Дипломдық жұмысты әзірлеуге бастапқы ақпарат

Басшылық  тарапынан талдау жүргізу

«ҰССО»  АҚ АФ басшылығы тарапынан СМЖ-нің әрекеттенуі, тексерілуі және жақсартылуы бойынша талдауын кәсіпорын директоры жылына бр реттен кем емес ҚП АФ АО-09-03 «СМЖ-нің ішкі тексерістерін жүргізу бағдарламасына» сәйкес жүргізеді.

 

4.3 Техникалық талаптар

Сынау зертханасында  өткізілетін сынаулар сенімділігі  мен дұрыстығы  келесі факторлардан анықталады:

- адамдық  фактор (қызметкерлер);

- қоршаған  орта шарттары және ғимарат;

- сынау  әдістері және әдістер жарамдылығының  бағалануы;

- сынау  жабдығы;

- өлшеулердің  қадағалануы;

- үлгілер  іріктеуі;

- сыналатын  үлгілерін ұстай білу.

Қызметкерлер

СО-ның  сапа бойынша басшылығы сынау  жүргізетін мамандардың іскерлігіне  кепілдеме береді.

Үш жылда  бір рет СО мамандары нормативтік  құжаттарды, СМЖ құжаттарын және ҚР МТРЖ-нің нормативтік құқықтық құжаттарын білуіне аттестаттаудан өтеді.

Өз қызметінің саласы бойынша қызметкерлердің  біліктілігін арттыруы техникалық реттеу және метрология саласындағы арнайыланған курстар мен біліктілікті арттыру курстары арқылы жүргізіледі.

СО қызметкерлері  жүргізетін сынаулар сапасы арнайы білімімен  және сынау жүргізудегі ұзақ жұмыс  тәжірибесімен қамтамасыз етіледі.

Қоршаған  орта шарттары және ғимарат

СО ғимаратындағы  қоршаған ортаның қажетті шарттары желдету, жылыту және жарықтандыру жүйелерімен  қамтамасыз етіледі. Осы жүйелердің барлығы жобаларға сәйкес орындалған.

Сынау орталығында  қоршаған орта шарттары санитарлы нормалар мен ережелердің талаптарына  сәйкес бақыланады. Бақылауға ылғалдылық, температура, шу және діріл мөлшері  алынады.

Сынау әдістері және әдістер жарамдылығының бағалануы

СО өз қызметінде қызмет саласына сәйкес келетін  әдістер мен процедураларды пайдаланады. Олар үлгілер (сынамалар) іріктеуін, оларды ұстау тәртібін, сынауға жататын  бұйымдардың тасымалдануын, сақталуын  және дайындалуын қамтиды.

СО үлгілерді  іріктеу әдістерін қоса өтінім беруші талаптарына және сынауларға жарамды  сынау әдістерін пайдаланады. Барлық сынау әдістері мемлекетаралық, мемлекеттік  стандарттарда көрсетілген, стандартталған (аттестатталған) әдістемелермен берілген.

СО стандартталмаған әдістерді пайдаланбайды.

Таңдалған сынау әдістерінің жарамдылығы  мен дұрыстығы сәйкестікті растау органының өкілі жүргізген сынаулар мен инспекциялық бақылау хаттамаларымен дәлелденеді. 

Жабдық.

СО-да сынау  жүргізу кезінде қолданылатын ӨҚ мен сынау жабдықтары қажетті  дәлдікті қамтамасыз етеді және сынауларға қойылатын техникалық талаптарға сәйкес келеді.

СО-да жабдықты қайта жүктеу кезінде пайдалану  немесе дұрыс пайдаланбауға рұқсат етілмейді. Жабдықты дұрыс пайдаланбауды  болдырмау мақсатында қызметкерлер жұмысқа тек оқытылу және аттестаттаудан кейін ғана жіберіледі.

ӨҚ мен  сынау жабдықтарын салыстырып тексеруді (аттестаттауды) АҚ «Ұлттық сараптама  және сертификаттау орталығы» өткізеді. Аттестаттаудан немесе салыстырып тексеруден өтпеген ӨҚ мен сынау жабдықтары пайдалануға жіберілмейді. Салыстырып тексеруге жауапты етіп сынау  орталығының инженерін тағайындайды.

