Мұнайдың қоршаған ортаға тигізетін әсері

       Кейбір  жылдардың жауын-шашын мөлшері  орташа көпжылдық көрсеткіштерден  ажыратылады.Облыстың солтүстік  бөлігінде жауын-шашынның 32% жағдайында  көктемде байқалады және 50-57 мм  құрайды.Жылы жыл мезгілінде жауын-шашынның  жылдық мөлшері 54-63% құрайды.Жылына 0,1ммден жоғары жауын-шашын қарастырылып  отырған территорияның оңтүстігінде 65жуық,орталығында 75-100мм құрайды.

     Ең көп жауын-шашын  мөлшері мамыр-маусым айларында  30-45мм жетеді.

                                      Қар жамылғысы

   Маңғышлақ облысында  тұрақты қар жамылғысының қалыптасуы  тек солтүстік бөлігінде байқалады.Қалған  территориясында 50 % астамында тұрақты  қар жамылғысы болмайды.Бейнеу  станциясында қар жамылғысы болатын  күндердің орташа саны 63күн,Аққұдық  станциясы ауданында -34күн.

      Қар жамылғысының  жайылу сипаты көп деңгейде  жел жылдамдығына және орынның  сақталуы шарттарына байланысты.Күшті  желдер биік,ашық жерлердің қарын,рельефтің  төмендеу теліміне ұшырады.Жел  қарды таратып қана қоймай,сондай-ақ,оның  құрылысын өзгерте отырып,оны  тығыздандырады.Маңғыстау облысының  солтүстігінде қар жамылғысының  биіктігі 10см,оңтүстігінде 7 см.Қардағы су қорының қыстағы жоғарғы мәндерінің ішінен территория бойынша 25-35мм деңгейінде тербеледі.

                                                Жел

      Желдік режим,барико-циркуляциондық факторлармен,орографиямен қамтылады және өз сипаты бойынша едәуір әрқилы болып келеді.

    Қазан-сәуір айлары  кезеңінде шығыс және оңтүстік  –шығыс бағыттағы желдер қамтылады,олар  тек бариктік шарттармен ғана  емес ,сонымен қатар жергілікті  термиялық шарттармен қарастырылған.Штильды жағдайлардың саны 5% құрайды.Қиылысқан жерлерде желдің негізгң бағыты,орографияның әсерінен жиі көрінеді.

     Жылы жыл  мезгілінде қамтылатын желдер  батыс және солтүстік  бағытындағы желдер.

    Орташа жылдық  желдің бағыты Бейнеу станциясы  ауданында 5,3м/сек,Тұщыбек 4,8м/сек,Өзен  кенорны ауданында 5,2м/сек құрайды.

     Қысқы және  көктемгі маусымдарда жел бағытының  орташа айлық мәні 5м/сек. Жоғарлайды,жазғы  және күзгі маусымда 4,2-4,4с/сек.дейін   төмендейді.

Кесте №7  Орташа айлық және жылдық жел жылдамдығы(м/сек)

Станция	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Жыл
Бейнеу	6,5	6,3	5,9	5,4	5,3	4,7	4,5	4,4	4,5	4,8	5,3	5,9	5,3
Аққұдық	4,5	5,1	5,2	5,2	5,1	4,7	5,0	4,7	4,5	4,2	4,4	4,4	4,8

 

  15м/сек жылдамдықтағы  жел күндерінің орташа саны 22күн,8-15м/сек.  Дейінгі жылдамдықта жылына 189 күн.Желдің  максмальды бағыты 34м/сек. Осы  ауданда ақпан айында тіркелген  болатын.

                        

 

                            Қолайсыз ауа-райы құбылыстары

       Өзен кенорны территориясы әртүрлі қолайсыз метеорологиялық құбылыстардың әсерінен қауіптенуге бейім .Олардың негізгілері  күшті желдер,шаңды борандар,,тұман, аңызақ,қарлы боран,найзағай.

     Қысқы кезеңде  қарлы борандар болады,жер бетінен  желдің күшеуінен қар ұшырылып,қар  құрылысының бұзылуына алып келеді.Аңызақ  жазғы мезгілде әдеттегі құбылыс  болып табылады.Шаңды борандар  жел жылдамдығы 15м/сек. Асқан кезде  пайда болады.Борандар қысқа мерзімді  болып келеді(10-20дан 40-50мин дейін) 

Кесте№8 Шаңды боран күндердің орташа саны

Станция	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Жыл
Бейнеу			0,2	0,8	1	1,1	1,1	0,9	0,5	0,1			6,1
Аққұдық			0,2	0,5	0,2	0,3	0,1	0,5	0,2	0,1			2,5

 

  Тұмандар шығу тенгіне  қарай радиационды,адективті және  аралас болады. Олардың арасында  нақты шекара жоқ,жіне олардың  сипаты салқындау деңгейіне тәуелді.Көбінесе  жиі тұмандар қараша айынан  наурыз айына дейңн болады.

