Өндірістік кооператив кәсіпкерліктің формасы ретінде

      4. Өндiрiстiк кооперативтiң жарғысы  мемлекеттiк немесе өзге де  ресми органдарға, сондай-ақ кооперативтен  шарттық қатынасы бар не онымен  осындай қатынасқа енуге тiлек  бiлдiрушiлердiң талап етуi бойынша  ұсынылады. 

 

Кооператив  мүшесiнiң мүлiктiк жарнасы

1. Өндiрiстiк  кооператив мүшелерiнiң мүлiктiк  жарналары бастапқы капиталды  қалыптастырады және кооператив  қызметiн құру мен ұйымдастыруға,  сондай-ақ шығындарды жабуға арналады.

2. Мүлiктiк жарналардың  құрамы мен мөлшерi, сондай-ақ  оларды енгiзу тәртiбi, жолдары мен мерзiмi құрылтай шартында немесе жарғыда белгiленедi.   

3. Кооперативтiң  жалпы жиналысының шешiмi бойынша  кооператив мүшесiнiң қосымша  мүлiктiк жарналарды енгiзуi көзделуi  мүмкiн. Бұл туралы шешiм осы  Заңның 15-бабында белгiленген тәртiппен қабылданады.

4. Жаңадан қабылданатын  мүшенiң мүлiктiк кiру жарнасы  оның кооперативпен келiсiмiнде  белгiленедi және кооператив мүшелерi  жалпы жиналысының хаттамасында  көрсетiледi.

5. Кооперативтiң  әрбiр мүшесiне оның мүлiктiк  кiру жарнасының мөлшерi мен түрiн куәландыратын құжат берiледi.

6. Кооперативке  енгiзiлетiн мүлiктiк жарна - ақша, бағалы қағаздар, заттар, мүлiктiк  құқықтар, соның iшiнде жер пайдалану  құқығы, санаткерлiк меншiк нәтижелерiне  құқығы мен өзге де мүлiк  болуы мүмкiн. 

Кооператив мүшелерiнiң мүлiктiк жарнасын ақшалай бағалау тек қана кооператив құрылтайшыларының арасындағы келiсiм бойынша жүргiзiле алмайды және ол тәуелсiз аудиттен өтуге тиiс. Кооператив мүшелерiнiң мүлiктiк жарнасы тек ақшадан ғана тұрған жағдайда тәуелсiз аудит жүргiзiлмейдi.

Өндiрiстiк кооперативтi қайта тiркеген кезде оның мүшесiнiң  мүлiктiк жарнасын ақшалай бағалау  кооперативтiң бухгалтерлiк құжаттарымен не аудиторлық есеппен расталуы мүмкiн.

7. Кооператив  мүшесi мүлiктi кооперативке жарна  ретiнде тек қана пайдалануға берген жағдайда, жарнаның мөлшерi кооператив мүшелерiнiң келiсiмiнде белгiленген кезең үшiн есептелген осы мүлiктiң пайдаланылғаны үшiн төленетiн жал төлемiне қарай анықталады.

 

Өндiрiстiк  кооперативке мүшелiк

Өндiрiстiк кооператив мүшелерi

1. Кооператив  мүшелерi екеуден кем болмауға  тиiс.

2. Өндiрiстiк  кооперативке жасы он алтыға  толған, кооператив мүшесi болуға  тiлек бiлдiрген және оның қызметiне  жеке еңбегiмен қатысуға қабiлеттi кез-келген жеке тұлға мүше  бола алады. 

3. Кооперативке  мүше болып кiру үшiн негiзгi жұмыс немесе оқу орны бойынша әкiмшiлiктiң (заңды тұлға органының) келiсiмi талап етiлмейдi.

Кәмелетке толмаған азаматтардың кооперативке мүше болып  кiруi үшiн олардың ата-анасының, асырап алушылардың немесе қамқоршыларының  келiсiмi талап етiледi.

