Мұнайдың қоршаған ортаға тигізетін әсері

• Мұнай және газ өңдеу цехы -3,МГӨЦ-2
• Мұнай және газ қідеу цехы-4МГӨЦ-5
• Мұнай және газ өідеу цехы-6,МГӨЦ-8
• Мұнай және газ өідеу цехы-7.МГӨЦ-7
• Мұнай және газ өңдеу цехы-9,МГӨЦ-9

01.01.08 жыл жағдайы бойынша  ластаушы заттар көздері 1357 бірлік,оның  ішінде ұйымдастырылғаны 241 бірлік,ұйымдастырылғаны 1116 бірлік:

• Пештер-241 бірлік
• Насостар-74 бірлік
• Сеператоры-17 бірлік
• Буферлі сыйымдылықтар-17 бірлік
• Өлшеу өондырғылары 54 бірлік

Атмосфералық ауаны ластаушы көздерге технологиялық құрылғылардан  басқа дәнекерлеуші посттар және жылжымалы дәнекерлеуші дизельді агрегаттар жатады.

 

 

 

 

 

 

 

3.1   Атосферадағы күкіртсутекті зерттеу

Көлемі 80 дм³ ауа үлгісі алынып, 0,003 – 0,075 мг/м³ диапазонындағы жерлердің атмосфералық ауа құрамындағы  күкірсутек концентрациясын анықтау  үшін арналған әдіс.

       Дәл өлшеудің нормалары.

Метрологиялық зерттеу нәтижелері бойынша, 0,003 – 0,075 мг/м³ диапазонындағы атмосфералық ауа құрамындағы күкірсутек концентрациясын анықтағанда сенімдік мүмкіншілігі 0,95 болса, қосынды қателік 25% - дан аспайды.

1. Өлшеу әдісі.

Бұл әдіс сульфид – ионының N, N – диметил – n – фенилендиамин  және хлорлы темірмен әрекеттесу нәтижесінде  түзілетін метиленді көк бойынша  күкіртсутекті фотометриялық анықтау  және оны ауадан пленкалы хемсорбентпен  аулауға негізделеді.

 

2. Өлшеудің құралдары, реактивтері және материалдары.
1. Өлшеуді орындау кезінде қосымша өлшеу құралдары, қосымша құрылғылар, реактивтер және материалдар қолданылады.
2. Өлшеу құралдары

Фоотоэлектроколориметр  КФК – 2, КФК – МП, КФК – 3 немесе спектрофотометр.

Термометр зертханалық шкалалы  термометр ТЛ – 2, шектеулі tº 0 – 55 ºС.

ГОСТ – 215 – 73Е бойынша  қысым бағасы  1 ºС.

Электроаспиратор ЭА – 1; ТУ – 25 – 11 – 1414 – 78 бойынша  қателік 10%;

ГОСТ 1770 – 74Е бойынша 2 – 50 өлшеуіш колбалар – 8 дана.

ГОСТ 20292 – 74Е бойынша 4 – 2 – 1 пипеткалар – 4 дана

ТУ 25 – 1110, 039 – 82 бойынша  СТ 212 маркалы сорбционды түтікшелер

ГОСТ 6709 – 72 бойынша дистилденген су

ТУ 6 – 09 – 1903 – 77 бойынша  анализдеу үшін таза N, N- диметил  – n – фенилендиамин дигидрохлорид.

ГОСТ 4147 – 74 бойынша химиялық таза темір (ІІІ) хлориді.

        Қауіпсіздік талаптары

Күкіртсутектпен және кадмий тұздарымен орындалатын барлық жұмыстар тартпа шкавта өткізу қажет.