Өлшеулердің қадағалануы.

Сынаулар  кезінде қолданылатын барлық ӨҚ мен  СЖ, сонымен қатар қоршаған ортаны бақылау құралдары, қолданысқа берілер  алдында, сонымен қатар қолдану  үрдісінде салыстырып тексеру (аттестаттау) жиілігін ескере отырып салыстырып тексеріледі (аттестатталады).

Өлшеулер (сынаулар) жүргізу кезінде СО қоршаған ортаны бақылау жүргізеді.

СО-да бастапқы эталондар мен стандартты үлгілер қолданылмайды.

Нәтижелер бойынша есеп берулер.

Сынау нәтижелері жұмыс журналдарына жазылады, кейін  олар бойынша сынақ хаттамасы  рәсімделеді.

Сынақ хаттамалары  түзетулерсіз, анық, сынау әдістерінің  нормативтік құжаттарына сәйкес рәсімделуі тиіс және әр түрлі түсіндірілуді болдырмау керек [15].

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5 Өнімді сертификаттау

 

5.1 Cәйкестікті растау органы «ҰССО» АҚ АФ-да мұнай-газ кәсіпшілігі жабдықтарын сертификаттау тәртібі

Мұнай-газ  кәсіпшілігі жабдықтарын сертификаттау  ҚР СТ 3.19 бойынша жүргізіледі. Болат  құбырлар мұнай-газ кәсіпшілігі  жабдықтарына жататындықтан, олардың  сертификаттауы да осы стандарт бойынша  жүргізіледі.

Мұнай-газ  кәсіпшілігі жабдықтары – мұнайды, суды, газды өндіру, жинау, дайындау (қайта өңдеудің бірінші сатысы), тасымалдауға, ұңғымаларды қанқындату және жер асты жөндеуге, апатқа қарсы  дабыл және қорғанысқа, мұнай-газ кеніштерін өңдеудің екіншілік жіне үшіншілік әдістеріне арналған жер үсті, жер асты жабдықтары, теңіз қондырғылары.

Мұнай-газ  кәсіпшілігі жабдықтарына қауіпсіздік  талаптары – адамдардың өмірі  мен денсаулығына қауіпсіздігін  және қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз етуге бағытталған заңнамалық актілерде, стандарттарда, ережелерде бекітілген міндетті талаптар.

Мұнай және газ тасымалдауға арналған жабдық –  сорғы станцияларының сұйыққоймаларынан (резервуар), сорғылардан, мұнай-газ  құбырларынан, тазалау, ысыту жабдықтары мен арматурадан тұратын шикі мұнай мен газды алынатын аудандарынан тұтыну (қайта өңдеу) орындарына құбырлар арқылы тасымалдауға арналған жабдық.

Жалпы ережелер.

Сәйкестікті міндетті растау кезінде өнімнің  адам өмірі мен денсаулығына қауіпсіздігін, қоршаған ортаны қорғауды, тұтынушыларды  обьект қауіпсіздігі мен сапасына қатысты  адастыратын әрекеттердің алдын  алуды қамтамасыз ететін регламенттердің, нақты стандарттардың міндетті талаптарына  сәйкестігі расталады.

Сәйкестікті ерікті растау кезінде өтінім беруші таңдауымен, сонымен қатар өтінім берушінің арнайы талаптары бойынша  өнімнің немесе қызметтің стандарттардың немесе басқа нормативтік құжаттардың  талаптарына сәйкестігі расталады.

Міндетті  сертификаттауға жататын өнімдер  тізімі Қазақстан Республикасының  заңнамасымен белгіленген тәртіпте бекітіледі.

Қазақстан Республикасында міндетті сертификаттауға  жататын өнімдер тізіміне енбеген  мұнай-газ кәсіпшілігі жабдықтары ерікті сертификаттау нысандары  болып табылады.

Сәйкестікті растау процедураларын тек қана Қазақстан  Республикасының МТРЖ-де аккредиттелген сәйкестікті растау органы мен осындай  сынақтарды өткізуге құқылығы аккредиттелген сынау зертханалары (орталықтары)  жүргізеді.