 

Өндiрiстiк  кооператив мүшесiнiң құқықтары

1. Өндiрiстiк  кооператив мүшесiнiң: 

1) осы Заңда  және кооперативтiң құрылтай құжаттарында  белгiленген тәртiппен кооператив iстерiн басқаруға, сондай-ақ кооператив  мүшелерiнiң жалпы жиналысының жұмысына бiр дауыс құқығымен қатысуға;

2) Кооперативтiң  басқару органдарына сайлауға  және сайлануға, кооператив қызметiн  жақсарту, оның органдары мен  лауазымды тұлғаларының жұмысындағы  кемшiлiктердi жою туралы ұсыныстар  енгiзуге;

3) кооперативтiң  қызметi туралы толық ақпарат алуға, соның iшiнде кооперативтiң бухгалтерлiк және басқа құжаттамаларымен танысуға;

4) кооператив  алған таза табысты бөлуге  қатысуға;

5) егер құрылтай  құжаттарында өзгеше тәртiп көзделмесе, кооператив қызметiне өз еңбегiмен  қатысуына сәйкес оның мүшелерi арасында бөлiнуге тиiстi таза табыстан үлесiн алуға;

6) кооперативтегi  өз еңбегi үшiн жалақы түрiнде  немесе кооператив белгiлеген  өзге де түрде ақы алуға; 

7) кооператив  өзiнiң мүшелерi үшiн көздейтiн  жеңiлдiктер мен артықшылықтарды, соның iшiнде өздерi өндiрген тауарларды (жұмыстарды, қызметтердi) бiрiншi кезекте алуға қатысты бөлiгiнде пайдалануға, кооператив мүлкiн тұтынуға, кооперативтен әлеуметтiк көмек алуға;

8) демалуға, сондай-ақ  жыл сайынғы ақылы еңбек демалысын  алуға;

9) әлеуметтiк  қамсыздандыруға; 

10) белгiленген тәртiппен  кооперативтен шығуға құқығы  бар. 

2. Кооператив мүшесiнiң  осы Заңда, өзге де заң актiлерi  мен кооперативтiң құрылтай құжаттарында  көзделген басқа да құқықтары  болуы мүмкiн.

3. Өндiрiстiк кооператив мүшесi үшiн осы Заң мен басқа да заң актiлерiнде көзделген құқықтардан бас тартудың немесе оларды шектеудiң, соның iшiнде кооператив мүшелерiнiң келiсiмi бойынша, күшi жоқ.

 

Өндiрiстiк  кооператив мүшесiнiң мiндеттерi

 

1. Өндiрiстiк  кооперативтiң мүшесi:

1) кооперативтiң құрылтай  құжаттарында көзделген талаптарды  сақтауға;

2) жалпы жиналыстың, кооперативтiң  сайланбалы басқару органдарының  өз құзыретiне сәйкес қабылдаған  шешiмдерiн орындауға; 

3) кооперативтiң құрылтай  құжаттарында көзделген тәртiппен, жолмен және мөлшерде кооператив мүлкiне мүлiктiк жарна енгiзуге;

4) кооператив қызметiне  жеке еңбегiмен қатысуды жүзеге  асыруға; 

5) кооператив  мiндеттемелерi бойынша мөлшерi мен  тәртiбi осы Заңда белгiленген  мөлшерде және тәртiппен қосымша  (жәрдемақылық) жауапкершiлiкте болуға;

6) өндiрiстiк  және еңбек тәртiбiн, еңбектi қорғау  ережелерi мен қауiпсiздiк техникасын  сақтауға;

7) кооператив өзiнiң коммерциялық құпиясы деп жариялаған мәлiметтердi таратпауға мiндеттi.

2. Кооператив  мүшесiнiң осы Заңда, басқа да  заң актiлерi мен құрылтай құжаттарында  көзделген өзге де мiндеттерi  болуы мүмкiн. 

 

      Өндiрiстiк кооперативтiң ақпарат беруi

Өндiрiстiк кооперативтiң  атқарушы органы сотта корпоративтiк  дау бойынша iс қозғалғаны туралы кооператив мүшелерiн хабардар етуге  мiндеттi.

      Кооператив мүшелерiне сотта корпоративтiк  дау бойынша iс қозғалғаны туралы  ақпарат кооператив мүшелерiнiң  жалпы жиналысының шешiмiнде көзделген тәртiппен (егер құрылтай құжаттарында өзгеше көзделмесе), өндiрiстiк кооператив соттың тиiстi хабарламасын немесе корпоративтiк дау бойынша азаматтық iске шақыруды алған күннен бастап жетi жұмыс күнiнен кешiктiрiлмей берiлуге тиiс.