                                    Өлшеуді орындауға дайындау

3. Өлшеуді орындау алдында келесі жұмыстар жасалу керек: ерітінділер дайындау, градцирлік сипаттама жасау, сорбционды түтіктер дайындау, ауа үлгісін жинау.
4. Ерітінділер дайындау.
1. Сорбционды түтіктер өңдеуге арналған ерітінді. 10 г кадмий сульфитін 100 см³ 20%-ті триэтаноламин ерітіндісінде ерітеді. Алынған ерітіндіге 3,8 см³ 50%-те натрий гидрооксиді ерітіндісін қосып, араластырады. Түзілген кадмий гидрооксидінің ұнтақдисперсті суспензиясы бір ай бойы сорбционды түтіктерді тазалауға қолданылады. Егер Суспензия қабаттарға бөлініп нети оны қолданар алдында біртекті массаға дейін араластырады.
2. Хлорлы темір ерітіндісі 50 г Хлорлы темірді судың аз мөлшерінде ерітіп, көлемін 50 см³ жеткізеді.
3. N, N- диметил – n – фенилендиамин (ДФД) ерітіндісі. 100 г ДФД 100 см³ күкірт қышқыл ерітіндісінде ерітеді (1:1).
5. Үлгіні алуға сорбционды түтік дайындау.

Үлгі алуға арналған таза  сорбционды және нөльді түтік ретінде  қолданылатын түтіктерді абсорбциялы  ерітіндімен (п.7,2., 2 аударманы қараңыз)

П.5.1.12-ге сәйкес өңдейді. Сыртын таза фильтр қағазымен сүртіп, заглушкамен  жауып, полиэтиленді пакетке салады. Дайындалған түтіктер герметикалық упаковкада қараңғы жерде сақталу  мерзімі – 1 апта.

 

5.4. Үлгі алу.

Күкіртсутектің бір реттік концентрациясын анықтау үшін зерттелетін  ауаны 20 мин бойынша дайындалған  сорбционды бойынша дайындалған  сорбционды түтік арқылы 4 дм³/мин  шығымымен аспирирлейді. Үлгі алу  кезінде түтік тігінен сорбент  қабаты астында бекітіледі және жарықтан қара қағазбен немесе фольгамен қорғалады. Алынған үлгілер герметикалық упаковкада қараңғы жерде 2 – 3 тәулік сақтауға болады.

3. Анықтау барысы.

4 см³ дистилденген су, 1 см³ ДФД ерітіндісі және 1 тамшы  хлорлы темір ерітіндісі құйылған  пробиркаға сорбционды түтікті  салады. Үлгіні резеңке груша  арқылы ерітіндіге жібереді және 30 мин. Толық түсі пайда болғанша қалдырады. Содан соң түтікті шығарып алады және ерітіндінің оптикалық тығыздығын анықтайды.

Төмендегі формула  бойынша есептейді:

Vо=TоP/Pо(273+t) • (r2-r1)=Vо =273P/760 (273+t) • u=Vо =28,7 • P/(273+t)

                                                            (1)

Vо  – қалыпты жағдайға  келтірілген, алынған ауа үлгісінің  көлемі, дм³.

u – үлгі алғандағы  ауа шығыны, дм³/мин.

t – ауа температурасы  (далада емес), ºС.

r2 – немесе r1 – үлгі  алудың бастапқы және соңғы  уақыты.

Р – ауа үлгісін алғандағы  атмосфералық қысым, кПа немесе мм сынап  бағаны

К – қайта санау коэффициенті (қысымды кПа-да есептегенде К=2,7, ал мм. Сынап бағанында есептегенде К=0,358).

 

P=(m  •Va •Vо)=(m • 6/5 •  Vо)=(m • 1.3/Vо)                                                     

                                                                                          (2)                                

P – ластайтын заттың  ауадағы концентрациясы, мг/м³.

m – анализге алынған  ерітіндінің көлемі бойынша анықталған  ластайтын заттың массасы, мкг.

Va – анализге алынған  ерітіндінің көлемі, см³.

Vо - қалыпты жағдайға  келтірілген ауа үлгісінің көлемі, дм³.

