Кәсіпорынның жалпы сипаттамасы

Нарықтық экономикаға көшу жағдайындағы негізгі қорлар - өндірісті интенсивтеудің барлық факторының есебінен әрі қарайғы экономикалық өсудің негізі.

Қызмет етудің түрлік классификациясы бойынша кәсіпорындағы  негізгі өндірістік қорлар келесі топтарға бөлінеді.

• Кәсіпорынға   жеке   меншік   ретінде   жататын   жер   аумағы   және табиғат пайдалану обьектілері (су, жер, басқа табиги ресурстар);
• құрылыстар (өндірістік - техникалық, қызметтік және басқалар);
• мекеме (инженерлі - құрылыстық обьектілер, қызмет етуші өндіріс);
• Беруші кұрылыс (қуат жүйесі, жылу жүйесі)
• Машиналар мен жабдықтар;
• өлшеуші       жэне       реттеуші        қүралдар,    қүрылгылар       және лабараториялық жабдықтар;
• көлік құралдары (ішкі және өндірістік емес);
 

50   минималды   еңбекақы   көлемінен   жоғары   тұратын   құралдар,

жабдықтар;

өндірістік және шаруашылық   инвентарь;

ішкі шаруашылық жолдар;

жер  және  жалға  алынған мекеме, құрылыс, құралдар  жэне  негізгі

қорға     жататын     басқа     да     обьектілерді     жақсартуға     капитал

салымдары

Айналым құралдарының құрамы ретінде айналым құралдарын құрайтын элементтер жиынтығы шығады. Айналым құралдарын айналым өндірістік қорға және айналмалы қорларға бөлу өнімді өндіру мен оны жүзеге асыру ортасында пайдалану мен бөлу ерекшеліктерімен анықталады.

Өндірістік айналым  қорларына еңбек процесінде негізгі  өндірістік қорларға қарағанда эрбір  өндірістік циклде шығындалатын заттай элементтер және олардың құны еңбек өніміне бірден және толықтай беріледі.

"Семей құс" ЖШС  - нің айналмалы өндірістік қорлары  үш бөліктен тұрады:

1. Өндірістік запастар
2. Аяқталмаған өндіріс жэне дайындаудың жартылай фабрикаттары
3. Болашақ кезеңдердің шығындары.

"Семей құс" ЖШС-  нің айналым қүралдарының құрамы  томенгі кестеде көрсетілген

Айналым құралдарының жеке элементтерінің арасындағы қатынас немесе олардың құрамдас бөлігі айналым күралдарының құрылымы деп аталады.

 

 

 

 

                

 

                    

2.4 Кәсіпорындағы персоналды және жалақы қорын пайдалануды талдау  

  "Семей құс" жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің персоналына келетін болсақ, кәсіпорындағы жұмысшылар мен қызметкерлердің жалпы саны 349 адамды қүрайды. Кәсіпорын персоналына әкімшілік персонал, өндірістік персонал, көмекші персонал кіреді. Фабрикада 3 0-5 0 жас аралыгындағы жұмысшылар басым болып келеді. Комбинат жұмысшыларына еңбек ақылары Қазақстан Республикасының еңбек ақы қорынан, тарифтік ставка және қызметтік окладқа сәйкес төленеді. Әр ай сайын еңбек ақыдан 10 % мөлшерде зейнетақы қорына аударылады.

Кәсіпорында өндіріс тиімділігін арттыруда және жұмыс сапасын жақсартуда жұмысшылардың материалдық қызығушылықтарын күшейту үшін оларға еңбек ақы қорынан сыйақы беру жүйесі енгізілген. Өндірісте ынталандыру мақсатында жүмыста өте жақсы нәтиже көрсеткен жұмысшыларға сыйлық ақылар төлеу белгіленген. Олар жоспардан артық өнім өндіргені, өнім сапасын жақсартқаны, өндірісте жұмсалатын шығындарды үнемді пайдаланып, өнімнің озіндік қүнын арзандатқаны үшін берілуі тиіс.

Жұмысшыларға қойылатын квалификациялық талаптар мен жұмыстардың белгілі бір түрлерінің күрделілігі жұмысшылардың мамандықтары мен қызметтердің квалификациялық анықтамалығы негізінде бекітілген.

Фабрикада еңбек ақының минималды мөлшері Қазақстан Республикасының "Еңбек туралы" заңында бекітілген мөлшерден кем емес мөлшерде бекітіледі және есептелінеді. Жұмысшылардың жұмыстан босатылуы негізден пайдаланылмаған демалыс және компенсациялық төлемдер Қазақстан Республикасының "Еңбек туралы" заңына сәйкес және кәсіпорын басшысының бұйрығы негізінде төленеді. Кәсіпорында жыл басында барлық жұмысшылар мен қызметкерлердің саны, қызметі, айлық оклады, еңбекақы ставкасы тағайындалған сыйақы мөлшері және т.б. көрсетілетін штаттық күнтізбе корсетіледІ. Осыдан барып, еңбек ақы қоры есептелініп шығарылады. Семей құс фабрикасында еңбекақының негізгі және қосымша түрлері, сонымен қатар атқарылған жұмыс көлеміне, орындалу уақытына еңбекақы төленеді.

 

2.5  Кәсіпорынның қызмет  көрсету мен қосалқы қызметінің  сипатамасы                                               

Қызмет көрсетуші және көмекші өндірістік процестер кәсіпорының экономикасына үлкен ықпалын тигізеді.