     

Өндiрiстiк кооперативке мүшелiктiң тоқтатылуы және оның мүшелерi құрамындағы өзгерiстер

1. Кооператив  мүшесi кооператив басқармасының  төрағасына (кооператив төрағасына) шығуынан екi апта бұрын бұл  жайында жазбаша түрде ескерте  отырып, өз қалауы бойынша кооперативтен шығуға хақылы. Ескертудiң бұдан ұзағырақ мерзiмi құрылтай құжаттарында көзделуi мүмкiн, бiрақ ол екi айдан аспауға тиiс. Өндiрiстiк кооперативтiң мүшесi осы мерзiмдер өткеннен кейiн кооперативтен шыққан болып есептеледi.

2. Кооператив мүшесi жалпы жиналыстың шешiмi бойынша одан мынадай:

1) өзiне кооператив  жарғысымен жүктелген мiндеттердi ұдайы атқармаған немесе ойдағыдай  атқармаған жағдайда;

2) осыған ұқсас  кооперативке мүше болуына байланысты;

3) құрылтай құжаттарында  көзделген басқа да жағдайларда шығарылуы мүмкiн.

      Өндiрiстiк кооперативтiң мүшелiгiнен  шығару туралы шешiмге сотқа  шағым жасалуы мүмкiн. 

3. Кооперативке  мүшелiк мынадай: 

1) кооператив  мүшесi қайтыс болған, оны өлдi  деп хабарлаған, ол хабарсыз жоқ  болып кеттi деп танылған;

2) кооператив  мүшесi өз пайын осы баптың 5-тармағында көзделген тәртiппен  басқа адамға берген;

3) кредит берушi (кредит берушiлер) кооператив  мүшесiнiң пайына айып өндiрiп  алған; 

3-1) кооператив  мүшесi өндiрiстiк кооперативтiң  қызметiне жеке еңбегiмен қатысудан бас тартқан жағдайда тоқтатылады.

4. Егер кооператив  жарғысында өзгеше көзделмесе, кооператив  мүшесi қайтыс болған жағдайда, оның мұрагерлерi кооператив мүшелiгiне  қабылдануы мүмкiн. 

5. Егер кооперативтiң  құрылтай құжаттарында не заңнамалық актiлерде өзгеше көзделмесе, кооператив мүшесi өз пайын немесе оның бiр бөлiгiн кооперативтiң басқа мүшесiне (мүшелерiне) сатуға немесе өзгеше түрде беруге хақылы.

  Пайды (оның бiр бөлiгiн) кооперативтiң мүшесi болып табылмайтын азаматқа беруге, егер заңнамалық актiлерде өзгеше көзделмесе, кооператив мүшелерiнiң келiсiмiмен ғана жол берiледi. Бұл ретте, осы Кодексте көзделген жағдайларды қоспағанда, кооперативтiң басқа мүшелерi осы пайды (оның бiр бөлiгiн) сатып алуға басым құқықты иеленедi.

6. Кооператив  мүшесi болып табылмайтын тұлғаға  осы бапта белгiленген тәртiппен  пай немесе оның бiр бөлiгi  берiлсе және ол кооперативке  кiруге тiлек бiлдiрсе, мүшелiкке  қабылдануға тиiс.

7. Зейнет жасына  жеткен кооператив мүшелерi кооператив  жарғысында көзделген шартпен кооперативке мүшелiгiн сақтап қала алады.

    

Өндiрiстiк  кооператив мүшесiнiң пайынан айып өндiрiп алу

1. Кооператив  мүшесiнiң пайынан оның жеке  борышы бойынша айып өндiрiп  алуға оның осы борышын өтеу  үшiн басқа мүлкi жетiспеген жағдайда ғана жол берiледi.

2. Пайынан айып  өндiрiп алынған ретте кооператив  өзiнiң борышқор мүшесiнiң пайына  сәйкес кооператив мүлкiндегi үлесiн  бөлiп бередi. Үлестiң мөлшерi кредит  берушiнiң (кредит берушiлердiң)  талабы келiп түскен күнгi бухгалтерлiк  есеп мәлiметтерi бойынша анықталады.

      Үлес ақшалай немесе заттай  түрде бөлiнедi.