Шет ел сәйкестік  сертификаттары, өнімнің сынақ хаттамалары, сәйкестік белгілері халықаралық  келісімдерге сәйкес мойындалады. Сәйкестікті  растау саласында шет ел құжаттарының мойындалуы техникалық реттеу саласындағы  уәкілеттті органмен орнатылған тәртіпте жүзеге асырылады.

Сертификаттау кезінде өнімнің орнатылған, сонымен  қатар шет ел және халықаралық  тәжірибеде қабылданған талаптарға сәйкестігінің қажетті дәлелділігін қамтамасыз ететін сұлбаны қолданған  жөн.

Мұнай-газ  кәсіпшілігі жабдықтарының әрекет етуші нормативтік құжаттар талаптарына  сәйкестігін растайтын құжат  – Қазақстан Республикасының  МТРЖ-нің ережелері бойынша берілген және Қазақстан Республикасының  МТРЖ-нің Мемлекеттік тізілімінде  тіркелген сәйкестік сертификаты болып табылады.

Сертификатталған  өнімнің инспекциялық бақылауын (егер бұл сертификаттау сұлбасында қарастырылған  болса) сәйкестік сертификатын берген орган жүзеге асырады. Инспекциялық бақылау кезіндегі өнім сынауын өткізуге сәйкестікті растау органы сынау зертханасын тартады.

Мұнай-газ  кәсіпшілігі жабдықтарының инспекциялық бақылауы келесі жұмыс түрлерінен тұрады:

• сертификатталған өнім туралы түсіп жатқан ақпараттарды талдау;
• тұрақты сапалы өнім шығаруға қажетті шарттардың сақталуын тексеру;
• өндірістің метрологиялық қамтамасыздандырылуын;
• нормативтік құжаттардың жағдайын талдау;
• өнім сынауларын жүргізу және олардың нәтижелерін талдау;
• бақылау нәтижелерін рәсімдеу және шешім қабылдау.

Мұнай-газ  кәсіпшілігі жабдықтарының нормативтік  құжаттардың орнатылған талаптарына  сәйкессіздігін немесе сәйкестік белгісінің дұрыс қолданылмауын жоюға бағытталған  түзету шаралары техникалық регламент  талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

Мұнай-газ  кәсіпшілігі жабдықтарының сәйкестігін  растау бойынша жұмыстар шығынын  сертификаттау нәтижелеріне байланыссыз, сәйкестікті растау органымен жасасқан келісім негізінде, өтінім беруші төлейді. Жұмыстарды қаржыландыру тәртібі ҚР 50 БҚ 3.7 ережелеріне сәйкес анықталады.

Сәйкестік сертификаттарын Қазақстан Республикасы МТРЖ-нің Мемлекеттік тізілімінде  тіркеу және мұнай-газ кәсіпшілігі  жабдықтарын сертификаттау нәтижелері туралы ақпарат ҚР СТ 3.11 орнатылған тәртіпте жүзеге асырылады.

Сәйкестікті растау органы мен өтінім беруші арасында сертификаттау нәтижелері бойынша келіспеушіліктер туындаған жағдайда өтінім беруші бір айлық мерзім ішінде сәйкестікті растау органының немесе Мемстандарттың апелляциялық комиссиясына шағымдана алады. Шағым беру және қарастыру процедурасы ҚР СТ 3.10 орнатылған тәртіпке сәйкес анықталады. Шағым беру қабылданған шешімді тоқтатпайды. Мемстандарт  комиссиясының шағымдар бойынша қабылдаған шешімі Қазақстан Республикасының әрекеттегі заңнамасына сәйкес, сотта қарастырыла алады.

Сертификатталатын өнімнің нормативтік құжаттарына  қойылатын талаптар

Сәйкестікке сертификаттау жүргізілетін нормативтік  құжаттарда берілген талаптарға сәйкестігін  толық және шынайы растауды және оның сәйкестендірілуін қамтамасыз ететін өнім сипаттамалары (көрсеткіштері) мен  сынау әдістері, өнім мен сынау  үлгілерін іріктеу ережелері  белгіленуі керек.