   Ауадағы күкіртсутектің болуы туралы мәлімет кестеде көрсетілген. үлгі алу кезінде желдің бағыты ескеріледі. Күкіртсутек кезінен алыстаған сайын күкірсутек концентрациясы азаяды және 1000м қашықтықта күкіртсутек (0,002 мг/м³) мөлшері ШРК-дан аспайды. Күкіртсутек көзінен 300м қашықтықта (0,016 мг/м³) күкіртсутек мөлшері ең үлкен болуы, бұл ШРК-дан 2 есе артық  500м қашықтықта   (0,014 мг/м³) бұл ШРК-дан 1,75 есе артық.

Көрсетілген зерттеулер негізінде  ШРК-дан ауытқу мұнай өнімдерінің  тек  өзенінің суында (өте аз) және де 300м, 500м қашықтықта алынған үлгідегі күкіртсутек құрамында табылған.

Ауа және су үлгілері алынған  барлық нүктелер (Т1 нүктесінен басқа) таулы отвод шекарасында орналасады, ал топырақ үлгісін алу нүктелері  таулы отвод ар жағында орналасқан

 

3.2   Азот диоксидін анықтау

Бл әдіс барысында фондық өткізу мониториг үшін және тұрғындық орындар диапазоны 0,02 – 1,2 мг/м³ бір реттік сұрыптау үшін атмосфералық ауада азот диоксидінің концентрациясын анықтау үшін арналған.

Нақты өлшеудің нормалары

Атмосфералық ауада азот диоксидінің массалық концентрациясын  анықтау барысында 0,02 – 1,40 мг/м³ концентрациялық диапозоны ±18% (аспауы керек) аспайды, ал 0,3 – 7 мкг/м³ диапазонда ±14%.

Өлшеу құралдары, қосымша жабдықтар,  реактивтер мен  материалдар

Өлшеуді орындау кезінде  келесі өлшеу құралары қосымша жабдықтар, реактивтер мен материалдар қолданылу қажет.

Өлшеу құралдары:

• Сорбционды түтікшелер СТ 112 (1 маркі) ТУ 25-1110.039-82 б/ша

    СТ 212 (2 маркі) ГОСТ 25336-82 бойынша

• Фотоэлектроколориметр немесе спектрофотометр
• Электроаспиратор ЭА-1,  Госреестр №5997-77, ТУ 25-11-1414-78 бойынша
• Өлшеу колбалары:   2 – 100 – 2 – 4 д.       2 – 50 – 2 – 8 д.

Реактивтер

• Дистельденген су, ГОСТ 6709-72 бойынша
• Сульфанил қышқылы, ГОСТ 4232-74 бойынша
• N-(1-нафтил)-этилендиамин, ГОСТ 4197-74 бойынша

Өлшеуді орындау (Жұмыс барысы)

Сорбционды түтікті шыны ыдысқа орналастырып және 6 см³ су құяды. Сорбент арқылы суды бірнеше шайқап резиналы груша көмегімен сынаманы ерітіндіге аударады, ерітіндінің қалдығын үрлейді, пробиркіден түтікті шығарып алады. Анализ үшін 5 см³ ерітіндіні басқа пробиркіге аударады. Осы ерітіндіге 0,5 см³ Грисса реактивін қосады және сілкілейді. 20 минуттан кейін судың қатысында ерітіндінің оптикалық тығыздығын анықтайды. Әр кезде сынамамен қатар нольдік сынаманы анализдейді – сорбционды түтікті түтіктерді алуға дайындалған партиядан алады.

Сынаманы  алу Азот диоксидінің бір реттік концентрациясын анықтау үшін сорбциондық түтікше арқылы 20 минут ішінде 0,25 дм³/мин шығынмен дайындалған анықтаушы ауданы аспирлейді. Алуға дайындалған сынама алу барысында сорбционды түтікше тік жағдайда сорбент қабаты төмен қарай орналастырылу қажет. Ауа төменнен жоғарыға өтуі керек. Сынама алуды 6 диапазонда жүргізуге болады ауаның температурасы 30 – 40⁰С-ге дейін. сынамалар герметикалық орағышта 20 тәулік бойы сақталуы мүмкін. Орташатәуліктік концентрацияны анықтау үшін 24 сағатта 4 – 8 бір реттік сынамаларды алады.