Қызмет көрсетуші және көмекші бөлімшелерде өндірісті ұйымдастырудың жалпылама белгілері:

- Шоғырлану, маманданудың төмен деңгейі; 
Өндірістің ұсақ және өзіндік сипаты;

Өндірісті    ұйымдастыру    нормативінің    негізделген    есебінің болмауы;

- Қамтылған жұмысшылардың бөлігі;

Төменгі   еңбек   өнімділігі   шығыны,   қызмет   көрсету,   жұмыс жүргізу; Комекші және қызмет көрсетушіге жатады: жөндеу, құралдық, көліктік, қуаттық өндіріс, қоймалық шаруашылық және техникалық бақылау қызметі.

«Семей кұс» ЖШС-нің өндірісті жөндеудің негізгі тапсырмасы болып табылады:

1. Жабдықтың   отра   дәрежедегі,   үнемі   жүмыс   қабілеттілігімен қамтамасыз ету;
2. Физикалық тозуды ескерту бойынша іс-шаралар жүргізу;
3. Жөндеуде жабдықтың қүрып қалуын азайту;
4. Жөндеу жұмысын жүргізуге уақыт пен шығынды азайту;
5. Ескерілген станок пен машиналарды жаңарту.

«Семей құс» ЖШС жұмыс істеу тәжербиесінде келесідей жөндеуді ұйымдастыру әдістері қолданылады:

Қажеттілік бойынша, яғни станоктың тоқтауы-сынуы жағдайында;

Тексеру барысында табылған кемшіліктер бойынша;

Алдын-ала  құрылған график бойынша жөндеу жұмысын жүргізу. Осы әдістердің ішінде кәсіпорында кең таралғаны екінші түрі.

Құралдық шаруашылыкты ұйымдастыруға келетін болсақ құралдық өндіріс келесідей тапсырмаларды шешеді:

1. Кәсіпорынның барлық өндірістік бөлімшелерін үздіксіз құралмен қамтамасыз ету;

2. Құралдың аймақтық эксплуатациясын ұйымдастыру;

3. Өндірістік процестің орта деңгейлі жүруіне зиян келтірмеуі үшін құралдардың сапасын қысқарту;

4. Құралдық шаруашылықты ұстау үшін кететін шығынды азайту;

12 кесте. Өндірістегі көліктер 2008 жыл

 

Көлік маркасы	саны	100 км орта  шығын		Орта айлық жүру км	ЖЖМ қажеттілік л/жыл	жжм шығын мың/тс
			Қысқы				жазғы
Зил-ЗСК	2	33	30,6	257	17904	74,0
Камаз     -ЗСК	3	25,5	23,6	1196	9657,7	335
Камаз-сомосвал	2	36,3	33,6	2156	16522,1	573,1
Газ - 53	1	29	26,9	1498	4585,5	189,4
Трактор	2	6 л/сағ	5,6 л/сағ	160 сағ	52822,5	703
Итого					52822,5	1874,5

«Семей құс» ЖШС-гі өндіріс процесінде кәсіпорын ішінде өнімді тасымалдау қажеттілігі туындайды. Бұл функцияны фабрикаішілік көліктің бөлімше орындайды. Өндірістің көлемі мен саласына тәуелді көліктік бөлімшенің құрамына әртүрлі бөлімшелер кіруі мүмкін: көлік бөлімшесі,

жеңіл авто көлік цехі, және т.б. «Семей құс» ЖШС-нің өндіріске тікелей қатысты көліктер жайлы мәлімет төмендегі кестеде көрсетілген.

Өндіріс процесінде кәсіпорын технологиялық және двигательді мақсатқа, жылу, жарық, вентиляцияны қажетілікке қуат және отынның әртүрлі түрлерін қолданады.

Қуат шаруашылығының құрамына кіреді: жылықуат станциясы, қуат жүйесі және басқа бөлімшелер.

Қуат шаруашылығын ұйымдастырудың негізгі тапсырмасы болып табылады:

Кәсіпорынды қуаттың барлық түрімен үздіксіз қамтамасыз ету; Қуаттың құралдары рационалды түрде экспотациялау, жөнделуі мен қызмет көрсетілуі;

Жылу энергия ресурстарын  үнемдеу;

 

2.6 Кәсіпорынның құжат айналымының сипаттамасы  

           Кәсіпорында барлық шаруашылық операциялардың жазба түрінде бекітілуі заңды күшке ие қылдырады. Алғашқы құжаттар кәсіпорынның шаруашылық қызметінің толық және үздіксіз тіркелуін қамтиды. Құжаттарды толтыру анықталған талаптарға сай жүреді - стандарттарымен қарастырылған барлық реквизиттер толтырылуы керек. Бұл реквизиттер: кәсіпорын атауы, құжаттын атауы, нөмірі, күні, шаруашылық қызметтің мазмұны, жауапты тұлғалардың қолы. Құжаттарға қойылатын негізгі талаптар: дер кезінде құру, кәсіпорынның шаруашылық қызметіне алдын ала және ағымдағы бақылауды қамтитын ақпараттық толықтығы және нақтылығы. Құжаттағы жазулар пастаның, шарикті қаламның, жазба машинаның көмегімен    жүреді,     қарындашты    қолдануға    болмайды.    

кұжатардың дұрыс толтырылуы бас бухгалтермен, жеткізу және өткізу құжатты заңдармен, еңбек келісім  шарты кеңсе бөлімінің басшысымен бақыланады. Бугартерлік кұжатарды  бос жолдар міндетті түрде сызылып тұруы керек. Қатаң есептік бланкілер бекітілген тәртіпен нөмерленеді. Өңделген кұжаттарда қайта қолдануға болмайтын белгілі болуы керек.

Құжаттарда қатені түзету тәртіптері: Тексте және санды көрсеткіштерде тазалау және  айтылмаған түзетулер жіберілмейді; Қате жазулардың үстінен бір сызықпен сыз