Нормативтік құжаттардың ережелері олардың  дәл және бір мәнді түсіндірілуін  қамтамасыз ете отырып нақты құрылуы  қажет. Сипаттамалардың өлшемділігі  мен сандық мәндері оларды сынау  кезінде қажетті немесе белгілі  бір дәлдікпен анықтау мүмкіндігі болатындай етіп берілуі керек.

Ережелердің мазмұны мен баяндалуы әр түрлі  зертханаларға салыстырылатын нәтижелер  алуға мүмкіндік беруі қажет. Егер реттілік сынау нәтижелеріне әсер ететін болса, сынау жүргізу реттілігі  көрсетілуі қажет.

Нормативтік құжаттардың таңбалауға қойылатын  талаптары өнімнің сәйкестендірілуін, сонымен қатар сәйкестік белгісін қою орны мен тәсілі, қолдану ережелері  туралы нұсқаулардан тұруы қажет. Өнімнің  таңбалануы Қазақстан Республикасының  заңнамасына сәйкес жүзеге асырылуы қажет.

Қазақстан Республикасында өндірілген (отандық) және импортталатын мұнай-газ кәсіпшілігі  жабдықтарын сертификаттау ҚР «Сәйкестікті растау процедуралары» техникалық регламентіне сәйкес, ҚР СТ 3.9 және ҚР СТ 3.19, Қазақстан  Республикасының стандарттау бойынша  нормативтік құжаттарының, мемлекеттік  стандарттарының, санитарлық нормалар мен ережелердің, қауіпсіздік нормаларының, сонымен қатар, ҚР СТ 1.9 тәртібіне  сәйкес Республикада тікелей қолдану  әдісімен енгізілген мемлекетаралық стандарттардың, халықаралық, аймақтық және ұлттық стандарттар  мен шет елдер құжаттарының талаптары  мен ережелеріне сәйкес жүзеге асырылады.

Қазақстан Республикасында стандартталмаған, сонымен қатар шет елден енгізілетін  мұнайгаз кәсіпшілігі жабдықтарын  сертификаттау орнатылған тәртіпте бекітілген  техникалық тапсырмаларды  және (немесе) техникалық шарттарды, тағайындалуы бойынша ұқсас жабдыққа қойылған талаптарды есепке ала отырып, негізге  алушы мемлекеттік стандарттар  бойынша; сонымен қатар Қазақстан  Республикасының Мемстандартымен  келісіле отырып, халықаралық (аймақтық) және (немесе) басқа елдердің ұлттық стандарттары бойынша жүргізіледі.  

Мұнай-газ  кәсіпшілігі жабдықтарын сертификаттауда  қолданылатын нормативтік құжаттар сертификаттау жүргізілетін өнім сипаттамаларынан (параметрлерінен), өнім сапасы мен  қауіпсіздігіне талаптардан, сонымен  қатар өнімнің сәйкестендірілуін, белгіленген сипаттамаларға сәйкестігін  толық және шынайы растауды қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін оларды бағалау және сынау (тексеру) әдістерінен, бақылау ережелерінен тұруы қажет [11].

Сертификаттау жүргізу процедурасы  

Өнімді  сертификаттау келесілерден тұрады:

1. сертификаттауға өтініш беру және оның қарастырылуы;
2. өтініш бойынша шешім қабылдау, сонымен қатар сертификаттау сұлбасын таңдау;
3. сертификаттау бойынша жұмыстарды жүргізуге келісім жасасу;
4. үлгілерді іріктеу, сәйкестендіру және оларды сынау;
5. өндірістің бағалануы (егер бұл сертификаттау сұлбасында қарастырылған болса);
6. алынған нәтижелерді талдау және сертификат беру (беруден бас созу) туралы шешім қабылдау;
7. сертификатты мемлекеттік техникалық реттеу жүйесінің тізілімінде тіркеу;
8. сертификат беру;
9. сертификатталған нысанның инспекциялық бақылауын жүргізу (егер бұл сертификаттау сұлбасында қарастырылған болса);
10. сертификаттау нәтижелері туралы мәліметтер беру.