Салыстырмалы нәтижелер  алу аспирленген ауа көлемін  мына формула арқылы қолайлы жағдайға келтіреміз:

Азот диоксидінің концентрациясын  мына формула арқылы анықтаймыз, р(мкг/м³):

 
мұндағы,  m – 5 см³ сынамадағы заттар массасы;

V – қолайлы жағдайға  келтірілген аспирленген ауаның  көлемі, м³

1,2 – сұйықтықтың барлық  көлемінің есептелген коэффициенті, (6 см³

 

3.3 Күкірт диоксидін анықтау

 

                                           Өлшеу әдісі

Бұл әдіс натрий тетрахлормеркулаттың негізінде күкірт диоксидін пленкалық  хемосорбциентпен ауадан ұстауға және оны формальдегидпен және парарозаминмен (немесе фуксинмен) күкірт диоксидінің  қосылу нәтижесінде пайда болған.

Атмосфералық ауада күкірт диоксидінің массалық концентрациясын  анықтау барысында 0,05 – 1,00 мг/м³ концентрациялық диапозоны ±12% (аспауы керек) аспайды, ал 0,3 – 7 мкг/м³ диапазонда ±14%.

 Әдіс диапазоны 0,02 – 1,2 мг/м³ бір реттік сұрыптау өткізу барысында фондық мониториг үшін және тұрғындық орындар үшін атмосфералық ауада күкірт диоксидінің концентрациясын анықтау үшін арналған.

                   Өлшеу құралдары, қосымша жабдықтар,

 реактивтер  мен материалдар

Өлшеуді орындау кезінде  келесі өлшеу құралары қосымша жабдықтар, реактивтер мен материалдар қолданылу қажет.

Өлшеу құралдары:

• Сорбционды түтікшелер СТ 112 (1 маркі) ТУ 25-1110.039-82 б/ша

    СТ 212 (2 маркі) ГОСТ 25336-82 бойынша

• Фотоэлектроколориметр немесе спектрофотометр
• Электроаспиратор ЭА-1,  Госреестр №5997-77, ТУ 25-11-1414-78 бойынша

Реактивтер

• Дистельденген су,  ГОСТ 6709-72 бойынша
• Парарозанимин гидрохлориді, ч. немесе фуксин, негізгі фуксин күкіртті қышқыл үшін, ч.д.а.  ТУ 6-09-07-1182-79 бойынша
• Сульфанил қышқылы, ГОСТ 4232-74 бойынша
• 40%-ды формальдегид, (формалин) ГОСТ 1625-75 бойынша
• Этиленгликоль,  ГОСТ 10164 – 75   

                                       Өлшеуді орындау (Жұмыс барысы)

Лабораторияда шыны ыдысқа түтікшелерді орналастырады және оған 6 см³ сульфаминді қышқыл ерітіндісін құяды. Сорбент арқылы ерітіндіні бірнеше рет шайқап резиналы груша көмегімен сынаманы ерітіндіге аударады, оның қалдығын үрлейді және түтікшені шығарып алады. Анализ үшін пробиркіден 5 см³ ерітінді алады. 0,4 см³ фармальдегид және 1,0 см³ парарозанилин ерітіндінсін немесе фуксинді құяды. Пробиркідегі қоспаны мұқият араластырады және 30 минуттан кейін судың қатысында ерітіндінің оптикалық тығыздығын өлшейді. Әр кезде сынамамен қатар 3 нольдік ерітінді дайындайды.  Аса ластанған ауаның сынамасын анықтау барысында (SО₄ 1 – 10 мг/м³ концентрацияда) 5 см³ орнына анализ үшін 0,5 см³ сынаманы алады және 4,5 см³ дистилденген сумен толтырады.