 

      Өндiрiстiк кооперативке мүшелiктiң өзгеруiнiң салдары

1. Кооператив  мүшесi өз қалауы бойынша кооперативтен  шыққан, сондай-ақ одан шығарылған  жағдайда (осы Заңның 11-бабының 1 және 2-тармақтары), кооператив мүшесiне оның пайы төленуге немесе берiлуге, сондай-ақ жарғыда көзделген басқа да төлемдер жасалуға тиiс.

Кооперативтен шығатын мүшеге пайын немесе басқа  мүлiктi беру қаржы жылы аяқталып, кооперативтiң  бухгалтерлiк балансы бекiтiлгеннен кейiн жүргiзiледi.

Кооперативтен шыққан мүшенiң кооперативпен келiсiм  бойынша пайдың құнын төлеу заттай түрде мүлiктi берумен алмастырылуы мүмкiн.  Кооперативтен шығатын мүшеге, сондай-ақ кооперативтiң осы жылы алған пайдасынан оған тиесiлi бөлiгi оның бұл жылы кооперативте болған кезеңi үшiн төленедi.

2. Кооператив  қызметiне жеке еңбегiмен қатысқаны  үшiн төлемдер кооперативке мүшелiк  тоқтатылған күннен бастап бiр  ай мерзiм iшiнде жасалады.

3. Кооператив  қызметiне жеке еңбегiмен қатысуы жөнiндегi мiндеттемесiн бұзғаны үшiн кооператив мүшесi одан шығарылған жағдайда кооперативтiң аталған мүшесi, ол осы кооперативте жұмыс iстемеген кезеңде алынған пайданы бөлiсуге қатыспайды.

4. Егер кооперативтiң  құрылтай құжаттарында өзгеше  көзделмесе, шығатын мүшенiң кооперативке берген мүлкi сыйақысыз қайтарылады.

4-1. Кооператив  мүшесi одан шыққан кезде құқығы (соның iшiнде шартты жер үлесiне  құқығы) өндiрiстiк кооперативке жарна  ретiнде берiлген жер учаскесiн  нақтылы бөлiп шығару Қазақстан  Республикасының жер заңдарында белгiленген тәртiппен жүзеге асырылады. 

5. Қайтыс болған  кооператив мүшесiнiң мұрагерi  кооперативке кiруден бас тартқан  не мұрагердi қабылдаудан кооператив  бас тартқан ретте оған қайтыс  болған кооператив мүшесiнiң пайына  сәйкес мүлiктегi үлесi, сондай-ақ кооперативтiң таза табысының қайтыс болған адамға тиесiлi бөлiгi және кооператив қызметiне жеке еңбегiмен қатысқаны үшiн сыйақы төленедi.

6. Кооператив  мүшесi (мүшелерi) кооперативтен шыққан  мүшенiң пайын немесе пайының  бiр бөлiгiн сатып алған ретте сатып алушының кооператив мүлкiндегi үлесi оның пайының ұлғаюына шамалас артады.

7. Кооперативтен  шыққан мүшеге немесе оның  мұрагерлерiне кооператив пай  төлегенде немесе бергенде, сондай-ақ  кооператив мүшесiнiң пайынан  оның жеке борышы бойынша кредит берушiлер айып өндiрiп алған ретте қалған кооператив мүшелерiнiң үлестерi шығу күнiне белгiленген олардың пайларының мөлшерiне сәйкес ұлғаяды.

8. Кооперативке  мүлiктiк жарнасын енгiзу арқылы  жаңа мүшенi қабылдаған ретте  кооператив мүшелерiнiң оның мүлкiндегi үлестерiнiң жаңа мөлшерi белгiленедi.

    

      Өндiрiстiк кооператив мүшелерiнiң кооператив мiндеттемелерi бойынша жауапкершiлiгi

1. Кооператив  мүшелерiнiң кооператив мiндеттемелерi  бойынша қосымша (жәрдемақылық) жауапкершiлiгi  болады.

2. Кооператив  құрылғаннан кейiн пайдың берiлуi немесе пайға мұрагерлiк ету  тәртiбiмен оған кiрген кооператив  мүшесi өзi кооперативке кiргенге  дейiн пайда болған мiндеттемелер  бойынша да басқа мүшелермен  бiрдей жауап бередi.