Кесте№9 Тұманды күндердің орташа саны

Станция	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Жел
Бейнеу	7	6	4	0,7	0,1		0,03		0,1	1	4	7	30
Аққұдық	6	5	4	2	0,8	0,4	0,2	0,2	0,3	2	4	8	33

 

            Найзағайлар пайда болу шарттарына байланысты фронтальдыжәне массивішілік болып бөлінеді.Фронтальды найзағайлар бөлім бетінде екі ауа массаларының арасында пайда болады.

     Массивішілік  найзағай пайда болудың локальды  сипатына ие.Әдетте мұндай найзағайлар  ыстық ауа райында және жер  беткі қабатының күндізгі күшті  жылуында болады.Олар өте қысқа  мерзімде өтеді.

Кесте №10 Найзағайлы күндердің орташа саны

Станция	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Жыл
Бейнеу		0,06	0,4	3	2	1	0,4	0,06
Аққұдық			0,04	0,3	1	3	2	0,8	0,6	0,04	0,08

   Метеорологиялық  шарттар атмосфераға түсетін  зиянды заттардың өтуіне және  шашырауына елеулі әсер етеді.Заттардың  шашырауына көп әсер ететін  жыл режимі және температура.Ауа  ластану деңгейінің қалыптасуына  сонымен қатар  жауын-шашындар,тұмандар  және радиационды режим әсер  етеді.Атмосферада қосылыстардың  таралуына ,өтуіне желдер елеулі  әсер етеді.Қоспалардың жинақталуы  желдің штиьге дейінгі әлсізденуінде  болады.Штильды күндердің саны 5-7% деңгейде тербеледі.

     Тұман тамшылары  қоспаны жұтып алады,тек беткі  қабаттардың емес,сондай-ақ жоғары  ластанған жақын жатқан атмосфера қаьаттарынан жұтады.Осының нәтижесінде қоспа канцентрациясы тұман қабатында едәуір өседі және сол қабатта азаяды.сонымен қатар күкірт сазының тұман тамшысында еруі,одан аса қауіпті улы күкірт қышқылының пайда болуына әкеледі.

        Өзен  кенорны ауданында тұманды күндердің  орташа саны 31 күнді құрайды,жоғарғы  52 күн.

 

 

 

 

       2.3 Өсімдіктер дүниесі

       Маңғыстау  өлкесінің өсімдіктер дүниесін  зерттеу туралы жұмыстары ерте  кезден басталып,150жыл бұрын ботаник  және әуесқой табиғат зерттеушілері:А.И.Шренк,И.Г.Борщов,П.П.СеменовТ.Шанский,И.А.Северцв,Эйхвальдтың  еңбектері арқылы белгілі болды.

          Маңғыстаудың құмды аймақтары  мен Үстірт жонындағы түлейлерде,сондай-ақ  Сам,Матай құмдарында:сексеуіл,жүзген,жыңғыл,қоянсүйек,ақшаотау,шағыр,қарқанбас,Орталық Үстірт жонының шығыс бөлігінде боялғыш тау бойы мен Түпқараған аумағында және оңтүстік маңғыстау жазығының ойпаң тұсында қарағаш,қаттықара,,қараған,түйсеңір өседі.Сонымен қатар жнрдің бедері мен құрылымына,топырақтың ащы-тұщылығына  қарай тербескен,күйреуік,жантақ; құм жағаларында-сүттіген,Бозащы түбегінің теңіз жағалауларында сораң мен содақ ,оңтүстік Маңғыстау жазығының үштен бір бөлігінде тітір шөбі өседі.Итсигек пен адыраспан,құрқашаш пен сүттіген көбінесе  елді мекендендерде ерке,боз,бидаық,ақ шөптер көбіне құмды аудандар мен Бозащыда,Түпқпрпған жазығында кездеседі.

        Жусан  аймақтың барлық жерінде өседі.  Жусаннан кейінгі төт-түлік малдың  жейтін азығы-күйреуік.Жазы жаңбырлы болған жылдары шөптің қай түріде:қызғалдақ,сарғалдақ,раң,мортық,сіргеқара,беде,мысыққұйрйқ,қызылша,аққайың,жуылша,қазтабан,шытыр,қоңырбас,,сіңбірік,қоянжын;таулы жерлерде;киікоты,ерқұны,қына,түйежапырақ,қызылша,;ащылы жерлерде;кқкпек,домалатпа,,түйеқарын,алабұта,,кекіре,торғайөт,балықкөз тағы басқалары өаптап шығып,дала құлпырып кетеді.Бірақ бұл сирек 7-10 жылда бір кездесетін құбылыс.

        Маңғыстаудың  көпшілік жерлерінде шаруашылыққа  өте пайдалы өсімдіктің бір  түрі-мортық.Азық-түлікпен шығымдылық  сапсы жағынан мортықпен деңгейлес  өсімдіктің түрі-ебелек.

