнеркәсіптік тауарды иеленумен бейнеленеді. Кез келген тұтынушы өзінің ақшасына сапалы өнімді сатып алуға тырысады. Рационалды сұраныс басқа факторларға тәуелді. Рационалды емес сұраныс жағдайында тауарды үш негізгі түрге бөледі:

1. тауардың пайдалығына сыртқы әсер
2. спекулятивті сұраныс
3. ирроционалды сұраныс

      Рационалды сұраныс көбінесе тауардың пайдалығының сыртқы әсерінен болады. Яғни аталған тауарды көп басқа тұтынушылар көп қолданады немесе оның бағасы басқа тауарларға қарағанда жоғары. Ол тауарды басқа тұтынушылар тобының мүшелері сатып алады.

      Спекулятивті сұраныс өзінің қажеттілігін қанағаттандыру мақсатында емес өзінің байлығын көбейту мақсатында жүзеге асырылады. Онда екі жағдай кездеседі:

• өнім тұтынуды және тұрақтылық принципіне сәйкес келмейді.

• тұтынушы спекулятивті сұраныс кезінде кәсіпкер ретінде, яғни өнімнің қолайлы бағалық көрсеткішіне бағытталады.

      Ирроционалды сұраныс табиғаты тұтынушы мінез – құлқының негізгі факторлар арасындағы шиеленістен пайда болады. Онда тұтынушы аталған өніммен қанағаттанбайды.

      Соған байланысты нарық рационалды мінез – құлқы өнімнің бәсекеге қабілеттілігін моделдеу процесінде пайдалық және т.б. психологиялық, социологиялық заңдары негізінде қалыптасады. [5]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2 КӘСІПОРЫН ӨНІМІНІҢ БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІЛІГІН ТАЛДАУ

                2.1 Кәсіпорынның өндірістік-шаруашылық қызметін талдау.

 

      “Raimbek agro” ЖШС 2001 жылы, қызметі тоқтатылған “Жетісу” аяқ – киім фабрикасының орнына құрылған. Басқару қызметін атқарушы: Олифренко В.А. Өндірілетін өнім ассортименті:

1. майлылығы 2,5%, 3,2%, 6% “Айналайын”
2. 0,2л, 1л, 10% кілегей;
3. 0,2л, 7,5% концентратталған сүт;
4. 2,5%, 8% йогурт өнімі;

      Зауытта Шведтік “Tetra Pak”  фирмасы мен Италияндық   “Benco Pak” фирмасының йогурт өнімін өндіруге арналған құрал – жабдықтар орнатылған.

      Қазіргі таңда кәсіпорын өнімі Қазақстан Республикасының барлық аймақтарында бөлшек және көтерме саудаларында кездеседі. Атап айтсақ:

      Оңтүстік аймақ: Алматы, Шымкент, Тараз, Қызылорда, Талдықорған, Балқаш;

      Орталық аймақ: Қарағанды, Теміртау, Жезқазған, Астана;

     Шығыс аймақ: Өскемен, Семей, Павлодар;

      Солтүстік аймақ: Көкшетау, Қостанай, Петропавл;

      Батыс аймақ: Ақтөбе, Орал, Атырау, Ақтау;

      Ішкі нарықта сатудан басқа, кәсіпорын өнімін Қырғыстан мен Өзбекстанға экспорттайды.

      Сүт шикізат пен қосымша материалдардың келіп түсуіне қатаң бақылау жүргізіледі. Шикі сүтті жабдықтаушыларға жеке тұлғалар және шаруашылықтар жатады. Зауытқа шикі сүтті шамамен 25 жабдықтаушы жеткізеді. Пастирольді лента сияқты қосымша материалдар Австриядан әкелінеді. Тетроқағаз  “Tetra Pak”  тапсырысымен Ресейден алынады. Йогурт өніміне арналған жеміс – жидек толықтырғыштар Украйнадан жеткізіледі, ал йогуртқа арналған фольга Австрия өндірісі. Сүтке, йогуртқа арналған сүт майлылығы Германия өндірісі болса, құрғақ майсыздандырылған сүт АҚШ өндірісі болып табылады.

      Жеміс – жидек толықтырғыштар

Арналуы:                      аралас йогуртқа

Құрғақ заттар:              60    +/-2,0

pH мәні:                        3,5   +/-2,0

Мөлшері, кг:               2403

Жемістердің құрамы: 35% (таңқурай, бүлдірген, құлпынай), 37% (құлпынай), 35% (өрік), 28% (шие), 40% (шабдалы), 35% (таңқурай).

Қант:                             46 – 54%

Тәттілеуіш:                  жоқ

Стабилизатор:             модификацияланған крахмал

Қышқылды реттеуіш: трисодиумцитрат  Е331

Хош иістендіргіштер: табиғи және табиғиға ұқсас заттар

Консерванттар:            жоқ

Бояғыштар:                  жеміс және өсімдік экстракты

Қосымша

ингридиенттер:            жоқ

Ашытқы:                      жоқ

Зең:                               жоқ

      Біртума жабық сыйымдылықта +4 - +8 С температурасында 6 ай сақталады.

 

1 – кесте. Йогурттың  тағамдық және энергетикалық  құндылығы.

 

Өнім	Негізгі тағамдық заттардың массалық бөлігі, өнімнің 100гр, гр					Энергетикалық құндылығы, 100гр өнімдегі ккал
	Құрғақ заттар	Белоктар	Майлылығы	Көміртегі	Күлдер
Жеміс -жидек йогурты      майлылығы  2,5%   майлылығы 8,0%	18,0      17,0	2,7     2,8	2,5     8,0	11,0     11,0	0,6     0,6	71     86

 

 

 2 – кесте. Йогурттағы минералды заттар.

 

Өнім	Минералды заттардың  массалық бөлігі, өнімнің 100г, мг
	натрий	калий	кальций	магний	фосфор	темір
Жеміс - жидек йогурты   майлылығы 2,5%   майлылығы 8,0%	50   48	152   146	124   120	15   15	95   95	0,1   0,1

 

 

 

 

 

 

3 – кесте. Бактериясыздандырылған сүт пен кілегейдің тағамдық және энергетикалық құндылығы.

 

Өнім	Негізгі тағамдық заттардың массалық бөліг, өнімнің 100гр, гр						Энергетикалық құндылығы, ккал
	Су	Белок	Көміртегі		Органикалық қышқылдар	Күл
			Лактоза	Сахароза
Бактериясыздандырылған  сүт    майлылығы 3,2%  майлылығы 2,5%   майлылығы 1%   Бактериясыздандырылғын  кілегей   майлылығы 10%	88,5     89,1     90,0               84,2	2,80     2,82     2,84               3,0	4,70     4,73     4,78               4,0	-     -     -               -	0,14     0,14     0,14               0,17	0,7     0,7     0,7               0,6	58     52     44               102

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4 – кесте. Бактериясыздандырылған сүт пен кілегейдегі дәрумендер құрамы.

Өнім	Дәрумендердің массалық бөлігі, өнімнің 100гр, мг
	А	β−каротин	В1	B2	PP	C
Бактериясыздандырылған  сүт   майлылығы 3,2%   майлылығы 2,5%   майлылығы 1,0%   Бактериясыздандырылғын кілегей   майлылығы 10%	0,02   0,01   0,01         0,06	0,01   0,01   0,01         0,03	0,02   0,02   0,02         0,03	0,13   0,13   0,13         0,10	0,10   0,10   0,10         0,15	0,6   0,6   0,6         0,5

 

 

      “Raimbek agro”  2005 жылдың қазан айында  ИСО 9001 – 9014 халықаралық сапа стандартының аттестациясынан сәтті өтіп, “Руский регистр” сертификатын иеленді.

      Бактериясыздандырылған сүтті өндірудегі технологиялық үрдіс, өндірісте қолданатын барлық әдістерді сипаттайтын, шикізаттың келіп түсуі мен дайындау операцияларын (тазартуды, сепаратордан өткізуді, нормалауды, гамогенизациялуды, пастерлеуді, тұздарды енгізу стабилизаторларын, қажет болса актериясыздандыруды) құрамына кіргізеді.

      1.Сүттің келіп түсуі – ыдыстың сыртқы жағын қарастыру, температураны, қышқылдықты, майдың массалық бөлігін, тығыздығын, тазалық топтамасын, термотұрақтылығын, шикізат массасын анықтау.

     2.Тазалау – сапа бойынша іріктелініп алынған сүт тазартылып, содан кейін 4 ± 2°C дейін дереу суытылады. Сүттің термотұрақтылығын сақтау мақсатында, тазартуды жылытусыз, келіп түскен температурасында жүргізеді.