Қазақстан Республикасына инвестицияларды тарту мәселелері

Егер инвестициялық  жобаларды (кеңес беру мен сатып  алуда талдау) жүзеге асыру бюджеттік мекемелердің міндеті болып табылса, инвестициялық жобаларды қауіпке жиі қойса, әсіресе қаражатты артық жұмсауда, мәселелерден аулақ болу үшін сақтықтың қосымша шараларын қабылдау керек.

            Қазақстанға ең алдымен, мемлкеттік инвестицияларды басқарудың тиісті институционалдық жүйесін құру мен жоспарлау, бағдарламалау, бюджетті дайындау және оны орындау, ұйымдықпен тиімді орындалуын тиімді қамтамасыз ету қажет.

Қазақстанда «Тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдау туралы» Заң (28 ақпан 1997 ж) қабылданған. Онда инвестицияның қызметі инвестицияларды жүзеге асыру процесімен байланысты кәсіпкерлік қызмет деп көрсетілген.

Тікелей инвестицияларды  мемлкеттік қолдау келесілерден тұрады:

• инвестициялық қызметті қамтамасыз етудің заң шығарушы кепілдері;
• жеңілдіктер мен артықшылықтар жүйесін белгілеу (мемлкетті сол немес басқа кісңпорындар мен ұйымдарға лоардың қызметіне қолайлы жағдайлар жасау мақсатымен жеіңлдіктер мен артықшылықтар беруі);
• Қазақстан Республикасының мүддесін инвесторлар алдында көрсетуге өкілетті, бірыңғай мемлекеттік органның болуы;

Заңда тікелей  инвестицияларды мемлекеттік қолдаудың  мақсаттары мен міндеттері белгіленген.

Бұл қолдайдың  мақсаты экономиканың басым секторларында  тауар өндірісін, жұмыс пен қызмет көрсетудің жедел дамуын қамтамасыз ету үшін қолайлы инвестициялық климат жасау болып табылады.

Мемлекеттік тікелей  қолдаудың ортақ мақсатына жету үшін міндеттердің бір қатарын шешу қажет:

• Жаңа технологияларды, алдынғы қатарлы техникамен нау хау енгізу;
• Жоғарыда сапалы тауарлар мен қызмет көрсетуге  ішкі нарықтың қанығуы;
• Отандық тауар өндірушілерді мемлкеттік қолдау мен ынталандыру;
• Экспортқа бейімделген және импортты алмастырушы өндірістерді жетілдіру;
• ҚР ның шикізат базасын ұтымды және кешенді пайдалану;
• Менеджмент пен маркетингтің қазіргі әдістерін енгізу;
• Жаңа жұмыс орындарын құру;
• Жергілікті кадрлардың үздіксіз оқытудың, олардың мамандық деңгейін жоғарылатудың жүйесін егізу;
• Өндірісті күшейтуді қамтамасыз ету;
• Қоршаған табиғи ортаны жақсарту;

        Тікелей инвестицияларды қолдауды жүзеге асыратын мемлкеттік орган, инвестициялар бойынша Мемлекеттік Комитет болып табылады. Ол ҚР на тікелей инвестицияларды тарту жұмыстарын ұйымдастыру;инвестициялық жобаларды жүзеге асыру бойына мемлкеттік органның қызметін үлестіру; инвестициялық жобалардың іске асырылуын сияқты функцияларды атқарады.

         «Тікелей инвестицияларды мемлкеттік  қолдау туралы» Заңды дамытуға  байланысты Қазақстан Республикасының  Президенті 1997 жылдың сәуір айының 5 жұлдызында тікелей отандық пен штел инвестицияларын тарту үшін ҚР экономикасының басым секторларының тізімі жөніндегі Жарлық шығарылды. Бұл секторға жататындар:

• Өндірістік инфрақұрылым (жолдар, көлік, көпірлер, электр және жылу станциялары);
• Өңдеуші өнеркәсіп (халық тұтынатын тауарларды, өндіріс құралдарын өндіру);
• Астана қаласының обьектілері;
• Тұрғын үй, әлеуметтік сала мен туризм обьектілері (денсаулық сақтау, білім беру, спорт, мәдениет);
• Ауыл шаруашылығы;

Инвестициялар бойынша ҚР ның мемлкеттік Комитеті белгілеген, ең маңызды өндірістеге салынатын инвестициялар, инвестициялық жобаны жүзеге асырудың бүкіл кезеңінде мемлкет тарапынан ынталандырылатындығы мен қолданылатыны Жарлықта белгіленген.

3. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНА ИНВЕСТИЦИЯНЫ ТАРТУ МӘСЕЛЕЛЕРІН ШЕШУ ЖОЛДАРЫ

Экономиканы тиімді басқару жүйесіне ет елдердің капиталын  тарту жатады.  Өтпелі кезеңнің тарихи ерекеліктерінің бірі шетел инвестицияларын  тарту мен пайдаланудың оңтайлы  жолын табу болып табылады.

Шетел капиталы ақша қаражатының жай массасы  ретінде ғана қажет емес, жаңа әлемдік ғылыми техникалық жетістіктер, технологиялар енетін маңызды арна ретінде қажет.

Олар ірі  коммерциялық өміршең инвестициялау  негізінде ұлттық шаруашылық субъектілерінің дамыған  тауарлық қатынастарға бейімделу дәрежесін артыруға, олардың өндірістік қызметін ұтымды етуге мүмкіндік туғызады.

Жаңа қазіргі өндірістік қуаттылықтарды құру үшін Қазақстанға ең алдымен, тікелей өндіруші капитал импорты қажет, бұл шетел инвестицияларын республикаға тарту бағдарламаларын құруға талап етеді. Бұл процесс барысында инвестициялық жобалардың мақсатқа лайықтылығын көрсететін, белгілі бір қағидаларын жетекшілікке алу қажет.

Бұл қағидалар:

• Экономикалық мақсатқа сәйкестілік ол сол немесе басқа әлеуметтік экономикалық мәселелерді, инвестиция тапшылығын, ішкі резервтер мен мүмкіндіктердің шектеулігін, шетел инвесторлары қатысуымен болатын инвестициялық жобалар шарттарының тартымдылығын шешудің тығыз қажеттілігінен туындай отырып анықталады;
• Әлеуметтік экономикалық тиімділік кез келген нысанда шетел инвестицияларын тартудың бірден бір шарты. Бұл қағида: шетел компанияларының қатысуымен болатын жобалардың жоғары табыстылығы мен пайдалылығы, қарыз бен несие беру шарттарының тиімділігі, жаңа жұмыс орындарын құру мен тұрғын халықтың жұмысбастылығын арттыруды пайымдайды;
• Экономикалық экологиялық қауіпсіздік егемендік қауіпсіздігінің қағидасы республиканың табиғи байлықтарын айқындықпен<span class="dash041e_0431_044b_0447_043d_044b_0439__Char" style=" font-family: 'Times New Roman', 'Arial'; font-siz