     2.4 Жанурлар әлемі

     Қазіргі кезеңде маңғыстаудың қай өңірінен болсада тіршіліктің маусымдыық ерекшеліктеріне байланысты:хайуанаттардың,бауырменжорғалаушылардың,сүтқоректілердің,кемірушілердің,жыртқыш аңдардың мен өұстардың шөл далаға тән өкілденрін кездестіруге болады.Олардың ішінде :кірпі,дала тасбақалары,,кесіркелер, жыланбаспен улы қара шұбар жылан,оқ жылан,су жылан,құм жылан,сарыүйек,ешкілерден бастап,дала тышқандары қосаяө,сарышұнақ,күзен,қарсақ,түлкі,қасқыр тағы басқаларын жиі кездестіруге болады.Ал,мәлім,борсық,қарақұлақ, өте сирек олар ды шалғайдағы қалыңдықтармен мемлекеттік өорықтардан ғана кездестіруге болады.

      Сондай-ақ көктем шыға келетін  көк және сары шымшықтар күзгі салқындықтың хабаршысы суытторғайдан бастап дала  құстарының үйренші түрлері:қарға,бозторғай,қараторғай,қарабауыр,шіл,жек,қарлығаш,көкпек пенкептер,жырқықұстарға:жапалақ,үкі,жарқанат,күйкетай,үкі,ителгімен,қаршыға мен әртүрлі  қарақұстар,дала бүркіттері кездессе,теңіз жағалауымен аралдарда:қасқалдақ,сүйрек,шағала,торалақаз,қоқиқаз,аққау сияқты су құстары мекен етеді.

         Сондай-ақ Бозащы түбегінде,Үстірт,Қарамая,Кендірлі  қорығының  таулы шыңды жерлерінде  –арқар,Жазық жайылым өоңырлықтарында  қараққұйрықтар мекен етеді.Үстірт  жанындағы түлейлерде,См,Матай құмы  төңірегінде киіктер жиі ұшырасады.Негізінен:арқар мен қарақұырықты,киікпен қоянды маңғыстау аймағының қай түпкіріне де кездестіруге болады. 

 

 

 

2.5 Геологиясы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.6 Ластаушы көздері

 Ластаушы заттардың  лақтырым көздерінің сипаттамасы.

     Барлығы ӨФ  «Өзенмұнайгаз» инвентаризациясымен  зиянды заттардың атмосфераға тасталу көздері біріктірілген 4981 ластаушы көздері анықталды, соның ішінде 1152 ұйымдастырылған және 3829 ұйымдастырылмаған ластаушы көздері болып табылады.

      ӨФ «Өзенмұнайгаз»  өндірістік объектілері атмосфералық  ауаға 22- атаулы,1-4 класс қауіптілікті  ластаушы заттар тасталынады.Барлық  ӨФ «Өзенмұнайгаз» бойынша 2008 жылы стационарлы көздерден   атмосфераға тасталынатын ластаушы  заттардың тасталымы 1329,1т. Құрайды.

      ӨФ «Өзенмұнайгаз»  объектілеріндегі тастандылар құрамындағы  ластаушы заттардың көлемі кестеде  көрсетілген.

Заттардың атауы	Ластаушы заттар лақтырымдарының көлемі,т/жыл
БАРЛЫҚ ӨФ «Өзенмұнайгаз» бойынша:	12922,66
Көмірсутек	9779
Метан	356,66
Көміртегі оксиді	1319,69
Азот оксиді	105,03
Дәнекерлеуші аэрозоль	7,20
Фторлы сутегі	0,257
Марганец және оның қосылыстары	0,122
Крремний қосылыстары	0,04
Фторидтер	0,148
Темір оксиді	0,48
Метанол	-
Керосин	0,151
Бейорганикалық шаң	5,97
Металды шаң	22,534
Күкірт ангидриді	21,233
Бояу аэрозоль	1,077
бутилацетат	1,141

 

МГӨБ-1 бойынша  атмосфераға тасталынатын ластаушы заттардың кқздерінің сипаттамасы.

 МГӨБ-1  құрамына келесі  цехтар кіреді:

• Мұнай және газ өңдеу цехы -2,МГӨЦ-2
• Мұнай және газ қідеу цехы-5,МГӨЦ-5
• Мұнай және газ өідеу цехы-8,МГӨЦ-8
• Жерасты құрылғыларына қызмет көорсету бойынша цехы
• Өндірістік қызмет көрсету цехы

01.01.08 жыл жағдайы бойынша  ластаушы заттар көздері 1357 бірлік,оның  ішінде ұйымдастырылғаны 241 бірлік,ұйымдастырылғаны 1116 бірлік:

• Пештер-241 бірлік
• Насостар-74 бірлік
• Сеператоры-17 бірлік
• Буферлі сыйымдылықтар-17 бірлік
• Өлшеу өондырғылары 54 бірлік

Атмосфералық ауаны ластаушы көздерге технологиялық құрылғылардан  басқа дәнекерлеуші посттар және жылжымалы дәнекерлеуші дизельді агрегаттар жатады.

 

МГӨБ-2 бойынша атмосфераға тасталынатын ластаушы заттардың кқздерінің сипаттамасы.

 МГӨБ-2  құрамына келесі  цехтар кіреді: